پاورپوینت مبانی و مفاهیم  شهر و شهرسازی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

به نام پروردگار یکتا

اسلاید 2 :

مبانی و مفاهیم  شهر و شهرسازی

اسلاید 3 :

تعريف شهر
در تعريف شهر اتفاق نظری وجود ندارد
عامترین تعریفی كه از شهر ارائه گردیده است، این است كه آن را مكان اسكان گروهی انسان­ها و محل فعالیتهای آن­ها میدانند. بر طبق نظر این عده، شهر فقط ساختمان نیست بلكه مكان انسان­ها، گروهها، سازمانهای اجتماعی، طبقات، خانوادهها و غیره میباشد.

طبق قانون تعاریف و تقسیمات كشوری ج.ا. ایران (مصوب 5/4/1362) «شهر محلی با حدود قانونی است كه در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل، دارای سیمایی با ویژگی­های خاص خود باشد، به طوری كه اكثریت ساكنان دائمی آن در مشاغل كسب، تجارت و صنعت، كشاورزی و خدمات و فعالیت­های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودكفایی نسبی برخوردار باشند. كانون مبادلات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و حوزه جذب و نفوذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای 10 هزار نفر جمعیت باشد».

اسلاید 4 :

در ايران، از سال 1335 به اين طرف، سكونت­گاهها و مراكز تراكم انساني بيش از پنج هزار نفر جمعيت شهر شناخته شده بود و در سرشماري سال 1365 به نقاطي كه در زمان سرشماري داراي شهرداري بودهاند شهر گفتهاند و اخيراً طبق قانون تقسيمات كشوري مصوب مجلس شوراي اسلامي تعداد جمعيت شهر به 10000 نفر افزايش يافته است.
امروزه شهر به مكاني اتلاق مي­شود كه شهرداري داشته باشد.

به طور كلي شهر داراي دو نقش اساسي مي­باشد:
1- مركزيت
2-گرهي

مركزيت: شهر به عنوان مركزي محسوب مي­شود كه به جمعيت خود و اطراف سرويس مي­دهد.
گرهي: شهر در يك منطقه به عنوان يك نقطه نقش بازي مي­كند.
اكثر كشورها، جمعيتي بين 2000 الي 5000 نفر را براي تعريف شهر انتخاب كردهاند.
تشخيص و شناخت شهر، موكول به پيشنهاد وزارت كشور و تصويب هيئت وزيران ميشود.
جهت اينكه محلي تبديل به شهر گردد، وزارت كشور پيشنهاد مي دهد و هيئت وزيران تصويب مي­كند.

اسلاید 5 :

در اينجا با توجه به شرايط کشورمان انواع شهر­ها را با توجه با اندازه آن بيان می­کنيم:

1- بازار شهر؛ ۱۰-۵ هزار نفر جمعيت. (عملکرد: دهستانی)
2- روستا-شهر؛ ۲۵-۱۰ هزار نفر جمعيت. (عملکرد: بخش)
3- شهر کوچک؛ ۵۰-۲۵ هزار نفر جمعيت. (عملکرد: شهرستان)
4- شهر متوسط کوچک؛ ۱۰۰-۵۰ هزار نفر جمعيت. (عملکرد: شهرستان)
5- شهر متوسط؛ ۲۵۰-۱۰۰ هزار نفر جمعيت. (عملکرد: ناحيه ای)
6- شهر بزرگ ميانی؛ ۵۰۰-۲۵۰ هزار نفر جمعيت. (عملکرد: استانی)
7- شهر بزرگ؛ ۱۰۰۰-۵۰۰ ؛ هزار نفر جمعيت. (عملکرد: منطقه ای)
8- کلان شهر(متروپل)؛ ۵/۲-۱ ميليون نفر جمعيت. (عملکرد: کلان منطقه ای)
9- کلان شهر(متروپل ملی)؛ ۵/۲ ميليون نفر جمعيت و بيشتر.( عملکرد: ملی)

اسلاید 6 :

مادرشهر
تاريخچه مادرشهر

شهر تک مرکزی: قبل از جنگ جهانی اول

شهر تک مرکزی با حومه ها: بعد از جنگ جهانی دوم

شهر چند مرکزی در دهه 1970: گسترش ساخت فضایی مادرشهرها

اسلاید 7 :

مفهوم مگالاپليس، ابتدا توسط پتريك گدس به كار گرفته شد. مگالاپليس، منطقهاي وسيع است كه بيش از 10 ميليون نفر جمعيت داشته و داراي بيش از يك مادرشهر(متروپليتن) باشد.
ملاك شناخت شهرهاي بزرگ (مگالوپليس):

1-شعاع ناحيهاي آن را بتوان با قطار يا اتومبيل در مدت 40 دقيقه طي كرد.
2-متوسط صرف وقت براي رسيدن به محل كار در حدود 30 دقيقه است.
متروپليس (Metropolis ) يا مادرشهر ريشه يونانی دارد و از دو کلمه Meter (مادر) و Polis (شهر) ترکيب شده است.

