بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
فرآیند خط مشی گذاری عمومی
اسلاید 2 :
فصل اول
تعاریف و مفاهیم خط مشی گذاری(سیاست گذاری)
اسلاید 3 :
خط مشی عمومی چیست؟
خط مشی عمومی تصمیمی است که در قبال یک مشکل عمومی اتخاذ می شود .
فرآیندی است که از زمان احساس مشکل شروع شده و به ارزیابی نتایج اجرای خط مشی ختم می شود.
اجزای خط مشی عمومی
هدف: به عنوان مثال حل مشکل عمومی
محتوا: طریقی است که ما را به هدف می رساند مثلا کاهش عوارض گمرکی
اثر: نتیجه اجرای خط مشی
اسلاید 4 :
ماهیت مسائل و مشکلات عمومی:
به نظر دیویی پیامدها در مقابل هر رویداد دوگونه هستند که بصورت مستقیم و غیر مستقیم بر زندگی افراد تاثیر می گذارند و بحث مشکل عمومی و خصوصی را مطرح می نمایند ،
مشکل خصوصی: اگر گستره تاثیر عملیات و نظارت بر پیامدها و نیازها محدود باشد مشکل خصوصی است
مشکل عمومی: ولی اگر مشکل به گونه ای مستقیم یا غیر مستقیم تاثیر عمیق و فراگیر و گسترده بگذارد مشکل عمومی قلمداد می شود.
انواع طبقه بندی خط مشی :
براساس قوای سه گانه هیئت حاکمه: شامل خط مشی های قضایی، خط مشی های اجرایی و خط مشی های تقنینی
فراگیر، هادی و عمومی
انضباطی، توزیعی و توزیعی مجدد
اسلاید 5 :
فرایند خط مشی گذاری عمومی:
اگر خط مشی گذاری دفعتا و فوری صورت نگیرد ، شامل مراحل معیّنی می باشد .خط مشی پس از تعامل متغیرهای سازمانی و غیرسازمانی برای تدوین ، تصویب و اجرا آماده می شود.
مراحل خط مشی گذاری عمومی:
مرحله شناخت،درک و بیان مساله یا مشکل
ارجاع و طرح مسائل در سازمان های عمومی
شکل گیری،تهیه و تدوین خط مشی
قانونی کردن و مشروعیت بخشیدن به خط مشی
ابلاغ و اجرای خط مشی
ارزیابی خط مشی و جمع آوری اطلاعات از بازتاب عملیات اجرا شده.
این مراحل جدا از هم نمی باشند بلکه در یک چرخه که دارای ارتباطات چند سویه و مداوم هستند شکل می گیرند.
اسلاید 6 :
فصل دوم
مدل های خط مشی گذاری عمومی
اسلاید 7 :
تعریف مدل :
برداشتهای انتزاعی از واقعیت می باشد .
بازسازی و تلخیصی از واقعیت است که با در برداشتن ویژگیهای اصلی از واقعیت ، شناخت ما را تسهیل می کند .
ویژگی های مدل :
سادگی و خلاصه بودن
قدرت نظم دهندگی
گویای جنبه های اصلی و مهمّ پدیده های مورد نظر
هماهنگی و تطابق با واقعیت ها
اثر بخشی و مفید بودن
تسهیل کننده امر تحقیقات و بررسی ها
مبیّن و مشرّح پدیده ها
فرق مدل با فرایند واقعی خط مشی گذاری :
همه متغیرهای موثر، در خط مشی گذاری دخیل هستند در صورتی که در مدل به بررسی برخی متغیرها پرداخته می شود.
ساده ، خلاصه و گویا بودن مدل ها ، خط مشی گذاران را یاری می دهد.
مدلهای مفهومی کاربرد زیادی در خط مشی گذاری دارند.
اسلاید 8 :
انواع مدلهای قابل استفاده در فرایند خط مشی گذاری:
مدل نهادی: خط مشی عمومی به مثابه یک بازده نهادی(institutional model)
سازمانهای دولتی نظیر شهرداری ها قوای سه گانه سازمان های محلّی از جمله نهادهای خط مشی گذار هستند.
