پاورپوینت نقش سیاستهای فناوری و نوآوری در تسهیل و تسریع فرارسی فناورانه

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

نقش سياستهاي فناوري و نوآوري در تسهیل و تسریع فرارسي فناورانه

اسلاید 2 :

سرفصل مطالب
1- مقدمه
2- مفهوم فرارسی فناورانه
3- ويژگيهاي فرارسي
4- برخي مطالعات حوزه فرارسي
5- سياستهاي دولت در مراحل مختلف فرارسي فناورانه
6- مطالعه موردی: تجربه سياستگذاري تجاري/صنعتي در برابر نوآوري/ فناورانه در ايران

اسلاید 3 :

1- مقدمه
دولتها با تعيين سياستها، قوانين و مقررات عرصهاي كه ساير بازيگران در آن فعاليت ميكنند، بر نحوه عملكرد و همچنين رابطه بين بنگاهها و سازمانها تأثير ميگذارند.
از طرفي، نقش دولتها در سازماندهي بازارهاي فناوري به ويژه فناوريهاي نو و پيشرفته، كليدي است.
دركشورهاي صنعتي، تأمين مالي مستقيم يا غيرمستقيم دولت حدود 40 تا 50 درصد از كل هزينههاي تحقيق و توسعه را تشکیل ميدهد.
بعلاوه، بسياري از سازمانهاي فعال در عرصه توسعه، انتشار و بكارگيري فناوري متعلق به دولت و يا در كنترل دولت هستند (دانشگاه ها، موسسات تحقیقاتی دولتی، شرکت های بزرگ صنعتی فعال در حوزه انرژی، دفاعی و .)

اسلاید 4 :

1- مقدمه (ادامه)
سياستهاي دولت به عنوان يك عامل تأثيرگذار و پراهميت در فرارسي فناورانه به ويژه در كشورهاي در حال توسعه و دیرآیند همواره مورد بحث قرار گرفته است.
برخی سیاست های تاثیرگذار بر فرارسی فناورانه: سرمايهگذاري در يادگيري و آموزش، معافيتهاي مالياتي، كاهش تعرفهها و خريدهاي دولتي (لی، 2005)، سياستهاي جايگزيني واردات (پک و ساگی، 1997)، سرمايهگذاري، تخفيفهاي مالياتي و محافظت از بازارهاي محلي (کیم، 1997)، ايجاد شرايط بازگشت نخبگان و چرخش سرمايه انساني (لین و راسیاه، 2014).
مالربا و نلسون (2011) معتقدند كه سياستهاي دولتي نقش پررنگي در فرارسي فناورانه در بخشهاي صنعتي مختلف بازي ميكنند.

اسلاید 5 :

1- مقدمه (ادامه)
لي و مالربا (2017) به مطالعه چرخههاي فرارسي و تغيير در رهبري صنعت در شش بخش صنعتي شامل تلفنهاي همراه، حافظه، دوربين، هواپيماي جت، فولاد و نوشيدني پرداختند.
آنها معتقدند كه چرخههاي فرارسي به دليل ايجاد پنجرههاي فرصت و پاسخ شركتهاي دنبال رو به اين فرصتها رخ ميدهند.
يكي از اين پنجرههاي فرصت، پنجره مربوط به "سياستهاي دولت و نهادها" است.
دولتها از طريق طراحي و اجراي برنامههاي تحقيق و توسعه، پرداخت يارانههاي تحقيق و توسعه، معافيتهاي مالياتي، حمايتهاي صادراتي، اصلاح قوانين و مقررات و استانداردها پنجره فرصتي را به روي شركتهاي داخلي باز ميگشايند.