انواع اشكال مادرشهرها:
1-گسترده
2-كهكشاني
3-هستهاي
4-ستارهاي
5-حلقهاي
مگالاپليس­ها معمولاً شكل خطي يا كريدوري دارند.

اسلاید 8 :

ملاک­های تفکيک شهر از روستا
تعاريف شناخت شهر از روستا، براساس نظر كارشناسان سازمان ملل در سال 1967:
1-حوزه اداري: وجود شهرداري
2-نوع فعاليت­هاي اقتصادي: در شهر بيشتر فعاليت­ها، غير­كشاورزي است.
3-ميزان جمعيت
4-مشخصات شهري: شهر، مكاني است كه در آن مشخصات شهري، مانند خيابان­ها، ساختمان­هاي عمومي و خدمات عمومي وجود دارد.
5-حوزه دولت محلّي

اسلاید 9 :

شهرسازی
شهرسازی به معنای علم و نظریه اسكان بشر با مسائل مربوط به سكونت­گاه­ها اعم از روستا و شهر سروكار دارد و این ارتباط فقط در حد سازماندهی كالبدی خلاصه نمیشود. شهرسازی با مكان­هایی سروكار دارد كه محل زیست انسان­ها بوده و بنابراین خود زنده و پویاست.
رشتهها (شاخههاي) اصلي علم شهرسازي:
1-برنامهريزی شهري
2-طراحي شهري
3-برنامهريزی محيطي
4-برنامهريزی منطقهاي
شهرسازي، عمدتاً بعد از جنگ جهاني دوم، بطور جدي مطرح شد.
شهرسازي مشاركتي: حركت طراح و برنامهريز و كلاً دستگاههاي اجرايي با مردم است، يا دخالت دادن مردم، در امر شهرسازي
شوراي شهر، در راستاي شهرسازي مشاركتي است

اسلاید 10 :

برنامهریزی شهری
برنامهريزی شهري: تامين رفاه شهرنشينان از طريق ايجاد محيطي بهتر، مساعدتر، سالم­تر، آسان­تر، موثرتر و دلپذيرتر.
برنامه­ریزی شهری یک رشته علمی در معنای متعارف علم نیست، بلکه یک دانش میان­رشته­ای است.

اسلاید 11 :

طراحی شهری
طراحی شهری بخشی از علم و هنر سازمان دادن فضای كالبدی است كه با رشتههای مختلف علمی و هنری مانند برنامهریزی شهری، معماری و منظرسازی، مهندسی فنی، مهندسی ترافیك و حمل و نقل، روانشناسی، حقوق، جامعهشناسی و اقتصاد سروكار دارد و در عین حال با سیاست و فرهنگ نیز ارتباط مییابد.

طراحي شهري، پلي است بين برنامه­ريزي شهري و معماري
طراحي شهري( (Urban design: فرم­دادن به فيزيك شهر به عهده طراحي­شهري مي­باشد، كه در امتداد برنامهريزی شهري انجام مي گيرد. در سلسله مراتبي از تخصص هاي مرتبط مي توان برنامهريزی شهري، طراحي شهري و سپس معماري را مطرح كرد.( معماري به فرم عناصر شهري مي پردازد)
خيابان و ميدان، دو جزء اصلي طراحي شهري است.

اسلاید 12 :

جوهر طراحي شهري، توده و فضا است. توده، مجموعه­اي از بناها، ساختمان­ها و احجام ساخته شده است.

تصویر جالبی که مبین ترکیب توده و فضا است.
مقياس انساني: اگر ابعاد و اندازه­هاي يك فضا، با ويژگي­هاي بصری انسان و يا پيكر انسان ارتباط مطلوبي داشته باشد، آن فضا دارای مقیاس انسانی است.
بافت: رابطه و همبستگي بين مجموعه بخشهاي مختلف هرجسم بافت آن جسم ناميده ميشود.

