بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
سم شناسی (بخش مربوط به بیماریهای گیاهی)
اسلاید 3 :
سمشناسی(Toxicology) درباره تأثیرات زیانآور عوامل شیمیایی و فیزیکی روی سیستم های زنده بحث میکند. در این درس بیشتر روی قارچکشهای شیمیایی فوکوس میشود. استفاده از مواد شیمیایی در کنترل قارچها قدمتی طولانی داشته و سابقه آن به یک هزار سال قبل از میلاد مسیح در یونان باستان باز میگردد. قارچکشها بر اساس نحوه کارکرد به انواع حفاظتی، معالجه کننده یا ریشهکن کننده، بر اساس قابلیت نقل و انتقال به گروههای تماسی، نفوذی و سیستمیک، از نظر مکانیسم اثر دارای نقطه اثر اختصاصی و غیراختصاصی و همچنین بر اساس نوع ترکیب در دو گروه آلی و معدنی قرار میگیرند که در این درس بحث خواهد شد و پس از پایان ترم انتظار میرود دانشجویان با این مباحث آشنا شده باشند.
شرح کلی درس
اسلاید 4 :
اهداف کلی درس
آشنایی با فرمولاسیون سموم مختلف اعم از قارچ کش ها و نماتدکش ها و کاربرد و نقطه اثر آن ها
اسلاید 5 :
هدف این جلسه (جلسه اول)
بیان مقدمه ای کلی در مورد سموم مورد استفاده در کشاورزی و تاریخچه پیدایش قارچ کش ها
اسلاید 6 :
قارچ کش (Fungicide) چیست؟
واژه قارچ کش ظاهراً بر اثر کشندگی گروهی از ترکیبات شیمیایی دلالت دارد که در کنترل قارچ ها به کار می روند. اما واقعیت این است که بسیاری از ترکیباتی که تحت عنوان قارچ کش می شناسیم در میزانی که به طور معمول استفاده می شوند فقط اثر بازدارنده در رشد قارچ ها داشته و موجب مرگ قارچ نمی شوند و اگر ماده سمی شسته شده یا به هر دلیل بی اثر شود، قارچ مجدداً قادر به رشد خواهد بود.
اسلاید 7 :
با این وجود، واژه قارچ کش در مفهوم عام همه ترکیباتی را که در کنترل قارچ ها استفاده می شوند شامل می شود:
Fungistat: دارای اثر بازدارنده
Genestat: ممانعت از تولید اسپور
اسلاید 8 :
آشنایی با سموم قارچ کش
خاصیت حفاظت کنندگی، معالجه کنندگی یا ریشه کن کنندگی از مهم ترین اطلاعات قارچ کش ها محسوب می شود.
عواملی نظیر انعطاف پذیری استفاده از قارچ کش، قابلیت اعتماد به کنترل سموم به وسیله کارخانه سازنده، قابلیت تحرک در داخل گیاه و قدرت رقابت با دیگر آفت کش ها از مهم ترین خصوصیات قارچ کش ها می باشد.
اسلاید 9 :
سابقه استفاده از مواد شیمیایی در کنترل قارچ ها، یک هزار سال قبل از میلاد مسیح
گوگرد، ماده گندزدای عمومی
قبل از دباری، اثر قارچ کشی 6 ماده شیمیایی به اثبات رسیده بود اما فقط سولفات مس و کلرید روی به عنوان قارچ کش استفاده می شدند و 4 ماده گوگرد، جیوه، آرسنیک و گلیسریدها بیشتر به عنوان حشره کش کاربرد داشتند.
