بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
تاریخچه حسابداری دولتی در ایران
اسلاید 4 :
۱- سیستم های حسابداری در ایران قبل از اسلام
از چگونگی سیستم های مالی و دولتی ونحوه نگهداری حساب ها در ایران قبل از اسلام آثار مکتوب قابل توجهی در دست نیست. آنچه که مسلم است در امپراتوری های هخامنشی و ساسانی حجم بزرگی از فعالیت های دیوانی و حکومتی به گرفتن باج و خراج از حکام ایالات پرداخت موجبات سپاهیان و دیگر عوامل حکومتی اختصاص داشته که جهت نگهداری اطلاعات آن قطعاً سیستم های دقیق و مناسبی وجود داشته است، ولی متاسفانه به جز نوشته های تاریخی معدودی از محققین مانند ویل دورانت در کتاب هایی نظیر تاریخ تمدن، آثار مستند دیگری در این مورد در دست نیست.
طبق این مستندات، در این دوران افرادی که چشم و گوش شاه بودند ضمن کارهایی که انجام می دادند مسئله نظارت بر جمع آوری خراج را نیز بر عهده داشتند. این نظام بدون اینکه تغییرات عمده ای در آن ایجاد شود تا قبل از اسلام به همین شکل ادامه داشته است.
اسلاید 5 :
۲- سیستم های حسابداری پس از ظهور اسلام تا دوران قاجاریه
در پی پذیرفتن اسلام روابط و مناسبات اقتصادی همانند دیگر شئون اجتماعی تحت تاثیر تعالیم مقدس اسلام دگرگونی بنیانی یافت ولی این دگرگونی عمدتاً در روابط فردی و ارتباطات تجاری شخصی خودنمایی کرد و در دیوانسالاری حکومت های ایرانی که به جز یکی دو سلسله (صفویان و افشاریان) می توان آنها را حکومت های کوچک محلی نامید. شاید دلیل این موضوع عدم اعتقاد حکومت های نخستین اسلامی مانند امویان و عباسیان به اجتهاد در بنیانگذاری روش های مالی و اداری بر اساس تعالیم قرآن کریم و دستورات پیامبران عظیم الشان آن بوده است. در هر حال اطلاعاتی که از دوران اولیه حکومت های اسلامی مضبوط است نشان می دهد برادران برمکی (یحیی و جعفر برمکی) سیستم مالی دقیقی در دربار هارون الرشید ایجاد کرده بودند که در قالب یک دیوان محاسبات عملیات مربوط به ثبت و ضبط عایدات مخارج حکومت وی را انجام می داده است.
اسلاید 6 :
۳- سیستم های حسابداری از دوران قاجاریه تا انقلاب مشروطیت
در دوران قاجاریه یک تحول ابتدایی در مورد سیستم هایشوراتسکف در امور ژاندارمری و مشخصاً مورگان شوستر در امور مالی بوده و این شخص یک سلسله فعالیت مالی در ایران ایجاد شد که نقطه اوج آن دعوت مستشاران آمریکایی نظیر ژنرال ها در زمینه ایجاد نظام های مالی و مالیاتی را آغاز می کند که به دنبال قتل گریبایدوف و اولتیماتوم دولت روس، دولت ایران به اجبار وی را از ایران اخراج کرده و به کار او پایان می دهد. بعدها فردی آمریکایی به نام دکتر آرتور میلسپو به ایران دعوت می شود و او سیستم هایی در وزارت دارایی و گمرکات ایجاد می کند که بعضی از این سیستم ها هنوز در برخی موسسات دولتی رایج است.
اعطای امتیاز استخراج نفت به ویلیام ناکس دارسی و به دنبال آن تاسیس شرکت نفت ایران و انگلیس و همچنین اعطای امتیاز تاسیس بانک های استقراضی و شاهنشاهی به بیگانگان در اواخر دوران قاجاریه، زمینه را برای ورود روش های مالی و اداری پیشرفته به کشور فراهم ساخته ولی این روش ها تا مدت ها در حصار همین موسسات و بنگاه های اقتصادی باقیمانده و راهی در سایر موسسات و دوایر دولتی یا خصوصی پیدا نمی کند.