اسلاید 13 :

فضا
فضا: حجم مكاني و زماني مجموعه­اي از تمام فعاليت­هايي است كه انسان، در راه تسلط بر طبيعت و براي بقاي خود انجام مي­دهد و به عبارت ديگر، منظور، فضايي است اقتصادي و اجتماعي كه منعكس­كننده تمام هستي جوامع انساني است.
فضا، مجموعه اي از كالبد و محتوا است.

اسلاید 14 :

تراکم
انواع تراكم:
1-ساختماني
2-جمعيتي
3-مسکوني
4-بيولوژيکي (زيستي)

موضوع تراکم از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست­محیطی و کالبدی می­تواند مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. بعد اقتصادی تراکم شاید مهمترین موضوع تراکم باشد، زیرا که اقتصاد ملی، اقتصاد محلی و اقتصاد خانوار به­گونه­ای بی­واسطه، مؤثر بر تراکم شهری­اند

تراكم­هاي بالاي ساختماني، مسكوني و جمعيتي به خودي خود، نياز به سطح بالاتري از خدمات زيربنايي (آب، برق، گاز و …) و روبنايي (فضاي سبز، آموزشي، درماني و …) را ايجاب مينمايد

تدوين و تعريف ضوابط تراكم از جمله مسئوليت­هاي حرفة شهرسازي است كه بايستي با در نظر گرفتن جمع ملاحظات كالبدي، اقتصادي، زيستمحيطي، فرهنگي و اجتماعي صورت گيرد و اين كار نياز به كار كارشناسي تيمي و جمعي داشته و قطعا تمايلات شخصي و فردي آن را برنميتابد.

اسلاید 15 :

تراکم ساختماني
درصد زيربناي ساختمان را در مجموع طبقات آن به نسبت سطح كل قطعه زمين، تراكم ساختماني گويند.
عوامل مؤثر بر تراكم:
1-عوامل طبيعي و محيطي
2-عوامل اقتصادي
3-عوامل فرهنگي و اجتماعي
4-طرحهاي شهري

اسلاید 16 :

تراکم جمعيتي
تراكم جمعيت: پراكندگي متوسط تعداد جمعيت در واحد سطح (مقياس: ايکر، هكتار و كيلومتر مربع).
سنجش تراكم، بر حسب نفر در هكتار است.
مهمترين عامل در تعيين تراكم ساختماني، تراكم جمعيتي است.
اختلاف بين پرجمعيت­ترين و كم جمعيت ترين مناطق تهران، حدود 22 به 1 است.
تراكم ميانگين جمعيت در كل شهر تهران 110 نفر در هكتار است.
تراكم جمعيتي شهرهاي كوچك دنيا حدود 100 نفر در هكتار، شهرهاي متوسط 125 نفر در هكتار و شهرهاي بزرگ حدود 165 نفر در هكتار است و متوسط تراكم جمعيتي شهرهاي بزرگ نيز 226 نفر در هكتار برآورد ميشود.

اسلاید 17 :

تراکم مسکوني
تراكم ناخالص مسكوني در مقياس كلي يا محله يا ناحيه مسكوني به كار ميرود و حاصل تقسيم جمعيت ناحية مورد نظر بر ميزان سطح آن ناحيه است.
انواع تراكم مسكوني:
1-كم
2-متوسط
3-زياد
4-ويژه

اسلاید 18 :

تراکم بيولوژيکي
تراكم بيولوژيك (زيستي ): در منطقه كاربرد دارد، نه در شهر
جمعيت تقسيم بر سطح اراضي کشاورزي زير کشت (کشت آبي) (بر حسب هکتار)

اسلاید 19 :

حريم (محدودههای شهری)
محدوده­هاي شهري:
1-محدوده قانوني
2-محدوده خدماتي
3-محدوده استحفاظي يا حريم شهر
4-حوزه شهري

اسلاید 20 :

محدوده قانوني
محدوده قانوني در شهرهايي كه طرح جامع يا هادي براي آنها تهيه شده، شامل محدوده خدماتي به اضافه محدوده توسعه آينده شهر كه در طرح جامع يا هادي منظور گرديده است، خواهد بود، مگر اينكه حدود حوزه شهرداري، وسيع­تر از آن باشد كه در اين­صورت، محدوده اخيرالذكر، محدوده قانوني شناخته مي­شود و در مورد ساير شهرها، محدوده قانوني، همان حوزه شهرداري است.
ساختمان­ها و تأسيساتي كه در خارج از محدوده قانوني و حريم شهرها ايجاد مي­گردند، عبارتند از:

1-شهرك: با حداقل 500 قطعه زمين
2-غير شهرك: ساختمان­ها و تأسيسات عمومي