بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
عنوان : تحلیل وضعیت ارز در اقتصاد ایران
اسلاید 2 :
فهرست مطالب
1-چکیده
2-ارز
3-نرخ ارز
4-بازار ارز
5-انواع معاملات ارزی
6-روش های تعیین نرخ ارز
7-نظام های ارزی
8-نظام ارزی ایران
9-عواقب دخالت دولت در بازار ارز
10-بررسی تاثیرات تغییر نرخ ارز در بازارهای مختلف در سال 97
11-تغییرات بازار دلار در 6 ماهه نخست سال 97
12-تغییرات بازار طلا در سال 97
13-تغییرات بازار بورس در 6 ماهه نخست سال 97
14-تغییرات بازار مسکن در 3 ماهه نخست سال 97
15-روند تغییرات واردات در دو ماهه نخست سال 97
16-روند تغییرات صادرات در دو ماهه نخست سال 97
17-روند تورم در سال 97
18-تغییرات ارزش افزوده بخش های مختلف اقتصادی
19-تغییرات نرخ ارز و نابرابری توزیع درآمد (ضریب جینی)
20-نتیجه گیری
اسلاید 3 :
چکیده
در این تحقیق ابتدا به بررسی مختصر از تعاریف ارز نرخ ارز و انواع بازار های ارزی و روش های تعیین قیمت ارز می پردازیم و سپس نقش دخالت دولت را در بازار ارز از نظر اقتصادی بررسی می کنیم و سپس به بررسی تاثیرات تغییرات نرخ ارز در سال 1397 بر بازار های موازی ارز و متغییر های کلان اقتصادی می پردازیم
اسلاید 4 :
ارز
به پولهای خارجی ارز گفته میشود. به گفته دیگر به واحدهای پولی که در کشورهای دیگر جز کشور اصلی داد و ستد شود به صورت کلی ارز گفته میشود.
ارز عموماً نوع پذیرفتهشدهای از پول است که شامل سکه و اسکناسهای کاغذی میشود و توسط دولت توزیع شده و در داخل اقتصاد گردش دارد. ارز که به عنوان واسطه مبادله کالا و خدمات مورد استفاده قرار میگیرد، پایه و زیربنای کسبوکارها به حساب میآید.
یکی از تفاوتهای بین معاملات مالی در داخل کشور و مبادلات بینالمللی این است که درتجارت داخلی نیاز به پرداخت و دریافت وجوه بر حسب پول رایج ملی است اما در معاملات خارجی معمولاً این وجوه به شکل پولهای رایج و معتبر خارجی، پرداخت میشود. امروزه رایج ترین ارز مبادلاتی در دنیا دلار آمریکا است که چیزی در حدود %60 از ذخایر ارزی بانک های مرکزی در سراسر دنیا را تشکیل می دهد.
اسلاید 5 :
نرخ ارز
منظور از نرخ ارز خارجی عبارت است از مقداری از واحد پولی ملی که برای بدست آوردن واحد پول کشور دیگر باید پرداخت شود.
همچنین میتوان نرخ ارز را، ارزش برابری یک واحد پول خارجی به پول داخلی دانست. به عبارت دیگر بهای خرید یا فروش یک واحد پول خارجی به پول رایج کشور را نرخ ارز میگویند.
تغییرات نرخ ارز باعث ایجاد تغییرات بسیاری در متغییر های مختلف اقتصادی و بخش های مختلف اقتصاد یک کشور از جزئی ترین بخش های اقتصادی تا فعالیت های کلان بین المللی می شود از به همین جهت ارزش پول ملی و برابری آن با نرخ ارز های خارجی تاثیر بسیار عمده بر سیاست گذاری های هر کشور دارد و به همین دلیل سیاست مداران همواره در پی کنترل نرخ ارز بوده اند.
