بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
رفتار سازمانيORGANIZATIONAL BEHAVIOR
اسلاید 2 :
فهرست
بخش اول : مباني رفتار سازماني
بخش دوم : رفتار فردي
بخش سوم : رفتار گروهي
اسلاید 3 :
بخش دوم
رفتار فردي
اسلاید 4 :
عوامل موثر در رفتار فردي
ويژگي شخصي
توانايي
شخصيت
يادگيري
ادراك
ارزشها و نگرشها
انگيزش
اسلاید 5 :
ويژگي شخصي (بيوگرافي)
سن
جنسيت
وضعيت تاهل
وابستگان
سابقه خدمت
توانايي
اسلاید 6 :
توانايي
توانايي يعني توان فرد در انجام كارهايي كه در يك پست سازماني بايد انجام شود.
توانايي افراد دو بُعد دارد :
توانايي هوشي (ذهني):
استعداد عددي، درك كلامي ، سرعت ادراكي ، استدلال قياسي .
توانايي جسمي (فيزيكي):
نيروي عضلاني ، زورمندي ، توانايي در سرعت و حركت ، هماهنگي و حفظ تعادل و استقامت بدن .
اسلاید 7 :
شخصيت
افراد در مقابل انگيزه ها ونيازهاي خاص پاسخهاي خاصي راازخود نشان ميدهندواين امربا گذشت زمان تبديل به عادت ميشود. مجموعه عادتهاي رفتاري،شخصيت افرادراشكل ميدهد.
بنابراين شخصيت عبارتست از:
مجموعه عادتهاي رفتاري (عادتA، B، C )
به اعتقاد رابينز :
شخصيت مجموعه راههايي است كه يك نفربدان وسيله دربرابرديگران ازخودواكنش نشان ميدهد ياروابط متقابل ايجاد ميكند.
اسلاید 8 :
وراثت :
عواملي كه در زمان تشكيل جنين بوجود ميآيد، شكل فيزيكي انسان،تركيب ماهيچه ها،عضلات،جنسيت،شكل صورت،سلامت جسمي و.. ازجمله خصوصيياتي است كه معمولاًمتاثرازوجود پدرومادرهستند.
محيط:
از جمله عواملي است كه درتشكيل شخصيت موثرميباشند وعبارتند از: فرهنگي كه شخص درآن بزرگ ميشود-هنجارهاي موجود ميان اعضاي خانواده-دوستان-گروههاي اجتماعي وسايرعوامل ذينفوذ كه فردآنها را تجربه ميكند
موقعيت يا وضعيت :
خواستها وگرايشهاي افراد درموقعيتها ووضعيتهاي مختلف با يكديگر متفاوتند.لذاافراد درهرموقعيتي جنبه خاصي ازشخصيت خودراابرازمينمايند.
عوامل تعيين كننده شخصيت
اسلاید 9 :
يادگيري
هرنوع تغييردررفتار(بصورت نسبتاً دائمي) كه درنتيجه تجربه رخ دهدرا يادگيري ميگوييم.
از تعريف فوق چنين استنباط مي شود كه :
اولاً - يادگيري مستلزم تغييراست.ازنظرسازماني امكان دارد اين تغييرخوب يا بد باشد.
ثانياً - تغيير بايد نسبتاً دائمي باشد.رفتارهاي ناشي از خستگي يا سازگاري موقت را شامل نمي شود.
ثالثاً - يادگيري به رفتارربط دارد.تغييردرفرايندفكري يانگرش فرد(اگربا تغييردررفتارهمراه نباشد) يادگيري نخواهدبود.
رابعاً - براي يادگيري نوعي تجربه لازم است. ميتوان اين تجربه را مستقيم ياغيرمستقيم كسب نمود.
اگر كسي بخواهد رفتاري را پيش بيني وآنرا توجيه كند، بايد شيوه يادگيري را درك نمايد
اسلاید 10 :
نظريه هاي يادگيري
شرطي سازي كلاسيك :
براين اساس،اصولاًيادگيري يك پاسخ شرطي به يك محرك شرطي يا غيرشرطياست .
