بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع : ورزش باستانی
درس مربوطه : کار با دستگاه های ورزشی
اسلاید 2 :
ورزش باستانی
ورزش زورخانهای یا باستانی و یا ورزش پهلوانی نام مجموعه حرکات ورزشی با اسباب و بیاسباب و آداب و رسوم مربوط به آنهاست که در محدوده تاریخی و فرهنگی ایران از گذشتههای دور رواج داشته است. مکانی که ورزش باستانی در آن برگزار می شود زورخانه نام دارد.
اسلاید 3 :
تاریخچه ورزش باستانی در ایران
ورزش و انجام حرکات پهلوانی جزو فعالیتهای اصلی روزمره ایرانیان در دوران باستان بوده است.
جامعه آن زمان ارزش خاصی برای ورزشکارانی قایل میشد که برای قدرت بدنی و شجاعت روحی که در اختیار داشتند، شکرگزار بودهاند.
برپایه تاریخ، زورخانه در حدود هفتصد سال پیش (قرن 7 خورشیدی) به وسیله محمود معروف به پوریای ولی که ظاهرا از مردم خوارزم بوده و گویا در سال 772 هجری قمری، درگذشته به صورت امروزی باز سازمان دهی شده است.
با این حال برپایه رفتار و منش تاریخی و اسطورههای ایران زورخانه میتواند دستکم در ایران، تاریخی بسیار کهن تری داشته باشد چرا که مردم ایران که از ابتدای تاریخ به پهلوانی و کشتی گیری و آمادگی جسمانی نیاز مبرم داشتهاند تا به دستور زرتشت پیغمبر باستانیاش خود را برای یاری اهورا مزدا در چالش با اهریمن نیرومند سازند به همین دلیل است که همواره ضعف و زبونی را نکوهش کردهاند.
.
اسلاید 4 :
جایگاه زورخانه پیش از اسلام در زنده کردن جنبش ملی ایران و مقابله با بیگانگان و نیز رستاخیر زبان پارسی و فرهنگ و آیین افتادگی که از عهد باستان در ایران رواج داشته است، اهمیت ویژه داشت.
اسلاید 5 :
آداب و سنتهای ورزش باستانی
آداب و سنتی که با پیروی از پهلوانان و دلاوران افسانهای دوره باستانی از پیشوای نخستین شیعیان و جوانمردان، خلق و خوی مردانگی و مروت و جوانمردی را در ورزش کاران بر میانگیزد یا نیرو میبخشد این فضایل در قالب شعر و داستانهایی به صورت آهنگین به همراه ضرب زورخانهای توسط مرشد برای بر انگیختن ورزشکاران در هنگام ورزش خوانده میشود ورزشکاران همراه با نواختن مرشد حرکات گروهی و یا فردی را به نمایش در میآورد.
ورزش باستانی در بین ورزشکاران به احترام و ادب معروف است به طوری که تمام حرکات با رخصت گرفتن انجام می شود و شعار ورزش باستانی پرورش روح و جسم است به همین دلیل شیعیان زورخانه را مسجد دوم خود میدانند.
اسلاید 6 :
یکی دیگر از اصلیترین آداب زورخانه این است که ورزشکاران َباید مواردی از قبیل فروتنی و از خود گذشتگی مروت و مردانگی، کمک به فقرا و تنگدستان را رعایت کنند.
یکی از رسمهای معروف زورخانه گلریزان است که در جشنها و اعیاد و میلادهای چهارده معصوم در برخی موارد برای قدردانی از زحمات پیشکسوتان گرفته میشود و در آخر مراسم دو جوان لنگی را گرفته و دور میزنند و مردم پول در آن لنگ میاندازند.َ
اسلاید 7 :
ابزار و وسایل ورزش باستانی
ضرب/زنگ/تخته شنا/میل/میل بازی/کبادهَ/سنگ/شلوار باستانی(نطعی)
اسلاید 8 :
ضرب
ضرب يا طبل مرشد شبيه تنبك ولي از جنس سفال است كه دهانه بزرگ آن با پوست نازك دباغي شده، پوشانيده شده است و مرشد با نواختن آن با ريتمي مشخص حركات ورزشي را آهنگين و هماهنگ نموده و نسبت به ايجاد شور و اشتياق در بين ورزشكاران و تماشاگران مي كوشد.
اسلاید 9 :
زنگ
زنگ كه براي هماهنگي هرچه بيشتر ورزشكاران و مرشد و تعويض چشمه هاي ورزشي بكار مي رود شبيه كاسه و از جنس مس است كه از وسط آن ميله اي آويزان مي شود كه با برخورد آن به ديواره كاسه صدايي زيبا توليد مي شود. مرشد در زمان ورود يك شخص والامقام يا ورزشكار برجسته و پيشكسوت به محيط زورخانه زنگ را به صدا در مي آورد و ضربه اي به ضرب خود وارد آورده و اشعاري مناسب و حماسي در مدح ميهن دوستي و يا اهل بیت مي سرايد.