اسلاید 6 :
بازار ارز
ارز خارجی همانند پول ملی یک کالا محسوب میشود، و دارای بازاری است که از دو طرف، عرضه و تقاضا تشکیل میشود
بازار ارز خارجی عبارت است از چارچوب سازمان یافته و معینی که در آن افراد، مؤسسات و بانکها به کار خرید و فروش پولهای خارجی یا ارز اشتغال دارند. وظیفهٔ اصلی بازار ارز خارجی عبارت است از انتقال وجوه یا قدرت خرید از یک کشور به کشور دیگر.
وظیفهٔ دیگر بازار ارز، تأمین اعتبار است. این امر مانند کالا مستلزم انتقال از فروشنده به خریدار میباشد.
اسلاید 7 :
انواع معاملات ارزی
بهطور کلی چهار نوع معامله در بازارهای ارزی انجام میپذیرد:
1-معاملات حال (اسپات):
به معاملاتی که به طور آنی بین خریدار و فروشنده با قیمت مشخص انجام می گیرد و ارز خارجی و پول داخلی مبادله می گردد معاملاتی که روزانه در صرافی ها انجام میشود از این دسته هستند.
2-معاملات سَلَف (فوروارد):
قرارداد سَلَف یا عقد سَلَف قراردادی است که در آن عرضهکننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش میرساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار میتواند معادل دارایی پایه خریداری شده را در یک قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند که به این قرارداد نیز به اختصار سلف میگویند. اوراق سلف نوعی سفته است .
3-معاملات معاوضه (سوآپ):
قرارداد سوآپ یا معاوضه نوعی از ابزار مشتقه است که در آن یک طرف قرارداد نسبت به معاوضه عواید ناشی از ابزار مالی خود با عواید ناشی از ابزار مالی طرف مقابل اقدام میکند.
4-آربیتراژ:
آربیتراژ در علم اقتصاد و مالیه به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است. به عبارتی سود آربیتراژی زمانی ایجاد میشود که یک کالای مشابه در دو بازار مختلف یا در مواردی خاص در دو قالب متفاوت عرضه میشود اما قیمتهای یکسانی ندارد
اسلاید 8 :
روش های تعیین نرخ ارز
در مدلهای اولیه نرخ ارز بر مبنای نظریهٔ برابری قدرت خریدتعیین میشد و تنها عامل نوسانات نرخ ارز اسمی را قیمت کالاها میدانستند.
اما آنچه بدیهی است این است که عوامل گوناگونی بر نرخ ارز تأثیر میگذارند از جمله:
تراز پرداختها
تراز پرداخت ها مفهومی است در مرتبط با رابطهٔ میان مطالبات یک کشور از بقیهٔ جهان و تعهدات آن کشور به بقیهٔ جهان هرگونه تغییر و تحول در تراز پرداختها تأثیر مستقیم روی نرخ ارز میگذارد. دارندگان ارز کشوری که تراز پرداختهایش رو به کاهش است، آن را میفروشند و ارز معتبر دیگری را خریداری میکنند؛ بنابراین، عرضهٔ این ارز در بازار زیاد میشود و نرخ آن نسبت به ارزهای دیگر کاهش مییابد.
استقراض خارجی
هر اندازه کشوری بیشتر مقروض باشد نیازش به ارز خارجی برای پرداخت اصل و بهرهٔ بدهیها بیشتر است. بنابر این، فشاری که روی ذخایر ارزی آن کشور وارد میشود، روی نرخ ارز آن کشور منتقل شده و آن را ضعیف میکند.
انتظارات برای آینده
ممکن است نرخ ارزها بر اثر پیشبینیهایی که نسبت به وضعیت آنها میشود، تغییر کند. با وجود انتظار نرخ ارز قوی در آینده، صادرات کالاها به تأخیر خواهد افتاد تا زمانی که نرخ ارز کاملاً قوی شده و در هنگام تبدیل آن به پول کشور خودی با نرخ بهتری روبه روبوده و پول بیشتری دریافت گردد.
تورم
در صورت برابری نرخ تورم در هر دو کشور باید به شاخص قیمتهای خردهفروشی و عمدهفروشی توجه کرد تا وضعیت هر کشور مشخص شود.