تاریخچه استفاده از قارچ کش ها
اسلاید 10 :
اولین گزارش در سال 1637، توصیه ضدعفونی بذور توسط رمنانت برای کنترل سیاهک پنهان گندم
در سال 1775، آهک، نیترات پتاسیم، ادرار دام برای کنترل سیاهک پنهان گندم توسط تیله
در سال 1802، گوگرد برای کنترل سفیدک سطحی سیب
در سال 1807، سولفات مس روی اسپورهای سیاهک پنهان گندم توسط پروست Prevost
در سال 1882، مخلوط بردو برای کنترل سفیدک داخلی انگورتوسط میلاردت
در سال 1913، فرمالدهید و ترکیبات جیوه ای به عنوان اولین گروه از قارچ کش های آلی، جهت ضدعفونی بذر
اسلاید 11 :
در اواسط قرن 19، سوزاندن گوگرد برای نگهداری محصولات کشاورزی در انبار
در اواخر قرن 19، گوگرد به صورت مخلوط با خاک برای کنترل سیاهک پیاز
تا اواخر جنگ جهانی دوم، قارچ کش های معدنی مانند ترکیبات مسی، گوگرد و ترکیبات جیوه ای بیشترین کاربرد را در کنترل بیماری های مختلف گیاهی داشتند.
از دهه 1930 به بعد، قارچ کش های آلی مانند کوئینون ها، کلروتالونیل و دی تیوکاربامات ها از قبیل تیرام، فربام (Ferbam)، زینب و مانب نیز کشف و به بازار عرضه گردیدند.
اسلاید 12 :
دی سولفید کربن اولین ترکیب تدخینی بود که در سال 1935 به منظور ضدعفونی خاک مورد استفاده قرار گرفت.
اسلاید 13 :
در دهه 1950، استفاده از آفت کش ها به سرعت افزایش یافت. در این دوره، کاپتان نیز به جمع قارچ کش های موجود افزوده شده و به یک ترکیب پرمصرف تبدیل شد.
در سال های 1953 و 1954 وقوع اپیدمی زنگ گندم در آمریکا، آسیب پذیر بودن اکوسیستم های کشاورزی را عیان ساخت، به این ترتیب مصرف وسیع آفت کش ها حتی از دید اقتصادی نیز به صرفه نبوده و باید محدود می گردید.
نیاز به حفاظت طولانی مدت گیاهان در برابر عوامل بیماری زا، زمینه ساز تولید گروه جدیدی از قارچ کش ها موسوم به قارچ کش های سیستمیک گردید. دهه 1960 با ظهور اولین قارچ کش های سیستمیک یعنی تیابندازول، بنومیل و کاربندازیم همراه بود. به این ترتیب فصل جدیدی در کنترل شیمیایی بیماری های گیاهی آغاز گردید.
اسلاید 14 :
حدود 60% کل ترکیبات شیمیایی به کار رفته علیه بیماری های گیاهی در مورد درختان میوه بوده است. در میان این ترکیبات شیمیایی، قارچ کش های سیستمیک و آنتی بیوتیک ها عمل معالجه ای (curative) یا ریشه کنی(eradicant) روی بیماری های گیاهی داشته اند.
کلیاتی در مورد قارچ کش ها
اسلاید 15 :
در زمان بارندگی استفاده از فرمولاسیون هایی مانند محلول و یا گرد بازده مورد قبولی ندارند.
پاک کننده ها کشش سطحی آب را کاهش می دهند و باعث افزایش سطح تماس قارچ کش با گیاه می گردند.
استفاده از روغن ها در کنار قارچ کش ها موجب افزایش چسبندگی قارچ کش ها به سطح گیاه می شوند.
به روشی که در آن از آب آبیاری برای پراکندگی قارچ کش ها استفاده می شود در اصطلاح fungigation می گویند که در مورد برخی از سموم سیستمیک به کار می رود.
استفاده از گازهای سمی فرار برای از بین بردن آفات و بیمارگرها را تدخین (fumigation) می گویند. سموم تدخینی (fumigant ) اغلب در خاک ها برای کنترل قارچ ها، نماتدها و علف های هرز مورد استفاده قرار می گیرند.
قارچ کش های تماسی اغلب از رشد بیشتر قارچ ها در بافت های گیاهی جلوگیری می کنند.
