پاورپوینت مواد حاجب جدید در تصویر برداری پزشکی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

مواد حاجب جدید در تصویر برداری پزشکی

اسلاید 2 :

مقدمه
تعریف ماده ی حاجب
روش های استفاده
تاریخچه ی اشعه ایکس
تاریخچه ی ماده ی حاجب
مواد حاجب در MRI
مواد حاجب در سونوگرافی
تقسیم بندی

اسلاید 3 :

اصطلاح contrast medium درزبان فارسی به مواد حاجب ترجمه گردیده است،به ترکیباتی گفته میشود که از طرق مختلف به بافتها، ارگانها،فضاها و مجاری و عروق افزوده میشوند تا کنتراست تصویر ان نواحی را نسبت به نواحی مجاور آن افزایش دهند و تصاویری با ارزش تشخیصی بالا بدست آید.

اسلاید 4 :

مواد حاجب به روش های مختلفی تجویز میشوند:
تزریق داخل وریدی ، تزریق داخل شریانی ، تزریق داخل رگهای لنفاوی ، خوراکی از راه دهان ، خوراکی ازطریق گاواژ، از راه انمای رکتال ، تزریق داخل فضاهای مفصلی،
تزریق داخل حفرات ومجاری بدن ، تزریق اینترا تکال و تزریق به داخل فیستول ها و مجاری کلستومی .

اسلاید 5 :

تاریخچه ی اشعه ایکس
در سال 1895 اشعه ایکس توسط دانشمند آلمانی به نام ویلیام کنراد رنتگن کشف شد ، طولی نکشید که اشعه ایکس با انجام رادیوگرافی به خدمت علم پزشکی درآمد.
در ابتدا رادیوگرافی فقط برای تهیه تصاویر استخوان ها و بررسی شکستگی ها و سایر ضایعات و همچنین وجود جسم خارجی در بدن استفاده میشد .
هر گاه متوسط اعداد اتمی عناصر تشکیل دهنده یک بافت بالاتر باشد آن بافت به میزان بیشتری پرتو ایکس جذب می کند و در نتیجه پرتوی کمتری به فیلم رادیوگرافی میرسد و فیلم رادیوگرافی کمتر سیاه میشود و بالعکس. در حالی که عناصر تشکیل دهنده بافت نرم همگی دارای اعداد اتمی پایین و جذب یکسان میباشند و فاقد عناصری با عدد اتمی بالا میباشند.

اسلاید 6 :

بافت های نرم همواره دارای تصاویر خاکستری در کلیشه رادیوگرافی هستند که از نظر تشخیصی ارزش چندانی ندارد.لذا دانشمندان جهت حل این مشکل و بدست آوردن کنتراست بهتر و تصاویر واضح تر از همان ابتدا در اندیشه استفاده ترکیباتی بودند که بتواند با ورود به نواحی مختلف بدن تصاویر آن ناحیه را با کیفیت بهتری نشان دهد. لذا به همین منظور تقریبا یکسال بعد از کشف اشعه ایکس از اکسیدهای فلزات وساب نیترات بیسموت در حیوانات و اندام های قطع شده انسان بصورت ازمایشی استفاده شد .

اسلاید 7 :

تاریخچه مواد حاجب
در سال 1911از سولفات باریم برای بررسی دستگاه گوارش استفاده شد.
سولفات باریم بدلیل دانسیته بالا،عدم سمیت،قیمت پایین و راحتی دراستفاده هنوز بعنوان ماده حاجب انتخابی برای آزمون ها ی سیستم گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد.
در سال 1918 از هوا نیز برای بررسی سیستم گوارشی و بعد از آن در ازمونهای کنتراست دوگانه استفاده شد.
از سال 1920 ترکیبات یددار وارد بازار شدند.
1934-اولین ماده حاجب توسط شرکت نیکامد در نروژ ساخته و به ثبت رسید.
1944-اولین ماده حاجب تری یدید به نام آستروزویت ساخته شد.