سیاستهای اقتصادی
سیاستهایی کهبر نرخ ارز اثر میگذارند عبارتاند از: رشد معقول عرضهٔ پول، سیاستهای مناسب مالی، خصوصیات دیپلماسی خارجی و فعالیتهای نظامی، سرمایهگذاری در مقایسه با میزان نقدینگی.
اسلاید 9 :
نظام های ارزی
در سال ۱۹۴۴میلادی بر اساس معاهدهٔ «برتن وودز» کشورها ملزم به حفظ ارزش پول در برابر دلار با یک نسبت مشخص طلا شدند که به سیاست نرخ ارز ثابت شهرت داشت اما در سال ۱۹۷۱م. با اعلام عدم تعهد ایالات متحده در حفظ، برابری و تعویض دلار و طلا، کشورها و درصدر آنها ژاپن سیستم نرخ ارز شناور (مبتنی بر عرضه و تقاضا در بازار) را جایگزین نمودند.مهمترین نظام ارزی، نظام ارزی ثابت و نظام ارزی شناور است، البته، نظامهای دیگری نیز به مرور زمان بهوجود آمدهاند و میتوانند استفادهشوند که بسته به شرایط و نیاز کشورها به کار گرفته میشوند.
نرخ ارز ثابت
وضعیتی است که در آن نیروهای بازار کاملاً فعال هستند، اما بانک مرکزی بسته به ملاحظات و ضرورتهای موجود، نرخ ارز معینی را به عنوان نرخ ارز هدف تعیین میکند و با مداخله در بازار و از طریق ساز وکار ذخایر خود، از آن نرخ هدف حمایت میکند.
مثلاً اگر نرخ ارز تمایل داشته باشد که از نرخ هدف بالاتر رود بانک مرکزی با عرضهٔ ذخایر ارزی خود به بازار از افزایش نرخ ارز جلوگیری میکند و همچنین اگر نرخ ارز تمایل داشته باشد از نرخ هدف کاهش یابد بانک مرکزی مذکور با خرید ارز از بازار و افزایش ذخایر خود از این کار جلوگیری میکند
مزایا و معایب انتخاب نرخ ارز ثابت: انتخاب نظام ارزی ثابت باعث میشود که مردم و بنگاهها بتوانند، مادامی که نرخ ارز ثابت نگهداشتهشدهاست بدون نگرانی درمورد نوسانات نرخ ارز برای آینده برنامهریزی کنند. در این صورت در سطح خرد ثبات وجود دارد، اما از آن جا که نوسانات ارز به بخش عرضهٔ پول منتقل میشود، ممکن است بیثباتی به بخش کلان اقتصاد منتقل شود.
نرخ ارز شناور
به ترتیباتی از بازار گفته میشود که در آن نرخ ارز بر اساس تعامل نیروهای عرضه و تقاضا ارز بدون مداخلهٔ مقامات پولی و به صورت آزاد تعیین میشود.
مزایا و معایب انتخاب نرخ ارز شناور: انتخاب نظام شناور باعث میشود نرخ ارز متغیر باشد ولی در نهایت ثبات اقتصاد کلان، به معنای ثبات در حجم پول و تثبیت نرخ تورم، در بلند مدت حاصل میگردد.
اسلاید 10 :
نظام ارزی ایران
تک نرخی شدن ارز اقدامی بسیار مثبت، مؤثر و عامل مهم برای جلوگیری از مفاسد و رانت خواری است و اقتصاد ایران نیازمند ارز تک نرخی است.
با اقدامات انجام شده از سال ۶۸، در فروردین ۷۲ برای اولین بار ارز در اقتصاد ایران تک نرخی شد که هفت ماه تداوم یافت.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۱، به منظور اصلاح نظام اداری کشور اقدام به اجرای سیاست یکسانسازی نرخ ارز کرد و به نظام ارزی شناور مدیریت شده روی آورد.اما در عمل فقط نوسانات نرخ دلار آمریکا در یک محدوده، کنترل شد، و همه ساله بر قیمت دلار افزوده شد.
