بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
گیاهان دارویی ومعطر را از نقطه نظرهای مختلفی می توان گروه بندی کردکه برخی از مهمترین آنها به شرح زیر می باشد:
به طور کلی گیاهان دارویی ومعطر از لحاظ اقلیمی با هر شرایط آب و هوایی(آفتاب،سایه،خشک و مرطوب) سازگار هستند بویژه در زراعت های مخصوصی به خوبی پرورش می یابند. خاک های حاصل خیز و مرطوب موجب رویش سریع وتولید گیاهان گوشتی وآبدار می شود ترکیبات اسانس و معطر در گیاهانی که رشد کند دارند بیشتر است البته اغلب گیاهان دارویی برای رشد ایده آل به خاک های حاصل خیز با زهکشی خوب نیاز دارند بنابراین از لحاظ تنوع زیستگاه گیاهان دارویی منحصر به عرصه های طبیعی(جنگل و مرتع) نبوده بلکه در اراضی مختلف مانند باغات، حاشیه کشتزارها ودر فضاهای سبز به عنوان گیاهان زینتی و یا علف های هرز قادر به رویش هستند. بیشتر این گیاهان به مکان های پر نور نیاز دارند اما تعداد بسیاری در شرایط سایه و یا در زیر درختان جنگلی به صورت آگروفارستری(Agroforestry)(تلفیق جنگل ومرتع) کشت می شوند.
اسلاید 2 :
گیاهان دارویی سازگار با مناطق خشک
شیرین بیان، گلرنگ، داتوره، اسپند، خارشتر
گیاهان دارویی سازگار با محیط مرطوب و یا نیمه کوهستانی مرطوب
گل راعی یا علف هزار چشم، بنفشه
گیاهان دارویی که به رطوبت بالایی نیاز دارند
نعنا، پونه
اسلاید 3 :
) تقسیم بندی گیاهان دارویی به صورت کلاسیک
الف) گراس ها(کلیه گیاهان خانواده گندمیان را گراس ها گویند) :مثل مرغ(Cynodon dactylon) وبید گیاه(Agropyrum repens)
ب) شبه گراس ها(نسبت به گراس ها کمی برگ باریک تر هستند):مانند گونه های گیاهی خانواده جگن یا اویارسلام (Cyperaceae)وسازیل یا سازو(Juncaceae) را شامل می شود.مثل:
Cyperus rotundus اویارسلام
ج) فورب ها (گیاهان علفی برگ پهن را فورب گویند): مثل : پنیرک وگل گاوزبان.
د)بوته ای ها(Shrub)( اصولاً گیاهان چند ساله وخشبی را گویند): مثل : درمنه و روزماری
ه) درختچه ای ها:گل محمدی، زرشک
و) درختی ها : گردو، فندق، سرخدار
اسلاید 4 :
تقسیم بندی گیاهان دارویی براساس سن
1- گیاهان یک ساله : این گیاهان در بهار شروع به رویش نموده ودر پاییز از بین می روند. مانند:
Sisymbrum irio خاکشیر تلخ
2- گیاهان دوساله : اصولاً این گونه ها سال تول را به صورت رشد رویشی وسال دوم را به صورت رشد زایشی سپری می کنند.مثل :هویج وچغندر وجعفری .
3- گونه های سه ساله: سال اول ، دوم وسوم همراه با رشد رویشی وزایشی سپری می کنند مانند: سنبل الطیب.
v (این گونه را سال اول نشاء می کنند وسال دوم برداشت می کنند اما این گیاه سال سومی هم دارد ولی اسانسی که از ریزم این گیاه می گیرند در سال دوم به بیشترین حد خود می رسد ودر سال سوم ماده موثره به شدت کاهش می یابد لذا کلیه شرکت های وابسته فقط از سنبل الطیب دو ساله استفاده می کنند.)
