بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
فصل 5 اصول و روشهای نظارت و راهنمایی آموزشی
اسلاید 2 :
برای من بالاترین وزیبا ترین خوشبختی،وارد شدن به کلاس. و آغاز کردن درس با حال و هوای اسرار آمیز شخصی است که انگار قرار است معجزه ای را رو کند.من آن آینده ای را تدریس می کنم ، که با تمام وجود لمسش می کنم.
اسلاید 3 :
نظارت مدیر :
مدیران مدارس به خاطر مشغله زیاد ،قلت وقت وحیطه وسیع مسئولیتشان قادر نخواهند بود که برکارهمه معلمان خود به طور منظم و مستمر نظارت داشته باشند .
هرچه تعداد دانش آموزان مدرسه کمتر باشد مسئولیتهای مدیر نیز محدودتر
می شود ومدیر می تواند وقت بیشتری را به نظارت وراهنمایی معلمان اختصاص دهد.
هرچه حجم کارهای مدیر مدرسه کمتر باشد امکان مشاهده بالینی معلمان بیشتر است .
نظارت وراهنمایی همکار (مربیگری یا هدایت همکار )
اسلاید 4 :
نظارت راهنمایان آموزشی :
*تعداددفعات مشاهدات راهنمای آموزشی به تعدادمعلمان دریک محیط آموزشی و تعدادبازدیدها بستگی دارد.
*اگر راهنمایان آموزشی زمان ،انرژی وامکانات کافی نداشته باشند نمی توانند به معلمان به طور مستقیم کمک کنند.
*در بیشتر مواقع کمک به معلمان کمترین اولویت را داراست
اسلاید 5 :
نظارت معلم راهنما :
1-هر راهنمایی می تواند تا10نفر معلمان را به طور موثر و ثمربخش تحت نظارت قرار دهد وچنانچه تعدادمعلمان بیشتر باشد فرد دیگری این وظیفه را برعهده می گیرد .
2-معلمان چون خود منابع اطلاعاتی هستند وراه دستیابی به یکدیگر نیزآسان تراست از همکاران خود کمک می گیرند ودر مدارس مانیز رایج تر است .
3-این روش (نظارت معلم بر معلم )روش قدیمی ولی سودمند است که در سالهای
اخیر در چهارچوبهای جدیدی توسعه و تکامل پیداکرده است .
4-همه معلمان مدارس اگر در مهارتهای مشاهده ای کارایی پیدا کنند و از هدف ها و فرآیندهای نظارت و راهنمایی آموزشی بالینی مطلع شوند می توانند خود در نقش راهنمای آموزشی در مدارس خدمت کنند .
5-با توسعه الگوهای غیر رسمی ارتباطی بهتر وراحتر می توانند کار همکارانشان را مشاهده کنند ،تجزیه و تحلیل کنند ،پیشنهاد بدهند ،مشکلات آنان را حل کنند و به اصلاح عملکرد آموزشی آنان کمک نمایند .
اسلاید 6 :
معلمان خود باید دراین کار به یکدیگر کمک کنند نتایج تحقیقات نشان می دهد که کمک همکاران به معلم نتایج مثبتی در مدارس به همراه داشته است .
دراین روش کمک یک جانبه نیست بلکه تعاملی متقابل است .
معلمان با تجربه تر آموزش دیده تر ،ماهرتر ،تواناتر به همکارانشان کمک می کنند تا به تدریج مهارتهای لازم را بدست آورند .
این مهارتها از طریق :
*مشاهده مستقیم تدریس معلم
*حضور معلم در جلسات تدریس معلم راهنما
برای اجرا چنین برنامه ای بهتر است معلم راهنما در کلاس درس همکارانش حاضر شود و به مشاهده و نظارت و راهنمایی وی بپردازد .
اگر مدیر یا راهنمای آموزشی نتواند وظیفه نظارت را به خوبی انجام دهد ؟؟؟
اسلاید 7 :
اصولا در نظام های آموزشی که تعداد راهنمایان آموزشی به اندازه ای نیست که پاسخگوی نیازها و مشکلات معلمان باشد ، هیچ نوع برنامه ای هم پیش بینی نشده است .
