بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحيم
اسلاید 2 :
آهن وآهن ياري در دختران دبيرستاني
اسلاید 3 :
آهن چيست؟
آهن يك ماده مغذي مورد نياز براي ادامه حيات است.
آهن اساسي ترين ماده اوليه براي ساختن گلبولهاي قرمز خون مي باشد.
براي ساخته شدن گلبولهاي قرمز خون بدن به مواد مغذي مختلفي مثل آهن ، اسيد فوليك ، ويتامين ب 6 ، ويتامين ب 12 ، ويتامين ث وپروتئين نياز دارد كه بايد از طريق غذايي روزانه تامين مي شود.
نقش گلبول قرمز خون انتقال اكسيژن به سلولهاي بدن است .
اسلاید 4 :
كمبود آهن وكم خوني فقر آهن چيست ؟
چنانچه براي ساختن گلبولهاي قرمز خون ، آهن به مقدار كافي دردسترس بدن نباشد ابتدا فرد ازذخائر آهن بدن خوداستفاده مي كند ، سپس درصورت ادامه كمبود ، ذخائر آهن بدن كاهش مي يابد .
زمانيكه كمبود آهن ادامه يابد ، ذخائر آهن بدن تخليه مي شود و كم خوني فقر آهن بروز مي كند .
اسلاید 5 :
بيش از 2 ميليارد نفر از مردم جهان دچار كمبود آهن كم خوني هستند
كمبود آهن و كم خوني ناشي از آن يكي از شايع ترين مشكلات تغذيه اي در جهان است .
كم خوني فقر آهن به دليل كاهش ظرفيت كاري و قـدرت توليد پيامـد هاي نامطلوب بهداشتي ، اجتماعي و اقتصادي به دنبال دارد .
اسلاید 6 :
چه عواملي موجب كمبود آهن و كم خوني فقر آهن مي شود ؟
كمبود آهن در رژيم غذايي روزانه
پايين بودن جذب آهن رژيم غذايي
(آهن موجود در غذاهاي گياهي مثل حبوبات و سبزيجات به مقدار كم جذب مي شود )
افزايش نياز بدن به آهن در بارداري و رشد(كودكي و نوجواني )
دفع زياد آهن به دليل خونريزي شديد در دوران قاعدگي و يا بيماريهاي دستگاه گوارش مثل : زخم معده – زخم اثني عشر – بواسير – و خونريزي مكرربيني در كودكان .
اسلاید 7 :
ابتلا به آلودگيهاي انگلي مثل ابتلا به كرم قلابدار و ژيار ديا
ابتلا مكرر به بيماريهاي عفوني مثل اسهال و عفونتهاي تنفسي كه به علت بي اشتهايي و كم شدن جذب ، موجب كمبود آهن مي شود .
شروع نكردن به موقع تغذيه تكميلي و يا نا مناسب بودن آن .
عادات و الگوهاي نا مناسب غذايي مانند مصرف چاي همراه با غذا و يا بلافاصله پس از صرف غذا كه جذب آهن غذا را به مقدار زيادي كاهش مي دهد و يا استفاده از نانهايي كه با خمير ورنيامده تهيه شده اند .
تخليه ذخاير آهن در بدن زنان بعلت بارداريهاي مكرر و با فاصله كمتر از 3 سال .
اسلاید 8 :
1- زنان سنين باروري بويژه زنان باردار
در دوران بارداري بعلت رشد جفت ، جنين و افزايش حجم خون مادر ، نياز به آهن افزايش مي يابد .
بارداريهاي مكرر بخصوص با فاصله كم موجب تخليه ذخائرآهن بدن مادر مي شود .
چه افرادي در معرض خطر كمبود آهن و كم خوني قرار دارند ؟
اسلاید 9 :
2-كودكان خردسال
كودكاني كه با شير مادر تغذيه نمي شوند بيشتر در معرض خطر كم خوني فقر آهن قرار دارند چون آهن شير مادر ، بهتر از ساير شيرها جذب مي شود.
نوزادان كم وزن (كمتر از 2500گرم ) از دوتا سه ماهگي ممكن است دچار كمبود آهن شوند .
كودكان دو تا پنج سال بعلت ابتلا به عفونتهاي شايع دوران كودكي (اسهال و عفونتهاي تنفسي ) و آلودگيهاي انگلي در معرض كمبود آن قرار دارند . كم خوني فقر آهن دردوسال اول زندگي ، اثرات غير قابل جبراني بررشد و تكامل مغزي كودك دارد .
اسلاید 10 :
3-نوجوانان
دختران وپسران نوجوان بعلت جهش رشد نوجواني به آن بيشتري نياز دارند، اما دختران نوجوان بعلت شروع عادت ماهيانه بيشتر در معرض خطر كم خوني قرار دارند .
4- سالمندان :
به علت مشكلات دنداني و مشكلات اقتصادي و استفاده كمتر از ميوه جات و سبزيجات
اسلاید 11 :
1- در شير خواران و كودكان 6 ماهه تا 9 ساله
اختلال در تكامل و هماهنگي سيستم اعصاب حركتي
اختلال در تكامل گفتاري
كاهش قدرت يادگيري و افت تحصيلي
تغييرات رفتاري (بي تفاوتي ، خستگي و بي حسي )
كاهش مقاومت بدن در برابر عفونتها
عوارض بهداشتي– اقتصادي- اجتماعي كم خوني فقر آهن
اسلاید 12 :
كم خوني فقر آهن در دوران شير خوارگي واوايل كودكي موجب كاهش ضريب هوشي مي شود .
