بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خداوند بخشنده مهربان
اسلاید 2 :
شاخص های سلامت در ایران
اسلاید 3 :
شاخص های سلامت در ایران
برای بررسی وضعیت سلامت در جهان و کشورها از شاخصهای مربوط به سلامت و عوامل اثر گذار بر آن استفاده می شود . تعداد شاخصهای سلامت بسیار زیاد است، ولی تعداد کمی از آنها به درستی اندازه گیری می شوند بنابر این لازم است برنامه ریزان سلامت تلاش خود را براندازه گیری شاخصهای اولویت دار متمرکز کنند.
اولویت بندی شاخصهای سلامت به دو دلیل باید انجام شود :
دلیل اول آن هزینه های مورد نیاز و کمبود نیروی انسانی برای اندازه گیری سلامت است .
دلیل دوم دید و بینش حاصل از شاخص است که باعث جلب توجه سیاستگذاران و در نتیجه تخصیص منابع مورد نیاز خواهد شد.
اسلاید 4 :
به طور کلی داده های سلامت در 5 گروه اصلی به شرح زیر قابل تقسیم بندی می باشند:
مرگ و میر و علل آنها
بیماری و حالات سلامت
عوامل خطر
ارائه خدمات یا پوشش خدمات
منابع سلامت
در برنامه ریزیهای بخش سلامت اطلاعات و شاخصهای جمعیتی ،مرگ و میر از اطلاعات مهمی هستند و کاربردی های زیادی دارند.
اسلاید 5 :
ایران هفدهمین کشور بزرگ دنیا است که در منطقه خاور میانه قرار دارد.
با توجه به کاهش میزان باروری در دهه اخیر در ایران ، نسبت سرباری کاهش چشمگیری داشته ، به طور یکه این نسبت از میزان 94% در سال 1365 به 43% در سال 1385 کاهش یافته است . این بدان معنی است که در سال 1356 هر 100 نفر ، افراد در سن کار و بهره وری ، علاوه برخود ، مجبور بوده اند 94 نفر را نیز که در سن کار کردن و بهره وری اقتصادی نبوده اند را تأمین معاش کنند ، ولی در سال 1385 تعداد افراد وابسته به افراد مزبور به 43 نفر کاهش یافته است.
اسلاید 6 :
یکی از عواملی که در جوامع وضعیت عدالت اجتماعی در آن سنجیده می شود میزان دسترسی مردم به خدمات مورد نیاز از قبیل خدمات آموزشی ، بهداشتی ، درمانی و . می باشد و بر مبنای شاخص بیان می شود که موارد از آن به شرح زیر است:
وضعیت دسترسی مردم به خدمات اولیه بهداشتی در روستا و شهر در ایران به ترتیب 93و100 درصد در سال 1380 رسیده است.
ميانگين دسترسي در كشورهاي مديترانه شرقي در مناطق روستايي 70 و شهري 98 درصد است و كشور ما از متوسط منطقه بالاتر است.
اسلاید 7 :
نسبت پزشک به 1000 نفر جمعیت از39درصد به 1.04 در سال 1379 رسیده است در سال 63 حدود 54 درصد پزشکان عمومی ، 87 درصد متخصصین و 66 درصد دندانپزشکان در تهران و 5 شهر بزرگ حضور داشتند.
علی رغم سرمایه گذاری کلان دولت در تربیت نیروی انسانی متخصص ، اما توزیع نیروها در مناطق مختلف کشور به ویژه مناطق روستایی و محروم عادلانه نیست. به طوری که تعداد پزشکان شاغل در شهرهای برخوردار به نسبت جمعیت ، 23 برابر بیش از نواحی محروم هستند.
ميزان اقلام دارويي در كشور از220 قلم در سال 1363 به 800 قلم در سال 1379 رسيده است . اكثر داروها به آساني و ارزاني در دسترس مردم قرار دارد.