*معلمان برجسته مدارس به عنوان معلم راهنما به کار گرفته شوند.
*اهداف و روشهای معلم راهنما باید طی جلساتی برای معلمان توضیح داده شود ومعلم راهنما برحسب مورد ،تعدادجلسات مورد نیاز هرمعلم را تعیین کند .
*برنامه ها طوری باشد که در کار معلم وقفه ایجاد نکند .
*نظارت و راهنمایی به روش فردی وگروهی (زمانی که مشکل واحدی دارند )
*زمان مشاهده کلاس یا تشکیل جلسات مشورتی در طول ساعات مدرسه باشد .
*در ساعتی که معلم راهنما به کار نظارت و راهنمایی همکارانش مشغول است می توان با هماهنگی مدرسه و منطقه از معلم جانشین استفاده کرد.
*معلمان مدرسه باید به توانمندی و شایستگی معلم راهنما اطمینان داشته باشند و به اعتبار علمی او احترام بگذارند.
*برای تشکیل گروه آموزشی ،معلمان تازه کار وکم تجربه با معلمان باتجربه
معلمان کم توان با معلمان پرتلاش و اثربخش تشکیل گروه دهند ،این تعامل کمک می کند توانایی فکری آنان نیز بالاتر رود ونسبت به مسائل نگرش جدیدی پیدا کنند .
اهداف و روشهای راهنمای آموزشی
اسلاید 8 :
چون معلمان اعتمادی به مدیر و راهنمای آموزشی ندارند تمایلی نیز به ابراز مشکلات خود ندارند ومی توانند معلم راهنمای مدرسه راهمکار حرفه ای خود تلقی کنندو به او تکیه کنند .
این نقطه اتکا مایه دلگرمی آنان در مدرسه برای رفع مشکلاتی است که مدیر مدرسه یا راهنما به هر علتی قادر به حل آن نیستند .
نحوه ارتباط فردی با معلم راهنما طوری باشد که معلمان برای رفع هر نیاز یا حل هر مشکل آموزشی برای مراجعه به معلم راهنمای خود کاملا احساس آزادی و امنیت کنند .
(ایجاد چنین جو صمیمی و بازی با مدیر مدرسه و معلم راهنماست )
بی اعتمادی به اعتبارعلمی و تخصصی مدیر و راهنمای آموزشی
اسلاید 9 :
1)نمایش تدریس :نشان دادن یا نمایش الگویی از تدریس است ویافیلم آموزشی مثل اجرای یک تدریس و راهنمای آموزشی در نقش معلم عمل می کند و میهمانان را معلمان تشکیل می دهند .
فیلم های آموزشی با توضیحات کافی در مورد نحوه تدریس همراه است و به گونه ای که معلم می تواند به علل رفتارها و فعالیتهای انجام شده پی ببرد.
شکل دیگر این روش :نمایش کلاس درس همکار ی است که از این روشها و مهارت ها در تدریسش استفاده می کند .
(معلم راهنما این روش تسلط و مهارت کافی دارد وبا معلم گفتگو می کند )
نکته :فرهنگ نظارت و راهنمایی آموزشی باید در مناطق و مدارس نظا م آموزشی جا افتاده باشد تا کارکنا ن آموزشی –اعم از مدیران مدارس ،راهنمایان آموزشی ومعلمان در فکر بهبود و توسعه الگوهایی باشند که به بهترین وجه با امکانات و شرایط آنان منطبق باشد .
روشهای دیگر نظارت و راهنمایی آموزشی
اسلاید 10 :
در این روش هم معلمان یک درس و هم راهنمای آموزشی در مراحل طراحی ،تدریس ،ارزشیابی به طور مشترک همکاری می کنند .
*همکاری در تدریس موجب تحکیم اعتماد ،ایجاد روابط دوستانه ،پرورش روحیه همکاری حرفه ای متقابل ،بحث ومناظره علمی ،تقویت تفکر انتقادی در مورد مسائل ،حل مشکلات آموزشی و توسعه اندیشه ها وشروعی برای روشهای جدید خواهد شد وپیشرفت حرفه ای معلم را در پی خواهد داشت .
