بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
کارگاه ضمن خدمت آينده پژوهي
ویژه اعضاء هیات علمی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تیران
اسلاید 2 :
بسم الله الرحمن الرحيم
به آينده خوش آمديد
اسلاید 3 :
دو نگاه به آينده
آينده ”شبيه“ گذشته است.
آينده پرتوي از گذشته است. بنابراين، تجربههاي گذشته ميتواند چراغ راه آينده باشد.
آينده ”متفاوت“ با گذشته است.
آينده سواي گذشته است؛ شباهتي با گذشته ندارد. بنابراين، تجربههاي گذشته نميتواند چراغ راه آينده باشد!
اسلاید 4 :
3 نوع برخورد با پيشبيني آينده
چه نيازي به پيشبيني آينده وجود دارد؟ (آينده كه با گذشته فرق نميكند!)
پيشبيني آينده خوب است؛ حيف كه غير ممكن است. (مگر نميبينيد كه اكثر پيشبينيها غلط از آب در ميآيد؟!)
آينده را با تمام قوا بايد پيشبيني كرد، حتا اگر پيشبينيها غلط از آب درآيند!
اسلاید 5 :
آينده نياز به پيشبيني دارد، چون با گذشته متفاوت است
نتيجهي اين غافلگيري را حدس بزنيد!
اسلاید 7 :
بر شانههاي غول!
اگر من ميتوانم دوردستها را ببينم براي اين است كه بر شانههاي غول ايستادهام.
ـ اسحق نيوتن
براي اينكه بتوانيم آيندههاي دور را ببينيم، بايد بر شانههاي غولي به نام ”آيندهپژوهي“ سوار شويم.
اسلاید 8 :
تعاريف آيندهپژوهي ـ تعريف 1
آيندهپژوهي (Futuring) شاخهاي از علم و فناوري است كه با كشف آينده و شكلبخشيدن به دنياي مطلوب فردا سروكار دارد.
علم است؛ چون مباني معرفتي و نظري دقيق و متدولوژي علمي دارد. و در دانشگاههاي پيشرفتهي دنيا بهعنوان يك رشتهي تحصيلي، آموزش داده ميشود.
فناوري است؛ چون بر پايهي يك مجموعه از تكنيكهاي علمي استوار است و ميتواند در حلوفصل مسايل پيچيدهي جامعه، و همچنين در ”ساختن آينده“ بهكار آيد. آيندهپژوهي در زمرهي ”فناوريهاي نرم“ قرار ميگيرد.
اسلاید 9 :
تعاريف آيندهپژوهي ـ تعريف 2
آيندهپژوهي يك فرايند تصميمگيريِ پيشدستانه است كه به توسعهي فضاي طرحريزي منجر ميشود. افق نگاه آن 10، 20 يا 30 سال آينده است، در حالي كه برنامهريزيهاي متعارف به 1 تا 5 سال آينده نگاه ميكنند.
آيندهپژوهي فرايندي است براي تصميمگيريهاي بهتر با نگاه به افقهاي دور.
اسلاید 12 :
آيندهپژوهي در همهي حوزهها كاربرد دارد
هرچند آيندهپژوهي مدرن در اتاقهاي فكرِ نظامي توسعه يافته است، اما در همهي حوزههاي زندگي اجتماعي و حتا زندگي فردي و خانوادگي كاربرد دارد.
آيندهپژوهي اقتصادي
آيندهپژوهي فرهنگي
آيندپژوهي اجتماعي
آيندهپژوهي صنعتي
آيندهپژوهيِ فناورنه (آيندهپژوهي در زمينهي فناوري)
آيندهپژوهي آموزشي (آيندهپژوهي در زمينهي آموزش)
.
.
اسلاید 13 :
شاخههاي آيندهپژوهي
پيشبيني (كشف) آينده
Forcasting
آيندهنگاري
Foresight
آيندهپژوهي
اسلاید 14 :
فرايندهاي آيندهپژوهي
1. فرايند كشف آينده
(چه آيندههايي در پيش است؟)
3. فرايند مهندسي آينده
تهيهي طرحهاي مهندسي (عملياتي) براي ساختن آينده
2. فرايند طراحي آينده1
”آيندهي مطلوب“ چگونه است؟
”آيندهي مقدور“ چگونه است؟
1. اين مرحله همانند كار معمارهاست كه يك ساختمان را طرا حي ميكنند.
