بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
کـــفا
شرکت کارآفرينی و فنآوری ايران
اسلاید 3 :
مباني و اصول كاليبراسيون تجهيزات اندازهگيري
اسلاید 4 :
كيفيت مقولهاي است كه با سرشت انسان سازگاري دارد و همراه نياز مادي و معنوي اوست و نبود آن ميتواند دشواريهايي براي وي بوجود آورد. به همين دليل از گذشتههاي دور تلاش براي رسيدن به كيفيت و رفع دشواريهاي موجود در اين راه موضوعي مطرح در جوامع انساني بوده است. امروزه اين واژه از مرحله رفع نياز پا فراتر گذاشته است زيرا با گسترش دنياي رقابت، كيفيت تنها زباني است كه ميشود با آن در بازارهاي جهاني سخن گفت. بديهی است كنترل كيفيت و تضمين آن بر اندازهگيري استوار است. فراگيري روش اندازهگيري كميتهاي گوناگون و در نگاهي وسيعتر كاليبراسيون دستگاهها، راهي براي نيل به اين خواسته است.
مقدمه
اسلاید 5 :
هر دستگاه ويژگيهاي فني و ويژگيهاي اندازه شناختي خود را دارد. با توجه به اينكه دستيابي به كيفيت برتر از طريق انجام آزمونها و اندازهگيريهاي مطمئن ارزيابي ميگردد، اين بحث مطرح ميشود كه اندازهگيري مطمئن چگونه اندازهگيري ميباشد؟ آيا نو بودن تجهيزات يا استفاده از تكنولوژي جديد دستگاهي، ميتواند منجر به اندازهگيري مطمئن شود.
پاسخ اينست كه تنها كاليبراسيون صحيح و دورهاي به نتايج خروجي دستگاهها كيفيت ميبخشد. با انجام كاليبراسيون به دنبال يافتن ويژگيهاي اندازه شناختي دستگاه هستيم تا در صورت نياز اصلاحات لازم را انجام دهيم. اغلب استانداردهاي مديريت كيفيت در بخش الزامات فني، از كاليبراسيون تجهيزات نام برده و آنرا الزام نمودهاند.
اسلاید 6 :
استانداردهاي مديريت اهميت خاصي براي تمام تجهيزات توليد به ويژه تجهيزات اندازهگيري قايل هستند. به عنوان مثال در بند 7-6 استاندارد ISO 9000 آمده است:
”هنگامي که حصول اطمينان از نتايج معتبر مورد نياز است تجهيزات اندازهگيري بايد:
الف: در فواصل مشخص يا پيش از استفاده مورد کاليبراسيون يا تصديق در برابر استانداردهاي اندازهگيري قرار گيرند که قابليت رديابي تا استانداردهاي ملي و بين المللي را داشته باشند؛ هنگامي که چنين استانداردهايي موجود نيستند مبنايي که براي کاليبراسيون يا تصديق مورد استفاده قرار ميگيرد بايد ثبت شود.“
اسلاید 7 :
ب) بر حسب نياز تنظيم و تنظيم مجدد گردند.
ج) مورد شناسايي قرار گرفته باشند تا وضعيت كاليبراسيون آنها بتواند قابل تعيين باشد.
د)در برابر تنظيماتي كه نتايج اندازهگيري را نامعتبر ميكند محافظت گردند.
ه) در برابر آسيب و خرابي در طي جابجايي، تعمير و نگهداري و انبارش محافظت گردند.
همچنين در استاندارد ISO/IEC 17025 نيز بر ضرورت كاليبراسيون تجهيزات تاكيد شده است.
اسلاید 8 :
اهميت اندازه گيري
استانداردهاي مديريت اهميت خاصي براي تمام تجهيزات توليد به ويژه تجهيزات اندازهگيري قايل هستند؛
علم از جايي شروع ميشود که اندازهگيري آغاز ميشود؛
بدون اندازهگيري امکان بررسي هيچ گونه پيشرفتي وجود ندارد؛
توان اندازهگيري معيار بسيار خوبي براي تعيين ميزان پيشرفت يک جامعه است؛
بدون اندازهگيري زندگي براي بشر امروزي ميسر نيست.