اسلاید 8 :

1950-دیاتروزیت،متروزویت آیوتالامیت به بازار آمد.
1960-نمک های مگلومین که با سدیم بالانس شده بود ارائه گردید.
1962-آیزوپاک ساخته شد.
1970-ترکیبات منومر غیریونی و دایمریونی (آیوهگزول،آیوپامیدول، آیوپروماید و ایوکسی گلیت) ساخته شد .
1974-آمی پاک به عنوان اولین ماده حاجب غیر یونی با اسمولالیته پایین به بازار آمد.
1982-آمنی پاک که مونومر غیر یونی آیوهگزول است معرفی شد.
1991-ماده حاجب ایمجینوپاک(ماده حاجب مونومرغیر یونی)ساخته شد.
1993-ویزی پاک بعنوان اولین ماده حاجب ایزوتونیک غیر یونی ساخته شد.

اسلاید 9 :

مواد حاجب در MRI
مواد حاجب در تصویر برداری MRI در مقایسه با مواد حاجب مورد استفاده در رادیولوژی کاملا متفاوت است. در تصویر برداری MRI پارامترهای زیادی وجود دارند که مستقیم و یا غیر مستقیم بر کنتراست تصاویر اثر می گذارد. تفاوت ویژه بافتها اساسا توسط اختلاف در پارامترهای T1وT2 تعین میشود.
علی رغم کنتراست بسیار خوب و باقیمت کم در تصاویر MRI در برخی شرایط که ویژگیهای بیوفیزیکال بافت های نرمال و پاتولوژیک نتیجتا مشابه هم میشود یک کنتراست قابل ملاحظه و سنجش بین بافت های نرمال بیمار را با MRI بدون ماده حاجب نمی توان بدست آورد.بنابراین افزایش کنتراست تصاویر میتواند حساسیت و اختصاصی بودن MRI را افزایش دهد. در سال 1983 اولین ماده حاجب در MRI ، تحت عنوانGd-DTPA معرفی شد. درسالهای بعد مواد حاجب جدیدتری عرضه گردیدند.

اسلاید 10 :

مواد حاجب در سنوگرافی
در سونوگرافی و اکوکاردیوگرافی نیز از مواد حاجب استفاده میشود. که مکانیسم عمل این گروه از مواد حاجب با مواد حاجب مورد استفاده در رادیولوژی و MRI کتملا متفاوت است.البته کاربرد مواد حاجب در سونوگرافی یک تکنیک کاملا جدیدی است و تحقیقات گسترده ای در این زمینه در حال انجام است.اساس کار مواد حاجب بر مبنای افزایش قدرت اکوی بازگشتی از امواج التراسوند تابش شده میباشد.
امروزه اپتسون و لوویست بعنوان مواد حاجب سونوگرافی در مراکز تشخیصی نقاط مختلف دنیا مورد استفاده قرار می گیرند.

اسلاید 11 :

تقسیم بندی
در حال حاضر بر اساس روش های مختلف تصویر برداری پزشکی موجود کلیه مواد حاجب را می توان به سه گروه ذیل تقسیم بندی نمود:

1.مواد حاجب مورد استفاده در رادیولوژی و سی تی اسکن

2.مواد حاجب در MRI

3.مواد حاجب در سونوگرافی

اسلاید 12 :

کلیه مواد حاجب در تصویر برداری پزشکی (بر اساس اخرین طبقه بندی در سال 2008)
1.مواد حاجب یددار در رادیولوژی (حاجب در برابر اشعه ایکس)
2.مواد حاجب غیر یددار در رادیولوژی (حاجب در برابر اشعه ایکس )
3.مواد حاجب در MRI
4.مواد حاجب در سونوگرافی

اسلاید 13 :

1.مواد حاجب یددار در رادیولوژی (حاجب در برابر اشعه ایکس)
محلول در آب :
نفروترو پیک (تمایل به کلیه)-اسمولاریته بالا:
دیاتروزوئیت اسید،متریزوئیت اسید،آیودامید،آیوتالامیت اسید،آیوزی تالامیت اسید،آیوگلیسیک اسید،استریزوئیک اسید،آیوکارمیک اسید،متیودال،دایودون.
نفروتروپیک(تمایل به کلیه)-اسمولاریته پایین:
متریزامید،آیوهگزول،آیوزاگلیک اسید،آیوپامیدول،آیوپروماید،آیوترولان، آیوورسول،آیوپنتول،آیودیکسانول،آیومپرول،آیوبیتریدول،آیوزیلان.
هپاتوتروپیک(تمایل به کبد):
آیودوکسامیک اسید،آیوتروکسیک اسید،آیوگلیکامیک اسید،آدیپیودون،آیوبنزامیک اسید،آیوپانوئیک اسید،آیوستامیک اسید،سدیم آیوپودی،تیروپانوئیک اسید،کلسیم آیوپودیت.

