بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
نکات ايمني در آزمايشگاه
اسلاید 2 :
بهترين راه براي جلوگيري از حوادث،
آشنايي با خطرات ممکن در آزمايشگاه است. هر آزمايشي، بدون توجه به اين که چند بار در گذشته انجام شده است، مي تواند خطرات زيادي را به همراه داشته باشد. تمام اين مطالب براي آن گفته شد که شما اهميت شناسايي خطرات هر آزمايش را پيش از انجام آن درک کنيد.
نکته اي که همواره بايد به آن توجه داشته باشيد آن است که شما بايد تمام مواد شيميايي در آزمايشگاه را بسيار خطرناک و سمي قلمداد کنيد مگر آن که از بي خطر بودن ماده اطمينان کامل داشته باشيد و اين نکته بدان معني است که رعايت نکات ايمني در مواجه با مواد شيميايي الزامي است.
اسلاید 3 :
لباس کار آزمايشگاه
1. استفاده از عينک ايمني در هر شرايطي الزامي است. خطر پاشيدن مايعات و مواد شيميايي به چشم همواره وجود دارد.
2. استفاده از لنزهاي چشمي در آزمايشگاه مجاز نيست.
عينک هاي ايمني از پاشيده شدن مايعات به چشم جلوگيري مي کنند، اما چشمان را از بخارات محافظت نمي کنند. بخار بعضي مواد شيميايي باعث جذب رطوبت موجود در چشم مي شود، در نتيجه براي برداشتن لنزها مجبور به عمل جراحي خواهيد شد.
3. پوشيدن روپوش آزمايشگاهي در محيط آزمايشگاه الزامي است.
4. پوشيدن کفش هاي جلوباز ( همانند صندل يا دمپايي) و پوشيدن کفش پاشنه بلند در محيط آزمايشگاه غير مجاز است زيرا در صورت ريختن مواد شيميايي روي پا، پوست پا صدمه خواهد ديد.
5. پوشيدن شلوارک و دامن هاي بالاتر از زانو در محيط آزمايشگاه غير مجاز است، زيرا مواد شيميايي در صورت ريختن بر روي پوست برهنه، باعث جراحت و يا سوختگي مي شوند.
6. در صورت امکان از به دست کردن ساعت، جواهرات و انگشتر در محيط آزمايشگاه خودداري شود، زيرا ممکن است با جذب بخارات شيميايي، موجب بروز خارش و التهاب پوست زير خود گردند.
7. هرگز لباس هايي را که آويزان و گشاد (مانند لباس هاي آستين گشاد) هستند در آزمايشگاه به تن نکنيد، زيرا ممکن است هنگامي که شما در حال کار با چراغ بونزن هستيد آتش گرفته و باعث سوختگي گردند.
8. داشتن موي خيلي بلند همانند لباس هاي گشاد و آويزان در محيط آزمايشگاه غير مجاز است زيرا ممکن است در اثر تماس ناخواسته با شعله آتش بگيرند و يا به مواد شيميايي آغشته گردند.
9. گوش دادن به راديو و دستگاه هاي صوتي در محيط آزمايشگاه غير مجاز است، زيرا گوش دادن به آن ها موجب غفلت فرد آزمايش کننده از اطراف خود مي گردد و او را از شنيدن توضيحات مسؤول آزمايشگاه باز مي دارد.
اسلاید 4 :
تجهيزات ايمني
تهيه ي تمام وسايل و مواد ايمني همانند کپسول آتش نشاني، محلول هاي شست و شوي چشمي، دوش اضطراري، پتوي مخصوص خاموش کردن آتش و . براي يک آزمايشگاه استاندارد ضروري است. در ضمن آزمايش گر بايد همواره محل وسايل ايمني و طرز کار با آن ها را در خاطر داشته باشد.
اسلاید 5 :
ريختن مواد شيميايي
1. در صورت ريخته شدن مواد شيميايي به سرعت مسؤول آزمايشگاه را با خبر کنيد. توجه کنيد موادي که با آن ها کار مي کنيد بي خطر نيستند و ممکن است موجب مسموميت، سوختگي و يا حتي مرگ شوند.
2. در صورت ريختن ماده ي شيميايي بر روي لباستان، با احتياط لباس را خارج کرده و فوراً قسمتي از پوست که به ماده ي شيميايي آغشته شده با مقادير زياد آب بشوييد و در صورت امکان دوش اضطراري بگيريد. تمام مدت، مسؤول آزمايشگاه را در جريان کار خود قرار دهيد.