4- گونه های چند ساله:گونه هایی با بیش از دو یا سه سال را شامل می شود
اسلاید 5 :
- تقسیم بندی گیاهان دارویی مرتعی بر اساس جوانه های مولد
این طبقه بندی که مخصوص مناطقی با شرایط نامساعد محیطی مثل سرما وخشکی است توسط آقای رانکایر وضع گردید و بر اساس فرم رویشی یا بیولوژیکی گیاهان می باشد و براساس این طبقه بندی بر حسب این که جوانه مولد گیاه در کجای گیاه واقع شده باشد گیاهان را به صورت زیر تقسیم نموده اند:
1- گیاهان فانروفیت : در این گیاهان جوانه مولد بالا تراز cm25 سطح خاک قرار دارد. تمامی گونه های درختی ودرختچه ای در این گروه قرار دارند.
2- گیاهان کامفیت:در این گیاهان جوانه مولد پایین تر از cm25 سطح خاک قرار می گیرند مانند درمنه.
3- همی کریپتوفیت ها:در این گیاهان جوانه های مولد تقریباًدر سطح خاک قرار دارند ودر فصول نامسائد وسرما به صورت نیمه مخفی به سر می برند. مانندگیاه دارویی قاصدک (Taraxacum sp).
4- کریپتوفیت ها: که خود به دو گروه ژئوفیت (خاک دوست)و هیدرو فیت (آب دوست)تقسیم می شوند.در ژئوفیت ها جوانه ی مولد در عمق خاک قرار دارد مانند کلیه گونه های پیازی و سیبزمینی. و در هیدرو فیت ها جوانه ی مولد در داخل آب یا خاک اشباع از آب قرار دارد. مانند علف چشمه(Nastartium officinale) ونیلوفرآبی.
5- تروفیت ها: گیاهانی هستند که جوانه مولد آنها در داخل بذر یا دانه قرار دارند. مانند : کلیه ی گونه های یک ساله.
6- اپی فیت ها: اغلب گیاهانی که نیمه انگل بوده وبه تنه درختان می چسبند ودر خاک ریشه ندارند. مثل دارواش.
اسلاید 6 :
طبقه بندی گیاهان از لحاظ گیاه شناسی
خزه گیان شامل خزه، هپاتیک و آنتوسروت
نهانزادان آوندی شامل سرخس ها و دم اسبیان
دانه دار شامل
پیدازادان شامل کاج ، سرو
نهاندانگان
تک لپه
دو لپه
اسلاید 8 :
صَبر یا صبر زرد یا آلوئهورا (نام علمی:Aloe vera) نام گیاهی است از راسته مارچوبهایها (Asparagales)، تیره سریشیان (Asphodelaceae) این گیاه بومی آفریقای شمالی است.
آلوئه ورا بیساقهاست. البته برخی از آنها دارای ساقهای بسیار کوتاه هستند. این گیاه ۶۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر رشد میکند و از طریق پاجوش تکثیر میشود. برگهای آن نیزهای کلفت و گوشتی با لبههای دندانهدار است و رنگ آن سبز تا خاکستری میباشد. گلهای آن بر روی سنبلهای میرویند که گاه تا ۹۰ سانتیمتر درازا دارد. هر کدام از گلهای آن آویختهاست و دارای جام لولهای ۲-۳ سانتیمتری میباشد.
این گیاه در صفر درجه میمیرد و محیط رشد آن معمولا باید بالاتر از دو درجه باشد و بههمین دلیلمناطق جنوبی کشور که درجه حرارت دراین مناطق به صفر درجهنمیرسد از مناطق مستعد برای تولید این گیاه محسوب میشوند.
به خوبی در تمام مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می کنددر حالی که نیاز آبی آن کم است. این گیاه بهترین و مناسبترین گیاه برای کاشت در نواحی نیمه خشک و نسبتاً کم آب است.به طور موفقیت آمیزی در خاکهای کم عمق که حاصلخیزی پایینی دارندرشد می کند،به pHهای بالا مقاوم و خاک های با نمکهای سدیمی و پتاسیمی بالا را تحمل می کند.