اسلاید 6 :

2- مفهوم فرارسي فناورانه
مفهوم فرارسي تاريخي طولاني دارد و ريشه آن به مطالعات گرشنكرون (1962) برميگردد.
گرشنكرون در كتاب «عقبماندگي اقتصادي از ديدگاه تاريخي» توضيح ميدهد كه رشد اقتصادي قاره اروپا در اواخر قرن ۱۹ تحت سيطره انگلستان بوده و این کشور رهبر فناورانه دنياي سرمايهداري بود.
در نيمه دوم اين قرن، آمريكا و آلمان فرآيند فرارسي با انگلستان را آغاز كردند و با تلاشهايي كه در راستاي كاهش فاصله فناورانه با انگلستان انجام دادند، پيشرو بودن اين كشور را به طور قابل توجهي كاهش دادند.
مقاله تأثيرگذار آبراموويتز (1986) با عنوان «فرارسي، جلو افتادن و عقب افتادن» مفهوم فرارسي را معرفي كرد. او فرارسي را ناشي از سرمايه اجتماعي و همگرايي آن با فناوري ميدانست.

اسلاید 7 :

2- مفهوم فرارسي فناورانه (ادامه)
فاگربرگ و گودينهو (2005) مفهوم فرارسي را كاهش فاصله كشورها در بهرهوري و درآمد با كشورهاي پيشرو و به طور كلي همگرايي و كاهش تفاوت در بهرهوري و درآمد در كل جهان، تعريف كردهاند.
اوداگيري و همكاران (2010) است كه فرارسي را فرآيندي ميدانند كه يك كشور در حال توسعه فاصله خود را با كشور پيشرو در درآمد سرانه (فرارسي اقتصادي) و قابليتهاي فناورانه (فرارسي فناورانه) كاهش ميدهد.
بهرهوري مهمترين شاخصي براي فرارسي است كه تحت تأثير اين عوامل است: انباشت سرمايه، افزايش حجم توليد، آموزش و سرمايه انساني، بالا رفتن راندمان فعاليتها، دانش اقتصادي كه مشتمل بر دانش فناورانه در فناوريهاي محصولي و فرآيندي است (لی، 2013).

اسلاید 8 :

2- مفهوم فرارسي فناورانه (ادامه)
فرارسي اقتصادي در سطح ملي از طريق كاهش شكاف درآمد سرانه تعريف ميشود.
در سطح صنعت، فرارسي با كاهش شكاف بهرهوري در آن صنعت سنجيده ميشود.
در سطح بنگاهي، اندازه گيري سهم بازار يك بنگاه در يك بازار رقابتي شاخص مناسبي براي سنجش فرارسي است.
نظريه فرارسي فناوري عقيده دارد كه فرارسي در بازار بدون فرارسي در فناوري محقق نميگردد.
به عبارت ديگر، يكي از عوامل اصلي توضيح دهنده فرارسي اقتصادي، فرارسي فناورانه است (فاگربرگ، 1987).

اسلاید 9 :

3- ویژگی فرارسی
هيرشمن (1958) به خوبي بيان كرده که نميتوان به يك فهرست از پيش تعيين شده دست يافت كه ما را به توسعه اقتصادي و فرارسي برساند.
گيرتز (1963) نيز عنوان ميكند كه هر كشوري داراي عناصر فرهنگي و اجتماعي خاصي است كه تحت شرايط خاصي ميتواند آن را به پيشرفت برساند و تحت شرايط ديگري، همين عوامل ميتواند مانع رشد آنها گردند.
از طرفي، مطالعه فرارسي كشورها به هيچ روي نميتواند مستقل از شرايط بينالمللي صورت بگيرد و برخي شرايط جهاني كه مناسب فرارسي برخي كشورهاست ميتواند مناسب كشورهاي ديگر نباشد (آبراموویتر، 1986).
رودريك[1] ميان شروع فرآيند رشد و اتفاق افتادن يك تجربه موفق، با ادامه يافتن آن به صورت پايدار تمايز قائل ميشود و ادعا ميكند دومي بسيار مهمتر است و در اين ادامه دار بودن، نهادها نقش بسيار كليدي بازي ميكنند

اسلاید 10 :