اتخاذ تصمیم توسط آنها سبب ضمانت اجرایی شدن خط مشی ها می شود.
گستردگی و فراگیری خط مشی های عمومی چرا که دولت با در اختیار داشتن قدرت اجرایی می تواند در سطح جامعه خط مشی ابلاغی را به اجرا در بیاورد.
مدل فرآیندی:خط مشی گذاری به مثابه فعالیّت سیاسی (process model)
می توان فرایند خط مشی گذاری را در قالب فعالیت های سیاسی نظیر شناسایی مشکل، تدوین راه حل ها، قانونی کردن، اجرا و ارزیابی در نظر گرفت.
نظر بر این است که دانشمندان علوم سیاسی باید مطالعات خود را در مورد خط مشی عمومی، فقط به این فرایندها محدود نمایند.
شناخت،تعریف، جمع بندی، سازماندهی مشکل، ارائه راه حل/تدوین راه حل ها و قانونی کردن راه حل ها/سازماندهی، کاربرد/ارزیابی/ تصمیم و پایان فرایند
اسلاید 9 :
انواع مدلهای قابل استفاده در فرایند خط مشی گذاری(ادامه)
مدل گروهی:خط مشی به مثابه حاصل تعادل و تعامل بین گروهها(group model)
بر این فرض استوار است که تعامل بین گروهها، عامل اصلی در تعیین خط مشی است.
در این دیدگاه افراد زمانی موثر هستند که نماینده یا عضوی از یک گروه باشند.
گروه حلقه ارتباطی بین افراد و دولت می باشد
نقطه تعادل در خط مشی به سمت گروهی هست که نفوذ بیشتری دارد.
قانونگذار داور این مبارزه گروهی است و با داوری خود تلاش های موفقیت آمیز گروه های پیروز را تایید می کند
مدل عقلایی:خط مشی به مثابه"حداکثر دستاورد اجتماعی"(rational model)
اساس این مدل بر کسب حداکثر دستاورد اجتماعی می باشد .
دولتها باید خط مشی هایی را انتخاب کنند که هزینه-فایده آن به بیشترین حد ممکن برسد .
علاوه بر متغیرهای قابل اندازه گیری نظیر واحد پولی باید ارزش های اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی در ارتباط با موضوع خط مشی نیز در نظر گرفته شود.
برای انتخاب یک خط مشی عقلایی سیاستگذار باید همه اولویت های ارزشی جامعه در همه گروهها، همه پیامدهای ممکن و همه گزینه های ممکن را شناخته و کارا ترین گزینه را انتخاب کند.
اسلاید 10 :
موانع خط مشی گذاری عقلایی:
هیچ منفعت اجتماعی مورد اجماع وجود ندارد
هزینه های بی شمار ناسازگار قابل بررسی نیست.برخی چیزها نظیر حیثیت شخصی را نمی توان ارزیابی کرد.
عدم انگیزه خط مشی گذار برای اتخاذ تصمیمات مبتنی بر اهداف اجتماعی
عدم انگیزه برای پیدا کردن بهترین گزینه موجود
تمرکز بر تصمیم گیری فعلی افراد را از گزینه هایی که در تصمیم گیری قبلی اخذ شده اند باز می دارد.
هزینه های حین خط مشی گذاری نظیر هزینه جمع آوری اطلاعات
ارزش های متنوع سیاسی اقتصادی و فرهنگی در کار دخالت دارند.
توان پیش بینی پایین در علوم اجتماعی
رجوع خط مشی گذار به تصمیمات قبلی به علّت احتمال وجود پیامدهای ایذایی و پیش بینی نشده جدید.
هماهنگی پایین به خاطر تقسیم کار و تخصصی شدن و اینکه نمی توان در زمان تصمیمگیری نظر تمامی متخصصان را در اختیار داشت.
