بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خدا
اسلاید 2 :
موضوع : تفسیر گازهای خونی شریانی
اسلاید 3 :
مقدمه
سنجش و هنر تفسیر گازهای خون شریانی به عنوان روش مستقیم ارزیابی وضعیت اکسیژناسیون و گازهای خون بیمار اطلاعات مفیدی درباره :
وضعیت تنفسی بیمار .
عکس العمل بیمار نسبت به درمان .
تغذیه و
فرآیندهای سوخت و ساز
در اختیار تیم پزشکی قرار می دهد.
اسلاید 4 :
روش های سنجش گازهای خونی
تجزیه و تحلیل گازهای خون شریانی
تجزیه و تحلیل گازهای خون شریانی روش استاندارد طلایی سنجش PH و وضعیت گازهای خونی بوده و به عنوان متداول ترین، شایع ترین و پذیرفته ترین روش می باشد.
شایع ترین محل برای گرفتن گازهای خون شریانی، شریان رادیال است. چرا؟
سطحی تر بودن.
کمتر دردناک بودن.
عدم مجاورت با وریدهای بزرگ.
وجود کلترال های مشروب کننده از طریق شریان اولنار.
موارد منع انجام این تکنیک به قرار زیر است :
عدم وجود کلترال مناسب شریان اولنار.
حالات خونریزی دهنده.
وجود فیستول در مجاورت شریان رادیال.
سلولیت روی مسیر شریان رادیال.
هر رگی که مورد جراحی قرار گرفته باشد یا شریان فمورال در طرفی که پیوند کلیه انجام شده
اسلاید 5 :
پیش از انجام گازومتری باید تست آلن را حتماً حتماً حتماً انجام دهیم.
روش انجام این تست : در حالی که دست بیمار به طرف بالا قرار گرفته از وی می خواهیم چند بار دست خود را باز و بسته و سپس مشت کند؛ در حالیکه با دو انگشت روی مسیر شریان رادیال و اولنار بیمار را فشار می دهیم از بیمار می خواهیم که مشت خود را باز کند و بلافاصله انگشت خود را از روی شریان اولنار بر می داریم، در صورتی که کف دست در عرض 15 ثانیه و یا کمتر پر خون و از حالت رنگ پریدگی خارج شود تست آلن را مثبت تلقی نموده و از شریان رادیال گازومتری انجام می دهیم و مثبت بودن تست را حتماً حتماً حتماً در پرونده ثبت می نمائیم.
لزومی برای انجام این تست در هر بار گازومتری نبوده، انجام آن برای هر دست بیمار در طول بستری برای یک بار کافی می باشد.
به نظر شما، آیا انجام این تست ضروری است؟ پاسخ خود را توجیح نمائید.
اسلاید 6 :
برای جلوگیری از لخته شدن خون در سرنگ، سرنگ باید هپارینه شود. باید توجه نمود که هپارینه کردن نباید آنقدر کم باشد که خون لخته شود و نه آنقدر زیاد باشد که در قرائت PH و گازها اختلال ایجاد کند.
سئوال : معیار هپارینه بودن کامل سرنگ چیست؟
پر شدن فضای مرده سرنگ (سوزن، قسمت پلاستیکی سرسوزن که سوزن در آن قرار گرفته و بسته به شماره های سوزن به رنگ های مختلفی است و قسمت انتهایی سرنگ که وارد سر سوزن می شود) از هپارین، معیار هپارینه بودن کامل سرنگ است.
میزان خون لازم در بالغین 2ml و در کودکان 0/6ml می باشد. پس از پر شدن سرنگ از خون شریانی، هوای موجود در سرنگ را کاملاً خالی می نمائیم و به آرامی سرنگ رادر میان دو دست می غلتانیم تا با هپارین مخلوط شود.
اسلاید 7 :
در صورتی که نمونه خون شریانی در عرض 5 دقیقه به دستگاه رسانده شود، نیازی به نگه داری آن در یخ نبوده، در غیر این صورت جهت کاهش متابولیسم سلول های موجود و کاهش تبادلات گازی آنها با خون در یخ نگه داری می شو د.
