بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
ارزیابی تغذیه کودک
اسلاید 2 :
ارزيابي تغذيه تكمیلي شیر خوار 6 تا 12 ماه
آيا غذاي كمكي را شروع كرده ايد؟
منظور از غذاي كمكي دادن مواد غذايي مايع يا جامد ديگري غير از شير مادر به شيرخوار ميباشد. شيرخواران در پايان شش ماهگي يا 180 روزگي بايد غذاي كمكي را شروع كنند. زيرا نيازهاي تغذيه اي شيرخوار از پايان شش ماهگي به تنهايي از طريق شير مادر تامين نمي شود. تامين انرژي و مواد مغذي مورد نياز شيرخوار موجب رشد و فعاليت مطلوب شيرخوار گرديده و مقاومت شيرخوار را در برابر ابتلا به عفونت افزايش مي دهد.
زود شروع كردن غذاي كمكي ممكن است موجب كاهش تمايل شيرخوار به مصرف شير مادر ، كاهش دريافت نيازهاي تغذيه اي و افزايش ابتلا به بيماري گردد.
دير شروع كردن غذاي كمكي نيز موجب كاهش دريافت نيازهاي غذايي ، كاهش رشد و تكامل ، سوء تغذيه و كم خوني ناشي از فقر آهن گردد.
اگر مادرهنوز غذاي كمكي را شروع نكرده به او آموزش هاي لازم داده شود تا بتواند غذاي كمكي را براي شيرخوار شروع كند.
در صورتي كه غذاي كمكي به موقع شروع شده مادر را تشويق كنيد
و اگر زودتر از زمان مناسب نيز غذاي كمكي شروع شده دليل آن را پرسيده ومادر را توجيه نموده و خطرات زود شروع كردن را براي او بگوييد
اسلاید 3 :
آيا غذاي كمكي با غلظت مناسب به كودك داده مي شود؟
غلظت و قوام غذاي كمكي بايد متناسب با سن شير خوار باشد. معده
شيرخوار كوچك است. بنابراين مايعات و غذاهاي رقيق و آبكي به سرعت معده شيرخوار را پر مي كنند. غلظت غذاي كمكي شيرخوارنقش مهمي در تامين نيازهاي غذايي شيرخوار دارد. غذايي كه غلظت مناسب داشته باشد نيازهايي غذايي شيرخوار را كه بايد از
طريق غذاي كمكي تامين شود را تأمين مي كند. در مورد غلظت غذاي شيرخوار حتما با سوال هاي مناسب و استفاده از عكس راهنما
غلظت غذاي كمكي را تعيين كنيد مثلا بپرسيد:
ايا اگر قاشق غذا را در دست داريد غذا به آساني به پايين مي ريزد يا خير؟ اگر متوجه شديد كه مادر غذاي رقيق درست مي كند حتما به او آموزش در خصوص تهيه غذا با غلظت مناسب بدهيد.
در صورت مناسب بودن غلظت غذاي شيرخوار او را تشويق كنيد
اسلاید 4 :
آيا پوره غلیظ، غذاهاي كاملا نرم شده متناسب با سن و شرايط شیرخوار و متنوع ازگروه هاي غذايي (به ويژه منابع پروتئین حیواني مانند گوشت، میوه ها و سبزي هاي غني از ويتامین آ و ويتامین ث) به او داده ميشود؟
در برنامه غذايي كودك ، تنوع بايد بر حسب سن شيرخواردر نظر گرفته شود. به تدريج از گروه هاي اصلي غذايي شامل نان و غلات، گوشت، حبوبات،تخم مرغ و مغزدانه ها ، سبزي ها ، ميوه ها و لبنيات ( ماست و پنير)، در غذاي كمكي استفاده شود.
