پاورپوینت نظریات توسعه ( نوسازی 1)

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

جلسه پنجم : نظریات توسعه ( نوسازی 1)
پیشینه تاریخی نظریه نوسازی
اصل بنیادی نظریه نوسازی : سنت در مقابل تجدد (مدرنیته)
آراء صاحب نظران برجسته نوسازی
- نظریه نوسازی ارزشی (پارسونز :1967)
- نظریه انگیزه پیشرفت (مک کله لند و هیگن : 2-1961 )
- نظریه جامعه همدل (لرنر : 1964 )
- نظریه نوسازی مرحله ای (روستو : 1960)
رئوس کلی نظریه نوسازی
انتقادات وارده بر نظریه نوسازی

اسلاید 2 :

جلسه پنجم : نظریات توسعه ( نوسازی : پیشینه نظری )
نظریات اولیه جامعه شناسی توسعه عمدتا ریشه درتحولات صنعتی و رشد شتابان سرمایه داری در قرن 19 دارد.
جامعه شناسان اولیه مثل مارکس ، دورکیم و وبر خود شاهد رشد سریع تولیدات صنعتی ، رشد جمعیت و شهرنشینی و رشد سازمانهای بوروکراتیک بوده و تحت تاثیر انقلاب صنعتی قرارداشته اند.
فرایند و تجربه انقلاب صنعتی در برخی کشور ها مثل انگلستان وآلمان سریعتراز سایر مناطق اروپا طی شده است
تغییراتی که در قرن 19 حادث شده ، بسیار متفاوت از تجارب قرون قبلی است
” درک کم و بیش ایستا از جهان به یک درک پویا تبدیل شده و رشد به عنوان قانون زندگی تلقی شده است ”
(Dobb,1963)
ازجمله خصوصیات مشترک جامعه شناسان اولیه بویزه مارکس ، دورکیم و وبر این بوده است که :
- تامل در خصوصیات اجتماعی که باعث یا مانع توسعه بوده اند
- تحت تاثیر اندیشه تکاملی داروین به موضوع تکامل اجتماعی و روش های تطبیقی تاریخی توجه داشته اند
- بررسی گذشته جوامع و پیش بینی آینده آنها
دو رویکرد عمده نظری جامعه شناسی توسعه :
1. نظریه نوسازی تحت تاثیر نظریات دورکیم و وبر : رویکرد غالب دهه 60 و 70
2. نظریه توسعه نیافتگی یا وابستگی تحت تاثیر مارکس : رویکرد غالب دهه 70

اسلاید 3 :

رئوس نظریه دورکیم در باره توسعه و تغییر اجتماعی
تقسیم کاراجتماعی عامل توسعه
جامعه سنتی در مقابل جامعه مدرن
- در جامعه سنتی تقسیم کار ساده و همبستگی بر پایه شباهت ارزشی است / همبستگی
مکانیکی
- در جامعه مدرن ، تقسیم کار پیچیده و همبستگی بر پایه تفاوت ارزشی است . افراد از
طریق تقسیم کار به هم وابسته اند / تقسیم کار اساس همبستگی اجتماعی است / همبستگی ارگانیگی
- تقسیم کار ، آزادی عمل و خلاقیت ایجاد می کند
آزادی نقش در جامعه مدرن بیشتر از سنتی است / هنجارهاو قواعد جامعه مدرن از هنجارهای جامعه سنتی انعطاف پذیرترند و این امر ازادی عمل بیشتری برای اعضای جامعه مدرن ایجاد می کند
- فردگرایی خطر بالقوه ای برای انسجام ارگانیگ است
راه مقابله با فردگرایی خود خواهانه ، اخلاق یا اجتماع اخلاقی است
تاکید دورکیم بر نظام ارزشی و هنجاری و تاثیر آن بر انسجام
تاکید دورکیم برظهور مدرنیته به عنوان پیشرفت و توسعه

اسلاید 4 :

رئوس نظریه دورکیم در باره توسعه و تغییر اجتماعی
عقلانیت دینی و فرهنگی به عنوان عامل توسعه
عقلانیت عنصر اصلی تولید سرمایه داری است
- کنش عقلانی معطوف به هدف (عقلانیت ابزاری)، اساس سرمایه داری مدرن است
- بوروکراسی یکی از مصادیق بارز سازمان عقلانی است
عامل اصلی انتقال جامعه غربی از یک فرهنگ سنتی راحت طلب به فرهنگ سخت کوش سرمایه داری مدرن ، اخلاق پروتستانی یا عقلانیت دینی پروتستان است
- هماهنگی انتخابی بین اخلاق دینی پروتستان و روح سرمایه داری :
- رابطه انتخابی سرمایه داری مدرن و آئین پروتستان بر اساس اصل تقدیر (predestination)
تبین می شود
فرد پروتستان ، انگیزه عقلانی برای مصرف محدود و پس انداز (انباشت سرمایه) را دارد و انباشت سرمایه اساس سرمایه داری را شکل می دهد.

