بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
نظریه ی بوروکراسی
اسلاید 2 :
فهرست مطالب :
اسلاید 3 :
مفهوم شناسی و تاریخچه ی بوروکراسی
واژه ی بوروکراسی(Bureaucracy )از دو کلمه ی "بورو" (bureau) به معنی دفتر کارکنان سازمان های دولتی و نیز میز تحریر و "کراسی" (cracy ) که -معنای یونانی دارد-، به مفهوم حکومت و اداره کردن است. برابر فارسی آن یعنی دیوانسالاری ترجمهای از همین واژهاست .
به طور کلی، دیوانسالاری یا بوروکراسی به معنی یک سیستم کارکرد عقلانی و قانونمند است. در قرن ۱۹ این واژه در آلمان متداول شد.
ماکس وبر متولد (۱۹۲۰ ـ ۱۸۶۴م) با توجه به شرایط اقتصادی - سیاسی و بی نظمی های اداری قرن بیستم ، به مطالعه ی سازمان های دولتی در اروپا پرداخت و به معرفی چهارچوبی برای اداره ی صحیح و اثربخش سازمان ها اقدام نمود.
اسلاید 4 :
وبر اصطلاح بوروکراسی را به دو معنا به کار برده است: 1-مجموع مقامات اداری 2 -سازمانهای بزرگ رسمی در جامعهی امروزی
بوروکراسی از نظر وبر
سازمانی که کاملاً عقلایی بوده و بتواند حداکثر کارآیی را از عملیاتش حاصل نماید.
اسلاید 5 :
برداشت های مختلف از بوروکراسی
1- بوروکراسی به معنای سازمان معقول
2- بروکراسی به معنای عدم کارایی سازمان
3- بورکراسی به معنای حکومت به دست ماموران اداری
4- بوروکراسی به معنای اداره عمومی
5- بوروکراسی به معنای سازمان
6- بوروکراسی به معنای جامعه نوین
7- بروکراسی، تشریفات زائد است یعنی کاغذ بازی و مقررات اضافی که موجب از بین رفتن کارایی می شود.
8- بروکراسی، دستگاهی اداری است، یعنی همه ابزار و امکانات دولت مرکزی و محلی.
9- بروکراسی، نوعی شکل سازمانی است، دارای ویژگی های مشخص از قبیل سلسله مراتب اختیار
اسلاید 6 :
اندازه
پیچیدگی
قوانین و مقررات دولت ها
مهمترین عوامل رشد سازمانهای بوروکراتیک از نظر وبر
اسلاید 7 :
تقسیم کار
جهت گیری غیر شخصی
سلسله مراتب اختیار
جهت گیری شغلی
قواعد و مقررات
کارایی
اصول کلی بوروکراسی
اسلاید 8 :
اجرای وظایف به طور مستمر، ثابت و دائمی
جدایی اموال سازمان و اموال شخصی
جدایی محل سكونت و محل كار
انحصاری نبودن مقامات و پستهای رسمی
وجود یك نظام بایگانی منظم
وجود یك نظام انضباط و نظارت یكنواخت
انتصاب برحسب شایستگی و تخصص
ویژگی های کلی بوروکراسی
اسلاید 9 :
اختیار سنتی Traditional
اختیار کاریزماتیک Charismatic
اختیار قانونی یا عقلایی Rational – logal
انواع اختیار در بروکراسی
اسلاید 10 :
تقسم بندی برتز و استاکو:
1 . ساختار مکانیکی
2. ساختار ارگانیکی
تقسیم بندی مینتزبرگ از ساختارهای مکانیکی:
1.بوروکراسی ماشینی
2. بوروکراسی حرفه ای
3. بوروکراسی بخشی
انواع بوروکراسی
اسلاید 11 :
در تقسیم بندی دیگر که براساس فلسفه و راه رسمی که سازمانهای اداری جوامع بشر برای اداره امور عمومی جامعه دنبال میکنند، چهار نوع بوروکراسی تشخیص داده شده است :
انواع بوروکراسی
بوروکراسی محافظ
بوروکراسی طبقاتی
بوروکراسی جانبداری حزبی
بوروکراسی مبتنی بر لیاقت
Guardian Bureaucracy
Caste Bureaucracy
Bureaucracy Patronage
Merit Bureaucracy
اسلاید 12 :
رابینز معتقد است که بروکراسی چنانچه نوع مطلوب آن باشد یعنی اگر بر اساس سازمان منطقی – عقلائی بر پا شود کار آمد خواهد بود.