در سال ۸۹ به دلیل تورم زاید الوصف و رشد نقدینگی باز هم فاصله بین نرخ ارز دولتی و ارز آزاد ایجاد شد و باز هم شاهد ارز دونرخی و در نتیجه فساد بود.برای افزایش نرخ ارز میتوان فوایدی همچون افزایش رقابت پذیری جهانی و افزایش صادرات را برشمرد،اما در مقابل روند دو نرخی بودن ارز به ضرر کشور است، و ارز دو نرخی موجب فساد است.
در اردیبهشت ۱۳۹۳، بانک مرکزی نرخ فروش دلار در سال ۹۲ را اعلام کرد که بر اساس آن، نرخ دلار در بازار آزاد در پایان اسفندماه ۳۰۲۶ تومان، در پایان بهمن ماه ۲۹۵۰ تومان، در پایان دی ماه ۲۹۷۵ تومان، در پایان آذر ماه ۲۹۴۹ تومان، در پایان آبان ماه ۳۰۱۲ تومان، در پایان مهر ماه ۳۰۳۴ تومان، در پایان شهریور ماه ۳۱۷۷ تومان، در پایان مردادماه ۳۱۸۰ تومان، در پایان تیرماه ۳۲۷۱ تومان، در پایان خردادماه ۳۵۷۹ تومان، در پایان اردیبهشت ماه ۳۵۴۶ تومان و در پایان فروردین ماه ۳۵۰۳ تومان بود.
همچنین در سالهای ۹۲ و ۹۱ نیز میزان مابه التفاوت نرخ دلار رسمی با نرخ دلار آزاد «به ترتیب» برای هریک دلار حدوداً با اختلاف «۵۲۳ تومان» و هر یک دلار حدود «۲۱۷۴ تومان» میبود.
در سیاست اقتصادی حسن روحانی، به گزارش ارانیکو، هدف اعلامی از سوی مسئولان تک نرخی شدن ارز در بازار آزاد و بانکها از ابتدای پاییز ۱۳۹۳ بودهاست که البته مشخص نیست این هدف در چه نرخی عملی خواهد شد.
اسلاید 11 :
نظام ارزی ایران
در آذر و دی سال ۱۳۹۵ طی یک ماه جهشی ۲۰ درصدی در نرخ ارز بازار آزاد ایران رخ داد. متخصصان این جهش را ناشی از چند فرض میدانند؛ اولین فرضی که مطرح است، افزایش ۵ درصدی قیمت جهانی دلار نسبت به سایر ارزهاست که میتواند در افزایش قیمت دلار در ایران هم تأثیر بگذارد. این قیمت از آذرماه سال ۹۳ تا آذرماه سال ۹۵، ۱۴ درصد افزایش داشتهاست.فرض بعدی افزایش سفرها در روزهای تعطیلات ژانویه و کریسمس میباشد که باعث میشود تقاضا برای دلار افزایش یابد و این به افزایش قیمت دلار دامن میزند. فرض دیگری که بعضی از متخصصین مطرح میکنند، این است که دولت و بانک مرکزی، برای سنجش میزان کشش قیمت دلار در بازار، آن را رها کردهاند و برای کم کردن قیمت آن فشاری وارد نمیکنند تا بتوانند از این طریق، دلار را تک نرخی کنند.
علاوه بر اینها شرکتهای زیادی هستند که با تقویم میلادی کار میکنند و با پایان یافتن سال میلادی مجبورند مقادیری ارز از کشور خارج کنند که این امر نیز موجب افزایش قیمت دلار در کشور میشود. در دی ماه ۱۳۹۶ قیمت دلار از ۴۴۰۰ تومان فراتر رفت که کارشناسان اقتصادی دلیل اصلی آن را مرتبط به عدم تحقق نظام رفع تحریم مرتبط با برجام میدانند.
