بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خدا
اسلاید 2 :
پرستاری بدون تواضع و عشق
میسر نیست .پس خدایا کمک مان کن
دوستار بندگان توباشیم وبا کاهش رنج
و آلام بیماران و مردم،آسایش دنیا و
آخرت خود را تامین نماییم .
اسلاید 3 :
مقدمه
مایعات بدن حاوی الکترولیت های حل شده در آب و دیگر ترکیبات بوده که مقدار و موقعیت آنها دائماً در حال تغییر است.
دریافت و جابه جایی مایعات در بین بخش های مختلف و یا دفع آن بسیار دقیق انجام شده و بدین صورت حالت تعادل فعال را حفظ می کند.
نقش پرستار در ارتباط با عدم تعادل مایعات و الکترولیت ها شامل موارد زیر می باشد :
شناسایی بیماران در معرض خطر
انجام اقدامات لازم به منظور پیشگیری
اجرای صحیح دستورات درمانی
بررسی پاسخ بیمار به اجرای درمان ها
تحت نظر گرفتن بیمار و انجام تدابیر پرستاری
اسلاید 4 :
اجزای مایعات بدن)Body Component Fluid(
مهم ترین و یا عمده ترین قسمت بدن آب بوده که به تنهایی 45 تا 75 درصد وزن بدن را تشکیل می دهد.
این میزان به سن، جنس و چربی بستگی داشته، در بدو تولد تقریباً 75 درصد وزن بدن را آب تشکیل میدهد که قسمت اعظم آن در مایعات خارج سلولی است. در یک مرد جوان 60 درصد، در یک زن جوان 50 درصد و در افراد سالمند 45 درصد از وزن بدنش را آب تشکیل داده که دو سوم آن در مایعات خارج سلولی قرار دارد (نمای یک و دو) .
آب بدن به دو دسته کلی تقسیم می شود :
1 – مایعات داخل سلولی ( ICF ) : در بالغین دو سوم آب بدن را تشکیل داده و عمده ترین یون آن پتاسیم می باشد.
2 – مایعات خارج سلولی ( ECF ) : در بالغین یک سوم آب بدن را تشکیل داده و عمده ترین یون آن سدیم می باشد.
اسلاید 7 :
اجزای مایعات بدن)Body Component Fluid(
بطور کلی مایعات خارج سلولی در دو بخش قرار دارند :
الف – مایعات داخل عروقی (IVF ) :
یک چهارم مایعات خارج سلولی را تشکیل می دهند . مانند پلاسما.
ب – مایعات بین بافتی (Interstitial) :
سه چهارم مایعات خارج سلولی را تشکیل می دهند.
نکته : مایعات خارج سلولی به عنوان سیستم انتقالی بدن و سلول ها عمل می کند.
3 – نوع سومی مایع توسط لایه ای از سلول های اپی تلیال از ECF جدا شده، به آن مایع ترانس سلولار گفته می شود و 1 تا 3 درصد از وزن بدن را تشکیل می دهد. مانند : مایعات داخل صفاقی، پریکاردی، داخل چشمی، فضای سینوویال، مایع مغزی و نخاعی، شیره های گوارشی، آب و املاح توبول های کلیه و مثانه. بعضی این مایعات را بطور جداگانه به عنوان فضای سوم (Third Space ) نامگذاری می کنند.
اسلاید 9 :
الکترولیت ها
الکترولیت ها در تمام مایعات بدن یافت شده که توانایی هدایت جریان عصبی را دارا می باشند.
در حالت محلول به الکترولیت ها یون گفته می شود. الکترولیت هایی با بار مثبت را کاتیون و الکترولیت هایی را با بار منفی آنیون گویند.
غلظت این کاتیون ها و آنیون ها در مایعات مختلف بدن متفاوت می باشد. مثلاً هیدروژن در ترشحات معده و بی کربنات در ترشحات لوزوالمعده. واحد سنجش این الکترولیت ها Meq/L است.
هر الکترولیتی عملکرد مخصوص به خود را داشته، وظایف عمومی تمامی الکترولیت ها عبارتند از :
تحریک پذیری عصبی و عضلانی
تنظیم اسمولاریته و حجم مایعات
تقسیم آب بدن بین اجزاء
تنظیم تعادل اسید و باز
اسلاید 10 :
تعادل آب و الکترولیت ها
تعادل مایعات به دو صورت انجام می شود :
1 – تنظیم داخلی : تعادل مایع و الکترولیت ها به دریافت و دفع کافی و مناسب مایع و الکترولیت ها وابسته است
دو نوع عمده تنظیم داخلی عبارتند از :
الف – مکانیسم تشنگی (کاهش مایعات)
ب – مکانیسم دفع کلیوی (افزایش وکاهش مایعات)
2 – مکانیسم تنظیم خارجی (تعادل خارجی آب و الکترولیت ها) : میزان ورود آب و الکترولیت ها به بدن دقیقاً معادل میزان خروج آنها است. در یک فرد سالم و بالغ به طور متوسط 2500 سی سی مایع از بدن دفع و وارد بدن به طروق زیر می شود :
دریافت : نوشیدن آب (1200)، آب موجود در غذاها (1000)، آب ناشی از اکسیداسیون (300).