اسلاید 7 :
۴- انقلاب مشروطیت تا اوایل دهه چهل
نطفه حسابداری و حسابرسی نوین با پیروزی انقلاب مشروطه و تصویب قانون اساسی آن بسته می شود. انقلاب مزبور در بحبوحه وخامت شدید اوضاع اقتصادی، کسری بودجه و استقراض های خارجی فزاینده و تشدید حیف و میل های دیوانیان و درباریان، افزایش خودکامگی و دخل و تصرف های حکام ایالات و ولایات به پیروزی می رسد.
پیدایش مفاهیم و ابزارهای دفترداری و حسابداری نوین (عمدتاً دولتی) در ایران مورد چنین مشغله ای بوده است که از همان ابتدا در قوانین کشور انعکاس می یابد. نخستین قوانین مالی و اقتصادی یادگار دوره دوم مجلس شورای ملی است. در این دوره است که نخستین بودجه نوین کشوری، نخستین قانون مالیاتی (قانون مالیات بلدی بر وسائط نقلیه مصوب ۱۳۲۸ برابربا107سال پیش 1435کنونی قمری)، نخستین قانون تجاری (قانون قبول و نکول بروات تجاری مصوب ۱۳۲۸ قمری) و بالاخره نخستین قانون حسابداری و حسابداری دولتی (قانون محاسبات عمومی مصوب ۱۳۲۹ قمری) به تصویب می رسد.
فکر اعزام محصل به خارج جهت فراگرفتن رشته حسابداری، اولین بار توسط بانک ملی ایران مورد توجه قرار گرفت. ابتدا عده ای برای کارآموزی و مطالعه در رشته های مختلف بانکی، منجمله حسابداری به بانک های خارج فرستاده شدند و سپس در سال ۱۳۱۵ یک گروه ۱۲ نفره که از طریق کنکور انتخاب شده بودند برای تحصیل علمی و عملی در رشته تخصصی حسابداری به انگلستان اعزام کردند. به همت تعدادی از فارغ التحصیلان یاد شده سرانجام شرکت ملی نفت در سال ۱۳۳۶ موافقت خود را با تاسیس یک آموزشگاه عالی حسابداری اعلام کرد. این آموزشگاه که از سال ۱۳۵۳ شمسی نام دانشگاه حسابداری و علوم مالی به خود گرفت دارای دوره هایی تا سطح فوق لیسانس بود.
اسلاید 8 :
۵- سیستم های حسابداری از اوایل دهه چهل تاکنون
تغییرات ساختار اقتصادی در سال های ۱۳۴۲و بعد از آن و گسترش نظام اقتصادی نوینی که نام سرمایه داری وابسته گرفت سبب شد که حسابداری به عنوان فنی که نیازهای اطلاعاتی موسسات و شرکت های جدید التاسیس را برآورده می ساخت، مطرح شود.
شاید اولین سازمان و موسسه ایرانی که با هدف اشاعه مفاهیم نوین مدیریت و بهبود روش های اداری و سیستم های اطلاعاتی تشکیل شد سازمان مدیریت صنعتی بود که در سال ۱۳۴۱ با تصویب هیات وزیران به عنوان یک سازمان وابسته به وزارت صنایع، کار خود را آغاز کرد. این سازمان بعدها در سال ۱۳۴۷ به صورت یک شرکت سهامی خاص تحت پوشش سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران درآمد و تا به امروز فعالیت خود را در امر سیستم دهی و آموزش و تحقیق در همه زمینه های مدیریت منجمله طراحی و استقرار سیستم های حسابداری و مالی ادامه داده است.
اسلاید 9 :
از اواخر دهه چهل، استفاده از کامپیوتر نیز در موسسات و شرکت های بزرگ نظیر شرکت ملی نفت ایران آغاز شد. ابتدا در سیستم های عملیاتی مانند سیستم کنترل موجودی و انبارها و به تدریج در سایر سیستم ها مانند حقوق و دستمزد و حسابداری مالی و صنعتی کاربرد کامپیوتر رایج شد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اغلب موسسات یادشده منحل شدند و کارشناسان و کارکنان آنها جذب سایر سازمان ها و موسسات ایرانی شدند و بعضی مبادرت به تاسیس موسسات حسابرسی و خدمات مالی نمودند. ملی شدن صنایع و مصادره شدن موسسات و شرکت های متعلق به وابستگان رژیم گذشته و لزوم کنترل های متمرکز از سوی سازمان هایی نظیر سازمان صنایع ملی بنیاد مستضعفان، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و سایر نهادها و ارگان هایی که متولی صنایع دولتی و تحت پوشش بودند، موجب شد که موسسات حسابرسی وابسته به این سازمان ها تشکیل شود. از جمله این موسسات موسسه حسابرسی سازمان صنایع ملی و سازمان برنامه بود.