در فروردین 97 دلار با رشد سریعی همراه شد که این رشد سبب شد که دولت نرخ ارز 4200 تومان را به عنوان نرخ رسمی اعلام کند و بعد از آن اقدام به ایجاد سامانه های مختلف ارزی از جمله نیما و سنا کند و به دنبال آن شروع به عرضه گسترده دلار در سطح کشور کند اما این سیاست فقط باعث ایجاد انتظارات شدید تورمی و رانت و فساد بیشتر شد و نرخ دلار در شهریور 97 به رقم بی سابقه ی 18000 تومان رسید. سپس دچار ریزش شدید تا 10000 تومان شد و مجددا از دی 97 افزایش مجدد قیمت دلار استارت خورد و هم اکنون دلار در کانال 13000 تومان در تعادل نسبی به سر می برد و هم اکنون با شکست خوردن طرح قیمت ثابت 4200 برای دلار زمزمه هایی از حذف این سیاست های شکست خورده و ایجاد بازار تک نرخی از سوی برخی مسئولین دولتی شنیده می شود.
اسلاید 12 :
عواقب دخالت دولت در بازار ارز
در چند دهه گذشته، شاید از دهه ۵۰ شمسی، نرخ ارز یک تابو بوده است. برای مدیران ارشد سیاسی افزایش نرخ ارز مانند یک مسأله حیاتی در اقتصاد تلقی شده است. آنها پیوسته میخواستهاند به هر قیمت، با وجود آنکه ریشههای تغییر نرخ ارز ایجاب کند که نرخ ارز باید افزایش یابد، نرخ ارز را ثابت نگه دارند. در واقع همواره مدیران ارشد حکومت به جای پرداختن به ریشهها و علل افزایش نرخ ارز و کنترل ریشهها به معلول که همان نرخ ارز است پرداختهاند.
نرخ ارز معرف قدرت خرید پول ملی در تعامل با قدرت خرید پول خارجی است. قدرت خرید پول با تورم کاهش مییابد. تورم داخلی قدرت خرید پول ملی را کاهش میدهد و تورم خارجی قدرت پول خارجی را. همانطور که در شکل ۱ نشان داده شده است تورم داخلی با تقاضا برای خرید کالا و خدمات از یک طرف و عرضه کالا و خدمات از طرف دیگر تعیین میشود.
اسلاید 13 :
عواقب دخالت دولت در بازار ارز
عرضه کالا با عرضه کالای خارجی و تولید در واحدهای تولیدی داخل تعیین میشود. اگر رشد تقاضا بر رشد عرضه پیشی بگیرد، قیمتها افزایش مییابد و تورم داخلی به وجود میآید. اما تقاضا برای خرید کالا و خدمات توسط مقدار نقدینگی (جمع پول نقد و سپردههای بانکی) موجود در اقتصاد و سرعت گردش آن نقدینگی تعیین میشود.
اگر نقدینگی به گردش در نیاید و روانه بازار برای خرید نشود، تقاضایی برای خرید کالا و خدمات وجود نخواهد داشت. برای هر مقدار نقدینگی هر چه سرعت گردش پول افزایش یابد، تقاضا برای خرید کالا و خدمات نیز بیشتر میشود.
در چند سال گذشته، طی سالهای ۹۲ تا ۹۶، سرعت گردش نقدینگی با پرداخت سود بانکی بیش از ۲۰ درصد به سپردههای بانکی رو به کاهش بود. علت اصلی پرداخت سود زیاد نیز عملکرد ناپایدار و غیرقانونی مؤسسات مالی غیرمجاز بود. ولی پرداخت سود مزبور به سپردهها افزوده و موجب رشد نمایی سپردهها در نتیجه نقدینگی شد.
رشد سرسامآور نقدینگی زمینه شروع یک تورم لجامگسیخته را فراهم آورد. وقتی تورم داخلی بیشتر از تورم خارجی باشد، ارزش پول داخلی نسبت به پول خارجی بیشتر کاهش مییابد و لذا نرخ واقعی ارز افزایش مییابد (شکل ۱).
ازآنجاکه ثبات نرخ ارز یک تابو بوده است همواره دولتها تا آنجا که میتوانند با اتکا به درآمد حاصل از صادرات نفت سعی داشتهاند با تزریق ارز به بازار مانع از افزایش نرخ ارز شوند و به ظاهر قدرت پول ملی را حفظ کنند.
