بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
برنامه كشوري غربالگري بيماري فنیل کتونوری
ویژه مراقبین سلامت
اسلاید 2 :
تاریخچه
بیماری را دکترایوار آزبورن فولینگ نروژی در سال 1934 شناسایی کرد.
خانمی با دو کودک بیمار خود به ایشان مراجعه کرد.در حالی که پسر 4ساله اش نمی توانست راه برود،صحبت کند،غذا بخوردو چشمانش را روی چیزی متمرکز کند و دفع ادرار و مدفوعش هم غیر ارادی بود.
اسلاید 3 :
فنيل کتونوري نوعي اختلال متابوليک ارثي ومادرزادی است
نوزاد مبتلا به علت کمبود آنزیم کبدی فنیل آلانین هیدروکسیلاز قادر نیست اسیدآمینه فنیل آلانین را به اسیدآمینه تیروزین متابولیزه نماید.
هیپرفنیل آلانینمی ( HPA) در98٪حالات دراثراشکال درهیدروکسیلاسیون فنیل آلانین بوجودمی آید.
در نتیجه در ادرار مبتلایان به این بیماری موادی به نام فنیل کتون دفع میشود که حاصل هضم ناقص فنیل آلانین است.به همین جهت بیماری را فنیل کتون اوری(phenyl keton uria) نامیده اند.
تعریف بیماری:
اسلاید 4 :
فنیل آلانین(فی) از مواد ضروری برای سلامت انسان است
مصرف ترکیبات پروتئینی از جمله شیرخشک های معمولی وبه میزان کمتر در شیرمادربه افزایش شدید غلظت خونی فنیل آلانین وتجمع آن در بدن بیمارمنجر میشود
اثرات تجمع فنيل آلانين و متابوليت هاي آن در خون
اختلال رشد
عقب ماندگي ذهني
اسلاید 5 :
این گروه از بیماری ها بصورت نوع اتوزوم مغلوب منقل می شوند.
جهش در کروموزوم 12 باعث بروز آن میشود.
بیش از 500 موتاسیون درمولکول فنیل آلانین شناخته شده
در بیماری pku هردوژن عامل هضم فنیل آلانین معیوب است.
درهردوجنس بصورت یکسان دیده می شود
پدر ومادر بیماران هرکدام فقط یکی از این عوامل معیوب را دارند و
زمانی متوجه ناقل بودن می شوند که یک کودک بیمار درآن خانواده متولد شده است.
متولدین از والدین ناقل:
25%احتمال بیماربودن،
25%احتمال سالم بودن
50%احتمال سالم ناقل
ژنتیک بیماری فنیل کتونوری
اسلاید 7 :
شیوع بیماری های متابولیک ارثی وفنیل کتونوری درایران :
اگرچه هریک ازبیماری های متابولیک ا رثی نادرهستند لیکن تعداد وتنوع آنها زیاد است. به این دلیل مجموعاًگروه پرتعداد وشایعی را تشکیل می دهند.
بیماری های متابولیک ارثی کشنده هستند ودرمواردی که زنده می مانند درمان بسیارسخت وکیفیت زندگی اضفه شده ناشی ازدرمان ناچیزاست.
بیماری های متابولیک ارثی بخش عمده ای از بیماری های اتوزومال رسسیوهستند ( 10 درهر1000تولدزنده) وبه همین دلیل تحت تاثیر ازدواج های فامیلی افزایش می یابند این یکی از دلایل عمده افزایش این دسته از بیماری ها درایران است.
PKUدرراس بیماری های متابولیک ارثی قراردارد وهم اکنون درایران ازهر6000 تولد یک مورد مبتلا به pku میباشد.
اسلاید 8 :
عوارض عدم تشخيص و درمان به موقع
این نوزادان درزمان تولد طبیعی هستند وعلائم واضحی ندارند
استفراغ ( اولین علامت) وشک به استنوز پیلور
بثورات اگزمایی
تشنج
گردن نگرفتن ٬ راه نيفتادن و عدم تکلم
عقب ماندگي ذهني
بیقراری
علائم بارز بيماري
تغيير رنگ موي سر و مژه ها به رنگ روشن بدون سابقه خانوادگی در90٪موارد
بي قراري ( بیش فعالی) حرکات بدون هدف؛ حرکات ریتمیک وترمور(حرکات لرزشی)
بوي زننده (بوی کپک زدگی ) ومخصوص ادرار و عرق بدن (Mousy Odor) به علت تولید فنیل استیک اسید
مهمترین وگاهی تنهاعلامت این بیماری مشکلات عصبی است.در1/3 موارد علائم عصبی خفیف بوده وبصورت افزایش رفلکس بابینسکی یک طرفه باشد. تشنج در25٪موارددیده می شود. ودر80٪ موارد اختلال درنوارمغزی وجوددارد.