ازمايش پاولوف :
گوشت (محرك غير شرطي) ترشحات بزاق دهان (پاسخ غير شرطي)
صداي زنگ (محرك غير شرطي) ترشحات بزاق دهان (پاسخ غير شرطي)
شرطي ساختن عامل:
براين اساس رفتارتابع پيامدهايش ميباشد.درواقع مردم درطول زندگيشان ياد ميگيرندكه براي بدست آوردن خواسته ها ودوري ازآنچه كه نميخواهند،چگونه رفتاركنند.اسكينر معتقد است كه عوامل بيروني (نه دروني) تعيين كننده نوع رفتارميباشند.(يعني رفتار آموخته ميشود).وي استدلال ميكند كه ايجاد بازتابهاي خوشايند نسبت به يك رفتار، باعث خواهد شدكه تكرارآن رفتارافزايش يابد.اگر رفتار بصورت مثبت تقويت نشود ، احتمال تكرار آن كم خواهد بود.
يادگيري اجتماعي :
بر اين اساس افرادميتوانند به روشهاي ذيل ياد بگيرند:با مشاهده آنچه براي ديگران اتفاق مي افتد/ شنيدن از ديگران/ تجربه مستقيم و شخصي. بيشتر يادگيريهاي ما از طريق الگوهاي مشاهده ايست(مثل پدرومادر-دوستان–همكاران-اساتيدو..)دراين نظريه ادراك افرادموردتوجه قرارميگيرد.شيوه پاسخگويي افرادبه يك رفتارمتاثرازدرك آنان ازپيآمدها و تعريفهايي است كه به آنها ميدهند (ونه پيامدهاي عيني آن رفتار).
اسلاید 11 :
براي شكل دادن رفتارديگران به چهار طريق ميتوان عمل نمود:
تقويت مثبت رفتار :
اگر نتيجه رفتار پاسخ خوشايندي باشد آنرا تقويت مثبت مي گويند.
تقويت منفي رفتار:
اگر نتيجه رفتار حذف پيآمد ناخوشايند باشد آنرا تقويت منفي مي نامند.
خاموش سازي:
يعني تقويت نكردن رفتاري كه درفرد وجود دارد اگررفتاري تقويت نشود به مرور زمان از بين خواهد رفت
تنبيه :
اگر پي آمد رفتار پاسخ نا خوشايند باشد آن را تنبيه گويند.
شكل دادن به رفتار (Shaping Behavior)
رفتار شايسته
پيآمد مطلوب
رفتار شايسته
پيآمد نامطلوب
رفتار ناشايست
رفتار ناشايست
عدم پاسخ
حذف پيآمدنامطلوب
فراموش نكنيم :
اول: براي ايجاد تغييردررفتار نوعي تقويت ضروري است .
دوم: پاداشهابايستي باتوجه به تفاوتهاي فردي لحاظ گردد
سوم: زمان تقويت رفتاردر سرعت يادگيري وحفظ وتداوم رفتار موثر است .
در خصوص تنبيه :
اولاً بايدقبل ازآنكه رفتارنامطلوب بشد ت تقويت شده باشداعمال گردد.
ثانياً بايد بعدازمشاهده رفتارنامطلوب اعمال شودتارابطه بين رفتارنامطلوب وپيامدآن درذهن نقش ببندد.
ثالثاً درتنبيه بايد بجاي شخص بررفتارفردتكيه كرد.بنابراين تنبه بايد.غيرشخصي،مداوم،وبيطرفانه باشد. ودرنهايت
تنبيه بايد حدالامكان آگاهي دهنده باشد.
اسلاید 12 :
5- ادراك
مجموعه اي ازفرايندهاست كه فرد توسط آنها محيط اطراف خود را شناخته واطلاعات مربوط به آنرا تفسيرميكند.ما هنگام ادراك اطلاعات رابه شكلهاي مختلف مانند جملات و عبارات ، تصويرهاي عيني وحركتوشكل درك ميكنيم.
فراينديست كه بدان وسيله افرادپنداشتهاوبرداشتهاازمحيط را تفسيروبه آن معني ميدهند.