زمان نگه داشتن نمونه ها در یخ نباید متجاوز از یک ساعت شود.
پس از آن که گزارش گازومتری به دست ما رسید، قبل از آنکه بخواهیم وضعیت اسید، باز و گازهای خونی را تفسیر نماییم باید به چند نکته توجه کنیم :
1 - باید در وضعیت پایدار (Steady State )انجام شده باشد؛ بدین معنی که 15 الی 20 دقیقه بعد از هر تغییری مجاز به انجام گازومتری هستیم و نه بلافاصله. Variability در موقعیت های ناپایدار، اثر بیشتری روی دارد تا .
تست آلن در بیمار غیر هشیار یا عدم همکاری امکانپذیر نبوده، باید از داپلر شریان یا پالس اکسی متری کمک بگیریم.
اسلاید 8 :
2 – مشخصات بیمار، علایم حیاتی، وضعیت بیمار (اعم از پوزسیون، اختلال هشیاری، تنظیمات دستگاه و . ، ساعت و تاریخ انجام و از همه مهمتر میزان اکسیژن دریافتی و یا غلظت اکسیژن دریافت شده باید بر روی برگه گازومتری قید شود.
اسلاید 9 :
اجزاء و مقادیر طبیعی گازهای خونی
(فشار سهمی اکسیژن در خون شریانی) :
مقدار فشار اکسیژن اعمال شده در خون است که به شکل آزاد و محلول در پلاسما وجود داشته، مقدار طبیعی آن در محدوده 80 – 100 میلی متر جیوه است.
(فشار سهمی دی اکسید کربن در خون شریانی) : منعکس کننده مقدار فشار دی اکسید کربن محلول در پلاسما بوده، مقدار طبیعی آن 35 – 45 میلی متر جیوه است.
(سطح بی کربنات بافری) : منعکس کننده جزء کلیوی گازومتری بوده و بیان کننده جبران کلیه ها برای تغییرات PH می باشد. مقدار طبیعی آن 22 – 26 میلی اکی والان در لیتر است.
(اضافه باز) : بیان کننده مقدار تمام بازهای بافری بدن است. مقدار طبیعی آن در محدوده 2+ تا 2- میلی اکی والان در لیتر است. در مواردی که ارقام منفی را نشان می دهد بهتر است از واژه استفاده شود.
اسلاید 10 :
اجزاء و مقادیر طبیعی گازهای خونی
میزان کل :
عبارت است از مجموع غلظت یون بی کربنات، اسید کربنیک و دی اکسید کربن موجود در خون. این میزان تقریباً برابر با مقدار یون بی کربنات یعنی حدود بوده، 95% از میزان کل در اکسید کربن را یون بی کربنات تشکیل می دهد.
معیاری برای تشخیص اختلالات متابولیک بوده، هنگامی استفاده می شود که تعادل اسید و باز با تعادل الکترولیت ها مقایسه گردد. در واقع باز بافر حاصل جمع آنیون های پلاسما (بی کربنات، پروتئین، هموگلوبین و فسفات ها) بوده و معادل است. در صورت آلکالوز متابولیک مقدار آن افزایش یافته و در هنگام بروز اسیدوز متابولیک از میزان کاسته می شود. تغییرات بر تاثیری ندارد.
فاصله آنیونی یک پارامتر اسید – باز بوده که در بیماران دچار اسیدوز متابولیک برای ارزیابی به این موضوع مورد استفاده قرار می گیرد که آیا مشکل موجود به علت تجمع یون هیدروژن در بدن ( مثلاً اسیدوز لاکتیک) است یا ناشی از به هدر رفتن بی کربنات (مثلاً اسهال) می باشد.
اسلاید 11 :
کاهش فاصله آنیونی در موارد زیر دیده می شود:
هیپوآلبومینمیا (کاهش 50% در غلظت آلبومین می تواند فاصله آنیونی را تا 75% کاهش دهد)
افزایش آب
میلوم مولتیپل
افزایش فاصله آنیونی در موارد زیر دیده می شود:
خوردن اسید (نظیر مصرف آسپیرین بیش از حد مجاز، خوردن اتانول و .)