عرضه کالا و خدمات نیز با تولید در واحدهای تولیدی کشور و واردات کالاهای خارجی بهدست میآید (شکل ۲).
اسلاید 14 :
عواقب دخالت دولت در بازار ارز
عرضه کالای خارجی در نتیجه واردات محصولات خارجی از یک طرف و قاچاق کالای خارجی به داخل از طرف دیگر افزایش مییابد. عرضه کالای خارجی از یک طرف عرضه کالا در داخل را زیاد میکند و از طرف دیگر با تنگ کردن میدان به کالای داخلی تولید در واحدهای تولیدی را کاهش میدهد. (شکل ۲)
واردات کالای خارجی و همچنین قاچاق کالای خارجی به داخل بستگی به تفاوت نرخ واقعی ارز و نرخ رسمی ارز دارد (شکل ۳). نرخ واقعی در خود تورم داخلی نسبت به تورم خارجی را منعکس میکند. وقتی تورم داخلی بیشتر از تورم خارجی است از یک طرف نرخ واقعی ارز افزایش مییابد و از طرف دیگر کالاهای تولید داخل که با تورم بیشتر هزینهها در داخل تولید میشوند وقتی میتوانند با کالای خارجی رقابت کنند که کالای خارجی با ارز به نرخ واقعی وارد شود.
اسلاید 15 :
عواقب دخالت دولت در بازار ارز
اگر سیاستهای ارزی نرخ رسمی ارز را پایینتر از نرخ واقعی آن نگه دارد، کالای خارجی ارزانتر از کالای ایرانی در داخل عرضه میشود و درنتیجه کالای ایرانی را از میدان خارج میکند. همچنین بهدلیل قیمت کمتر کالای خارجی و تقاضای داخلی برای خرید آن، قاچاق کالای خارجی به داخل هم زیاد میشود.
بدین ترتیب با پایین نگهداشتن نرخ رسمی ارز از نرخ واقعی آن و وجود تفاوت بین نرخ رسمی و نرخ واقعی، واردات محصولات خارجی و نیز قاچاق آن کالاها زیاد میشود و عرضه کالا در داخل بر پایه کالاهای خارجی زیاد میشود تا از افزایش بیشتر تورم جلوگیری کند و در ضمن تولید کالای داخلی را از میدان خارج کند.
همانطوری که در سالهای اخیر مشاهده میشد درحالیکه وفور کالاهای خارجی در بازار ایران بهخوبی دیده میشد بهتدریج کالاهای تولید داخل نظیر کفش و پوشاک و وسایل خانگی از بازار جمع شدند. در واقع با کنترل نرخ ارز دو سازوکار فعال میشوند، یکی برای تخریب تولید داخل با واردات و دوم کنترل تورم با افزایش عرضه کالای خارجی، (شکلهای ۳ و ۴).
اسلاید 16 :
عواقب دخالت دولت در بازار ارز
پایین نگهداشتن نرخ ارز در سطحی کمتر از نرخ واقعی آن دو سازوکار مخرب دیگر را نیز فعال میکند (شکل ۵). یکی آنکه صادرات کالای داخلی را محدود میکند. وقتی نرخ رسمی ارز کمتر از نرخ واقعی آن است، کالای ایرانی که با نرخ رسمی صادر میشود در خارج گرانتر از کالای خارجی است و توان رقابت ندارد و لذا صادرات لطمه میخورد.
اسلاید 17 :
عواقب دخالت دولت در بازار ارز
کاهش صادرات به تولید داخلی ضربه میزند و تولید داخل را کاهش میدهد. کاهش تولید داخل ازیکطرف انگیزه سرمایهگذاری جدید را کاهش میدهد و از طرف دیگر اشتغال در واحدهای تولیدی را کاهش میدهد. وقتی نرخ رسمی ارز پایینتر از نرخ واقعی آن باشد، انگیزه خروج سرمایه با نرخ رسمی را افزایش میدهد زیرا سرمایهداران ازیکطرف میتوانند با خروج سرمایه خود از کشور امکاناتی با ارزش بیشتر از معادل دارایی خود در داخل کشور به دست آورند و از طرف دیگر شرایط تولید در داخل برای سرمایهگذاری جذاب نیست و لذا خروج سرمایه منطقیتر به نظر میرسد.