«گیاه جاودانگی» ، «ملکه گیاهان» و «گیاه هزار درمان»
اسلاید 9 :
مواد معدنی شامل کلسیم، سدیم، آهن، پتاسیم، کلر، منگنز، مس و روی، آمینواسیدها ، اسیدهای چرب و پلی ساکاریدها و ماده ای به نام آلونین تشکیل می دهد.
توسعه كاشت و ايجاد صنايع فراوري صبرزرد در مناطق جنوبي كشور گام موثري در ايجاد اشتغال وبهره وري مناسب از اراضي فقير كشاورزي اين مناطق به شمار مي رود.صبر زرد بومي مناطق گرم و خشك است و با اقليم جنوبي كشور سازگار است و به خوبي در استانهاي جنوبي كه داراي منابع ابي كمي هستند از جمله بوشهر و هرمزگان رشد مي كنند.
الوئه داراي 200 ماده مؤثر است.مواد ارايشي، بهداشتي، غذايي و نوشابه ها بزرگترين بازار بين المللي مصرف الوئه به شمار ميروند. كشورهاي كره و ژاپن قديمي ترين مصرف كننده گان الوئه در طب سنتي خود هستند.
اسلاید 10 :
ژل آلوئه ورا (صبر زرد) داراي ترکيبات مختلف براي ترميم زخم، ترميم آسيب هاي حرارتي و سوختگي ها و برطرف نمودن التهاب است.(1) از جمله کاربردهاي درماني ژل آلوئه ورا، استفاده از آن در بيماري برگشت محتويات اسيدي معده به مري است.
ژل Aloeحاوی گلیکوپروتئین است که از تورم و درد جلوگیری و روند بهبود را تسریع می کند و همچنین حاوی پلی ساکارید است که رشد و ترمیم پوست را تحریک می کند. “آنتراکوئین” موجود در شیرة Aloe به عنوان مسهل مؤثر عمل می کند.
تحقیقات اخیر نشان داده که “مانوز استیله” موجود در Aloe vera به عنوان یک ترکیب ضد ویروسی، دارای خواص درمانی ضد ویروس ایدز است.مانور استیله خود ویروس را مورد حمله قرار می دهد اما مهمتر اینکه، میزان تأثیر AZT را (یک داروی مؤثر در درمان عفونت ویروس HIV)تا حد زیادی بالا میبرد.اگر این ترکیب دارویی با Aloe مصرف شود، میزان AZT مورد استفاده برای HIV را می توان تا ۹۰% تقلیل داد که این امر از هزینه ها و عوارض جانبی AZT تا حد زیادی خواهد کاست.
اسلاید 12 :
آلوئه و را گیاهی است که برای ماندن و رشد به حداقل آب نیاز دارد و در خاک های شور و ساحلی به آسانی رشد و پرورش می یابد و نسبت به آفات و بیماری ها مقاوم است. بر اساس تجارب پژوهشی ، مرکز پژوهش های بیوتکنولوژی خلیج فارس منطقه آزاد قشم ، کارخانه تولید صنعتی آن را با ظرفیت سالانه ۲۰۰ تن ژل و پودر آلوئه طراحی و تدوین و دانش فنی آن را به یک شرکت خصوصی واگذار کرده است.
اسلاید 13 :
این گیاه پایدار و چند ساله است و هرسه ماه یک بارمی توان از هر بوته ۳ تا ۴ برگ کناری برداشت و برای استخراج محصول در کارخانه مورد استفاده قرار دارد. توسعه کاشت آلوئه ورا توسط مردم جزیره قشم صرفنظر از تأمین ماده اولیه کارخانه در دست احداث ، زمینه ای مناسب برای ایجاد اشتغال بومی، ایجاد فضاي سبز ( در زمین های ساحلی و غیر قابل استفاده کشاورزی و بی نیازی آن به آب شیرین و آبیاری دایم ) است . خواص متعدد دارویی شناخته شده در « آلوئه ورا » باعث شده است که آن را گیاه قرن بیستم بنامند.