اسلاید 11 :
انواع مدلهای قابل استفاده در فرایند خط مشی گذاری(ادامه)
مدل رضایت بخش (satisfying model)
بر اساس الگوی هربرت سایمون، کیفیت رضایت بخش مهمترین کیفیتی است که تصمیم گیرندگان به طور واقعی به آن دست می یابند.
تصمیم گیرندگان بجای جستجوی راه حل های حداکثر و حداقل، گزینه هایی را انتخاب می کنند که اهداف تصمیم گیرنده را تا حد رضایت بخش محقق سازد.
مدل جزئی – تدریجی
خط مشی به عنوان اعمال تغییرات در فعالیت های گذشته
تداوم فعالیت های گذشته دولت با اعمال تغییرات جزئی
برنامه های جاری و گذشته ملاک عمل قرار می گیرند و با افزایش و کاهش در آنها به تصمیمات جدید می رسند.
اسلاید 12 :
انواع مدلهای قابل استفاده در فرایند خط مشی گذاری(ادامه)
مدل سطل زباله : (Garbage Can)
این مدل توسط کوهن، مارچ واولسن برای توصیف تصمیم گیری در شرایط بسیار مبهم و بی نظم ارائه شده است.
زمانی که بر سر اهداف یا موضوعات بحث انگیز و وسایل نیل به آنها توافق وجود ندارد تصمیم گیرندگان هم با عدم اطمینان و هم با ابهام مواجه هستند، به نظر می رسد تحت این شرایط مدل سطل زباله به بهترین وجه، فرایند تصمیم گیری سازمان ی را این آن طور که در سازمان رخ می دهد، توصیف می کند.
در مدل سطل زباله، مسائل، راه حلها، مشارکت کنندگان و فرصتهای انتخاب گزینه ها، جریانها، رویدادهای مستقلی اند که در درون و سراسر سازمان وجود دارند، شبیه انتخاب تصادفی مواد زایدی هستند که در یک سطل زباله با یکدیگر ترکیب می شوند.
هر زمانی که برخی راه حلها، مشارکت کنندگان و فرصتهای انتخاب گزینه، به هم پیوند خوردند، مساله ای ممکن است شناسایی یا حل شود. در عین حال به علت تصادفی بودن فرایند، گزینه ها ممکن است بدون حل یک مساله، انتخاب شوند و برخی مسائل هرگز حل نشوند. و در جاهایی که هیچ مساله ای وجود ندارد، راه حل هایی پیشنهاد شود.
اسلاید 13 :
نحوه ارزایابی مدل های مورد استفاده در تجزیه و تحلیل خط مشی های عمومی:
کاربرد یک مدل مطمئنا به قدرت آن بستگی دارد که تا چه اندازه ای می تواند زندگی واقعی اجتماعی را به صورتی منظم و ساده درآورد تا ما قادر باشیم روشن تر در مورد آن فکر کنیم.
مدل باید جنبه های واقعی و مهم خط مشی عمومی را بشناسد.
مدل باید با واقعیت همساز باشد و آینه تجربیات واقعی باشد.
مدل باید دربردارنده مفاهیم روشن و معین باشد.
مدل باید راهنمای تحقیق و تفحص در زمینه خط و مشی عمومی باشد.
مدل باید حاوی فرضیه هایی درباره علل و پیامد های خط مشی عمومی باشد.
اسلاید 14 :
فصل سوم
مساله یابی و چگونگی انعکاس مشکلات به مراجع خط مشی گذار
اسلاید 15 :
فصل سوم
اقدامات لازم برای ارجاع مسائل به مسؤولان دولتی
تعریف، شناسایی مساله و یا مشکل
تشکل یا سازماندهی
نمایندگی
شرایط انعکاس مسائل و مشکلات به سازمانهای عمومی
مشکل
سازماندهی گروه ها
فرایند خط مشی
نظریه های تنظیم دستور کار برای خط مشی گذاری
انواع دستور کار برای خط مشی گذاری
تهیه و تدوین طرح های مقدماتی خط مشی عمومی
محدودیتهای تنظیم و تدوین خط مشی عمومی
انواع شکل گیری و تنظیم پیش نهادهای خط مشی
اسلاید 16 :
نکاتی در مورد درک مسائل و مشکلات :
نظر عامه مردم در مقابل نظر متخصان
مقایسه راه حل های مساله از نظر نتایج و هزینه های آن
مسائل و مشکلات به درستی و به وضوح تعریف نشده و مشخص نیستند.