خروج سرمایه از کشور و در نتیجه سرمایهگذاری در کشور را کاهش میدهد. کاهش سرمایهگذاری به خاطر خروج سرمایه از یک طرف و وضع نامناسب تولید در داخل از طرف دیگر موجب میشود اشتغالی که با سرمایهگذاری میتواند ایجاد شود کاهش یابد. بنابراین یک سازوکار مخرب دیگر که نرخ رسمی ارز را کمتر از نرخ واقعی میکند خروج سرمایه و کاهش سرمایهگذاری در کشور است.
تفاوت نرخ واقعی با نرخ رسمی ارز بهدلیل دیگری هم موجب خروج سرمایه میشود. صاحبان سرمایه، وقتی مشاهده میکنند که نرخ رسمی از نرخ واقعی ارز کمتر است، تشخیص میدهند که این وضعیت قابل ادامه نیست. لذا اعتماد به اقتصاد در آنها کم میشود (شکل ۶).
اسلاید 18 :
عواقب دخالت دولت در بازار ارز
کاهش اعتماد به اقتصاد و تفاوت نرخ ارز رسمی و واقعی موجب خروج سرمایه و کاهش سرمایهگذاری در اقتصاد میشود، خروج سرمایه و کاهش سرمایهگذاری و کاهش صادرات از طرف دیگر به توسعه تولید داخلی لطمه وارد ساخته و عرضه کالای داخلی را کاهش میدهد، کاهش عرضه کالای داخلی موجب افزایش تورم شده و قیمت واقعی ارز را بالا میبرد و در نهایت چرخه مخرب خروج سرمایه و رکود تولید را فعال میکند (شکل ۶).
در سالهای ۹۲ تا ۹۵ همواره بهطور سالانه سرمایهگذاری در صنایع و معادن کاهش داشته است. یک سیکل مخرب دیگر هم موجب تخریب واحدهای تولیدی داخل میشود.
وقتی به علت تفاوت نرخ واقعی با نرخ رسمی ارز واردات و قاچاق محصولات خارجی افزایش مییابد و با قیمت ارزانتر از تولید داخل عرضه میشود، تولید در واحدهای تولیدی داخل کاهش مییابد. با کاهش تولید در واحدهای تولیدی داخل کشور واردات و قاچاق محصولات افزایش مییابد.
در مجموع تابوی حفظ ارزش پول ملی با تمرکز روی نرخ ارز به جای تمرکز برای اصلاح ریشههای کاهش ارزش پول ملی، با دخالتهای نامناسب دولت، موجب فعال شدن چندین سازوکار مخرب میشود. این سازوکارهای مخرب به تولید داخلی لطمه میزند، فرار سرمایه را افزایش میدهد، سرمایهگذاری را کاهش میدهد و با ایجاد رکود در واحدهای تولیدی و کاهش سرمایهگذاری به اشتغال در کشور آسیب میزند.
فعالیت همین سازوکارهای مخرب یکی از عوامل اصلی نابودی صنایع نظیر صنایع کفش، پوشاک، نساجی، وسایل خانگی و حتی قطعهسازی در ایران شده است. طی سالهای گذشته شاهد بودهایم که بازارهای ایران مملو از انواع و اقسام کالاهای خارجی شد و کالاهای تولید داخل را از بازار خارج کرد. حتی تعدادی از قطعهسازان خودرو، قطعات را که در چین تولید میشد میآوردند و به نام قطعه تولید ایران تحویل خودروسازان میدادند!