اسلاید 14 :

غیر محلول در آب:
اتیل استراسیدهای چرب پیوند شده با اتم های ید،لوپیدول،پروپیلیودون، آیوفندیلت.

2.موادحاجب غیریددار در رادیولوژی(حاجب دربرابراشعه ایکس):
سولفات باریم با مواد سوسپانسیونی
سولفات باریم بدون مواد سوسپانسیونی

اسلاید 15 :

3.مواد حاجب در MRI
پارامغناطیس:
گادوپنتتیک اسید،گادوتریک اسید،گادودیامید اسید، گادوتریدول، منگافودیپیر،گادوورستامید، سیترات آمونیوم فریک،گادوبنیک اسید، گادوباترول،گادوزتیک اسید.
سوپر پارا مغناطیس:
فروموکسسیل،فریستن،اکسید آهن-نانوپارتیکل.
سایر:
پرفلوبرون.

اسلاید 16 :

4.مواد حاجب در سونوگرافی:
گویچه های میکرونی آلبومین انسان،ذرات میکرونی گالاکتوز، پرفلناپنت، گویچه های میکرونی فسفولیپید،سولفورهگزافلوراید.

اسلاید 17 :

بخش یک
مواد حاجب در رادیولوژی:
مواد حاجب ایده آل در رادیولوژی بایستی ویژگی هایی داشته باشند که عبارتند از :
1.ایجاد کنتراست مناسب در تصاویر رادیوگرافی؛لذا بایستی عدد اتمی بسیار بالاتر یا پایینتر از عدد اتمی بافت های مجاور داشته باشند.
2.فاقد عوارض جانب بوده وسبب تحریک بافت های هدف که ماده حاجب در مجاورت آن قرار گرفته است نشود.
3.جذب و دفع آسان و سریع در بدن و بافت های بدن داشته باشد.
4.هموژن و یکنواخت باشد یعنی پراکندگی عناصر جاذب اشعه (ید یاباریم) در ماده زمینه (حلال)یکسان باشد.
5.وقتی که وارد بافت شد به راحتی تجزیه نشده و ماهیت شیمیایی آن تغییرنکند

اسلاید 18 :

مواد حاجب مورد استفاده در رادیولوژی به دو گروه اصلی تقسیم میشوند:

1.مواد حاجب منفی یا شفاف:ترکیباتی که دارای عدد اتمی پایین بوده و میزان جذب اشعه آن ها بسیار کم است که در کلیشه ی رادیوگرافی تیره و در فلوروسکوپی روشن دیده میشوند؛مانند هوا،اکسیژن،دی اکسید کربن.
در آزمون های ونتریکولوگرافی،پنوموانسفالوگرافی،پنومومیلوگرافی، پنوموگرافی شکم و لگن،پنوموآرتروگرافی و آزمونباریم انما با کنتراست مضاعف.

2.مواد حاجب مثبت یا کدر:ترکیباتی دارای عدد اتمی بالا و پرتوهای تابشی به بدن را بشدت جذب میکنند که در کلیشه رادیوگرافی تصویر روشن و در فلوروسکوپی تیره دیده میشوند.

اسلاید 19 :

مواد حاجب مثبت در رادیولوژی شامل دو گروهند:

1.سولفات باریم

2.ترکیبات یددار
مواد حاجب یددار محلول در آب
مواد حاجب یددار محلول در چربی

اسلاید 20 :

1.سولفات باریم:
سولفات باریم یک ماده حاجب سوسپانسیون در آب می باشد که جهت مطالعه مجاری گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد.
سولفات باریم بصورت پودر،محلول آماده و محلول آماده مخلوط با گاز کربنیک به بازار عرضه میشود.
معایب:1-تمایل به رسوب 2-طعم ناخوشایند
مزایا:
1-قیمت مناسب و مقرون به صرفه بودن
2-در دسترس بودن
3-غیر سمی بودن
4-عدد اتمی بالای باریم سبب ایجاد کنتراست مناسب میشود
5-غیرمحلول است پس در لوله گوارش جذب نشده و حداکثر کنتراست را ایجاد میکند