درمحيط سازمان نيزافرادحوادث ووقايع راتفسيرميكننددرحاليكه ممكن است واقعيت نداشته باشد
بعنوان مثال:طرفداران دو تيم ورزشي هر كدام مسابقه را بگونه اي توصيف ميكنند كه با يكديگرمتفاوت است در حاليكه يك پديده واحدرا مشاهده كرده اند.بنابراين درك وبرداشت افرادازپديده هاي اطرافشان بايكديگر متفاوت است وهمين تفاوت ادراكي باعث تفاوت در رفتارها مي گردد.
لذا آگاهي از درك و برداشت افراد نسبت به مسائل اطرافشان مي تواند ما را در پيش بيني رفتار آنها ياري نمايد.فراموش نكنيم كه ما بر اساس ادراكي كه از حقيقت داريم عمل مي كنيم نه خود حقيقت.
اسلاید 13 :
داستان يك حادثه
گزارش پليس :
در ساعت 21 روز جمعه مورخ 16/2/84 يك دستگاه خودروي پيكان به شماره انتظامي. به رانندگي آقاي.درمحدوه كوي دانشگاه بايكدستگاه دوچرخه به مالكيت آقاي.تصادف نموده كه براثرآن چرخ جلوي دوچرخه آسيب ديده است.اين حادثه هيچگونه خسارت جاني دربرنداشته است .
صبح روزبعد(گفتگوي دو دانشجو):
دانشجوي A:راستي شنيدي ديشب يكي ازنگهبانهاي كوي باماشين زده به يك دانشجو
دانشجوي B:آره،ميگن حال پسره خرابه وتوي بيمارستانه
دانشجوي A: بيچاره پسره!واقعاً اين نگهبانها تا كي ميخوان بامااينجوري برخورد كنند .
دانشجوي B:هيچكي به فكر ما نيست!
اسلاید 14 :
گزارش سرپرست كوي دانشگاه به معاونت دانشجويي :
با سلام
احتراماً به استحضار ميرساند كه درشب گذشته پدريكي ازدانشجويان ساكن در ساختمان19كوي درحاليكه باخودروي پيكان خوددرحال خروج ازدرب كوي بوده است با دوچرخه يكي ازدانشجويان كه كناردرب خروجي پارك كرده تصادف ميكند كه متاسفانه سرراننده خودرو به علت ترمزناگهاني به شيشه جلواصابت وزخمي ميشود.وي توسط پرسنل كلينيك كوي درمان وبا رضايت دانشجوي صاحب دوچرخه كوي را ترك مي كند.
اسلاید 15 :
چارچوب ادراكي
يك شئي ،يك شخص،يك حادثه ويا يك فعاليت دركانون ادراك ماقرارميگيرد وباعث ميشودانسان نسبت به يك موضوعي آگاهي يابد،سپس علت وجودي شئي راتشخيص داده وبا تفسيرآن واكنش لازم راازخود نشان ميدهد.پاسخ يا واكنش ميتواندبه شكل رفتارآشكاريا تغييردرنگرش(يا طرز تلقي)ياهردويآنهاباشد.
آگاهي
تشخيص
تفسير
موضوع
پاسخ
اسلاید 16 :
عوامل موثر بر ادراك
ويژگيهاي موضوع (هدف ياپديده موردتوجه)
ويژگيهاي پديده هاي مورد مشاهده ميتواند برآنچه كه نسبت به آنها ادراك ميشود تاثير بگذارد.
جديدونوبودن،حركت،صدا،اندازه،زمينه ومجاورت ونزديكي ازجمله ويژگيهاي پديده هاي مورد مشاهده هستند كه ميتواننددردرك مشاهده كننده تاثير بگذارند.
ويژگيهاي شخصي/ فرد
ويژگيهاي شخصي افرادبردرك وتفسيرآنهاازپديده هاي پيرامونشان موثراست.عوامل شخصي كه بر ادراك فرد تاثيرميگذارندعبارتند از:نگرشها،انگيزه ها،علايق،تجربه هاي گذشته، وانتظارات شخص
ويژگيهاي موقعيت
زمينه اي كه درآن مارويدادهاوپديده ها رامينگريم برادراك ماتاثيرميگذارد.ازجمله محيط اجتماعي،زمان،مكان،مقدارنور،ميزان حرارت و..