اسلاید 10 :
تخته شنا
تخته شنا (شنو) تخته اي است پايه دار كه طولش به اندازه 70 سانتي متر و پهناي آن 8 سانتي متر است كه دو پايه كوتاه به ارتفاع 5 سانتي متر در زير، آن را از زمين بالا نگه مي دارد. تخته شنا از وسايل اصلي ورزش زورخانه نيست، كما اين كه بدون آن نيز مي توان با گذاشتن كف دست ها به روي زمين شنوهاي چهار گانه را انجام داد.
اسلاید 11 :
میل
ميل ابزار ورزشي است از چوب استوانه اي شكل مايل به بدنه مخروط. شكل ميل تداعي كننده گرز است و قدمت آن به دوره هاي كهن مي رسد. چون ورزش زورخانه اي از رياضت هاي اهل فتوت بود از وسيله اي شبيه ميل براي ورزيده ساختن خود استفاده مي كردند. اين ابزار ورزش كه در بدو پيدايش احتمالا شبيه گرز و از چوب و آهن ساخته شده بود براي پرورش بدن و مهارت در گرزكوبي به كار مي رفته است. ميل هاي چوبي كه اكنون نيز رواج دارد از چوب هاي سختي مانند نارون و گردو ساخته مي شود.
ميل داراي وزن هاي مختلفي است و هر ميل از 1 تا 15 وزن دارد. ميل سنگين در مسابقات جفت 30 كيلوگرم است.
میل بازی (حرکات نمایشی)
از ميل هاي ديگر كمي كوچك تر و كوتاه تر است و به علت سبكي براي شيرين كاري آن را به بالا پرت مي كردند.
اسلاید 13 :
کباده
کباده یکی از ادوات ورزش باستانی ایران است. در فرهنگ دهخدا آنرا نوعی کمان مشقی برای قوی شدن کتف کمانداران نام میبرند.
کباده در دو بخش تشکیل شده که یک بخش فلزی مانند بخش کمان و یک بخش زنجیری که مانند زه کمان است وزن این وسیله ورزشی معمولا به شکلی است که ورزشکار که همان رزم آور میباشد را تمرین دهد که در میدان رزم بتواند تعداد زیادی تیر را بدون خستگی در چله نهاده زه را به اندازه کافی کشیده و به هدف شلیک نماید.
اسلاید 14 :
سنگ
وسایلى که در حال حاضر به اسم سنگ در زورخانه متداول است دو قطعه تخته سنگ حجیم به شکل نعل کفش های قدیمی است که در قسمت بالای آن مربع و در پایین منحنی است و در وسط هر یک از سنگ ها سوراخ و دستگیره ای در نظر گرفته شده و در دو طرف دستگیره برای جلوگیری از خراش برداشتن دست ورزشکار قطعات نمد می گذارند. سنگ های زورخانه وزن مشخصی نداشت وزن آن بستگی به اندازه و سلیقه کسی که آن را سفارش داده بود در نظر گرفته می شد. در مسابقات بین المللى وزن سنگ هر یک از سنگ ها 20 کیلو گرم، طول آن 100 و عرض آن 70 و ضخامت سنگ 5 سانتى متر است. سنگ زورخانه به گفته پژوهشگران همان سپر است و ورزشکاران برای قوی کردن بازو ها از آن استفاده می کردند. در عراق به سنگ «باب خیبر» می گویند تا یاد حضرت علی در شکستن در قلعه خیبر را گرامی بدارند.
اسلاید 15 :
شلوار باستانی(نطعی)
در گذشته شلوار، لنگی بوده بر روی پیژامه می بستند و نطعی شلوارى است تا سر زانو و از جنس پارچه ضخیم که بر روى آن توسط نوارهاى رنگى یا سفید بته جقه نقش مى بندند و دورکمر و زانو ها از جنس چرم است.
اسلاید 16 :
در ورزش باستانی حرکاتی بدون نیاز به وسیله خاصی انجام می شود مانند انواع نرمش ها و حرکات ریتمیک ، کشتی پهلوانی که زیر مجموعه ورزش باستانی است و همچنین انواع چرخ و .
اسلاید 17 :
مسابقات ورزش باستانی
هرساله در ایران مسابقات متعددی اعم از استانی و قهرمانی کشور در ماده های مختلف ورزش زورخانه ای برگزار می شود و نفرات برتر به اردوی تیم ملی برای اعزام به مسابقات بین المللی دعوت می شوند.
همانطور که در اسلاید های قبل اشاره شد پیشینه ی این ورزش به کشور عزیز ایران برمیگردد به همین منظور پرونده ثبت جهانی آیین های پهلوانی و زورخانه ای به کوشش فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه ای ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اماده گردید.
آیین های پهلوانی و زورخانه ای در تاریخ 25 ابان 1389 برابر با 16 نوامبر 2010 در فهرست میراث معنوی یونسکو از سوی ایران به ثبت جهانی رسید.