در صورتي که قسمت زيادي از لباس شما آغشته به ماده ي شيميايي شده باشد، فوراً زير دوش اضطراري برويد و هم زمان که آب در حال ريختن است لباس را خارج کنيد و پس از در آوردن آن، سر، صورت و بدن خود را با دقت و حوصله و با مقادير زياد آب شست و شو دهيد.
3. حتي مقادير کمي از مايعات شيميايي که روي زمين يا صندلي ها پاشيده شده اند بايد زود پاک شوند. سديم بي کربنات و استيک اسيد رقيق به عنوان مواد ايمني در آزمايشگاه براي خنثي کردن اسيدها و بازها هستند. ( تمام اسيدها و بازها را قبل از تميز کردن خنثي کنيد.)
4. جيوه، سرب و برخي عناصر سنگين براي سلامتي خطرهاي جدي ايجاد مي کنند. از طرفي بدن انسان نمي تواند از عهده ي دفع اين مواد برآيد. تمام فلزهاي سنگيني که تا به حال به بدن شما راه يافته اند هنوز با شما هستند. (براي مثال اگر در کودکي شما با جيوه بازي کرده ايد و يا جوهرهاي حاوي سرب را خورده ايد، اين مواد هنوز در بدن شما هستند) فلزهاي سنگين براي مدتي بسيار طولاني در بدن مي مانند و ممکن است موجب عوارضي چون بيماري هاي ذهني، لرزش اندام و يا حتي مرگ شوند. تنها راه جلوگيري از اين خطرها آن است که کم ترين رويارويي را با فلزهاي سنگين داشته باشيد. در صورت ريختن جيوه مثلاً در اثر شکستن يک دماسنج جيوه اي، به سرعت مسؤول آزمايشگاه را خبر کنيد.
اسلاید 6 :
در آزمایشگاه چه نکات مهمی را باید رعایت کنیم؟
1- هرگز بدون روپوش، دستکش، ماسک، عینک و سایر وسایل ایمنی مناسب آزمایش نکنیم. باید بدانیم که برای کار با برخی مواد خاص استفاده از تجهیزات ایمنی ویژه و اختصاصی لازمست. یعنی باید از دستکش و ماسک و سایر وسایل مخصوص برای کار با آن مواد استفاده کنیم و تجهیزات ایمنی معمولی کارآیی لازم را ندارند.
2- شیلنگ های آب و گاز را هرگز بدون بست استفاده نکنیم.
3- هرگز از وسایل معیوب و شکسته استفاده نکنیم. استفاده از این وسایل می تواند منجر به بروز خطرات جدی شود.
4- هرگز آزمایش در حال اجرا را بدون مراقبت رها نکنیم. در صورت نیاز اجباری به ترک محل یا در مورد آزمایشهای نیازمند به زمان طولانی، حتما توضیحاتی شامل نام آزمایش، نام آزمایشگر، تلفن تماس، مواد در حال واکنش و احتیاطات لازم را در محل آزمایش در دسترس قرار دهیم.
5- هرگز ظروف حاوی مواد ومحلول ها را بدون درپوش محکم نگهداری نکنیم تا ضمن جلوگیری از آلودگی هوای آزمایشگاه، از آلودگی نمونه ها با مواد خارجی جلوگیری شود.
6- مواد مورد استفاده را فقط به میزان مصرف در روی میزها نگهداری و بقیه را در محل مناسب انبار نماییم.
7- خطرات موجود در آزمایشگاه را شناسایی نماییم و روشهای مناسب مقابله با آنها را بیاموزیم.
8- محل کپسول های آتش نشانی را شناسایی و روش استفاده از آنها را بیاموزیم.
9- قبل از کار با مواد شیمیایی، ابتدا با خواص آنها آشنا شده، خطرات آنها را شناسایی نموده و روش مقابله با این خطرات را فراگیریم.
10- با علائم و هشدارهای ایمنی آشنا شویم.
11- مسیرهای تردد در آزمایشگاه را خالی از اشیای مزاحم نگهداریم.
12- روی میزها را خالی از تجهیزات و مواد غیر لازم نگهداریم
13- وسایل روی میزها را بطور مناسب و بی خطر قرار دهیم.
14- حتما به هرگونه ظرف حاوی مواد و محلولها برچسب مناسب را الصاق نماییم.