اسلاید 8 :
امید به زندگی
تقریباً تمام کودکانی که در دنیا متولد می شوند ظرفیت بقا برای حداقل هفتاد سال را دارند . در بدو تولد به ترتیب زن و مرد از59.2 و 58.5 سال در سال 1363بوده که در حال حاضر امید زندگی در ایران برای مردان 71.7 و برای زنان 73.6 تخمین زده شده است.
بهترين وضعيت دنيا در ژاپن براي زنان 83 سال است. اين شاخص در ايران از ميانگين كشورهاي منطقه بالاتر است.
اسلاید 9 :
مرگ و ابتلاء به بیماریها
مرگ کودکان زیر یکسال به ازای هزار تولد زنده: از 51 در سال 1363 به 26 در سال 1379 رسیده است
این شاخص دركشورهاي صنعتي 6 و در بهترين كشور دنيا 4 ودر كشور هاي منطقه: لبنان 104، مصر 51، عربستان سعودي21، عراق 112، مراكش 51 و كويت 12 است. در كشورهاي منطقه مديترانه شرقي به استثناي چند كشورحوزه خليچ فارس كشور ما كمترين ميزان را داراست. و در مقايسه با كشورهائي كه درآمد مشابه ايران دارند از آنها نيز پائين تر است. كه دلالت بر ارتقاي سلامت كودكان و كارآئي بالاي بخش بهداشت و درمان كشور مي باشد.
اسلاید 10 :
مرگ کودکان زیر پنج سال : مرگ کودکان زیر پنج سال یکی از شاخصهای بهداشتی است و یکی از اهداف 2000 بوده است که میزان آن را به یک سوم سال 1990 که 94 در هزار بوده است، کاهش دهند در کشور ما این شاخص از 44 در سال 70 به 28 مرگ به ازای هزار تولد زنده در سال 1385 رسیده است.
اسلاید 11 :
مرگ مادران به ازای یکصد هزار تولد زنده : در دنیا سالانه 515 هزار زن بعلت حاملگی و زایمان فوت کنند. در کشور ما مرگ مادران از 140 نفر در سال 1363 به 24.7 در سال 1386 در صد هزار تولد زنده رسیده است.
اين شاخص در كشورهاي صنعتي 13 در كشورهاي منطقه: مصر 174، يمن 1400، اردن 130، عربستان سعودي 18، ليبي 40، الجزاير 140، لبنان 191، عراق130 و كويت 9 مي باشد. كشور ما از نظر شاخص فوق بهتر است و در مقايسه با كشورهاي مشابه از نظر درآمدي نيز وضع بهتري داريم كه دلالت بر دسترسي بهتر مردم و ارتقاي سلامت مادران مي باشد.
اسلاید 12 :
مرك نوزادان و زايمانهاي غير ايمن: هنوز 15 درصد زايمانها بصورت غير ايمن در كشور انجام مي شود كه خطر مرگ و عوارض پس از زايمان براي مادران بالاست. سالانه حدود 20/000 نوزاد در كشور فوت مي كنند كه در مدت 20 سال گذشته موفقيت چنداني براي كاهش اين امر نداشته ايم.
امنیت غذایی :كشور ما در حال گذر تغذيه است بطوري كه 16/6درصد زنان 45-15 سال دچار كم خوني فقر آهن 15/6درصد كودكان زير 5 سال دچار سوء تغذيه كه در نتيجه 800/000 كودك دچار كوتاهي قد تغذيه اي هستند. در عين حال كه 20 درصد مردم كشور نمي توانند شكمشان را سير كنند 40 درصد جمعيت دچار پرخوري هستند بطوري كه در بعضي مطالعات محدود در زنان بالاي 30 سال روستائي اطراف تهران 24 تا 72 و در مناطقي از شهر تهران تا 82 درصد دچار افزايش وزن و چاقي بوده اند. كه اين پديده منجر به افزايش فشار خون، ديابت و بيماريهاي قلبي عروقي، بيماريهاي استخوان و مفصل مي شود.