اسلاید 15 :
3 رويكرد اصلي در آيندهپژوهي
1. آيندهپژوهي اكتشافي1: با توجه به روندهاي فعلي، آينده ”ميتواند“ چگونه باشد؟
2. آيندهپژوهي هنجاري (تجويزي)2: با توجه به اصول، ارزشها و هنجارهاي ما، آينده ”بايد“ چگونه باشد؟
3. آيندهپژوهي تصويرپرداز3: آيندههايي كه از تخيل افراد خلاق ميجوشد. ژول ورن و همهي نويسندگان داستانهاي علمي ـ تخيلي در زمرهي آيندهپژوهان تصويرپرداز قرار ميگيرند. آيا پيشرفتهاي امروز بشر، همانهايي نيستند كه ژول ورن در قرن نوزدهم تصوير كرده بود؟
1. Explrotive Futuring
2. Normative Futuring
3. Visionary Futuring
اسلاید 16 :
خروجيهاي آيندهپژوهي
پيشبينيها (روندها، فرصتها، چالشها)
چشماندازها (Visions)
آيندهنگاريها (Foresight)
جهتگيريهاي استراتژيك
نظريههاي نو (مثل جنگ تمدنها/ گفتوگوي تمدنها)
راهحلهاي نو (براي بهرهگيري از فرصتها و غلبه بر چالشها)
روشها و تكنيكهاي نو براي كشف آينده
ايدههاي نو
اسلاید 17 :
آثار و پيامدهاي آيندهپژوهي
آفرينش انتظار: از اين رو آيندهپژوهي را علمالانتظار ناميدهايم1
تعميق ”آيندهآگاهيِ“ جامعه، سازمان، و فرد
افزايش اميد به آينده
كشف فرصتها؛ تقويت نگرش ”فرصتمحور“ و نفي نگرش ”مشكلمحور“!
كاهش احتمال غافلگيري در برابر تحولات آينده
افزايش عامليت و فاعليت در برابر آينده
تقويت نگرش آيندهانديشي و دورنگري
اتخاذ تصميمهاي بهتر براي آينده
تقويت احساس مسئوليت نسبت به نسلهاي آينده
1. عقيل ملكيفر، ”آيندهپژوهي به مثابهي علمالانتظار“، در كتاب ”الفباي آيندهپژوهي“ كه در دست انتشار است.
اسلاید 18 :
4 نوع آينده كه آيندهپژوهان دربارهي آن بحث ميكنند
1. آيندههاي ممكن (آيندههايي كه احتمال وقوع دارند)
2. آيندههاي مرجح (آيندههايي كه براي ما ترجيح دارند)
3. آيندههاي مطلوب (آيندههاي آرماني/ ايدهآل)
4. آيندههاي مقدور (آيندههايي كه ساختن آنها در محدودههاي وسع ما است)
اسلاید 19 :
تكنيكهاي مهم آيندهپژوهي
1. ديدهباني (Observation): شناسايي، ردگيري، و تحليل ”تغييرات“. (ما تاسيس نظام جامع ديدهباني دفاعي ـ موسوم به ”نجد“ را پيشنهاد كردهايم).
2. تحليل روند (Trend Analysis): مطالعهي يك روند مشخص به منظور كشف ماهيت، علل پيدايش، سرعت توسعه، و پيامدهاي بالقوهي آن. به عنوان مثال، “جنگهاي شبكهاي“ يك روند است.
3. پايش روندها (Trends Monitoring ): روندهايي كه در يك جامعه يا يك بخش (مثل بخش دفاعي) يا يك صنعت اهميت دارند، بايد به دقت پايش شوند. (مثلاً روند سامانههاي دور ايستا، سامانههاي مشترك و از اين قبيل در محيطهاي نظامي)
اسلاید 20 :
تكنيكهاي مهم آيندهپژوهي
4. برونيابي روندها (Trends Projection): كشف روندها با رسم نمودار تغييرات و استفاده از اطلاعات آماري؛ كه بر اين اساس ميتوان آينده را در بعضي زمينههاي پيشبيني كرد.
5. سناريوسازي: سناريوها توصيفهايي قصهگونه از رويدادهاي ممكن و چندگانهاي هستند كه احتمال وقوع آنها در آينده وجود دارد؛ آميزهاي از پيشبينيهاي تخيلي و در عين حال واقعگرايانه از رويدادهاي احتمالي آينده. در هر پروژهي سناريوسازي معمولاً يك سبد از سناريوها ساخته و پرداخته ميشود. سپس ميانگين اين سناريوها به عنوان ”محتملترين آينده“ در نظر گرفته ميشود.
6. نظرخواهي و مشاوره: به عنوان مثال، روش دلفي يك نوع نظرخواهي از خبرگان است.