3- ویژگی فرارسی (ادامه)
در نهايت اين يادگيري و فرارسی در سطح بنگاهها صورت ميپذيرد و تجربه موفق تعداد معدودي بنگاه موفق به سرعت به ساير بنگاهها سرايت كرده و بدين ترتيب بهرهوري كل صنعت افزايش يافته و فرآيند فرارسي شروع ميشود (لال، 1987؛ 1992).
رودريك (2006) ميان شروع فرآيند رشد و اتفاق افتادن يك تجربه موفق، با ادامه يافتن آن به صورت پايدار تمايز قائل ميشود و ادعا ميكند دومي بسيار مهمتر است و در اين ادامه دار بودن، نهادها نقش بسيار كليدي بازي ميكنند.
از طرفی، در طول فرارسي، ساختار صنعتي كشورها از منظر اندازه بنگاهها و ميزان اشتغال نيروي كار در بنگاههاي مختلف تغيير ميكند.

اسلاید 11 :

3- ویژگی فرارسی (ادامه)
برخی ویژگی های کشورهای در حال توسعه که مانع تحقق فرارسی فناورانه می شوند (تیوبال، 2000):
وجود بازارهاي جدا از هم (ضعف در زیرساخت های حمل و نقل)
ساختار صنعتي (متكي بر صنايع با فناوري پائينتر)
توانمنديهاي ضعیف مديريتي و فناوري
عدم ثبات شرايط اقتصاد كلان (مانع از سرمایه گذاری عظیم و بلندمدت)
قوانين، يارانهها و اعتبارات بانكي (بی توجهی به بنگاه های متوسط)
سياستهاي تجاري حمایتی و حفاظتی (دور ماندن از رقابت های بین المللی)

اسلاید 12 :

4- برخي مطالعات حوزه فرارسي
گرشنكرون (1962) به مطالعه فرارسي صنعتي آلمان با انگلستان در پيش از جنگ جهاني اول و به تبيين نقش سياستها و نهادها در اين بستر پرداخته است.
او به طور قابل توجهي بر ايجاد نهادهاي جديد و دنبال كردن راهبردهاي مطلوب جهت تحقق فرارسي تأكيد دارد.
اين نهادها و راهبردها بايد به گونهاي سازماندهي شوند كه از مزيت كشورها در دورهاي فرارسي حداكثر بهرهبرداري صورت پذيرد و بر كمبودها غلبه شود.
نهادهاي جديد، ضرورتي است كه كشورها براي غلبه بر ناملايمات ناشي از تأخير و ديرآمدگي به آنها نياز دارند.

اسلاید 13 :

4- برخي مطالعات حوزه فرارسي (ادامه)
آبراموويتز (1986) نيز در تحليل فرآيند فرارسي موفق كشورهاي شرق اروپا با آمريكا پس از جنگ جهاني، دو عامل "همگرايي فناورانه" و "سرمايه اجتماعي" را معرفي كرده است.
منظور از همگرايي فناورانه به معنای تطابق بستر فني و اقتصادي يك كشور با فناوريهاي وارداتي و جذب شده است.
اما سرمايههاي اجتماعي داراي مصاديقي نظير ارتقاء سطح آموزش، افزايش سهم منابع اختصاص داده شده به فعاليتهاي تحقيق و توسعه در بخش عمومي و خصوصي و ايجاد يك سيستم تأمين مالي خوب و كارآمد ميباشد.

اسلاید 14 :

4- برخي مطالعات حوزه فرارسي (ادامه)
مالربا و نلسون (2011) نيز بر بستر فرارسي و وابستگي فرارسي به شرايط كشورها تأكيد فراوان كرده اند.
فرارسي تا حد زيادي همراه با اصلاحات عامدانه و اغلب خلاقانه براي متناسب كردن تجربه با شرايط بومي است.
تكرار ابعاد سازماني، مديريتي و نهادي تجربيات فرارسي تقريباً غيرممكن است و هماهنگ سازي آن با شرايط، هنجارها و ارزشهاي داخلي بسيار پيچيده است (نلسون و همکاران، 2005).
فرارسي موفق صرفاً به معناي تطبيق تكنيكهاي كنوني در صنايع نيست، بلكه همراه با نوآوريهايي در ساختار سازمانها و همچنين نهادها است (فاگربرگ و گودینهو، 2005).