اسلاید 15 :
Cichorium intybus L
متعلق به تيره آفتابگردان، زيرتيره زبانه گلي ها و طايفه
كاهو Lactuceae از مهم ترين گياهان تيره Asteraceae
مي باشد.
دو گونه معروف آن که یکی بیشتر مصارف غذایی و سالاد دارد با نام علمی Cichorium endiviaو Cichorium intybus کاسنی وحشی می باشد.
اسلاید 16 :
اين گياه داراي ريشه نسبتاً ضخيم و عمود به ضخامت 2-3 سانتی متر و ارتفاع 50-60 سانتی متر،رنگ پوسته ی خارجی ریشه قهوه ای و داخل آن سفید و دارای شیرابه سفید رنگی است.
ساقه حامل تعداد زيادي گل هاى آبى رنگ و برگ هاي پائيني ساقه بريده وبرگ هاي بالايي آن به صورت ساده و از نوع متناوب است.
ارتفاع ساقه كاسني در حالت وحشي به 5/ 0 تا 5/ 1 متر مي رسد ولي گاهي از 2متر هم تجاوز مي كند. موسم گل دهي گياه كاسني در تابستان از تيرماه تا شهريورماه است.
اسلاید 17 :
قسمت های مورد استفاده: ریشه، برگ و دانه گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.
کاسنی در انواع اقلیم های مختلف بخصوص در مناطق معتدله دنیا می روید، معمولا در اراضی بایر در قسمت های سایه مرطوب و کم نور رشد می کند. برای تولید برگ و ریشه و دانه در شرایط آب و هوایی مناطق معتدله ایران بذر ان را در بهار می توان کاشت.
دوران گل دهی گیاه تیر تا پایان شهریور است. و زمان برداشت ریشه ها شهریور تا پایان مهر می باشد. از برگ آن در تیر و مرداد می توان استفاده کرد.
اسلاید 18 :
کاسنی وحشی در اغلب مناطق ایران می روید و در دامنه های البرز، راه قزوین-رشت، اطراف تهران، ارومیه، رشت و در فارس، بلوچستان، آبادان و خراسان انتشار دارد.
گل های كاسنی حاوی ماده ای به نام شیكورین می باشند كه مشتقی از كومارین به نام 6و7 گلوكو هیدروكسی كومارین است. ریشه حاوی تا 8 درصد اینولین (پلی ساكارید)،لاكتوسین،لاكتوكوپیكرین،اسید شیكوریك ، فلاونو.ئیدها ، تانن ها ، گلوكزیدها ، كربوهیدرات ها ، تری ترپن ها ، استرول های اشباع نشده ، سس كویی ترپن لاكتون ها و اسید تارتاریك می باشد. در برگ های کاسنی علاوه بر مواد معدنی گلیکوزید سیکوریئین نیز یافت می شود. در ریشه کاسنی علاوه بر این ماده، دو ماده تلخ به نام لاکتوسین و اینتی بین یافت می شود.
اسلاید 19 :
گزارش هایی از تاثیر درمانی ریشه گیاه کاسنی، برگ های قائده ساقه و حتی گل و دانه آن در درمان بیماری های عفونی، عفونت کبدی، چشمی ، معدی و مسمومیت ها آمده است.
اسلاید 20 :
درمورد خاصيت ضد ميكروبي گياه كاسني بررسى هايى صورت گرفته است. سزكويي ترپن هاي ريشه كاسني داراى فعاليت ضدقارچي ( 15 و 12 ) و عصاره ريشه كاسني ازتكثير برخي ويروس ها از جمله ويروس HSV1 ممانعت نموده ( 2) و عصاره خام ريشه گياه كاسني از آسيب هاي اكسيداتيو سلول هاي كبدي محافظت مينمايد.