اسلاید 9 :
اصول اندازه گيري
وسيله اندازهگيري درست انتخاب شود؛
وسيله اندازهگيري درست نصب شود؛
وسيله اندازهگيري درست نگهداري شود؛
وسيله اندازهگيري درست بکار گرفته شود؛
وسيله اندازهگيري درست کاليبره شود.
اسلاید 10 :
بايد دانست
درهيچ زمينه علمي هيچ گونه پيشرفتي بدون اندازهگيري حاصل نميشود.
درهيچ اندازهگيري بدون ابزار مناسب، نتيجه درستي حاصل نميشود.
بدون کاليبراسيون از هيچ ابزار اندازهگيري نتيجه درستي حاصل نميشود.
کاليبراسيون شرط لازم است ولي کافي نيست.
اسلاید 11 :
كاليبراسيون calibration
مجموعه عملياتي كه تحت شرايط مشخص ميان نشاندهي يك دستگاه يا سيستم اندازهگيري يا مقدار يك سنجه مادي يا ماده مرجع و مقدار متناظر آن كه از استانداردهاي اندازهگيري حاصل ميشود، رابطهاي برقرار ميكند.
کاليبراسيون اجازه ميدهد که ميزان تصحيح لازم را نسبت به نشاندهي تعيين کنيم. با کاليبراسيون ممکن است خواص اندازه شناختي ديگري نظير اثر کميتهاي تاثير گذار نيز تعيين شود. در واقع كاليبراسيون ويژگيهاي كارآمدي دستگاه يا مواد مرجع را بوسيله انجام مقايسات مستقيم مشخص ميكند.
اسلاید 12 :
ضرورت كاليبراسيون
كاليبراسيون در واقع ايجاد نظامي موثر به منظور كنترل صحت و دقت پارامترهاي مترولوژيكي دستگاههاي آزمون و وسايل اندازهگيري و كليه تجهيزاتي است كه عملكرد آنها بر كيفيت فرايند تاثير گذار ميباشد كه به منظور اطمينان از تطابق اندازهگيريهاي انجام شده با استانداردهاي جهاني مورد استفاده قرار ميگيرد.
اسلاید 13 :
كدام دستگاهها بايد کاليبره شوند
هر وسيلهاي که براي اندازهگيري به کار ميرود و در روشهاي اجرايي به استفاده از آن اشاره شده است، نياز به تعيين صحت و دقت يا کاليبراسيون دارد.
دستگاههاي اندازهگيري بايد به طور دورهاي كاليبره شوند. گذشت زمان، فرسودگي، حوادث غير قابل پيشبيني، باعث ميشوند تا قابليت رديابي نتايج آنها تا استانداردها زير سوال رفته و نيازمند تاييد مجدد باشند. براي تجهيزات كاليبره شده گواهي كاليبراسيون صادر شده و ضميمه دستگاه ميگردد.
كاليبره كردن تمام تجهيزات لازم نيست. برخي از آنها ممكن است صرفاً به عنوان نشان دهنده مورد استفاده قرار گيرند. انواع ديگر تجهيزات ممكن است به عنوان ابزار تشخيصي و آشكارسازي به كار بروند. هر گاه وسيلهاي براي تعيين قابليت پذيرش محصول و يا عوامل موثر در فرايند آزمون مورد استفاده قرار نگيرد كاليبراسيون آن ضرورت ندارد.
اسلاید 14 :
اهداف اصلي كاليبراسيون
1- براي اطمينان از قرائتهايي كه از دستگاه صورت ميگيرد.
2- براي تعيين درستي مقادير خوانده شده از دستگاه.
3- براي استقرار قابليت رديابي دستگاه به استانداردهاي مرجع (هدف نهايي كاليبراسيون برقراري قابليت رديابي عنوان شده است.)