افزایش اسیدهای متابولیک (نظیر اسید لاکتیک و .)
متابولیسم غیر طبیعی یا ناقص (نظیر کتواسیدوز و .)
اختلال در دفع اسید (نظیر نارسایی شدید کلیه و .)
فاصله آنیونی طبیعی در موارد زیر دیده می شود :
کاهش اولیه بی کربنات (نظیر اسهال و .)
مصرف اسیدهای حاوی کلراید (نظیر اسید کلریک، کلرید آمونیوم و .)
اختلال در دفع اسید (نظیر بد کاری خفیف کلیه و .)
اسلاید 12 :
: منعکس کننده تفاوت بین مقدار کاتیون ها و آنیون های
غیر قابل اندازه گیری بوده که در تعیین انواع اسیدوزهای متابولیکی بکار می رود. مقدار طبیعی آن است. فرمول محاسبه
آنیون گپ عبارت است از :
محاسبه سومین جزء اسید – باز هنگامی که دو جزء آن مشخص است :
گاهی به جای بکار می رود.
مقدار طبیعی آن عبارت است از :
اسلاید 13 :
انواع اختلالات گازومتری
مقدمه
اسید ها موادی هستند که یک یا چند یون هیدروژن مثبت داشته و می توانند بطور آزاد در داخل محلول وجود داشته باشند.
بازها موادی هستند که یون هیدروژن مثبت را پذیرفته و یا با محلول آن باند می شود.
تعادل اسید و باز در حقیقت هموستازیس غلظت یون هیدروژن در مایعات بدن است.
اسیدمی به و آلکالمی به گفته می شود.
اسیدوز به فرآیند اسیدی شدن و آلکالوز به فرآیند آلکالمی شدن اطلاق می شود. Emia در واقع پسوندی است که به تغییرات PH خون اتلاق می شود.
Osis در موارد بالینی بکار برده می شود که ممکن است به تغییراتی که در PH خون اتفاق افتاده است اشاره داشته باشد یا نداشته باشد.
اسلاید 14 :
تعادل اسید و باز در واقع تعریفی است از موازنه در مایعات خارج سلولی بدن با موادی که توانایی آزاد سازی یون هیدروژن (اسید) و قدرت پذیرش یون هیدروژن (باز) را در طی مبادلات شیمیایی دارند .
از طرفی تغییرات کم غلظت یون هیدروژن در بدن تهدید کننده زندگی بوده، مکانیسم های حفظ و برقراری تعادل اسید و باز حیاتی می باشند. سیستم بافری اسید کربنیک و باز بی کربنات و مکانیسم های کنترل تنفسی و کلیوی (متابولیکی) اعمال می شود تا غلظت یون هیدروژن در طی دقیقه ها، ساعات و روزها تنظیم شده و هموستازیس حفظ گردد (اهمیت تعادل اسید و باز).
مکانیسم های جبرانی تعادل اسید و باز عبارتند از :
الف – سیستم های بافری شیمیایی.
ب – کنترل تنفسی PH .
ج – تنظیم کلیوی PH .
اسلاید 15 :
(سیستم های بافری شیمیایی)
یک ماده بافر ماده ای است که مانند اسفنج شیمیایی به عنوان جذب کننده و رها کننده یون هیدروژن فعالیت نموده و ثبات PH را فراهم می آورد.
سیستم های بافری عمده بدن در زیر بطور مختصر بیان می شوند :
1 – سیستم بافری اسید کربنیک – بی کربنات :
در مایعات خارج سلولی وجود داشته، چنانچه این سیستم بافری پایدار باشد بقیه سیستم ها با ثبات هستند.
اسلاید 16 :
2 – سیستم بافری فسفاته :
این سیستم فعال ترین سیستم در مایعات داخل سلولی بوده، خصوصاً در کلیه ها فعال است .
حاصل باز ضعیفی بوده که حداقل
تغییر را در PH ایجاد می کند.
