بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
شیوه ارائه مطالب علمی- فنّی
موضوع ارائه: خطّ فارسی با تکیه برنستعلیق
اسلاید 3 :
چکیده
ما در این ارائه می خواهیم سیر تحوّل خط در ایران را از خطّ پهلوی تا خطّ نستعلیق و شکسته نستعلیق بررسی کنیم.
نحوه ی تشکیل و وجه تسمیه این خطوط را بشناسیم.
با خطّاطان معروف این خطوط آشنا شویم.
به ویژگی ها و کاربردهای این خطوط بپردازیم.
2 مکتب از خطّ نستعلیق را مورد بررسی قرار دهیم.
اسلاید 4 :
فهرست مطالب
اسلاید 5 :
خطّ فارسی در اوایل ظهور اسلام
در اوایل اسلام، زبان و خطّ ایرانی پهلوی(فارسی میانه) بود.
کتب علمی، سیاسی و ادبی با خطّ پهلوی * کتب دینی با اوستایی
دلایل توسعه ی خط کوفی(عربی) و منسوخ شدن خطّ پهلوی
دشواری و اشکالات خطّ پهلوی
نفوذ معنوی اعراب
سهولت خطّ کوفی
پیدایش فارسی دری؛ اساس زبان ادبی و فارسی کنونی
اسلاید 6 :
2 قرن قبل از اسلام:
خطّ کوفی و نسخ قدیم
ماخوذ از قبطی و سریانی
کاربرد: تحریرِ نامه و مکاتبات اداری
قرن 4هجری:
خطوط اصول یا شش گانه ابن مقله شیرازی:
محقّق، ریحان، ثلث، نسخ، رقاع، توقیع
قواعد دوازده گانه
کاربرد: تحریر نسخه های قرآنی
هدف ابداع نسخ جدید: رفع اشکالات خط کوفی و اضافه کردن حرکات
وجه تسمیه خطّ نسخ: نسخ خطوط ماقبل خود
نسخ
اسلاید 7 :
قرن 5 هجری:
ابن بواب(قبله الکتّاب): تکمیل قواعد نسخ
نسخ نویس مشهور معاصر، میرزا احمد نیریزی (سلطانی)
شاهکار وی: قرآن نفیس به خطّ نسخ
اسلاید 8 :
تعلیق
حسن فارسی کاتب؛ مبدع تعلیق
ویژگی:
خطّ کاملاً ایرانی( بدون علائم زیر و زبر)
تودرتو و متّصل به هم و تند
کاربرد:
نوشتن نامه ها و فرمان های حکومتی
امور منشی گری
وجه تسمیه:
در لغت: درآویختن چیزی به چیزی
معلّق بودن حروف و حرکات بر روی کاغذ
اسلاید 9 :
تعلیق:
مزیّت: تند بودن
عیب: پیچیدگی و بی نظمی و دایره های ناقص
مزیّت: منظّم و زیبا
عیب: کند بودن
اسلاید 10 :
نسخ تعلیق
قرن 8:
میرعلی تبریزی مخترع نسختعلیق
داستانی درباره ی شکل گیری خطّ نستعلیق
کتابت شاهنامه بایسُنقُری به خطّ نستعلیق در سال 833 قمری
قرار گرفتن خطّ نستعلیق در ردیف خطوط ششگانه
اسلاید 11 :
نستعلیق
خطّ نستعلیق نشانه ای بارز از طبع و سلیقه ی زیبایی شناختی ایرانیان
خطّ نستعلیق؛ عروس خطوط اسلامی
دلیل این نامگذاری از نظر استاد امیرخانی:
مبنا و محور تشکیل ساختار کلمات : دور و قوس
عدم وجود زاویه و خشونت
نظر آیهام پوپ در مورد خطّ نستعلیق
« صفحه ای به خطّ خوش نستعلیق، جلوه و جمالی دارد که
هیچ یک از خطوط دیگر بشر با آن برابری نتواند کرد.»
اسلاید 12 :
نستعلیق
قرن 11:
میرعماد بزرگترین استاد خوشنویس ایران
اسلاید 13 :
ویژگی نستعلیق
استوار بودن بر اساس منحنی
فاقد علائم زیر و زبر
تناسب کامل برای نگارش « گچ پژ»
نسبتاً روان و منظّم
اسلاید 14 :
مکتب کلهُر
قرن 13:
نهضت چاپ سنگی وسیله ای برای تحوّل و گسترش هنر خوشنویسی
مرحوم کلهر در می یابد:
رسالت اجتماعی خط فراتر از ماندن در کلکسیون ها
قوّت گرفتن خطوط میرعماد و تبدیل شدن خط به امر کاربردی
نحوه ی این تحوّل به دست محمّدرضا کلهُر
به وجود آوردن شیوه ای خاص برای تحریر کتب به سبب محدودیت ها
چاق نویسی در خوشنویسی؛ از بین نرفتن ریزه کاریها به هنگام انتقال خط بر روی سنگ و کاغذ
اسلاید 15 :
مکتب کلهُر
وی در یک کلام خط را آسان کرد؛ یعنی اگر 2 نفر شاگرد، یکی روش میرعماد و دیگری روش کلهر را پیش می گرفتند، آن که پیش کلهر رفته بود، زودتر خط را یاد می گرفت؛ چرا که روش کلهُر آسان تر از روش میرعماد بود.
سفرنامه ناصرالدین شاه به فرنگ
اسلاید 16 :
کاربرد نستعلیق
بیشترین کاربرد نستعلیق؛ نگارش کتب ادبی و متن های غیرمذهبی
به ندرت در متن های عربی نظیر قرآن
علّت:
دشوار بودن نگارش کلمات چند سیلابی عربی
طرّاحی شدن این خط برای زبان و خطّ فارسی
راحت نوشته شدن زبان عربی با خطّ ثلث و نسخ
اسلاید 17 :
مکتب نقّاشی خط
دهه 40
با پیشگامی زنده رودی و افجه ای
هدف این مکتب
نزدیک کردن خط به نقّاشی
فراهم آوردن زمینه برای بروز خلاّقیّت های هنرمندان
نمایاندن فرهنگ غنی ایران زمین به جهانیان
استفاده از خطّ نستعلیق در این مکتب
کاربرد نستعلیق
اسلاید 18 :
مکتب نقّاشی خط
کاربرد نستعلیق
اسلاید 19 :
شکسته نستعلیق
قرن 11
مرتضی قلی خان شاملو (حاکم هرات)
علّت شکل گیری شکسته نستعلیق
استفاده روز افزون از نستعلیق
نیاز به تندنویسی
وجه تسمیه
شکستن خطّ نستعلیق
اسلاید 20 :
شکسته نستعلیق
تکمیل خط شکسته نستعلیق به دست میرزا شفیعا هراتی
وضع قواعد جدید به دست درویش عبدالمجید طالقانی
کاربرد
نوشتن متن های ادبی، پیام شاد و کارت تبریک
نقاشی خط و گرافیک
ارکان اربعه هنر خوشنویسی
ثلث : جمال الدین یاقوت 697 ق
نسخ : میرزا احمد نیریزی اواسط قرن 12
نستعلیق : میرعماد الحسنی 1024 ق
شکسته نستعلیق : عبدالمجید طالقانی 1185 ق