اسلاید 13 :
كمبود آهن در دوران تحصيل موجب كاهش قدرت يادگيري و افت تحصيلي مي شود .
اسلاید 14 :
2- در زنان باردار
ضعف و ناتواني بدني
افزايش خطر مرگ و مير مادر به هنگام زايمان
افزايش خطر تولد نوزاد كم وزن –نارس و سقط جنين
3- در بزرگسالان (هر دو جنس )
كاهش قدرت كاري و ظرفيت يادگيري
خستگي زودرس
اسلاید 15 :
علائم بروزكم خوني به ميزان و شدت و تخليه ذخائرآهن در بدن بستگي دارد اين علائم عبارتند از :
رنگ پريدگي دائمي زبان و مخاط داخل لب و پلك چشم ، خستگي زودرس ، سياهي رفتن چشم ، بي تفاوتي ، سرگيجه ، سردرد ، بي اشتهايي ، حالت تهوع خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست وپا ها و در مراحل پيشرفته تر كم خوني ، تنگي نفس همراه با تپش قلب و تورم قوزك پا مشاهده مي شود .
علائم ابتلا به كم خوني فقر آهن
اسلاید 16 :
در افراد كم خون زبان مخاط داخل لب و پلك چشم كم رنگ تر از حد طبيعي است و در كم خوني هاي شديد باعث گود شدن روي ناخن ( اصطلاحا” ناخن قاشقي) مي شود.در موارديكه فرد دچار كمبود آهن است و ذخائر آهن بدنش كاهش يافته است احساس خستگي قبل ازكم رنگ شدن زبان و مخاط داخل لب هاو پلك چشم بروز مي كند .
براي تشخيص فقر آهن و تعيين شدت آن بايد آزمايشهايي صورت گيرد(مثل تعيين فريتين سرم ) كه در حال حاضر امكانات انجام آن در مراكز بهداشتي فراهم نيست .
با اندازه گيري ميزان هموگلوبين خون كم خوني فقر آهن (بعني آخرين مرحله كمبود آهن ) را مي توان ، تشخيص داد . در حقيقت افراديكه هموگلوبين آنها كاهش پيدا مي كند كليه ذخائر آهن خود را از دست داده اند و دچار كم خوني فقر آهن شده اند و نياز به اقدامات درماني سريـع دارند . بنابرايـن اقدامـات پيشگيري بايستي قبل از رسيدن فرد به اين مرحله صورت گيرد .
چگونه افراد مبتلا به كمبود آهن و كم خوني فقر آهن را شناسايي كنيم ؟
اسلاید 17 :
هموگلوبين گرم دردسي ليتر
1-كودكان 6 ماهه تا 5سالهكمتر از 11
2- كودكان 14-6 ساله كمتر از 12
3-مردان بزرگسالكمتر از 13
4-زنان بزرگسال غير بارداركمتر از 12
5- زنان باردار كمتر از 11
ميزان هموگلوبين كمتر از مقادير زير نشان دهنده كم خوني فقر آهن است :
اسلاید 18 :
ممكن است فردي دچار كمبود آهن باشد اما هنوز ميزان هموگلوبين
خون او كاهش نيافته باشد . بنابراين اگر فردي دائما” احساس خستگي
و ضعف مي كند ممكن است دچار كمبود آهن باشد و بايد به پزشك
ارجاع داده شود .
توجه :
اسلاید 19 :
در برنامه غذايي روزانه خود از مواد غذايي آهن دار مثل گوشت قرمز– مرغ - ماهي – تخم مرغ - سبزيجات مثل جعفري و اسفناج و حبوبات مثل : عدس و لوبيا استفاده كنند .
همراه با غذا سالاد ، شامل گوجه فرنگي – كاهو – كلم – فلفل سبز دلمه اي و يا سبزيجات تازه (سبزي خوردن ) وبعد از غذا ميوه جات بخصوص مركبات كه حاوي ويتامين ث مي باشد استفاده كنند . ويتامين ث جذب آهن غذا را افزايش مي دهد .
اگر حتي مقدار كمي گوشت به غذاهاي گياهي اضافه كنند جذب آهن افزايش پيدا مي كند .
در برنامه غذايي كودكان ونوجوانان خود از انواع خشكبار مثل توت خشك – برگه آلو – انجير خشك – كشمش و . . . كه منابع خوبي از آهن مي باشند بعنوان ميان وعده استفاده كنند .
توصيه ها :
اسلاید 20 :
هنگام استفاده از سويا ، مقدار كمي گوشت به آن اضـافه كنند تا آهـن آن بهترجذب شود .
از نوشيدن چاي يك ساعت قبل از غذا و يك تا دو ساعت بعد ازصرف غذا خودداري كنند .
براي جلوگيري از ابتلا به آلودگيهاي انگلي اصول بهداشت فردي بخصوص شستن كامل دستها با آب و صابون قبل از تهيه و مصرف غذا و پس از هر بار اجابت مزاج را رعايت كنند .
از توالتهاي بهداشتي و آب آشاميدني سالم استفاده كنند .
هنگام مصرف سبزيها آنها را كاملا” شسته و ضد عفوني كنند .