اسلاید 17 :
فنون قضاوت درباره ديگران
گزينش ذهني: (Selective Perception)
افراد از طريق گزينش ، توجه خود را بيشتر به موضوعاتي معطوف مي كنند كه برايشان راحت است و يا ارامش ايجاد مي كند و از موضوعاتي كه باعث بروز ناراحتي در آنها مي شود ، دوري مي جويند .بر اساس تحقيقات سايمون ، مديران به حل مشكلاتي مي پردازند كه در آن تخصص دارند.
نظم منطقي(سازمان ذهني) :
يعني اعمال نظم درادراك.درسازماندهي ادراك ما محركهايي راكه باواقعيت همسويي ندارندحذف ميكنيم.
كليشه سازي :(Stereotyping)
يعني طبقه بندي اشخاص بر مبناي صفات خاص ، كليشه سازي داراي سه مرحله است: در ابتدا طبقه هايي را كه اشخاص بر حسب آن دسته بندي خواهيم كرد(بر حسب نژاد ، منطقه ، جنسيت و.)تعيين مي كنيم.سپس صفت ها و ويژگي هاي هر يك از طبقه ها را (توانايي جسمي ، كلامي ، اخلاقي و..) به آنها مرتبط مي كنيم و در نهايت چنين استنباط مي كنيم كه تمام افرادي كه در طبقه هاي خاص قرار گرفته اند ، همان صفات و نشانه ها را دارند.
اثرهاله اي : (Hallo Effect)
هنگاميكه اجازه ميدهيم يك ويژگي به تنهايي ارزيابي ماراازسايرويژگيهاي فرد تحت الشعاع قراردهد.
فرافكني : (Projection)
زماني به وقوع مي پيوندد كه ما خودمان را در ديگران ببينيم.در اينجا فرد تلاش مي كند تا ويژگي هاي خود را به ديگران نسبت دهد .در واقع او سعي مي كند تا ديگران را همانند خود ببيند.
اسلاید 18 :
نظريه اسناد (ATTRIBUTION THEORY)
ادراك ازمردم وهمكارانمان باادراك ازاشياء بيجان متفاوت است. ما وقتي رفتارافرادرا مي بينيم درصدد پي بردن به علل رفتار آنها و توجيه آن برمي آييم.براساس اين نظريه ، هنگام مشاهده رفتاريك فرد،سعي ميكنيم تامشخص كنيم كه علت رفتاردروني است يابيروني.رفتارهاييكه علت دروني دارند،آنهايي هستند كه تحت كنترل شخصي فردميباشند.رفتارهاييكه علت بيروني دارند،آنهايي هستندكه درنتيجه علتهاي خارجي پديدميآيند.اسناد به سه عامل بستگي دارد:بعبارت ديگردرفراينداسناد،مارفتار يك شخص رامشاهده مي كنيم سپس آنرا برحسب درجه تطابق،
تداوم و تفاوت ارزيابي مي كنيم:
1- تطابق: (Consistency)
يعني درجه تطبيق رفتارديگران بارفتارمشاهده شده در همان موقعيت
2- تداوم: (Consensus)
ميزان تكرار رفتار مشاهده شده در همان موقعيت
3- تفاوت: (Distinctiveness)
آيا فرد درموقعيتهاي متفاوت رفتارهاي متفاوت دارد؟
تطايق
(كم يا زياد)
تداوم
(كم يا زياد)
تفاوت
(كم يا زياد)
اسناد علتها
مشاهده رفتار
بعنوان مثال: يكي ازكاركنان درمحيط كار جنجال ايجاد كرده ومانع كارديگران ميشود.اگرشخص مذكورتنها كسي است كه مانع كارديگران ميشود (تطابق كم)و اگراواين رفتارراچندين باردرهفته تكرارميكند (تداوم زياد)ودرمحيطهاي كاري ديگرنيزاين رفتارازوي مشاهده شده است (تفاوت كم)، نتيجه گيري منطقي اينست كه رفتارشخص مذكورعلت دروني داشته باشد.
حال اگردرهمين مثال،همه اعضاي گروه باعث ايجادجنجال شوند (تطابق زياد) وشخص مورد نظر بيشتردرمحيط كارجنجال راه مياندازد(تداوم زياد)ولي هيچوقت چنين رفتاري رادرمحيطهاي كاري ديگر مشاهده نكرده ايد (تفاوت زياد)نتيجه گيري منطقي آن است كه علت رفتار شخص خارجي است.