3 – سیستم بافری پروتئین :
محل این سیستم در پلاسما و داخل سلول بوده، به بافر کردن مایعات خارج سلولی کمک می نمایند. یکی از پروتئین های دخیل، پروتئین هموگلوبین در گلبول قرمز است. سیستم بافری پروتئین فراوان ترین سیستم بافری شیمیایی در بدن است.
اسلاید 17 :
(کنترل تنفسی PH )
مرکز تنفسی در مغز به افزایش دی اکسید کربن و یون هیدروژن مایعات بدن بصورت تغییر در تعداد و عمق تنفس بصورت زیر پاسخ می دهد :
1 – وقتی مقدار PH کاهش می یابد تعداد و عمق تنفس افزایش یافته، مقدار بیشتری دی اکسید کربن از طریق ریه ها دفع می شود و اسید کربنیک
کمتری تولید می شود .
2 – وقتی مقدار PH افزایش می یابد تعداد و عمق تنفس کاهش یافته، مقدار کمتری دی اکسیدکربن از طریق ریه ها دفع می شود و اسید کربنیک بیشتری تولید می شود .
ظرفیت بافری سیستم تنفسی بیشتر از 10 برابر تمام ترکیبات بافری شیمیایی است.
اسلاید 18 :
(کنترل کلیوی PH )
هر دو سیستم بافری شیمیایی و تنفسی توانایی محدودی برای تنظیم کامل سطح PH بدن داشته، کلیه ها تنظیم پایداری در PH مایعات بدن ایجاد می نمایند.
تنظیم کلیوی متاثر از کنترل در جمع آوری یا دفع بی کربنات و یون هیدروژن می باشد.
یون های هیدروژن بجای سدیم و پتاسیم می توانند مبادله شوند. بنابراین، ترشح و ذخیره یون های هیدروژن باعث عدم تعادل در سدیم و پتاسیم می شود.
در اسیدوز متابولیک یون هیدروژن برای تبادل با پتاسیم به داخل سلول شیفت پیدا نموده، در فرآیند بازجذب یون سدیم، یون های هیدروژن که غلظت بالای توبولار دارند دفع می شوند.
در آلکالوز متابولیک یون هیدروژن برای تبادل با پتاسیم به خارج سلول شیفت پیدا نموده، در فرآیند بازجذب یون سدیم و ذخیره یون های هیدروژن، یون های پتاسیم که غلظت بالای توبولار دارند دفع می شوند.
اسلاید 19 :
(جمع بندی)
سیستم های بافری و مکانیسم های جبرانی تنها تنظیم موقتی را بوجود آورده، باید علت اختلال مشخص و اصلاح گردد. با این وجود، کلیه ها می توانند تنظیم دائمی ایجاد کنند مانند اسیدوز تنفسی ناشی از بیماری انسدادی مزمن ریوی.
بطور کلی اثر مهم اسیدوز تضعیف سیستم عصبی مرکزی بوده که از اختلال در شناخت تا کما و اثر مهم آلکالوز تحریک پذیری بیش از اندازه در سیستم عصبی و عضلانی بوده و تا تتانی و تشنج پیشرفت می کند.
عدم تعادل اسید و باز همواره باعث ایجاد عدم تعادل در دیگر کاتیون ها و آنیون های بدن شده، در بررسی اختلالات اسید و باز باید رویکرد سیستماتیک داشته باشیم .
اسلاید 20 :
روش ساده تفسیر برگه گازومتری
بررسی مقادیر به منظور تعیین وضعیت اکسیژناسیون .
درصد اشباع هموگلوبین از اکسیژن که میزان آن 93 تا 100%
بررسی وضعیت به منظور تعیین اسیدوز و یا آلکالوز .
بررسی وضعیت به منظور تعیین اختلال تنفسی .
بررسی وضعیت به منظور تعیین اختلال متابولیکی .
بررسی وضعیت به منظور تائید نوع اختلال متابولیک (در اسیدوز متابولیکی مقدار آن منفی و در آلکالوز متابولیکی مقدار آن مثبت است).
در اسلاید بعد انواع اختلالات گازومتری را در یک نگاه مشاهده می کنید.