سعي شود در انتخاب جانشين هاي هر گروه غذايي نيز تنوع در نظر گرفته شود . انواع گوشت ها ، تخم مرغ و حبوبات منابع خوب پروتئين هستند كه مي توان دربرنامه غذايي شيرخوار گنجانده شوند. پروتئين براي رشد مطلوب شيرخوار ضروري است. مخلوطي از غلات و حبوبات مانند عدس پلو،ماش پلو موجب بهبود كيفيت پروتئين غذا مي شود. استفاده از سبزي هاي برگ سبز و زرد و ميوه هاي زرد و نارنجي مانند اسفناج ،چغندر، بروكلي، هويج ، گوجه فرنگي، انبه، مركبات، كدو حلوايي منابع خوب ويتامين آ هستند . ويتامين آ در رشد ، مقاومت به عفونتها و بينائي نقش مهمي دارد. استفاده از مركبات ، گوجه فرنگي ، سبزي ها مانند جعفري كه منبع خوب ويتامين ث هستند نقش مهمي در جذب آهن دارند.
از مادر سوال كنيد چه گروه هاي غذايي را در برنامه غذايي شيرخوار گنجانده و اگر گروهي در برنامه غذايي نبود حتما به مادر تاكيد كنيد كه آن را اضافه كند و از جايگزين هاي مناسب استفاده شود يا اين كه به مادر بگوييد لزومي ندارد در ناهار و شام حتما گوشت قرمز بدهد مي تواند از گوشت سفيد ، تخم مرغ ، ماهي يا حبوبات استفاده كند
اسلاید 5 :
آيا شیرخوار مقدار غذاي متناسب با سن خودرا در هر وعده مي خورد؟
در شروع غذاي كمكي بايد در هر بار 2 قاشق مرباخوري به شيرخوار غذا داد . به تدريج ميزان غذاي دريافتي شيرخوار اضافه شده تا اين كه به نصف ليوان در هر وعده غذايي افزايش يابد.
از مادر دقيقا بپرسيد اندازه ظرف غذا و مقدار غذايي كه شيرخوار آن را خورده مشخص كند و اگر كمتر از مقدار مورد نياز ميخورد به مادر توصيه كنيد تا غذاي شيرخوار را به مقدار كافي به او بدهد.
اسلاید 6 :
آيا به شیرخوار 3 - 2وعده غذا در روز و 2 - 1میان وعده مغذي مي دهید؟
غذاي كودك در ابتدا با 1 وعده غذا شروع و سپس به 2 تا 3 وعده در روز افزايش پيدا مي كند. يك تا دو ميان وعده غذايي مانند تخم مرغ، سيب زميني پخته، نان و كره و ميوه مانند موز بين وعده هاي اصلي در روز بر حسب اشتهاي شيرخوار به او داده شود. ميان وعده غذايي جزئي از نياز تغذيه اي شيرخوار را تامين ميكند و بايد از گروه هاي اصلي غذايي انتخاب شود. از مادر تعداد وعده هاي اصلي و ميان وعده و نوع ميان وعده را سوال كنيد
و آموزش لازم جهت انتخاب ميان وعده هاي غذايي مناسب را به او بدهيد. همچنين ميان وعده هاي غذايي نامناسب را نيز به اومعرفي كنيد تا در صورت استفاده از آن، از برنامه غذايي كودك حذف شود. اگر مادر تعداد وعده هاي اصلي و ميان وعده مناسب به كودك ميدهد او را به تداوم اين برنامه تشويق كنيد. در غير اينصورت به او آموزش دهيد تا تعداد وعده ها و ميان وعده هاي كافي به كودك بدهد.
اسلاید 7 :
آيا مايعات نیز به او ميدهد؟
مايعات مورد نياز شيرخوار در شش ماه اول از طريق شير مادر تأمين ميشود. اما با شروع غذاي كمكي، شيرخوار نياز به دريافت مايعات اضافي دارد. آب جوشيده سرد شده مناسبترين مايع جهت رفع تشنگي شيرخوار است.
آب ميوه طبيعي نيز بر اساس مقدار توصيه شده ميتواند به عنوان بخشي از مايعات به شيرخوار داده شود.