اسلاید 13 :
در زمينه ايمني غذا هيچ نظام مراقبت سامان يافته اي وجود ندارد. نمونه هاي آن حمل روغن در تانكر حمل سوخت، كشتار 25 درصد دامها در خارج كشتارگاهها در حالي كه 80 درصد كشتارگاههاي موجود در كشور غير بهداشتي هستند ورود و توليد و عرضه مواد غذايي غير مجاز و …
سلامت محیط:25درصد جمعيت كشور در معرض خسارات زيانبار عدم اصلاح شبكه ها و تاسيسات آب آشاميدني شهر و روستا و تخريب منابع طبيعي هستند. حدود 15 ميليون نفر جمعيت شهري در معرض آلودگي هاي محيط زيست بويژه آلودگي هوا در شهرهاي بزرگ كشور هستند.
اسلاید 14 :
مرگ و ابتلاء به بیماریها:یکی از عوامل مهم در کاهش این شاخص انجام زایمان تحت مراقبت افراد دوره دیده می باشد که این شاخص در کشورهای صنعتی 99، کشورهای در حال توسعه و کم توسعه یافته به ترتیب 52و28 و متوسط جهانی این شاخص 56 و در ایران 86 است که دلالت بر بهبود دسترسی و مراقبت مادران در کشور ما دارد.
پوشش واکسیناسیون کودکان زیر 5 سال برعلیه بیماریهای واگیر دار(فلج اطفال ، سرخک ، سیاه سرفه ، دیفتری، کزاز، سل ،هپاتیت B ): این شاخص از حدود 20 درصد در سال 1363 به بالای 95 درصد در سال 1380 رسیده است . اين شاخص در آمريكا 93 درصد ، فرانسه92 درصد، انگلستان 91 درصد و ميانگين كشورهــاي منــطقه مديترانه شرقي 77/5 درصد مي باشد.
اسلاید 15 :
کنترل بیماری تالاسمی در کشور: در دنیا 2 نوزاد به ازای هر هزار تولد زنده مبتلا به تالاسمی ماژور متولد می شوند در کشور ما این میزان 0.7 است که با اجرای برنامه کنترل تالاسمی از سال 76 در کشور تعداد موارد جدید تالاسمی ماژور از 1200 به 860 مورد در سال 79 رسیده است.
حوادث ترافیکی :در سال 79 طبق بررسي علت مرگ در 10 استان كشور و تعميم كشوري آن حدود 37000 نفر در اثر 9/200/000 حادثه غير عمد و عمدي در كشور فوت نموده اند. در اثر 2/000/000حادثه ترافيكي حدود 375000 نفر مجروح كه در بيمارستانها بستري شده اند و 19/100 نفر فوت نموده اند. متاسفانه مرگ در اثر حوادث و سوانح سالانه 12-10 درصد در كشور رشد دارد.
اسلاید 16 :
کنترل اسهال حاد: آنچه مسلم است بهبود وضعیت بهداشت محیط (دسترسی به آب آشامیدنی سالم ، دفع بهداشتی فضولات و زباله و فاضل آب ، غذای سالم) افزایش آموزش و سواد مادران ، بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی – درمانی ، بهبود وضعیت تغذیه کودکان بویژه تغذیه با شیر مادر و . در کاهش موارد ابتلای به اسهال و مرگ ناشی از آن موثر بوده است ولی دو عامل مصرف مایعات خوراکی (O.R.S) در موقع اسهال و تداوم تغذیه در جریان اسهال نقش اساسی را در این امر داشته است زیرا مرگ ناشی از اسهال در 90 درصد موارد قابل پیشگیری است. سالانه کودکان 4-3 بار دچار حمله اسهال حاد می شوند که در بعضی از مناطق در دنیا به 8-6 بار در سال می رسد در ایران در شهرها 3.1 در روستاها 3.6 بار وعامل عمده در مرگ کودکان اسهالی کمبود آب و الکترولیت بدن و سوء تغذیه می باشد.