اسلاید 5 :

اصل بنیادی نظریه نوسازی : سنت در مقابل تجدد
تغییردر نظام ارزشی و هنجاری جامعه از لوازم ضروری توسعه و نوسازی است / تاکید بر جایگزینی ارزشهای سنتی با ارزش های مدرن
خصوصیات اساسی جامعه سنتی
1. سنت گرایی (traditionalism) به عنوان یک ارزش غالب /گذشته گرا
2. تعیین کنندگی نظام خویشاوندی / تعیین کنندگی صفات محولی در ارتقاء اجتماعی
3. رویکرد احساسی (emotional)، خرافاتی (superstitous) و تقدیرگرا (fatalistic)
- آنچه که می خواهد بشود ، خواهد شد (what will be,will be)
- اوضاع همیشه همینطوری بوده است (things have always been this way)
خصوصیات اساسی جامعه مدرن
1. نقد سنت / نفی سنت های غیر ضروری
2. تعیین کنندگی خصوصیات محققی و فردی / کاهش اهمیت خویشاوندی
3.آینده نگری (forward looking) ، نوآوری و آمادگی برای غلبه برمشکلات
- روحیه کارفرمایی یا کارآفرینی (entrerpreneurial spirit)
- نگاه علمی به دنیا

اسلاید 6 :

نظریه نوسازی ارزشی (پارسونز :1967)
نوسازی با تغییر در سوگیری های ارزشی (value orientations)
سوگیری های ارزشی از عناصر مهم و دائمی کنش بوده و کنش را دروضعیت های مختلف و در سر دو راهی ها راهنمایی می کنند
سوگیری های عمده ارزشی/ متغیرهای الگویی (pattern variables )
1. سوگیری محولی (as) /محققی().
1. عاطفي- خنثي از لحاظ عاطفي (a ffectivitiy – affective neutrality)
2. معطوف به خود – معطوف به جمع (self orientation – collectivity orientation))
3. عامگرايي- خاصگرايي (universalism- particularism)
4. اكتساب – انتساب (a scription– achievement) / سوگیری محققی/محولی
5. ويژه – انتشاري (specificity– diffusness) ( (Parsons,1976, 163
ازجمله سوگیری های ملازم با نوسازی
- عام گرایی
- سوگیری های محققی

اسلاید 7 :

نظریه انگیزه پیشرفت (مک کله لند و هیگن : 2-1961 )
نیاز به پیشرفت (need for achivement) یا انگیزه موفقیت عامل اصلی و تعیین کننده توسعه است
سطح پیشرفت یا موفقیت در جامعه برحسب سطح نوآوری (innovation) و کارآفرینی (entreprneurship) مشخص می گردد
درفرهنگ سنتی هم نوآوری پائین است و هم کارآفرینی
- فردکارآفرین انگیزه زیادی برای خوب انجام دادن کار(to do well) و غلبه برمحدودیت دارد
- انگیزه خوب انجام دادن کار باعث غلبه بر محدودیت های اقتصادی می شود

اسلاید 8 :

نظریه جامعه همدل (لرنر : 1964 )
تبیین روانی اجتماعی برای گذار از جامعه سنتی به مدرن
جامعه انتقالی یا در حال گذر (transitional society) از طریق فرایند اشاعه فرهنگی (cultural diffusion)از بخش های پیشرفته دنیا (کشورهای صنعتی)در معرض نوسازی قرار می گیرند
ورود عناصرو مکانیسم هایی که حامل نوسازی هستند ، درآمادگی ذهنی و روانی انسانها برای پذیرش عناصر جدید تاثیر می گذارد
جامعه انتقالی یک جامعه همدل (empathetic socity) است ، جامعه که می خواهد خواسته هایش تحقق پیدا کند (what is want to become)
- همدلی متضمن توانایی بازسازی عزت نفس است /توانایی قرارگرفتن در نقش های جدید یا قراردادن
خود به جای دیگری/ تمایلات مشارکت جویانه
- انسان انتقالی می خواهد چیزهایی را ببیند که تابه حال در ذهن و خیالش بوده است
- می خواهد واقعا در دنیایی زندگی کند که تابه حال فقط به نیابت (only vicariously) زندگی کرده است
جامعه سنتی ، ناوابسته یا غیر مشارکتی است ، متکی به خویشاوندی و زمین است ، خوداتکا و افق فکری مردمانش ، محدود به محل است
هرچه همدلی (empathy) در جامعه بیشتر باشد ، مشارکت درفرایندهای نوسازی بیشتر خواهد بود
درجامعه مدرن توانایی همدلی بالاتر از جامعه سنتی است