گاهی اوقات مسائل و مشکلاتی برای مردم مطرح می شود که توسط خط مشی گزاران احساس و درک نشده است و بالعکس.
انعکاس نظریات و گرایش های افراد در تعریف مسائل
مطرح شدن مسائل یک گروه به عنوان مساله عمومی و بالعکس
جریانات و رویدادها به طرق مختلف در زمانهای مختلف و افراد متفاوت در جامعه تفسیر می شوند.
از یک رویداد واحد ممکن است مشکلات متعددی ناشی شود.
نظرات همگان در مراجع خط مشی گذاری به تساوی منعکس نمی شود.
مشکلات و نیازها به طور مستمر تعریف و بازبینی می شوند و تغییر می کنند.
خط مشی های زیادی بدون اینکه کاملا واضح بیان شوند ایجاد می شوند.
تمام خط مشی ها با یک نوع ذهنیت و پیشداوری توام است.
اسلاید 17 :
تعریف مسئله یا مشکل :
مانعی که بر سر راه رسیدن به اهداف قرار می گیرد.
شیوه های انعکاس مسائل
1- تشکل یا سازماندهی:
عده ای از مردم به هنگام بروز مشکلی عمومی چنان تحت تاثیر واقع می شوند که الزاما به طور منظم نسبت به پیامدهای آن حساسیت نشان می دهند و بدین سبب به صورت گروه تشکل می یابند.
به هر میزان این تشکل ها بزرگتر باشند قابلیت تایر گذاری بر خط مشی بیشتر می شود
2- نمایندگی:
نمایندگی انعکاس مسائلی است که به نیابت از افراد دیگر برای اقدام در جهت رفع مشکلات صورت می گیرد.
نمایندگی حلقه رابطی بین مردم، مشکلات آنها و سازمانهای عمومی است.
اسلاید 18 :
عوامل تاثیر گزار از طرح مسائل و مشکلات عمومی بر تصمیم گیرنده:
مشکل:
شامل گستره مشکل، شناخت و درک مساله، بیان مساله، شدت و قوت مساله
سازمان دهی گروه ها:
شامل گستره، ساختار(روابط اعضا، سلسله مراتب و .)، رهبری و میزان اختیارات
دسترسی و دستیابی:
نمایندگی : آیا افرادی که با مشکل مواجه شده اند دارای نماینده در خط مشی گذارها هستند؟
همدردی(خط مشی گذارها همدردی می کنند)، جلب حمایت و پشتیبانی سایرین
فرایند خط مشی:
ساختار (روابط بین خط مشی گذاران)، نمایندگی (خطی مشی گذاران چقدر در مقابل مردم پاسخگو هستند)
اسلاید 19 :
نظریه های تنظیم دستور کار برای خط مشی گذاری:
بگذارید اتفاق بیافتد:
نقش منفعل سازمان عمومی در تنظیم و برنامه ریزی عملیات و باز گذاشتن کانال های دسترسی و ارتباط برای شنیدن نظریات افراد و گروه ها
ترغیب به مشارکت در تنظیم دستور کار:
کمک سازمان عمومی به مردم برای بیان مسائل و مشکلات و ترغیب آنها به مشارکت در تنظیم خط مشی
فعال شدن دولت در تنظیم دستور کار و خط مشی گذاری:
دولت نقش فعالی در بیان مساله و هدف گذاری ایفا می کند
اسلاید 20 :
انواع دستور کار برای خط مشی گذاری:
دستور کار تبیین مساله یا مشکل
دستور کار پیشنهادی
دستور کار مذاکره
دستور کار مداوم و مستمر