از دادن انواع نوشيدنيهاي شيرين، آب ميوه هاي صنعتي به شيرخوار خودداري شود.
از دادن چاي و قهوه به شيرخوار تا حد امكان خودداري شود.
در صورت مصرف چاي يا قهوه حتما دو ساعت قبل يا بعد از غذا به شيرخوار داده شود.
درصورتيكه شيرخوار در هنگام غذا خوردن تمايل به نوشيدن آب داشته باشد به دليل كوچك بودن معده كودك كمي مي توان به او داد.
كودكان 24 - 6 ماهه كه شير مادر نميخورند نيازبه نوشيدن 3 - 2 فنجان آب در روز دارند. كه در آب و هواي گرم به 6 - 4 فنجان آب در روز ميرسد.
مايعات هيچوقت جايگزين شيرمادر يا غذاي كودك نيستند.
اسلاید 8 :
پايان 9 ماهگي تا پايان 11 ماهگي
اسلاید 9 :
آيا غذاهاي متنوع نرم و له شده خانواده (غلات ، حبوبات ، گوشت ها ، میوه ها و سبزي ها ي غني از ويتامین آ وويتامین ث )به شیرخوار مي دهید؟
تنوع غذايي ، استفاده از تمام گروه هاي غذايي و گنجاندن غذاي خانواده در برنامه غذايي شيرخوار در نظر گرفته شود. در ضمن استفاده از غذاهايي كه له شده يا به خوبي ريز ريز شده ، تكه تكه شده و غذاهاي انگشتي كه شيرخوار بتواند با دست بگيردمانند انواع گوشتهاي خوب پخته شده و ريز ريز شده ( قرمز ، مرغ ، ماهي و پرندگان)
تخم مرغ ، ماست و پنير، حبوبات مانند عدس و ماش(خيساندن حبوبات قبل مصرف)،سبزي هاي برگ سبز تيره و زرد و نارنجي و ميوه هاي زرد، و نارنجي و رسيده مانند اسفناج ، چغندر، بروكلي، هويج ، گوجه فرنگي، انبه، مركبات و كدو حلوايي در برنامه غذايي شيرخوار اضافه شود.
از مادر بپرسيد تنوع غذايي ، استفاده از تمام گروه هاي غذايي ، غذاي محلي و غذاي خانواده براي تغذيه كودك در نظر گرفته مي شود يا خير؟ در صورتيكه غذاي كودك داراي تنوع نيست به مادر آموزشهاي لازم در زمينه
استفاده از تمام گروههاي غذايي در برنامه غذايي كودك داده شود.
اسلاید 10 :
- 125 سي سي غذا به او مي دهید؟
مقدار غذاي دريافتي شيرخوار در اين دوره سني در هر وعده بايد نصف ليوان باشد تا نيازهاي غذايي شيرخوار تامين شود.
از مادر مقدار غذاي دريافتي شيرخوار بر حسب مقياس خانگي مورداستفاده شده سوال و محاسبه شود.
اگر از پيمانه هاي محلي استفاده مي شود خودتان مقدار آن را بدست آورديد تا بتوانيد مقدار غذاي دريافتي شيرخوار را محاسبه كنيد.
اسلاید 11 :
3 وعده غذا و 2 - 1 میان وعده(مغذي و به قطعات كوچک كه با انگشت بردارد) مي دهید؟
از مادربپرسيد :شيرخوار چند وعده وميان وعده غذا مي خورد؟
اگر شيرخوار كمتر از تعداد توصيه شده مصرف مي كند به مادر تاكيد كنيد تا تعداد وعده ها را افزايش دهد.