همه این صنایع که باید پیشتاز حرکت صنعتی شدن کشور باشند به نابودی کشانده شدند. فعالیت همین سازوکارهای مخرب یکی از عوامل مهم هستند که موجب بیماری و حال بد صنعت ایران شدهاند. البته با فعال شدن سازوکارهای مخرب مزبور نیاز به تزریق ارز روزافزون میشود. وقتی دولت قادر نباشد ارز لازم را تزریق کند، یک جهش در قیمت ارز اتفاق میافتد. کشور جهش در قیمت ارز را در زمان همه ریاستجمهوریهای بعد از جنگ تحمیلی تجربه کرده است، در زمان آقایان هاشمی، خاتمی، احمدینژاد و روحانی.
اسلاید 19 :
عواقب دخالت دولت در بازار ارز
قیمت ارز که دیگر نمیتوانست در سطح قیمت رسمی نگه داشته شود دچار جهش شد. جهش یکباره نرخ ارز خود مصائبی ایجاد میکند و مدتی اقتصاد را در نابسامانی فرو میبرد که موجب میشود نرخ ارز حتی از قیمت واقعی آن برای مدتی بیشتر میشود و عدم اطمینان را در اقتصاد دامان میزند.
بعد از جهش نرخ ارز و افزایش بیش از حد تعادلی قیمت ارز، قیمت ارز کاهش مییابد و به تعادل جدیدی میرسد که ممکن است چند برابر قیمت آن در قبل از جهش باشد، آنچنان که در سالهای ۹۱ و ۹۲ قیمت دلار به ۴۵۰۰ تومان یا بیشتر رسید و سپس به حدود ۳۶۰۰ برگشت که حدود سه برابر قیمت قبل از جهش بود و در سال ۹۷ قیمت دلار به ۱۹ هزار تومان رسید و اکنون روبه کاهش تا یک تعادل جدید است که ممکن است حدود سه برابر قیمت آن قبل از جهش باشد.
متاسفانه آنچه مرتب تکرار شده است و بیم آن میرود که مجددا تکرار شود آن است که با استقرار قیمت ارز در سطح تعادلی جدید، مجددا تلاش مسئولان در حفظ قیمت در آن سطح شروع شود؛ بدون آنکه به ریشههای افزایش قیمت که افزایش نقدینگی و عدم رشد کافی تولید است بپردازند.
در نتیجه زمینه برای زمینگیر کردن صنعت و جهش مجدد بعد از چند سال آماده میشود، آنچنانکه از دهه ۵۰ شمسی به این سو هر چند سال یکبار جهشی در نرخ ارز اتفاق افتاده است. در خاتمه اگرچه مدیریت نامناسب نرخ ارز با فعال کردن سازوکارهای مزبور یکی از عوامل مهم و تعیینکننده در ایجاد بیماری در صنعت ایران است ولی برای شکوفایی صنعتی علاوه بر مدیریت درست نرخ ارز در حوالی قیمتهای تعادلی، نیاز به اقدامات و سیاستهای دیگر هم است.
کاهش مقررات دست و پاگیر دولتی، جلوگیری از دادن امتیازات ویژه که توسط دولت تخصیص یابد، مدیریت روابط خارجی برای توسعه تعاملات سازنده اقتصادی، کاهش حجم دولت و ارتقای کیفیت توان کارشناسی دولت و بهبود فضای کسبوکار نیز برای ایجاد و تسریع شکوفایی صنعتی ایران لازم است.
اسلاید 20 :
بررسی تاثیرات تغییر نرخ ارز در بازارهای مختلف در سال 97
در ادامه به بررسی تغییرات بازار ارز در سال 97 و همچنین اثر آن بر بازار های موازی از جمله طلا سکه بورس مسکن و همچنین اثر نهایی آن بر کل اقتصاد کشور خواهیم پرداخت.
در فروردین سال 1397 نرخ دلار شروع به رشد و عبور از محدوده 5500 تومان و حرکت به قیمت های بالاتر کرد در 20 فروردین 97 دولت در راستای کنترل نرخ ارز قیمت 4200 را به عنوان قیمت رسمی و سایر قیمت ها را غیر قانونی اعلام کرد که در ادامه با بررسی بازار ارز و بازار های موازی آن در کنار بررسی تغییرات بازارها به دنبال تغییر بازار ارز به بررسی اثر این سیاست نیز خواهیم پرداخت