اسلاید 15 :
قابليت رديابي (Traceability)
مهمترين ويژگي كه يك اندازهگيري بايد داشته باشد وجود قابليت رديابي نتايج آن تا استانداردهاي ملي و سپس بين المللي ميباشد.
وقتي سطح اطمينان و عدم قطعيت كليه اندازهگيريها بيان شود درستي و دقت نتايج اندازهگيري تضمين ميگردد.
قابليت رديابي قابليت ارتباط دادن مقدار يك استاندارد يا نتيجه يك اندازهگيري با مرجعهاي ملي يا بينالمللي از طريق زنجيره پيوسته مقايسهها كه همگي عدم قطعيتي معين دارند. كاليبراسيون تنها راه برقراري قابليت رديابي ميباشد.
اسلاید 16 :
استقرار قابليت رديابي نتايج اندازهگيري (در كاليبراسيون)
بوسيله تعيين نام دستگاه مرجع كاليبراسيون و عدم قطعيت آن محاسبه اعلام عدم قطعيت اندازهگيري براي نتايج كاليبراسيون و نيز بيان شرايط محيطي اثر گذار بر نتيجه اندازهگيري قابليت رديابي نتايج كاليبراسيون استقرار مييابد.
اسلاید 17 :
دستاوردهاي کاليبراسيون
به دست آوردن نتايج درست و صحيح در اندازهگيري؛
کاهش هزينه و دوباره کاري؛
بهرهوري بيشتر؛
جوابگويي در دعاوي حقيقي و حقوقي؛
يکي از نيازهاي اخذ گواهيهاي استانداردهاي مديريت؛
جلوگيري از تضييع حقوق مصرف کننده و توليد کننده؛
اسلاید 18 :
مراحل انجام کاليبراسيون
کد گذاري تجهيزات اندازهگيري و تهيه شناسنامه و ليست آنها؛
طبقهبندي تجهيزات اندازهگيري از نظر کاليبراسيون؛
تعيين دوره تناوب کاليبراسيون؛
تعيين حد مجاز خطا؛
انتخاب کاليبره کننده؛
کاليبراسيون (عمليات کاليبراسيون، تعيين خطاي تجهيز، صدور گواهي و برچسب كاليبراسيون، نصب برچسب کاليبراسيون)؛
اعمال نتايج کاليبراسيون؛
ثبت و حفظ و نگهداري سوابق کاليبراسيون.
اسلاید 19 :
مراحل انجام کاليبراسيون
1. کد گذاري تجهيزات اندازهگيري و تهيه شناسنامه و ليست آنها
تمام تجهيزات اندازهگيري بايد وارد يک ليست شده و به هر يک کد يا مشخصهاي داده شود.
کد بايد به گونهاي باشد که بتوان بدون احتمال خطا تجهيز را شناسايي کرد.
براي هر تجهيز اندازهگيري شناسنامه تهيه کرد.
اسلاید 20 :
مراحل انجام کاليبراسيون
2- طبقه بندي تجهيزات از نظر کاليبراسيون
تجهيزاتي که اندازه گير نبوده و نياز به کاليبراسيون ندارند. مانند کلني کانتر، آب مقطر گير، هيتر بدون دماسنج، همزن مغناطيسي و بن ماري جوش در اين گروه قرار دارند..
تجهيزاتي که هر بار قبل از استفاده بايد توسط کاربر کاليبره شوند. در اين گروه ميتوان از دستگاههاي PH متر نام برد. کاربر بايد دوره آموزشي کاليبراسيون و کنترل کيفي اين گونه تجهيزات را بگذراند.
تجهيزاتي که بايد توسط واحدهاي مورد تائيد موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران يا سازنده و يا كاربر در دورههاي زماني مشخص کاليبره شوند. ترازو، اتوکلاو، وسايل حجم سنجي، انکوباتور و فور نمونههايي هستند که در اين گروه قرار دارند.