ميان وعده مغذي يعني ميان وعده هايي كه داراي ارزش غذايي بوده وحاوي پروتئين ، ويتامين و املاح مي باشند مانند لبنيات ، ميوه ها و سبزي ها،
به مادر بگوييد: از دادن انواع شيريني ها ،دسرهاي شيرين و چرب ، چيپس و نظاير آن به عنوان ميان وعده خودداري كند
اسلاید 12 :
كودكان 1 تا 5 سال:
اسلاید 13 :
آيا كودك روزانه غذاهاي متنوع شامل تمام گروههاي غذايي (گروه گوشت، حبوبات، تخم مرغ و مغزدانه ها)ميخورد؟
از مادر سوال شود:
آيا كودك روزانه از تمام گروههاي غذايي مي خورد يا خير؟
گروه گوشت، حبوبات، تخم مرغ ومغزدانه ها علاوه بر اين كه منبع خوبي از پروتئين بوده و براي رشد كودك ضروري هستند حاوي آهن نيز بوده و از كم خوني فقر
آهن در كودك پيشگيري مي شود. همچنين اين مواد غذايي داراي روي هستند كه نقش مهمي در رشد قدي كودكان دارد.
اگركودك تمايل به خوردن گوشت نداشت بر اساس توصيه هاي بخش مشاوره عمل كنيد. حبوبات و مغزها در گروه گوشت وجانشين هاي ان قرار دارند. بنابراين منبع خوبي از پروتئين، آهن و روي به شمار رفته و با مخلوطي از حبوبات و غلات مي توان ارزش غذايي آنان را افزايش داد. انواع آش هاي محلي ، عدسي، عدس پلو، ماش پلو، لوبيا چشم بلبلي پلو و.. از غذاهاي با ارزش غذايي مطلوب بوده و حتما در برنامه غذايي خانواده گنجانده شوند.
اسلاید 14 :
گياهي و ويتامين هاي گروه ب، آهن ، منيزيم و كلسيم نقش مهمي دارند. تنوع غذايي در استفاده از جانشين ها در هر گروه درنظر گرفته شود.
از انواع سبزي ها مانند سبزي هاي برگ دار، انواع كلم ، هويج ، خيار، كوجه فرنگي و سيب زميني استفاده مي كند. سبزي ها -حاوي ويتامين هاي گروه ب ، ث و آ بوده و مواد معدني مانند پتاسيم ، منيزيم و مقدار قابل توجهي فيبر دارند. سبزي ها يكي ازمناسب ترين ميان وعده هاي غذايي براي تغذيه كودكان مي باشند. مادران مي توانند غذاي كودك را با استفاده از سبزي هاي رنگي جذاب نموده و تمايل انان را به مصرف غذا و سبزي افزايش دهند.
اگر كودك تمايل به مصرف سبزي ندارد بر اساس بخش مشاوره عمل كنيد.
ميوه ، آب ميوه طبيعي و ميوه هاي خشك داراي ويتامين ها آ و ث و فيبر و مواد معدني بوده و يكي از با ارزش ترين ميان وعده غذايي به شمار مي روند.
از مادر سوال شود :آيا كودك ميوه مي خورد؟ اگر كودك تمايل به مصرف ميوه ندارد بر اساس بخش مشاوره عمل كنيد.
اسلاید 15 :
آيا كودك 4 - 3 وعده در روز غذاي خانواده را ميخورد؟
تعداد دفعات غذاي كودك سوال شود در صورت اين كه تعداد
دفعات كمتر از ميزان توصيه شده بود به مادر توصيه كنيد تا تعداد دفعات غذا را به حد معمول برساند در صورت اين كه كودك مقاومت كرد به تدريج عمل كند.
در صورتيكه تعداد دفعات غذاي كودك بيش ازتعدادتوصيه شده بود اگر كودك دچار اضافه وزن و چاقي است براساس مشاوره اضافه وزن و چاقي عمل كنيد
اسلاید 16 :
آيا كودك سهم غذاي كافي متناسب با سن در هر وعده ميخورد؟ (در كودكان 2 - 1 سال 4 / 3 لیوان، در كودكان 5 - 2سال 1 لیوان)
از مادر مقدارغذاي مصرفي كودك در هر وعده سوال شود:
. اگر كودك 1 تا دو سال در هر وعده سه چهارم ليوان مي خورد مقدارمناسب دريافت مي كند ولي اگر كمتر مي خورد بايد مادر آن را به مقدار توصيه شده برساند و از عواقب كاهش دريافت از جمله
سوء تغذيه و اختلال رشد و كوتاه قدي مادر را مطلع كنيد.