15- از هرگونه خوردن و آشامیدن در محیط آزمایشگاه پرهیز کنید. محیط آزمایشگاه آلوده به مواد سمی و خطرناک است.
16- هنگام شستشوی ظروف و وسایل شیشه ای، ابتدا شیر آب را باز نموده و منتظر یکنواخت شدن جریان آب و ثابت شدن فشار آن شوید و سپس وسایل مورد شستشو را در مسیر جریان آب قرار دهید تا از رها شدن وسایل از دست (در اثر فشار ناگهانی آب) و شکستن آنها جلوگیری شود.
17- حتی الامکان در ساعات خلوت روز آزمایش نکنیم تا بتوانیم درصورت نیاز از کمک سایر افراد استفاده نماییم.
18- در صورت نیاز به زمان طولانی جهت انجام آزمایش، بجای انجام آن تا ساعتهای انتهایی روز بهتر است آزمایشها را زودتر شروع نماییم.
19- مواد و محلولهای خطرناک و آلاینده محیط زیست را در فاضلاب یا سطل زباله خالی نکنیم. این مواد و محلول ها باید جمع آوری و بطریق مقتضی دفع گردند.
اسلاید 7 :
شناخت صحیح محلولهای شیمیایی:
از جمله مشخصات روی برچسب باید موارد زیر باشد:
۱- اسم محلول یا ماده شیمیایی
۲- درجه خلوص
۳- تاریخ تهیه آن
۴- نام تهیه کنننده آن در صورت لزوم
رعایت ایمنی در کار با مواد شیمیایی
اسلاید 8 :
پیشامدها و کمکهای اولیه هنگام حادثه
۱- آسیب به چشمها
اصول ایمنی : محافظت از چشمها در آزمایشگاه از مهمترین مسایل ایمنی در آزمایشگاه است. چشم عضو بسیار حساسی است، بنابراین به محض ورود به آزمایشگاه باید از عینک ایمنی استفاده کرد، در غیر این صورت ممکن است موارد زیر به چشم آسیب برسانند:
الف- افتادن و یا فرو رفتن اجسام خارجی در چشم، مثل ذرات پرتاب شده از انفجار شیشه
امداد : در صورت امکان به آرامی جسم واردشده در قسمت سفیدی چشم را خارج کنید و اگر جسم فرو رفته باشد به آن دست نزنید وباید حداقل حرکت به جسم خارجی فرو رفته در چشم داده شود . پس هر دو چشم را با گذاشتن یک لیوان یکبار مصرف روی چشم آسیب دیده بسته و به بیمارستان تخصصی چشم پزشکی برسانید.
ب-تماس هر نوع ماده شیمیایی از طریق دست یا پرتاب بخار یا محلول آنها به بافت لطیف چشمها که از مواد پروتئینی ساخته شده اند صدمه می زند.
امداد : در این صورت باید چشمها را کاملاً با آب شستشو داد. چشمها هنگام شستشو باز بوده و از بالای بینی به خارج عمل شستشو (۵ تا ۲۰ دقیقه ) انجام گیرد و سپس برای مشورت به پزشک مراجعه شود.
اسلاید 9 :
- بریدگیها
بریدگیها از شایعترین حوادث در آزمایشگاه شیمی محسوب میشوند. زمانی که دانشجو سعی کند یک همزن، لوله شیشهای یا دماسنج را وارد سوراخ یک درپوش لاستیکی کند، در این صورت شیشه شکسته شده و موجب بریده شدن دست وی میگردد.
اصول ایمنی : در این مواقع بهتر است بدنه لوله شیشهای، همزان یا دماسنج را با آب یا پارافین مرطوب نموده و برای محافظت انگشتان از پارچه یا دستکش استفاده کرد. همچنین برای بیرون آوردن این گونه اشیا از سوراخ لاستیک، بهتر است ابتدا کمی لاستیک را کنار زده و یکی دوقطره آب یا پارافین در کنار آن بچکانید و با پیچ و تاب دادن لوله شیشهای، آرام آرام آن را بیرون بکشید. باید توجه داشت که در صورت نیاز به نیروی بیشتر، بهتر است لاستیک را با یک کاتر برید و یا آن را به انبار لوازم اسقاطی تحویل دهید.
اسلاید 10 :
انفجار و یا شکستن لوازم شیشهای و ایجاد بریدگی
هر چند وسایل شیشهای از جنس پیرکس بوده و نسبت به تغییرات دما استحکام بیشتری دارند؛ اما باید توجه داشت که در صورت زیاد بودن دامنه تغییرات دمایی، و یا تحت فشار قرار دادن این ظروف شیشهای، حوادثی چون شکستن و یا انفجار رخ خواهد داد و با توجه به بالا بودن میزان سختی این نوع شیشهها در مقایسه با شیشههای معمولی، قدرت برندگی بخشهای شکسته شده بیشتر از شیشههای معمولی است.
اصول ایمنی :
الف- ظرفهای شیشهای داغ را زیر شیر آب سرد نگیرید، زیرا شیشه به سرعت منقض شده و شکسته میشود.
ب-هیچگاه از وسایل شیشهای شکسته شده و یا ترک خورده استفاده نکنید.
ج-از محلولی که در حال جوشیدن است غافل نشوید، زیرا ممکن است تمام محلول بخارشده و ظرف شیشهای شکسته شود.
د- مواد شیمیایی را در ظرفهای شیشهای سر بسته حرارت ندهید.
ه-بشر و ارلن را به طور مستقیم حرارت ندهید. برای این کار از شعله پخش کن یا توری سیمی استفاده کنید.
و-استوانه مدرج، بالن حجمی و ظروف توزین را حرارت ندهید، زیرا برای این منظور ساخته نشدهاند و در اثر حرارت شکسته میشود.
امداد : با استفاده از محلولهای شستشو، زخم را شسته و پانسمان نمایید. از هیچگونه کرم یا پودر و امثال آنها استفاده نکنید. در صورت خونریزی شدید و یا وجود اشیاء خارجی( مثل ذرات کوچک شیشه) در محل بریدگی، به آن دست نزده و مصدوم را به بیمارستان منتقل کنید.
اسلاید 11 :
بلعیدن مواد شیمیایی
بلعیدن مواد شیمیایی باعث سوختگی داخلی ناشی از مواد شیمیایی، مسمومیت، سرگیجه، حساسیت و حالت تهوع میشود و ممکن است در موارد زیر اتفاق بیافتد:.
الف- پر کردن پیپت از طریق مکیدن محلول
اصول ایمنی : برای پرکردن پیپت حتماً از پوآر استفاده کنید و از مکیدن پیپت با دهان حتی برای پرکردن آب خوداری کنید.
ب- استفاده مواد خوراکی در آزمایشگاه
اصول ایمنی : از خوردن و نوشیدن در آزمایشگاه پرهیز شود. اگر در انجام آزمایشی به مواد غذایی و تنقلات احتیاج داشتید، با برچسب زدن روی آن مشخص کنید که این مواد خوراکی نیستند.
ج- شوخی کردن دانشجویان در آزمایشگاه
اصول ایمنی : به دانشجویان تاکید کنید که آزمایشگاه محل آموزش است و از شوخی و شرط بندی در این مکان جداًً خودداری کنند.
امداد : با یک مرکز کنترل مسمومیتهای پژشکی تماس بگیرید. دهان را با آب شستشو دهید. در صورت خوردن اسید یا باز، با رقیق کردن آنها به وسیله آب میتوان به کاهش سوختگی ناشی از این مواد دردستگاه گوارش کمک کرد.
در صورتی که فرد حلالهای آلی و مشتقات آن را بلعیده باشد، نباید اقدام به رقیق کردن نمود و یا فرد را وادار به استفراغ کرد، زیرا محتویات معده به حلق بازگشته و خطر خفگی را افزایش میدهد. فرد مصدوم را به پزشک برسانید و قبل از درمان، نوع ماده شیمیایی بلعیده شده را به پزشک اطلاع دهید.
اسلاید 12 :
تماس با مواد شیمیایی
تماس مواد شیمیایی با پوست واکنشهای شدید حساسیتی ایجاد میکند. این واکنشهای حساسیتی میتوانند در کل بدن نیز منتشر شده و ماده شیمیایی را وارد خون کنند.
اصول ایمنی : استفاده از دست کش به هنگام برداشتن مواد شیمیایی
امداد : محل تماس را با مقادیر زیاد آب، حداقل به مدت ۲۰ دقیقه شستشو داده و سپس با آب و صابون شستشو دهید. در صورت شدید بودن مسمومیت، فرد را به مرکز درمانی انتقال دهید.
اسلاید 13 :
استنشاق گازهای سمّی
بخارات و گازهای حاصل از یک واکنش ممکن است از طریق مجاری تنفسی وارد ریه شده و جذب بدن شود. برخی از بخارها و گازهای رایج در آزمایشگاه که به میزان زیادی مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از: بخار هیدروکلریک اسید، آمونیاک، هیدروژن دی سولفید، اتر، نیتروژن اکسیدها، کلروفرم و…
اصول ایمنی : درب ظرف حاوی ماده شیمیایی دارای بخار را در زیر هود یا فضای آزاد باز کنید. درمواقعی که احتمال میدهید در یک واکنش فراورده گازی آزاد می شود، واکنش را زیر هود انجام داده و از ماسک مخصوص استفاده کنید.
امداد : خیلی فوری مصدوم را از منطقه سمّی خارج نمایید و او را در هوای آزاد قرار دهید. کمربند و یقه مصدوم را شل کنید و مسیر تفس او را باز نگه دارید. وضعیت او را ارزیابی کرده و در صورت لزوم به بیمارستان منتقل نمایید.
اسلاید 14 :
سوختگیها
سوختگی به هنگام مواجهه پوست و اندام های سطحی بدن با حرارت مستقیم یا غیر مستقیم ایجاد میشود. در دمای کمتر از ۴۳ درجه سانتی گراد معمولاً آسیبهای پوستی خاصی ایجاد نمیشود. درجه حرارتهای بین ۴۴ تا ۵۵ درجه سانتی گراد آسیب قابل ملاحظهای به بافت پوست بدن وارد میسازند. درجه حرارتهای بالاتر از ۵۶ درجه سانتی گراد، پروتئینهای موجود در بافت سطحی و داخلی پوست بدن را منعقد کرده و ساختار پوست را در زمان کوتاهی تخریب میکنند. سوختگیها در آزمایشگاه درموارد زیر اتفاق میافتد.
الف- بیشترسوختگیها در آزمایشگاه در اثر تماس با ظروف داغ پیش میآید.
اصول ایمنی : برای پیشگیری از سوختگیها، در هنگام برداشتن ظروف گرم دقت کنید و اگر از گرم بودن آنها اطلاعی ندارید، در هنگام کار با این ظرفها از انبر و دستکش عایق حرارتی استفاده کنید.
ب-در مواردی هم ممکن است ناشی از آتش سوزی در آزمایشگاه باشد.
اصول ایمنی : هرگز درب شیشههای مواد آلی قابل اشتعال را باز نگذارید و آنها را دور از شعله نگهداری کرده و همچنین در نزدیکی شعله از آنها استفاده نکنید.
امداد : محل سوختگی را حداقل ۱۰ دقیقه در آب سرد و ترجیحاً استریل غوطهور کنید. این کار درد را تسکین بخشیده و درجه سوختگی را کاهش میدهد. روش سرد کردن بخش سوخته به این صورت است که جریان آب سرد را از بالای محل به سمت سوختگی هدایت کنید. این روش برای سوختگیهای وسیعتر ( بیش از ۲۰%) مناسب نیست، زیرا احتمال پیدایش عفونت را افزایش میدهد. بعد با باند استریل آنرا بپوشانید. هیچگاه بر روی محل سوختگی خمیردندان، روغن یا پودر قرار ندهید. تاولهای حاصل از سوختگی را سوراخ نکنید، زیرا بهترین پانسمان طبیعی در محل میباشند. درصورت سوختگی با درجه بالا به پزشک مراجعه نمایید.
در مواردی هم ممکن است سوختگی با اسید یا باز قوی صورت گیرد.
در تمام سوختگیهای اسیدی یا قلیایی، بخش آلوده را با مقادیر زیاد آب ( بمدت ۵ دقیقه )شستشو دهید. در این نوع سوختگیها، آسیب وارد شده به پوست عمدتاً ظرف ۳ دقیقه بعد از تماس مصدوم با ماده ایجاد میشود، بنابراین شستن بخش آلوده شده در اولین دقایق بعد از تماس با اسید یا باز، آسیب را کاهش میدهد. خارج کردن لباسهای آلوده به اسید یا باز، امکان تماس پوست با مواد شیمیایی جذب نشده را کاهش میدهد. این کار را در زمانی که در حال شستن سوختگیهای مصدوم هستید انجام دهید و آب را بدون هر گونه فشاری به کار ببرید، زیرا فشار آب باعث نفوذ مواد شیمیایی به بخشهای داخلیتر بافتها میشود و وسعت سوختگی را افزایش میدهد. برای خنثی کردن مواد شیمیایی با استفاده از مواد شیمیایی دیگر (برای مثال از بازها برای خنثی کردن اسیدها) تلاش نکنید، زیرا ممکن است سبب انجام واکنش شیمیایی گرماده شده و در نتیجه آسیب بیشتری به مصدوم وارد گردد. در صورت شدید بود سوختگی، مصدوم را به مرکز سوختگی و سوانح برسانید.
اسلاید 15 :
رقیق کردن اسیدها:
در رقیق کردن اسیدها برای کارهای روزانه توجه به نکات زیر اهمیت دارد.
۱– ظروف فلزی را نباید برای رقیق کردن مورد استفاده قرار داد.
۲- در عمل بایستی همیشه اسید را در آب ریخته ، نه آب را در اسید زیرا اگر آب روی اسید ریخته شود تولید حرارت نموده که با ایجاد حباب های هوا ذرات اسید را شدیداً به اطراف پخش می کند.
۳- پس از رقیق کردن باید مدتی بگذرد تا اسید بتدریج سرد شود سپس از آن استفاده نمود.
۴- در موقع اضافه نمودن اسید غلیظ به آب سعی شود اسید را با پیپت برداشت و در موقع تخلیه در آب به جداره داخلی ظرف خاکی کرد و سپس با به هم زدن شیشه ای آنرا مخلوط کرد.
تذکرهای ایمنی کار با اسیدها:
کار با اسیدها بسیار خطرناک است و فقط افرادیکه از خطرات ناشی از کار با اسیدها کاملاً اگاهی دارند باید با آنها کارکنند. مراقبتهای زیر را در آزمایشگاههایی که اسیدهای قوی و سایر مایعات سوزان موجود است و برای افراد احتمال خطر هست باید رعایت گردد.
۱- وسایل مناسب وکافی برای شستشو موجود باشد تا چناچه اگر بدن یا لباس افراد به اینگونه مایعات آلوده شد فوراً شستشو داده شود.
۲- مقدار کافی داروی شستشو چشم باید همیشه در محل مناسب و با برچسب مشخص موجود باشد.
۳- اگر خطر پخش شدن و ترشحات اسید در میان باشد باید لباسهای عایق اسید، عینک ، کلاه عایق اسید ، پوتین ، دستکش لاستیکی فراهم باشد.
۴- ظروف محتوی اسیدها بخصوص اسید سولفوریک نبایستی در معرض تابش نور آفتاب قرار گیرد. آنها را در شیشه های کدر و دور ازآفتاب قرار دهید.
۵- هنگام نقل و انتقال ظروف اسید قبل از حمل اینگونه ظروف بایستی سرپوش ظرف را کمی شل کرد و پس از تخلیه فشار آن درب آنرا محکم بست.
اسلاید 16 :
روش شناسایی چند گاز متداول
گاز اکسیژن:
چوب کبریت نیم افروخته را مشتعل تر می کند و از طرفی دمیدن آن بر روی زغال در حال سوختن، آن را افروخته تر می کند. (از راه های فرعی دیگر می توان به سوختن گوگرد در آن با شعله ی آبی رنگ اشاره کرد.)
گاز هیدروژن:
در صورت تماس کبریت روشن با گاز هیدوژن صدای انفجار خفیفی به گوش می رسد که به دلیل سوختن گاز هیدروژن است.
گاز کربن دی اکسید:
1- آب آهک را شیری رنگ می کند.
- چوب کبریت نیم افروخته را خاموش می کند.
گاز SO2 :
1- محلول پتاسیم پر منگنات را بی رنگ می کند.
2- کاغذ آغشته به محلول پتاسیم دی کرومات را سبز رنگ می کند. دلیل آن تغییر عدد اکسایش Cr از 6+ در یون نارنجی رنگ دی کرومات
به 3+ در یون سبر رنگ کروم
Cr3+(aq) (III)
است.
از H2S:
1- کاغذ آغشته به محلول نقره نیترات را به دلیل تشکیل (Ag2S) جامد، سیاه می کند.
2- کاغذ آغشته به محلول سرب(II)استات را سیاه می کند.
بخار آب:
1- ساده ترین راه، اضافه کردن چند قطره آب بر روی بلورهای مس(II) سولفات خشک است که آن ها را آبی رنگ می کند.
گاز آمونیاک:
1- کاغذ لیتموس مرطوب قرمز رنگ را آبی می کند.
2- مجاورت
) موجب تشکیل گرد سفید رنگ نشادر می شود.