اسلاید 19 :
6- ارزشها و نگرشها
ارزشها
اعتقادات فرد نسبت به مطلوب يا نامطلوب بودن يك رفتار.بطور كلي ارزشها درواقع خوب يا بدها يادرست ونادرست هاي زندگي هستند.بعبارت ديگر ارزشها حامل نظرات وعقايد فردميباشندمبني براينكه چه چيزمطلوب است. ارزشها از نظر محتوايي وشدت ويژگي خاص خود رادارند.ارزشها بر نگرشها،انگيزه هاوادراك افراد تاثيرميگذارند.ارزشهاي فردي درسالهاي نخست زندگي بوجود ميآيندوازپدرومادر،معلم ودوستان كسب ميگردند. ارزشها بطور نسبي ثابت، پايداروبا دوام هستند.
نگرشها
به مفهوم ارزيابي شخص (به صورت مطلوب يا نا مطلوب ) نسبت به يك شئي ، فرد، عمل و يا رفتاري خاص است.
ارزش مفهومي وسيعتروجامعترازنگرش دارد.بعنوان مثال:جمله “تبعيض بد است”يك ارزش ميباشد در حاليكه جمله “من طرفداريك برنامه خاص جهت گزينش وارتقاء كاركنان هستم” يك نگرش است.
ماميتوانيم با شناخت وآگاهي ازارزشهاونگرشهاي افرادنسبت به پديده هاي اطرافشان رفتارهاي آنها را پيش بيني كنيم.
اسلاید 20 :
نا هماهنگي شناختي
ناهماهنگي شناختي زماني اتفاق ميافتدكه بين دوياچند نگرش شخص يا بين رفتار شخص ونگرشهايش همسويي ندارد(در واقع افراد سعي ميكنند كه تعارضات موجودبين گرايشها ورفتارهايشان راكاهش دهند) .بر اساس اين نظريه مردم درپي حداقل رساندن ناهماهنگي واظطراب ناشي ازآن هستند.دراينصورت سعي مي كنند يكي ازعلل ناهماهنگ را متعادل ساخته تا تنش را كاهش دهند ودرواقع فرد به رفتاري سازش جويانه دست ميزند تابه يك حالت تعادل وهماهنگي دست يابد.
لئون فستينگر درتحقيقاتش نشان داد كه افراد سيگاري كمترازسايرين زيانهاي سيگارراباوردارند.بعبارت ديگر اگرآنها نتوانند سيگاررا ترك كنند،لااقل ميتوانند به نتيجه تحقيقات بدبينانه نگاه كنند.
عوامل شخص به كاهش ناهماهنگي متكي است به اهميت عوامل بوجود آورنده،ميزان نفوذ برآن عوامل ونيز پاداشهايي كه در ناهماهنگي دخيل هستند .
بعنوان مثال : مدير شركتي معتقد است هيچ سازماني حق آلوده كردن آب و هوا را تدارد (محيط زيست) حال فرض كنيم ، او به عنوان مدير مجبور باشد بين منافع سازمان و نگرشهاي خود تصميمي را اتخاذ كند .اگر آلوده كردن رودخانه باعث نفع شركت شود او به خاطر منافع شركت دست به ناهماهنگي شناختي در درجات بالا مي زند.
براي حل اين مشكل چندين راه وجود دارد :
ميتواند تغييررفتار دهد(آلوده كردن رودخانه را متوقف كند)
ميتواند ناهماهنگي را با اين نتيجه كه رفتارناهماهنگ خيلي مهم نيست(نفع شركت مهمترازنفع محيط زيست است و من مسئول شركتم نه محيط) را تعديل كرده و كار خودش را ادامه ميدهد.
ميتواند گرايش خود را عوض كند(آلوده كردن رودخانه هيچ اشكالي ندارد)
واينكه درپي عوامل هماهنگ بيشترباشدتابرعوامل ناهماهنگ بچربد (فوايد محصولات مابيش از زيانيست كه به محيط وارد ميشود).