بدترین گروههای آموزشی در مدارس گروههایی هستند که هیچ گونه تعامل حرفه ای بین گروهی ومیان گروهی ندارند .
معلمان ناموفق معلمانی هستند که در انزوا و پشت درهای بسته فعالیتهایی را انجام می دهند که به تصور خودشان بهترین فعالیتهاست .
2)تدریس مشترک
اسلاید 11 :
یکی از روشهای سودمند و موثر و به ظاهر بی اهمیت و غیر متداول ،کمک راهنمای آموزشی به معلم برای استفاده از ابزار ووسایل کمک آموزشی ساده تا پیشرفته است .
*استفاده نکردن معلمان از این وسایل وبه صورت محدود در بعضی از کلاسها ، بعضی از وسایل ساده استفاده می شود.
*نبود امکانات و تخصص وعدم آگاهی
*نقشه ،چارت ،تصویر ،فیلم ،اسلاید ،نوارهای ویدیویی،وسایل آزمایشگاهی ،نرم افزارهای کامپیوتری
*درمقابل هزینه های سنگین آموزش و پرورش در تهیه وسایل نباید صرفه جویی شود.
*منابع کمک آموزشی دیگر از جمله مراکز یادگیری و مراکز تکنولوژی آموزشی
*تشویق معلمان ونحوه استفاده از آنها به طور مستمر
*ارتباط مستقیم راهنما با گروههای آموزشی وآمادگی افراد متخصص در گروههای آموزشی برای ارائه اطلاعات وخدمات به معلمان
*استفاده از وسایل در مدرسه بدون تشریفات اداری
3)کمک به معلمان برای استفاده از ابزار ووسایل کمک آموزشی :
اسلاید 12 :
1)انتخاب وسایل مناسب برای هدف مورد نظر
2)ایجاد آمادگی و مهارت برای استفاده از این وسایل
3)استفاده و کاربرد این وسایل برای موقعیت پیش بینی شده و ارزیابی کارایی آن
استفاده از وسایل شامل سه مرحله است
اسلاید 13 :
1)مرحله اول شناسایی مشکلات
2)مرحله دوم تشخیص علل مشکلات
3)مرحله سوم توسعه طرحهای عملیاتی وانتخاب
مناسبترین طرح یا راه حل
4)مرحله چهارم اجرای راه حل (طرح عملیاتی )
5)مرحله پنجم ارزشیابی نتایج راه حل ها یا طرحهای
عملیاتی
4)کمک به معلمان در حل مساله
اسلاید 14 :
یک روش ارزشیابی برای همه دروس کاربرد ندارد
پررنگ شدن مهارت های عملی بیشتر از اطلاعات ذهنی و توسعه نحوه ارزشیابی مهارت های عملی
تطبیق روشهای ارزشیابی با موضوع درس ومقطع کلاسی
تاکید بر حفظیات امروزه ارزش و اعتباری ندارد و به رشد فکری دانش آموزان کمک چندانی نمی کند .
5)کمک به معلمان در ارزشیابی صحیح
اسلاید 15 :
1)برنامه هفتگی برای جلسات پیش بینی شده
2)برنامه هفتگی برای بازدیدهای پیش بینی نشده
3)برنامه هفتگی ثابت به منظور مراجعه معلمانی که نیازهای فوری دارند
4)برنامه روزانه گفتگو در دفتر کار مدرسه یا در ساعات فراغت و استراحت
5)تشکیل جلسات غیر مترقبه و پیش بینی نشده
6)تعیین جلسات هفتگی برای معلمانی که نیازها و یا مشکلات مشترکی دارند .
7)برنامه ارتباط با مدارس دیگر و والدین .
برنامه هفتگی راهنمای آموزشی در مدرسه :
اسلاید 16 :
1)معلمان به فرآیند نظارت سنتی اعتماد ندارند
2)معلمان راهنمایی آموزشی بالینی را به دیگر روشهای سنتی ترجیح می دهند .
3)معلمان مشکل می پذیرند که شخصی به کلاسشان بیاید و به مشاهده رفتارهایشان بپردازدوصمیمانه به آنان کمک کند بدون اینکه قضاوت کند .