اسلاید 9 :

نظریه نوسازی مرحله ای (روستو : 1960)
بر اساس تحلیل روند انقلاب صنعتی در انگلستان پنج مرحله برای نوسازی یا رشد اقتصادی جوامع متصوراست :
1. مرحله سنتی /جامعه سنتی
2.شرایط پیش از خیز اقتصادی
3.مرحله خیز ()اقتصادی
4.مرحله بلوغ
5. مرحله تولید انبوه
مرحله خیز یک نقطه عطف بزرگ در زندگی جامعه مدرن محسوب می شود
- درمرحله خیز موانع رشد اقتصادی از پیش رو برداشته می شود و نرخ سرمایه
گذاری افزایش می یابد/ انباشت سرمایه و سرمایه گذاری

اسلاید 10 :

رئوس کلی نظریه نوسازی
1. ترکیبی از خصوصیات جامعه شناختی ، روانی و اقتصادی لازمه توسعه یا نوسازی هستند
- خصوصیات نظام های ارزشی ، انگیزه های فردی و انباشت سرمایه از جمله خصوصیات مهم هستند
2.برخی از خصوصیات یا متغیرها سهم مهمتری در توسعه و نوسازی دارند .از مهمترین این متغیرها سوگیری های ارزشی یا نظام ارزشی و عقیدتی جامعه است
3.تاریخ توسعه صنعتی شدن در غرب ، نقشه راهنمای توسعه و نوسازی سایر نقاط دنیاست
4. الگوهای رفتارسنتی تحت فشار نوسازی تغییر پیدا می کند . درحالیکه این تغییر در کشورهای غربی تدریجی و درون زا بوده ، در جهان سوم برون زا و از طریق اشاعه عقاید و تکنولوژی از سمت غرب رخ می دهد
- تغییر ساختار خانواده از حالت گسترده به هسته ای /رشد آموزش های جدید و حرفه آموزی /رشد آگاهی های سیاسی و تمایلات دموکراتیک ، تغییر الگوهای اقتدارسنتی (پدرسالاری ، سالار محلی ) به الگوهای اقتدار عقلانی و قانونی (حکومت نمایندگی و.) و .. در فرایند اشاعه فرهنگی رخ می دهد
5.جوامع مختلف از لحاظ مراتب نوسازی در مراحل متفاوتی از توسعه و نوسازی قرار می گیرند

اسلاید 11 :

انتقادات وارده بر نظریه نوسازی
ابهام در مفهوم سنتی و مدرن به عنوان پایه ای برای تمایز و طبقه بندی جوامع
- تقابل سنت- مدرن ، جوامع را به درستی از هم متمایز نمی کند
توضیح کافی از فرایندهای نوسازی ارائه نمی دهد
- مثلا گرایشات آینده نگریا روحیه کارآفرینی چگونه بوجود می اید
نوسازی لزوما به معنای دست کشیدن از جامعه سنتی یا نادیده گرفتن ارزش ها و گرایشات سنتی نیست
- شواهد زیادی این ملازمه (نوسازی لازم با نفی سنت )را نفی می کند
- کارکرد حمایتی خویشاوندی در جامعه مدرن
- برخی از عقاید و آداب سنتی ، خود عامل توسعه هستند و خیلی از کشورهای توسعه یافته ، باوجود صنعتی شدن ، خیلی از سنتهای خود را حفظ کرده اند / رابطه برخی از اخلاقیات دینی با توسعه
نوسازی ، می تواند درون زا باشد نه از طریق اشاعه فرهنگی از بیرون
- ظرفیت نوسازی برخی از ارزش های سنتی / نه تحت فشار ارزش ها و گرایشات مدرن

نادیده گرفتن یا کم اعتنایی به نابرابری ها و تضادهای اجتماعی به عنوان عامل تغییر