ویژگی های مثبت بوروکراسی
وجود اهداف روشن و صریح
موجب تسهیل در انجام امور
وجود روابط غیر شخصی
موجب حذف نفوذ اشخاص و پارتی بازی
دفت: اهداف اصلی وجود مقررات و رویه های بوروکراتیک استاندارد کردن و کنترل رفتار در سطح سازمان بصورت افقی وعمودی است.
اسلاید 13 :
کارل مارکس: موجودیت بوروکراسی خود عاملی جهت اختلاف در طبقات جامعه می شود. وظیفه ی بوروکراسی حفظ وضع موجود و امتیازات گروه خاص است. بوروکراسی خود عاملی جهت آماده کردن مردم به حالت بیگانگی و بی تفاوتی در جامعه است.
ویژگیهای منفی بوروکراسی
اسلاید 14 :
سازمانهای امروزی را نمی توان مورد بررسی قرارداد و تمام خصوصیات سازمان بوروکراتیک را در آنها پیاده نمود.
انتقادهای وارده بر تئوری بوروکراسی:
تخصص ، ابتکار و اختراع را از کارکنان سلب نموده و افراد را افرادی ماشینی به بار می آورد.
مقام های مقتدر در سازمان های بوروکراتیک، از قدرت خود در اجتماع استفاده ی نامشروع میکنند.
اسلاید 15 :
رابرت مرتون
صاحب نظران مخالف بروکراسی
جابجایی اهداف سازمانی با اهداف شخصی
فیلپ سلزنیک
وجود تقسیم کار در سازمان بر اساس نظر وبر و ایجاد واحد های فرعی در سازمان نظیر ادارات موجب میشود تا ادارات برای خود هدفهایی در نظرگیرند که با کل مقاصد سازمان مناقات داشته باشد.
الوین گلدنر
وجود مقررات و قوانین نه تنها موجب رفتارهایی می شوند که غیر قابل قبول اند، بلکه باعث حداقل سطح عملکرد می شود .
گریس آرگریس
سازمان عواملی مانند عدم بهره دهی ، عملکرد نادرست و فعالیتهایی که منجر به هدر رفتن نیروها می شود را در تمام سطوح سازمانی ایجاد کرده و در نتیجه ، باعث به وجود آمدن قوانین خشک سازمان ، سرکشی و تمرد ، همراه با عدم تصمیم گیری موثر می شود.
تامپسون
اسلاید 16 :
آلوین گولدنر" جامعه شناس آمریکایی تئوری وبر را تکمیل کرد.
بوروکراسی پس از وبر
بوروکراسی کاذب
بوروکراسی انتخابی
بوروکراسی متمرکز بر تنبیه
تحمیل مقررات از طرف مدیر یا کارکنان صورت می گیرد.
تحمیل مقررات از طرف مدیر صورت می گیرد، اما کارمندان در اجرای آن به شیوه ای غیر از قانون عمل می نمایند.
عملا از مقررات پیروی می شود، زیرا مدیریت و کارکنان درباره ی ارزش آنها توافق کرده بوند.
اسلاید 17 :
نبود تناسب لازم بین رشد بوروکراسی و توسعه اقتصادی و صنعتی
به دلیل عدم احساس نیاز واقعی به برخی سازمانهای دولتی در ایران بوروکراسی به عامل ایجاد کندی در اداره یعمومی کشور بدل شدهاست. وجود مقررات دست و پاگیر، عدم توجه به احتیاجات واقعی جامعه و ارباب رجوع، نبود مقررات روشن و غیر قابل تغییر، انجام کارهای مشابه به وسیله نهادهای مختلف، پیچیده بودن سیستمها و روشهای عملیاتی و وجود رابطه گرایی و باند بازی و امثال آن سبب شدهاست تا حایلی بین مردم و بوروکراسی حاکم به وجود آید.
اسلاید 18 :
بوروکراسی در آموزش و پرورش
اگر دو الگوی سازمانی انضباط بروکراتیک و تخصص حرفه ای را به عنوان مبانی مشخص سازماندهی و مدیریت معقول از یکدیگر مجزا کنیم، در آنصورت دستیابی به ترکیباتی از این دو الگو امکانپذیر می شود . پنج سازمان فرضی حاصل از ترکیبابت دو الگو عبارتند از :
1-نوع آرمانی ، 2- استبدادی ، 3- حرفه ای ، 4-آشفته ، 5- معتدل