کلیاتی در مورد قارچ کش ها
اسلاید 16 :
طرز تاثیر یک ماده ارتباط مستقیم با کاربرد آن دارد. واژه های LD50 وLC50 در مورد میزان کارایی ترکیبات سمی بر بیمارگر ها به کار می رود.
LD50 (ال.دی.پنجاه) به مقدار یا دوزی (dose) از یک ترکیب شیمیایی بر حسب میلی گرم در کیلوگرم اطلاق می شود که پنجاه درصد جمعیت زنده مورد آزمایش را بکشد.
LC50 (ال.سی.پنجاه) به غلظتی (concentration ) از ترکیب شیمیایی بر حسب میکروگرم در لیتر اطلاق می شود که پنجاه درصد جمعیت زنده مورد آزمایش را بکشد.
هرچه LD50 و LC50 یک ترکیب کوچکتر باشد دوز یا غلظت کمتری از آن ترکیب برای کشتن جمعیت زنده مورد نیاز است یا به عبارت دیگر ترکیب سمی تر و خطر ناک تر است.
اسلاید 17 :
1- سمپاشی و گردپاشی اندام های هوایی
اغلب قارچ کش ها و باکتری کش ها حفاظتی (protectant ) بوده و باید قبل از فعالیت بیمارگر در سطح گیاه موجود باشند تا مؤثر واقع شوند و از آلودگی جلوگیری کنند. وجود آن ها معمولاً از جوانه زدن اسپورهای قارچ ها جلوگیری می کند و یا اسپورها را بعد از جوانه زدن می کشد. تماس باکتری کش ها ممکن است از تکثیر باکتری ها جلوگیری نموده و یا آن ها را از بین ببرند. اغلب اوقات موادی مانند پاک کننده ها به قارچ کش ها اضافه می شوند تا با از بین بردن کشش سطحی آب موجب تماس بیشتر قارچ کش با سطح گیاه شوند. دودین برای کنترل لکه سیاه سیب، گوگرد برای کنترل سفیدک های سطحی، مخلوط بردو در مورد سفیدک های داخلی درختان میوه و استرپتومایسین برای کنترل لکه برگی های باکتریایی توصیه می شوند.
روش های مختلف کاربرد ترکیبات شیمیایی
اسلاید 18 :
2- ضدعفونی خاک
سمومی مانند کاپتان، کلرونب، متالاکسیل، فوزتیل آلومینیوم، تریادیمفون و پروپاموکارب در سطح خاک پاشیده شده و با دیسک زدن با خاک مخلوط می شوند. این سموم روی اغلب قارچ ها، اامیست ها و نماتدهای انگل گیاهان مؤثر می باشند. این سموم به فرمولاسیون های مختلف مانند گرد، گرانول و یا محلول به خاک اضافه می شوند. برخی از این ترکیبات را می توان از طریق آب آبیاری به مزرعه وارد کرد.
اسلاید 19 :
3- ضدعفونی بذر
بیمارگر های بذرزاد روی یا درون قسمت های مختلف دانه، غده، ریزوم و پیاز شرایط نامساعد محیط را سپری می کنند. برای کنترل این بیمارگر ها از سموم مختلف حفاظتی و خصوصاً سموم سیستمیک استفاده می شود. برای سیاهک آشکار گندم از کربوکسین (ویتاواکس)، برای سفیدک های کرکی چاودار و سرگوم از متالاکسیل و برای کنترل زنگ برگ (زنگ قهوه ای)، لکه برگی سپتوریایی گندم و لکه توری جو تریادیمفون به کار می رود.
اسلاید 20 :
4- ضدعفونی زخم درختان
برای جلوگیری از خشک شدن زخم ها از لاک مخصوص یا چسب باغبانی استفاده می شود. از ترکیبات به کار رفته برای ضد عفونی زخم می توان به مواردی مانند هیپوکلریت سدیم (10-20 درصدکلراکس)، 10-2-2 از لالونین، رزین و صمغ، سرانو و بردو اشاره کرد.
