بخشی از پاورپوینت
اسلاید 3 :
واجب: عملی كه انجام آن لازم است و ترك آن عذاب دارد، مانند نماز و روزه.
حرام: عملی كه ترك آن لازم است و انجامش عذاب
دارد، مانند دروغ و ظلم.
هركاری كه انسان انجام می دهد، در اسلام دارای حکم خاصی است كه عبارت است از :
مستحب: عملی كه انجام آن نيكو است و ثواب دارد،ولی ترك آن هم عذاب ندارد، مانند نماز شب و صدقه.
مكروه: عملی كه ترك آن نيكو است و ثواب دارد،ولی انجامش عذاب ندارد، مانند فوت كردن به غذا وخوردن غذای داغ.
مباح:عملی كه انجام و ترك آن مساوی است، نه عذابی دارد و نه ثوابی، مانند راه رفتن، نشستن
اسلاید 4 :
برهمه مكلفان لازم است احكام مورد نياز خود را ياد بگيرند تا بتوانند به وظايف خود عمل كنند و سعادت دنيا و آخرت را كسب كنند.
از آن جا كه همه مردم نمى توانند در تشخيص و استخراج احکام الهی از منابع آن، تخصص لازم را به دست آورند و تنها افراد اندکی به اين امر موفق مى شوند، ديگران برای شناخت احكام دين و وظيفه خود به آنان مراجعه می كنند.
اسلاید 5 :
مجتهد و فقيه
شخصی كه با بهره گيری از علوم و دانش های لازم، به حدی رسيده است كه مى تواند وظايف و تكاليف دينی را از منابع آن استخراج كند، «مجتهد» يا «فقيه» ناميده می شود.
اسلاید 6 :
مرجع تقليد
مجتهد و فقيهی كه مردم در مسائل و احكام دينی از او پيروی می كنند، «مرجع تقليد» نام دارد.
مرجع تقليد، مسائل دينی را با استفاده از وحی الهی (قرآن) ، سنت معصومين (عليهم السلام) (روايات) ، عقل و اجماع به ما می رساند و با خصوصياتی كه دارد، سخنی از روی خواسته و سليقه خود نمی گويد، بلكه آن چه را كه از قرآن و روايات فهميده، بازگو می كند.
بنابراين، تقليد و پيروی از مجتهد، اطاعت از شخص نيست، بلكه اطاعت از احكام خداست كه توسّط مرجع تقليد به دست ما رسيده، و بالاتر اين كه، اطاعت از پيامبران نيز اطاعت از شخص نيست، بلكه اطاعت از فرمان خدا و وحی است.
اسلاید 7 :
تقليد به معنای پيروی كردن و دنباله روی است و در اين جا پيروی از «فقيه» می باشد.
يعنی انسان كارهای خود را مطابق فتوای مجتهد انجام دهد
اسلاید 8 :
آيه شريفه ارشاد به يكی از اصول عقلايی و احكام عام عقلی است، و آن عبارت است از:
وجوب رجوع جاهل در هر فنی به عالم درآن فن
امام صادق (عليه السلام) :
اسلاید 9 :
اينکه تقليد «رجوع جاهل به عالم» هيچ بار منفی برای مقلد ندارد.
جاهل در اينجا به معنای جاهل نسبی است و کسی که در مسائل شرعی مجتهد و کار شناس نيست ، هر چند خودش در مسائل ديگری متخصص و کار شناس باشد
خود مجتهدان نيز درمسائل ديگر به متخصص رجوع می کند . و اين از باب رجوع جاهل به عالم و اهل خبره است. (مانند حضرت امام،دراطاعت از پزشک معالج خود)
اسلاید 10 :
كسی كه مجتهد نيست و نمی تواند احكام و دستورهای الهی را به دست آورد بايد از مجتهد تقليد كند.
وظيفه اكثر مردم در احكام دين، تقليد است چون افراد كمی هستند كه بتوانند در احكام، اجتهاد كنند.
به مجتهدی كه ديگران از او تقليد می كنند «مرجع تقليد» می گويند
اسلاید 11 :
مجتهدی كه انسان از او تقليد می كند بنابر احتياط واجب بايد دانش فقهی او از ساير مجتهدين زمان خود بيشتر باشد.
شخص عادل در مرتبه ای از تقوا قرار دارد كه در پی انجام واجبات و پرهيز از گناهان است و نشانه عدالت آن است كه گناهان كبيره را انجام نمی دهد و گناه صغيره را تكرار نمی كند.
كسی كه تازه به سن بلوغ رسيده است، يا تاكنون تقليد نمی كرده، بايد مجتهدی را مرجع تقليد خود قرار دهد كه زنده باشد و نمی تواند از مجتهدی كه فوت كرده است تقليد كند.
كسى كه از مجتهدی تقليد می كند، اگر مرجع تقليدش از دنيا برود، می تواند با اجازه مجتهد زنده، بر تقليد وی باقی بماند.
کسی كه بر تقليد ميت باقی مانده است در مسائلی كه ميت در آنها فتوا ندارد و همچنين مسائل جديد، مانند جنگ و صلح و. بايد از مجتهد زنده تقليد كند.
مجتهدی كه انسان از او تقليد مى كند، بايد پيرو مذهب جعفری، يعنی شيعه دوازده امامی باشد، پس شيعيان نمی توانند در احكام، به فتوای علمای غير دوازده امامی عمل كنند.
اسلام وظيفه زن و مرد را متناسب با طبيعت و چگونگی خلقت وی قرار داده است، برداشتن مسؤوليت بسيار خطير و سنگين مرجعيت، از دوش بانوان، ناديده گرفتن حق آنها نيست، چون در اسلام بانوان نيز می توانند در علوم اسلامی تا اجتهاد پيش بروند و احكام خدا را از منابع آن (قرآن و روايات) استخراج كنند .
اعلم كسی است كه در استخراج احكام (از قرآن و روايات) از مجتهدان ديگر استادتر باشد.
اسلاید 12 :
1 ـ بر مكلف واجب است كه جهت شناختن مجتهد اعلم جستجوكند.
2 ـ انسان در تقليد مستقل است و تابع ديگران نمی باشد، مثلاً زن در اين مسأله تابع شوهر نيست و هركس را داراى شرايط تشخيص داد از او تقليد مى كند هرچند شوهرش مقلد مجتهد ديگرى باشد.
اسلاید 13 :
3 ـ انسان می تواند از يكی از راه های زير، مجتهد و اعلم را تشخيص دهد:
خود انسان يقين كند، مثل آن كه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد.
دو نفر عالم عادل كه می توانند مجتهد و اعلم را تشخيص دهند، مجتهد بودن يا اعلم بودن كسی را تصديق كنند.
عده ای از اهل علم كه می توانند مجتهد و اعلم را تشخيص دهند و از گفته آنان اطمينان پيدا مى شود، مجتهد بودن يا اعلم بودن كسی را تصديق كنند.
1 - شنيدن از خود مجتهد.
2 - شنيدن از دو نفر يا يك نفر عادل.
3 -شنيدن از يك نفر مورد اطمينان و راستگو.
4 - ديدن در رساله مجتهد
اسلاید 14 :
1 ـ بقای بر تقليد ميت اشكال ندارد، يعنی كسی كه در زمان حيات مجتهدی به فتاوايش يا بعضی از آنها عمل كرده باشد، می تواند بر تقليد او باقی بماند، حتی در مسائلی كه در زمان حيات آن مجتهد به آنها عمل نكرده نيز می تواند از وی تقليد كند، مثلاً در زمان حيات او به حج نرفته و اكنون پس از مرگ او به حج می رود، می تواند مناسك حج را مطابق فتوای او عمل كند.
2 ـ بقای بر تقليد ميت بايد با اجازه ( تقليد و فتوای) مجتهد زنده باشد، يعنی چنانچه به فتوای مجتهد زنده بقای بر تقليد ميت جايز باشد می تواند همچنان از او تقليد كند.
3 ـ كسی كه بر تقليد ميت باقی مانده است، در مسائلی كه ميت فتوا نداده و همچنين در مسائل جديد بايد از مجتهد زنده تقليد كند.
اگر مجتهدی که انسان از او تقليد می کند از دنيا برود بايد از مجتهد زنده تقليد کرد .
تقليد ميت ابتدا ء ً جايز نيست ، ولی بقاء بر تقليد ميت اشکال ندارد .
اسلاید 15 :
اگر مجتهد اعلم در مسأله ای فتوا نداشته باشد، مقلد می تواند به مجتهد ديگری كه در آن مسأله فتوا دارد رجوع كند و بنابر احتياط واجب بايد مجتهدی كه به فتوايش رجوع می شود از ديگران اعلم باشد .
اگر فتوای مجتهد در مسأله ای عوض شود، مقلّد بايد به فتوای جديد عمل كند و عمل كردن به فتوای گذشته جايز نيست.
اسلاید 16 :
بايد بقاء بر تقليد به فتو ای مجتهد زنده باشد.
1- آيات عظام خامنه ای، فاضل، صافی، وحيد :
بقاء بر تقليد در همه مسائل حتی در مسائلی که عمل نکرده جايز است . ( مطلق )
2- آيات عظام بهجت ، مکارم شيرازی، زنجانی:
در صورتی که عمل کرده باشد .
3- آيت الله تبريزی :
بشرط اينکه عمل به فتوای او کرده باشد يا برای عمل ياد گرفته باشد .
4- آيت الله سيستانی :
صرف التزام به متابعت از فتوای مجتهد معين ، نه عمل کردن به دستور او .
اسلاید 17 :
* يادآوری :
چون اغلب زوار مسائل حج را ياد نگرفته اند و عمل نکرده اند کسانيکه در زمان مرجع قبلی خود به حج مشرف نشده اند نمی توانند در مسائل حج وعمره باقی بر ميت باشند مگر به نظر مراجعی که بقاء را اجازه دهند ، حتی در مسائلی که عمل نکرده اند .
اسلاید 18 :
حضرت امام خمينی ره
حال قصد
رفتن
به مکه
دارد
آيت الله خامنه ای
می تواند به فتاوی
امام عمل کند .
آيت الله مکارم
چه به مکه رفته باشد يا نرفته باشد
اگر به مکه رفته باشد
اگر به مکه نرفته باشد
می تواند به فتاوی
امام عمل کند .
نمی تواند به فتاوی
امام عمل کند .
اسلاید 19 :
عدول از غير اعلم به اعلم بنابر احتياط، واجب است.
عدول از مساوی به مساوی، جايز نيست، در صورتی كه به فتوای آن مجتهد عمل كرده باشد.
عدول از اعلم به غير اعلم، جايز نيست.
عدول از مجتهدی كه مدتی از او تقليد می كرده و اكنون معلوم شده است كه اهليت فتوا نداشته، واجب است.
عدول از مجتهدی كه تاكنون از او تقليد می كرده و اكنون از دنيا رفته است به مجتهد زنده جايز بلكه احتياط مستحب است.
عدول از مجتهد زنده به مجتهد مرده بنابر احتياط واجب جايز نيست.هرچند قبلاً از او تقليد می كرده و پس از مرگ وی به مجتهد زنده رجوع كرده است.
برخی از مراجع تقليد، عدول از مجتهد زنده به مجتهد زنده مساوی را جايز می دانند.