به نظرصاحبنظران دلیل کاملا روشن است :
*چون دیده شده که مشاهدات کلاسی بیشتر باهدف ارزشیابی ورتبه بندی معلمان صورت می گیرد
*باید توجه داشت که ارزشیابی رسمی برای تعیین میزان انطباق عملکرد واقعی معلم با عملکرد معیار صورت می گیرد درصورتی که نظارت و راهنمایی کمک به معلمان برای اصلاح عملکرد آنان بویژه در آینده است .
*اکثر معلمان به اینکه مورد ارزشیابی قرار گیرند اهمیت نمی دهند ولی اذعان دارند که ارزشیابی آنان به اصلاح فر آیند تدریس منجر نمی شود .
نتایج تحقیقات به عمل آمده در مورد راهنمایی آموزشی بالینی :
اسلاید 17 :
صاحبنظران آموزش استدلال می کنند که وظایف مدیریتی با وظایف کسی که به معلم کمک می کند تفاوت دارد!
*واکنش معلمان نسبت به نقش مدیر ودر نتیجه نقش نظارتی او خواهی نخواهی بی اهمیت خواهد شد.
*نقش مدیر ایجاب می کند که در زمان مشخصی کار معلمان را ارزشیابی کنند درحالی که نظارت و راهنمایی معلمان بیشتر به عهده راهنمایان آموزشی است .
*معلمی کاری متنوع و پیچیده و دشوار و فنی است ونیازمند کنترل حرفه ای ودر صدد رشد و پرورش معلمان واصلاح
فر آیند آموزش است ولی دربیشتر مدارس کنترل اداری اعمال
می شود .
اسلاید 18 :
*باید توجه کنیم که در نظام آموزش و پرورش چه نوع کنترلی روش غالب و رایج است .
آیا معلمان خود می خواهند که اداری کنترل شوند ویاحرفه ای ؟
آموزش و پرورش اصلاح نخواهد شد مگر آنکه فردی به نام راهنما با هدف اصلاح مسئولیت این کار رابه عهده گیرد و فرد دیگری به نام معلم متعهد شود که در قبال اصلاح مسئول باشد .
اسلاید 19 :
اصول اساسی آموزش ضمن خدمت :
1)آموزش براساس نیازها
2)نیاز تمام کارکنان به آموزش
3)روشی برای ارتقا رشد حرفه ای
4)اصلاح و بهبود کیفیت از هدفهای کوتاه مدت و بلند مدت
5)آموزش ضمن خدمت به فرآیند مستمر تجدید نظر در برنامه های آموزش منجر می شود .
6)آموزش ضمن خدمت مرکز توجه دانشگاهها ،موسسات آموزش عالی و روسا آموزش و پرورش ومدیران مدارس وراهنمایان آموزشی است .
7)راهنمایان باید جوی بوجود آورند که در آن معلمان آموزش ضمن خدمت راروشی برای رشد و پرورش حرفه ای خود بدانند.
8)برنامه آموزش ضمن خدمت باید معلمان را همگام با پیشرفتهای تعلیم و تربیت به پیش برد .
9)برنامه آموزش ضمن خدمت باید با همکاری وتشریک مساعی راهنمایان آموزشی و معلمان طراحی و اجرا شود تا به بهترین وجه اثربخش باشد .
10)به خود شناسی وکمال یابی معلمان منجر می شود .
اسلاید 20 :
1)آموزش حرفه ای معلم با فارغ التحصیلی متوقف نمی شود
2)رشد حرفه ای صرفا با تجربه معلمی حاصل نمی شود
3)وظیفه فراهم کردن فرصتها برای معلم با نظام آموزش است .
4)بودجه طراحی و اجرای آموزش ضمن خدمت باید جز هزینه های قانونی آموزش و پرورش محسوب شود.
5)ارزشیابی نتایج ضمن خدمت با بررسی نتایج یادگیری دانش آموزان صورت می گیرد.
6)برنامه آموزش ضمن خدمت از برنامه ریزی درسی ،تحصیلی ،نظارت و راهنمای آموزشی جدانیست ،چون به اصلاح برنامه آموزش کمک می کنند .
اصول ضروری هارولد اسپیرز:
