بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
جميعت شناسي
اسلاید 2 :
تعریف جمعیت
تعریف جامعه society
تعریف اجتماع community
اسلاید 3 :
جميعت شناسي چيست؟
لفظ و اصطلاح جميعت شناسي كه مترادف آن دموگرافي مي باشد
در معني و مفهوم جديد خود نخستين بار در سال 1855 ميلادي توسط آشيل گيلارد (Achilles Gillard) طبيعت گرا و آمار شناس فرانسوي) در كتاب فراموش شده اش تحت عنوان (مباني آمار انساني يا دموگرافي مقايسه اي)به كار برده شد.
اسلاید 4 :
آشيل گيلارد در كتاب مذكور،جميعت شناسي را علمي دانست كه
از يك سو به بررسي تاريخ طبيعي و اجتماعي نوع بشر مي پردازد
از سوي ديگر مطالعه رياضي و كمي جمعيت هاي انساني، حركات عمومي،وضع اجتماعي،رواني و اخلاقي آنها را به عهده دارد.
از نظر لغت شناسي اين واژه Demography از دو جزء دموس Demos و گرافي (Geaphein) كه در زبان يوناني به ترتيب
مردم و نگارش معني مي دهد،تركيب يافته است
اسلاید 5 :
قبل از آشيل گيلارد،يك تاجر ماهوت فروش انگليسي به نام جان گرانت(Jan Grant)
در زمينه مسائل جمعيتي از قبيل پيش مرگي مردان و جمعيت شهري مطالعاتي انجام داده
موفق به تهيه جدول مرگ و مير و محاسبه اميد زندگي در سنين مختلف شده بود.
به همين دليل عده اي از جمعيت شناسان وي را بنيان گذار جمعيت شناسي قلمداد مي نمايند.
اسلاید 6 :
موضوع و شاخه هاي جمعيت شناسي
در فرهنگ بزرگ لاروس،دانش جمعيت شناسي را چنين تعريف كرده اند:
علمي است كه به مطالعه جمعيت هاي انساني،حالات و حركات آنها پرداخته
تاثير عوامل بيولوژيكي،اجتماعي-فرهنگي را بر روي متغيرهاي جمعيتي مورد بررسي قرار مي دهد.
در حقيقت جمعيت شناسي علمي است كه مطالعه علمي جمعيت هاي انساني را هم از ديدگاه كمي و هم از ديدگاه كيفي مورد بررسي قرار مي دهد.
اسلاید 7 :
الف)جمعيت شناسي كمي:
ساخت و حركات جمعيت در زمان و مكان و عوامل موثر بر اين حركات را مورد بررسي قرار مي دهد.اين نوع جمعيت شناسي داراي دو شاخه زير مي باشد:
1)جمعيت شناسي توصيفي:توزيع جغرافيايي،ساخت،ابعاد و افزايش جمعيت ها با توجه به آمارهاي موجود بر عهده اين شاخه از جمعيت شناسي كمي است.
2)جمعيت شناسي نظري يا محض(رياضي):به مطالعه روابط موجود بين متغيرهاي مختلف جمعيتي مي پردازد.
اسلاید 8 :
ب)جمعيت شناسي كيفي:
اين شاخه از جمعيت شناسي ويژگيهاي كيفي افراد انساني را از قبيل صفات روحي و جسمي مورد بررسي قرار مي دهد.مسئله وراثت ،زيست سنجي و اكولوژي انساني از جمله موضوعات مورد علاقه اين رشته مي باشد.
پس مي توان گفت،جمعيت شناسي يكي از شاخه هاي اصلي علوم اجتماعي است كه به بررسي و مطالعه ساخت و حركات جمعيت هاي بشري پرداخته و در پي كشف روابط متقابلي است كه بين پديده هاي جمعيتي و متغيرهاي اقتصادي،اجتماعي و زيستي وجود دارد.
اسلاید 9 :
قلمرو جمعيت شناسي و ارتباط آن با ساير علوم:
1)رابطه جميت شناسي با زيست شناسي:
قطعا بين جميت شناسي و زيست شناسي ارتباط نزديكي وجود دارد.
زماني كه صحبت از توليد مثل،مرگ و مير و شناخت قوانين حاكم بر حيات انسانها به ميان مي آيد اين دو علم در كنار يكديگر جاي مي گيرند.
به عنوان مثال←اطلاعات مهمي كه جمعيت شناس در مورد مرگ و مير،فراواني و تحول امراض مختلف و تاثير آن بر افزايش عمر متوسط يا اميد زندگي افراد و همچنين پديده پيري ارائه مي دهد
به علوم پزشكي و دارويي اين كمك را مي كند تا تلاشهاي خود را در راه صحيحي به كار ببرند.
اسلاید 10 :
رابطه جمعيت شناسي با تاريخ و جغرافيا:
تاريخ و جغرافيا در علم بيگانه نسبت به جمعيت شناسي نمي باشد.
زيرا عامل جمعيت براي تاريخ و جغرافيا عامل تعيين كننده به شمار مي آيد.
بدون مطالعه ويژگيها و خصوصيات جمعيتي كه در چهار چوب زندگي دايمي را تشكيل مي دهند،
مطالعه سرزميني از ديدگاه پستي و بلنديها،شرايط جوي،منابع زيرزميني،منابع طبيعي و امكانات معيشتي از اهميت فراواني برخوردار نخواهد بود
اسلاید 11 :
رابطه جمعيت شناسي با علم اقتصاد:
علم اقتصاد علم ثروت و جمعيت شناسي علم جمعيت مي باشد.
اين جمعيت هاي بشري هستند كه در حقيقت توليدكنندگان ثروتها مي باشند .
به همين دليل رابطه تنگاتنگ بين دو علم وجود دارد .
اين وظيفه جمعيت شناسي است كه با عنايت به حقايق و واقعيتهاي جمعيتي،جهت تعيين اولويتها به مطالعه و تجزيه و تحليل پرداخته و هدف هاي ضروري و نيازهاي فوري كه بايد به آنها توجه شود را به اقتصاددانان توصيه نمايد تا نسبت به خواستهاي انساني اقتصاد تا آنجا كه مقدور باشد پاسخ مناسب داده شود.
اسلاید 12 :
از طرف ديگر پاسخ به نيازهاي فوري افراد كافي نيست
بلكه نيازهاي دراز مدت آنها نيز بايستي مورد توجه قرار گيردزيرا اين امر در انتخاب سرمايه گذاري ها بسيار مهم است
به همين دليل بايد دانست كه آيا جمعيت در آينده افزايش دارد يا خير؟آيا تعداد سالخوردگان افزايش خواهد يافت يا نه؟
اسلاید 13 :
سازمانها و منابع جمع آوري اطلاعات جمعيتي:
در مطالعه جمعيتهاي انساني،جمعيت شناس داده هاي مورد نياز خود را از منابع جمع آوري اطلاعات جمعيتي به شرح زير به دست مي آورد.
الف)سرشماري نفوس(Census) .
سرشماري يعني به دست آوردن اطلاعات و داده هاي كمي مورد نياز از ساخت و حالت جمعيت يك سرزمين مشخص .در حقيقت سرشماري به مثابه عكس راديوگرافي از وضع جمعيت در زمان مورد نظر است.
اسلاید 14 :
دركشورهاي مختلف فاصله سرشماريها 5تا10سال مي باشد.اولين سرشماري جمعيتي در كشورهاي زير تحقق يافته است:
1-سوئد درسال 1746 2-نروژ در سال 1760 3-فرانسه در سال 1801 4-انگلستان در سال 1801
در ايران اولين سرشماري رسمي و عمومي در سال 1335 توسط وزارت كشور انجام گرفت.
اسلاید 15 :
مركز آمار ايران در سال 1344 تاسيس شد
وظيفه آن انجام سرشماريها و ساير امور مربوط به جمع آوري اطلاعات كمي و آماري مي باشد.
در ايران به فاصله ده ساله انجام مي شود.