اسلاید 9 :
اقدامات مورد نیاز جهت کنترل بیماری
الف) غربالگری
ب) پیشگیری
اسلاید 10 :
مراحل غربالگری فنیل کتونوری در نوزادان
اسلاید 11 :
الف) غربالگری
مفهوم مثبت آزمایش غربالگری اولیه
مفهوم مثبت آزمایش تایید HPLC ( مقدارفنیل آلانین در نمونه خون 4 وبالاتر و مقدار فنیل آلانین درنمونه پاشنه پا برروی فیلتر پیپر برابر 3/4میلی گرم بردسی لیتر وبالاتر )
اسلاید 12 :
PKU
Phe > 20 mg/dl classic PKU → Diet therapy
Phe > 10-20 mg/dl mild PKU → Diet therapy
Phe : 4 - 10 mg/dl → Hyperphenylalaninemia repeat → > 7 mg/dl Diet therapy
اسلاید 13 :
این بیماری ( PKU وسایر HPA )دربدوتولد با اندازه گیری فنیل آلانین خون قابل تشخیص است.
چگونه : با ریختن چندقطره از خون مویرگی برروی کاغذ فیلتر وارسال آن به آزمایشگاه منتخب غربالگری
چه زمانی : 72 ساعت بعدازتولد نوزاد(بعدازتغذیه نوزادباشیرمادر)
چرا 72 ساعت: جهت کاهش نتایج منفی کاذب
آزمایش تاییدHPLC چیست ؟
تشخیص :
اسلاید 14 :
منفی کاذب
غربالگری قبل از 72 ساعت وقبل از تغذیه کافی
دیالیز، تزریق خون
تغذیه خوراکی یا وریدی با مواد كم پروتئین، NPO بودن
***نمونه گيري و آزمايش در8-14 روزگی درنوزادان بستری شده به شرط رفع مشکل وتغذیه با شیر به مقدارلازم وکافی
اسلاید 15 :
مثبت کاذب
در حالاتي نظير بیماریهای کبد، نارسی نوزاد، ابتلاي مادر بهPKU، هیپرالیمانتاسیون، آزمايش غربالگري مي تواند بصورت كاذب مثبت شود.
نكته: همچنين اشکالات تکنیکی مي تواند بصورت كاذب منجر به مثبت يا منفي شدن آزمايش غربالگري نوزاد شود. در اين موارد نيز بايد نمونه گيري و آزمايش غربالگري تكرار و نتايج مجدداً ارزيابي شود.
اسلاید 16 :
هدف :
پیشگیری وکنترل بیماری های متابولیک ارثی درکشور به میزان 20% درسال اززمان تثبیت برنامه درجمعیت هدف
غربالگری نوزادان
شناسایی فرصت طلبانه وارجاع کودکان
درمان استاندارد
پیشگیری ژنتیک درخانواده وخویشاندان
استراتژی :
اسلاید 18 :
ب) پیشگیری
1- والدین بیماران
ارجاع والدین توسط چه کسانی باید صورت گیرد؟
والدین بیماران باید به کجاارجاع داده شوند؟
درواحد مشاوره ویژه ژنتیک شهرستان چه اقداماتی برای والدین بیماران انجام می شود؟
مشاوره ژنتیک
تشکیل پرونده ژنتیک ورسم شجره نامه
ارجاع بیمار ووالدین بیمار به آزمایشات PND1 به منظور تعیین موتاسیون
ارجاع به آزمایش PND2 درصورت وقوع بارداری درمادربیمار درهفته 10 بارداری به منظور بررسی موتاسیون درجنین
پیگیری سقط جنین مبتلا تا16 هفتگی درصورت تمایل والدین !
2- خویشاوندان درمعرض خطر بیمار
خویشانی که ازدواج فامیلی نزدیک نموده یاقصد این نوع ازدواج رادارند
***چه کسانی درمعرض خطر تولد نوزاد مبتلا به بیماری PKUهستند؟والدین بیماران و خویشانی که ازدواج فامیلی نزدیک نموده یاقصد این نوع ازدواج رادارند
اسلاید 19 :
آیا می توان بیماری را پیشگیری کرد؟
با انجام آزمایش ژنتیک دربیمار و والدین، نقص ژنتیکی تشخیص داده می شود.
در صورتی که این نقص مشخص شود،بررسی جنین در حاملگی های بعدی مادر امکان پذیر است
با مشخص شدن نقص ژنتیکی، امکان مشاوره ژنتیک با افراد فامیل بیمار که قصد دارند با یکدیگر ازدواج کنند نیز وجود خواهد داشت.
در صورت تشخیص ابتلای جنین به بیماری،امکان سقط وجود خواهد داشت.
اگر یک زوج(هر دو نفر) ناقل بیماری باشند براساس اطلاعات کسب شده در مشاوره ژنتیک می توانند برای زندگی آینده خود تصمیم بگیرند.
اسلاید 20 :
آیا بیماری پی کی یو درمان می شود؟
در صورتی که با گرفتن آزمایش خون از نوزاد بیماری به موقع تشخیص داده شود،می توان با برنامه غذایی مخصوص و مراقبت های لازم او را درمان کرد.
میزان موفقیت درمان به زمان شروع و مراقبت های بعد از آن بستگی دارد. هرچه تشخیص و درمان بیماری زودتر آغاز شود،موفقیت بیشتر است.
مصرف شیرمخصوص و موادغذایی با فنیل آلانین کم همراه باویتامین ها وموادمعدنی زیر نظر متخصص بالینی و کارشناس تغذیه تنها راه درمان است.
به ازای هر ماه تاخیردرشروع درمان 4 نمره از IQ شیرخوارکاسته می شود.( 50 نمره درپایان سال اول زندگی)