این موسسه پس از تشکیل، ضرورت ایجاد واحد خدمات مدیریت برای پاسخگویی به نیازهای مدیریت شرکت های تحت پوشش را احساس کرد و از این رو با دعوت از متخصصین صاحب تجربه اقدام به ایجاد چنین واحدی کرد. این موسسه که بعدها با تشکیل سازمان حسابرسی جمهوری اسلامی ایران (مصوب پنجم دی ماه ۱۳۶۶) به آن سازمان منضم شد، در طول مدت فعالیت خود توانست نظام های حسابداری مالی دولتی وصنعتی بسیاری را طراحی واجرا نماید.
اسلاید 10 :
مدارک بدست آمده از ایران باستان حاکی از این است که در عصر هخامنشی نظام مالی منسجمی وجود داشته است ومخارج حکومت به دقت ثبت و نگهداری می شده است.
بطوریکه اولین بار نظام حسابداری دولتی به صورت لشکری و کشوری به مدت 40سال خدمت و سپس بازنشستگی توسط کورش کبیر در ایران پایه گذاری شد.
سپس اولین نظام حسا بداری بهای تمام شده توسط داریوش برای ساخت کاخ پرسپولیس که در آن به سر کارگرها هر روز 5 سکه طلا داده می شد آغاز گردید.
حتی در وصیت نامه داریوش به پسرش گفته شده که از صندوق خزانه استفاده کند. در تمدن سامانی ممیزی املاک و در دوره سلجوقی حساب درآمد و مخارج و حساب بازرگانی انجام میشد.
اسلاید 11 :
دفترداری وحسابداری دوطرفه حدودا از سال 1258 شمسی به همراه ورود فرآورده های صنعتی وورود شرکتهای خارجی به ایران راه یافت.حسابداری نوین با تلاش پیشگامانی چون فضل اله اکبری که برای تحصیل به خارج کشور رفته بودند بر این حرکت افزود.
تاسیس آموزشگاه عالی حسابداری شرکت ملی نفت ایران و موسسه عالی حسابداری توسط این تحصیل کرده ها بر این پویش علمی افزود.
اسلاید 12 :
اندیشه حسابرسی واحدهای اقتصادی در سال1311 مطرح شد وقانون شرکتهای سهامی که مجمع عمومی باید چند بازرس از خارج انتخاب کند تصویب شد .استفاده از خدمات حسابرسی در قانون مالیات بر در آمد در سال 1328 عنوان شد ووزارت دارایی مکلف شد حسابها و ترازنامه بازرگانان را بررسی کنند.اساسنامه در سال 1351 به تصویب رسید وحسابرسان منتخب از جنبه مالیاتی رسیدگی به دفاتر وحساب سود و زیان و ترازنامه مودیان را بر عهده گرفتند.علاوه بر آن استفاده از خدمات حسابرسان در شرکتهای بورسی و بیمه منظور شده بود.
اسلاید 13 :
حسابداری دولتی در سالهای کنونی
درسال1366 با ادغام موسسات حسابرسی سازمان صنایع ملی ایران وسازمان برنامه سازمان حسابرسی تشکیل گردید. درسال1372 با توجه به گزارش بانک جهانی پیرامون فقدان «حسابرس مستقل» در ایران مبنی بر نظارت وام های پرداختی بانک جهانی به ایران ماده ای در این باره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید . در سال 1374 آیین نامه تعیین صلاحیت حسابداران رسمی به تصویب وزیران رسید.
اسلاید 14 :
مقایسه حسابداری دولتی ایران و کشورهای پیشرفته
در کشورهای پیشرفته به ازاء هر هزار نفر جمعیت ، 1 نفر حسابدار برای امور مالیاتی وجود دارد. اما در ایران این رقم 2 0/00 نفر به ازاء هر هزار نفر جمعیت میباشد.