به اين ترتيب سرشماريهاي اول ،دوم،سوم،چهارم و پنجم در ايران به ترتيب در سالهاي1355،1345،1335، 1365، 1375انجام گرفت.
اسلاید 16 :
انواع سرشماري:
كشورهاي مختلف جهان در سرشماريهاي عمومي نفوس خود يكي از دو روش را به كار مي برند.
الف)سرشماري Defacto يا واقعي،حاضر←در اين روش هر كسي در زمان هر جا باشد متعلق به آن مكان محسوب مي شود.
ب)سرشماري Dejure،قانوني←افراد بر اساس محل زندگي واقعي خود سرشماري ميشوند نه بر اساس زمان حضور در موقع سرشماري.
به اين ترتيب اگر كسي ساكن شهر تهران در روز سرشماري در اصفهان باشد
در سرشماري حاضر جزء جمعيت اصفهان
در سرشماري قانوني جزء جمعيت تهران محسوب خواهد شد
اسلاید 17 :
روش سرشماري حاضرنسبت به نوع قانوني
به خاطر كوتاه بودن زمان سرشماري كه معمولا يك روز مي باشد از هزينه كمتري برخوردار است
احتمال كم سرشماري و امكان دستيابي به افراد و اشخاصي كه در روز سرشماري در يك نقطه ثابت قرار نگرفته و يا در حال حركت مي باشند،وجود دارد .
در روش سرشماري قانوني هزينه اجراي آن زياد مي باشد
زيرا زمان اجراي آن طولاني مي باشد.
در ايران روش قانوني به كار مي رود.
كشورهايي مثل مصر،زلاندنو،تركيه از روش هاي حاضر يا واقعي استفاده مي كنند.
اسلاید 18 :
ب)ثبت وقايع چهارگانه.
ادارات ثبت احوال موظف هستند با توجه به اظهارات متقاضيان نسبت به ثبت وقايع چهارگانه جمعيتي(تولد،ازدواج،طلاق و مرگ)افراد اقدام نمايند.
اگر كليه افراد و ساكنان يك كشور با مراجعه به دفاتر ياد شده به اظهار تولد نوزادان و يا ازدواج،طلاق و مرگ و مير كوتاهي ننمايند،بدون شك اين دفاتر يكي از بهترين و با ارزش ترين منابع آماري و جمعيتي آن كشور به حساب خواهد آمد
اسلاید 19 :
در اكثر كشورهاي در حال توسعه،دفاتر مذكور هنوز نتوانسته اند در ميان توده بي سواد و به ويژه روستاييان نفوذ كرده و نقش واقعي خود را ايفا نمايند.
در اين كشورها روستاييان يه دليل فقدان دفاتر ثبت احوال در روستاهها،نداشتن راههاي ارتباطي مناسب بين شهر و روستا،عدم آگاهي از فلسفه ثبت وقايع مورد نظر و نداشتن انگيزه براي اين كار علاقه نشان نمي دهند
گزارشات مربوط به تولد،ازدواج،طلاق و مرگ در كليه كشورهاي دنيا منجمله ايران اجباري است
خانواده ها موظف هستند پس از تولد نوزاد،ازدواج،طلاق و مرگ اعضاي خانواده با مراجعه به دفاتر فوق الذكر نسبت به ثبت وقايع فوق اقدام نمايند
اسلاید 20 :
انجام سرشماري و يا ثبت دقيق وقايع چهارگانه در كشورهاي در حال توسعه به خاطر موانع و مشكلاتي از قبيل
پراكندگي جمعيت
وجود جمعيت هاي غيرساكن
درصد بالاي بيسوادان
نداشتن بودجه كافي
وجود آداب و سنن ويژه،تحقق نمي يابد
در نتيجه دولتهاي اين كشورها به ناچار دست به مطالعه بخش كوچكي از جمعيت كه از حيث خصوصيات مختلف معرف جمعيت كل باشد،مي زنند.
به اين عمل آمارگيري نمونه اي(Sample Survey) مي گويند.