اسلاید 15 :

4- برخي مطالعات حوزه فرارسي (ادامه)
تعدادي از سياستهاي حامي فرارسي فناورانه (ماتیوس، 2006):
تعيين جايگاه بينالمللي مبتني بر مزيتهاي بومي و اقتضائات جهاني؛
ورود به زنجيره ارزش منطقهاي و جهاني؛
يادگيري نهادي (تأمين مالي، تحقيقوتوسعه، بازارسازي و غيره)؛
زمينهسازي ظهور شركتهاي جديد به عنوان بازيگران محوري فرارسي؛
توسعه صادرات و جايگزيني واردات؛
انجام حمايتهاي گزينشي و مشروط از شركتها؛
آماده سازي شركتها براي مواجهه با پيچيدگيهاي عرصه بينالمللي
سازماندهي خوشهها و بلوكهاي صنعتي به منظور همافزايي

اسلاید 16 :

5- سياستهاي دولت در مراحل مختلف فرارسي فناورانه
به طور كلي فرارسي دو مرحله اصلي دارد (هیدالگو و هاسمن، 2009):

مرحله اول (تخصصی شدن تجاری) را بيشتر كشورهاي دنيا ميتوانند طي كنند كه مبتني بر تعريف نقشي از دولت است كه ابزارهاي اصلي خود را سياستهاي صنعتي و تجاري (تعرفهاي) ميداند.
مرحله دوم (تخصصی شدن فناوری) زماني است كه كشورها به سمت سياستهاي فناوري و نوآوري حركت ميكنند و بسياري از كشورهاي دنيا در اين مرحله متوقف ميشوند.

اسلاید 17 :

5- سياستهاي دولت در مراحل مختلف فرارسي فناورانه (ادامه)
ویژگی های تخصصی شدن تجاری (هیدالگو و هاسمن، 2009):
این رويكرد به درد كشورهاي فقير ميخورد تا با تمركز بر مزيت نسبي منابع خود،بتوانند از فاز فقر در آورده و به درآمد سرانه متوسطي برسانند.
در تخصصي شدن تجاري، بخشهايي مدنظرند كه يا مبتني بر مزيت نيروي كار و يا عوامل توليد نظير منابع شكل ميگيرند.
رسيدن به مزيتهاي رقابتي صادراتي دنبال ميشود.
منبع مزيت رقابتي هزينه كمتر يا اتكاء به فناوريهاي توسعه يافته در جاهاي ديگر (وارداتی) است.
با تكيه بر سياستهاي صنعتي نظير موانع تعرفهاي، سياستهاي ارزي و حمايتي جواب ميگيرد.

اسلاید 18 :

5- سياستهاي دولت در مراحل مختلف فرارسي فناورانه (ادامه)
ویژگی های تخصصی شدن فناوری (هیدالگو و هاسمن، 2009):
در تخصصي شدن فناوري، يادگيري و توانمنديهاي فناورانه سرمنشاء مزيت رقابتي است.
حوزههايي كه چرخه عمر فناوري کوتاه تری دارند مدنظر قرار ميگيرند.
مزیت رقابتی در تنوع بخشيدن به محصولات، رسيدن به مزيت رقابتي ناشي از نوآوري و اتكاء كمتر به فناوريهاي توسعه يافته در دنياست.
به صورت مداوم از طريق رسيدن به توانمنديهاي طراحي و دستيابي به فناوريهاي جديد، خلق مزيت می کند.
بايد سياستهاي فناوري و نوآوري دقيقي طراحي گردد تا بتواند منجر به توسعه توانمنديهاي فناورانه گردد.

اسلاید 19 :

5- سياستهاي دولت در مراحل مختلف فرارسي فناورانه (ادامه)
مراحل فرارسي و لزوم تغيير در سياستهاي دولت (لی و مالربا، 2017)