اسلاید 17 :
وبا: همه ســاله در منـاطقي از كشــور مواردي از وبا وجود دارد ولي خوشبختانه قابل كنترل مي باشد.
بيماريهاي مشترك بين انسان و دام:400 بيماري مشترك بين انسان و دام وجود دارد كه آخرين موردي كه در كشور مدت سه سال است شيوع پيدا كرده بيماري تب هموراژيك كنگوكريمه است كه تا پايان سال 1380، 147 مورد مبتلا گزارش شده كه 61 مورد تائيد گرديده و 7 نفر نيز فوت نموده اند. اين بيماري خطر بالقوه اي در كشور مي باشد.
هپاتيت B وC: از آنجا كه اين دو بيماري مزمن شده و در دراز مدت منجر به سرطان كبد و نارسائي كبدي مي شود و حدود 1/9درصد افراد جامعه ما ناقل ويروس هپاتيت B هستند خطر بالقوه اي در كشور است بخصوص آن كه در جامعه معتادان تزريقي و فواحش و افراد بي بند بار شيوع بيماري بسيار بالا است.
زهره رجبی کارشناس مسئول بهورزی -دانشگاه علوم پزشکی کاشان
اسلاید 18 :
بيماري نوپديد ايدز كه در مدت 20 سال در دنيا 40 ميليون نفر آلوده به اين ويروس شده اند 22 ميليون نفر آنها تا كنون فوت كرده اند تعداد افراد مبتلا تا سال 2005 به 100 ميليون نفر در دنيا خواهد رسيد. در ايران تا كنون 3100 نفر آلوده به ويروس شناسايي شده است ولي پيش بيني مي شود بين 20-10 هزار نفر آلوده به اين ويروس در كشور باشند. از آنجا كه 69 درصــد افراد آلوده ويروس در بين معتادان تزريقي، فواحش و افرادي كه بي بند و بار جنسي هستند، در گردش است و اينها در جامعه ناشناخته مي باشند خطر توسعه ابتلاء به اين ويروس بويژه با وجود جمعيت جوان كشور بسيار زياد است. كه خطر بالقوه اي بر سلامت كشور محسوب مي شود.
اسلاید 19 :
بیماریهای غیر واگیر: بعلت پیشرفت علم و تکنولوژی ، ارتقای سطح سواد ، بهبود ارتباطات ، دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی، بهبود تغذیه و بهداشت محیط ، تغییر شیوه زندگی ، توسعه شهر نشینی ، کاهش تحرک روزانه و تغییر عادات غذایی ، سیمای سلامت از نظر علت بیماری و مرگ در دنیا تغییر کرده است که به این موضوع گذر سلامت گفته می شود. بیماریهای عفونی واگیر دار ، کنترل شده و بیماریهای مزمن و متابولیک جایگزین آن گردیده ، از 300.000 مرگی که در سال 1379 در کشور اتفاق است بیماریهای قلبی عروقی با 100.000 مورد اولین علت مرگ را در کشور تشکیل می دهد.
اسلاید 20 :
در کشور ما اولین علت مرگ را بیماریهای قلبی عروق (19.5 درصد) علت دوم حوادث و سوانح (9.8 درصد) علت سوم سکته مغزی (9.2 درصد) تشکیل می دهد.
از این نظر مردم کشور ما مشابه کشورهای صنعتی فوت می کنند یعنی بعلت بیماریهای غیر واگیر دار و این درصد درحالی است که در این کشورها با اقدامات پیشگیری که بعمل آورده اند موفق به کاهشی به میزان 40-70 درصد شده اند ولی در کشور ما این عامل رو به گسترش بوده و سن بروز سکته قلبی به میزان 16.5 درصد بعنوان اولین علت مرگ در کشور در حال کاهش است .