براي كودك 2 تا 5 سال نيز در هر وعده يك ليوان غذا بايد مصرف شود. در صورتيكه مقدار غذا در هر وعده بيش از مقادير توصيه شده بود و كودك دچار اضافه وزن و چاقي بود بر اساس بخش مشاوره آموزش دهيد.
اسلاید 17 :
آيا كودك بین وعده هاي غذا 2 - 1 بار میان وعده مغذي متناسب با سن مصرف ميكند؟
از مادر راجع به مصرف ميان وعده مغذي كه داراي ارزش غذايي مناسب بوده مانند شير و لبنيات، انواع ميوه ها ، سبزي ها ، نان و پنير و. سوال شود.
اگرمادر تنقلات غذايي بي ارزش مانند چيپس، پفك، كيك هاي شكلاتي ، آب ميوه صنعتي، ساندويج سوسيس و كالباس ، شكلات وآبنبات به كودك مي دهد به او بگوييد اين تنقلات فاقد ارزش غذايي بوده و ضمن اين كه ذائقه كودك را براي غذاهاي شور ياشيرين عادت مي دهند خطر ابتلا به اضافه وزن ، چاقي ، فشارخون بالا و بيماري هاي قلبي عروقي در بزرگسالي را افزايش ميدهند. بنابراين اين گونه تنقلات غذايي را از برنامه كودك حذف و جايگزين مناسب انتخاب شود.
اگر مادر ميان وعده غذاييمناسب به كودك ميدهد او را به تداوم آن تشويق كنيد
اسلاید 18 :
ارزيابي وضعیت كودك
(از پايان شش ماه تا پنج سال)
با اضافه وزن و چاق
اسلاید 19 :
كودكان 6 ماه تا 2 سال
اسلاید 20 :
كودكان 6 ماه تا 2 سال
آيا شير مصنوعي با مقدار آب لازم تهيه ميشود؟
اگر شير خوار با شير مصنوعي تغذیه مي شود از مادر سوال شود :
مقدار آب مصرفي براي تهيه آن چقدرمي باشد؟ در صورت درست تهيه نشدن شير مصنوعي(غليظ یا رقيق) به مادر آموزش لازم داده شود.
آيا شير مصنوعي به مقدار کافي متناسب با سن شيرخوار داده ميشود؟
از مادر سوال شود : چقدر به کودک شير مصنوعي ميدهد؟
اگر ميزان شير مصنوعي داده شده متناسب با سن شيرخوار بود مادر را به تداوم آن تشویق کنيد. اگر ميزان شير داده شده کمتر یا بيشتر بود ميزان مورد نياز را به مادر بگویيد تا بر حسب آن تهيه کند.
آيا به شير مصنوعي يا شير دام، شكر، غلات يا ساير شيرين کنندهه ا يا غليظ کننده ها اضافه ميشود؟ این سوال از مادراني سوال شود که شيرخوارشان با شير مصنوعي یا شير دام تغذیه ميشوند.
از مادر سوال کنيد در هنگام تهيه شير مصنوعي یا شير دام به آن شيرین کننده مانند شكر ، قند ، نبات
یا هرگونه شيرین کننده دیگر اضافه مي کند یا خير؟ در صورت مثبت بودن پاسخ به مادر توصيه کنيد که این مواد را به شير اضافه نكند و از عواقب آن از جمله اضافه وزن و چاقي و تغيير ذائقه شيرخوار و تمایل او به مصرف غذاهاي شيرین اشاره کنيد