دفع : کلیه (1500 – 1300)، مدفوع (150)، پوست (500)، ریه ها (350).
نکته : میزان دریافتی CRF عبارت است از : مایعات دفعی + 500 سی سی .
اسلاید 13 :
تعادل آب و الکترولیت ها
مکانیسم تشنگی
اساسی ترین روش جهت کنترل میزان مایعات دریافتی بوده، مرکز تشنگی هسته شکمی میانی هیپوتالاموس است
بعضی از بیماری های عصبی باعث تحریک کورتکس شده و کورتکس این تحریک را به صورت احساس تشنگی برداشت می کند.
از جمله عوامل محرک مرکز تشنگی عبارتند از :
کاهش حجم ایزوتونیک
کاهش فشار خون
کاهش برون ده قلب
خشکی دهان
آنژیوتانسین
گفته می شود که کاهش حجم مایعات و مچاله شدن سلول های مرکز تشنگی باعث تحریک نرون های عصبی می شود (انجام تست تغلیظ).
اسلاید 14 :
تعادل آب و الکترولیت ها مکانیسم کلیوی
مهم ترین عضوی که دفع را به عهده دارد و مسئول تنظیم حجم مایعات و اسمولاریته آن می باشد کلیه می باشد.
سه عامل زیر در رابطه با این وظیفه نقش اساسی دارند :
1 - میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR ) :
فشار هیدروستاتیک، انکوتیک و فشار خون مویرگی عوامل اصلی تعیین کننده GFR می باشند. شوک، هیپرتانسیون، سوء تغذیه، انسداد ادراری و بیماری های کلیوی می توانند GFR را تغییر دهند.
2 - هورمون ضد ادراری (ADH,AVP ):
در هیپوتالاموس ساخته شده و از هیپوفیز خلفی آزاد می شود. تحریک رسپتورهای حجمی که در دیواره های عروق بزرگ و دهلیز چپ و یا رسپتورهای اسمزی هیپوتالاموس منجر به آزاد شدن این هورمون می شود.
کاهش حجم و فشار خون باعث افزایش تحریک رسپتورهای حجمی شده، ترشح هورمون ضد ادراری افزایش می یابد و برعکس.
اسلاید 15 :
تعادل آب و الکترولیت ها
ادامه مکانیسم کلیوی
بارورسپتورها در پاسخ به افت فشار خون شریانی تحریک شده، در دیواره های پریانی، وناکاوا، قوس آئورت و سیونوس کاروتید قرار داشته و با انقباض شریانچه های آوران کلیه منجر به احتباس مایع می شود.
دیگر محرک های هورمون ضد ادراری عبارتند از :
استرس
گرما
نیکوتین
نارکوتیک ها
آنژیوتانسین
داروهای بی هوشی
داروهای ضد نئوپلاسم
از آنجائیکه این هورمون می تواند در پاسخ به عوامل دیگر غیر از تشنگی (مثلاً داروهای بی هوشی) ترشح شود، افزایش بیش از حد مایع می تواند ایجاد شود.
نکته : افزایش بیش از حد مایعات در بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند محتمل است.
اسلاید 19 :
3 – رنین آنژیوتانسین آلدوسترون :
کاهش حجم مایعات در توبول های کلیه منجر به ترشح رنین از سلول های جنب گلومرولی (ژوگوستاگلومرولار) شده، درحضور رنین پروتئینی از پلاسما بنام آنژیوتانسیون ( در کبد ساخته می شود)، آنژیوتانسین یک را ایجاد می کند که توسط آنزیم دیگری ( ACE در ریه ساخته می شود) به آنژیوتانسین دو (از نظر فارماکولوژی فعال ) تبدیل می شود. آنژیوتانسین دو قشر آدرنال را وادار به ترشح آلدوسترون کرده که موجب احتباس سدیم توسط کلیه، روده، غدد عرق و بزاق می شود.
آنژیوتانسین همچنین با ایجاد انقباض در عضلات صاف جدار عروق و تنگی عروق، باعث افزایش فشار خون می شود.
داروهای ACEi باعث مهار ACE و عدم تبدیل آنژیوتانسین یک به دو می شوند.
اسلاید 20 :
تبادلات مایعات در بین اجزاء
آب و املاح در اجزای مختلفی پراکنده شده اند و دائماً در حال حرکت بوده، ترکیب ثابتی ندارند. این جابجایی به نحوی صورت می گیرد که احتیاجات سلول ها در اختیار سلو ل ها قرار گرفته و مواد زائد از سلول ها خارج شوند. این تبادلات در دو دسته زیر قرار می گیرند :
الف – تبادل بین اجزای درون سلولی و خارج سلولی :
ب – جابجایی مایع بین فضاهای داخل عروقی و نسج بینابینی :
