پاورپوینت اپیدمیولوژی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 2 :

جلسه اول

اسلاید 3 :

تعریف اپیدمیولوژی:
EPI=UPON DEMOUS=PEOPLE
LOGIA=STUDY
مطالعه آنچه بين مردم ميگذرد
آن رشته ای ازعلوم پزشکی که همه گيريها را درمان ميکند
(فرهنگنامه آکسفورد ١٨٧3)
مطالعه هر نوع بيماری به مثابه يک پديده همگانی
(Greenwood١٩٣۴)
مطالعه توزیع و تعیین کننده های فراوانی بیماری در انسان
(McMahon 1950 و انجمن اپيدميولوژيستها)

اسلاید 4 :

مطالعه توزيع وتعيين کننده های بيماريها و آسيب ها در جمعيت انسانی
Mausner1974

مطالعه چگونگي توزيع بيماري ها در جمعيت و بررسي عواملي است كه در اين توزيع تاثير ميگذارد (گورديس2004)

تعریفی که مورد پذیرش گروه زیادی از پژوهشگران قرار گرفته است:

مطالعه چگونگی وقوع، انتشار و تعیین کننده های حالات و وقایع مربوط به سلامت در یک جمعیت معین و استفاده از این دانش برای مدیریت و ساماندهی مسائل بهداشتی

اسلاید 5 :

آن چه از تعاريف ميتوان استنتاج كرد اين است كه اپيدميولوژي
     تأكيد بر گروه دارد نه فرد.
     اپيدميولوژي علم كميت هاست و با اندازه ها و اندازه گيري ها سروكار دارد.
     علم بررسي ارتباط ها، اختلاف ها، و تغييرات روند و الگوي سلامت و بيماري در جمعيت هاي انساني است.
     علم بررسي تفاوت و مقايسه (Compare & Contrast) سلامتي و بيماري است.
     فقط به بيماري و ناتواني توجه ندارد و سلامتي و مرگ هم در دامنه فعاليت هايش قرار دارد.
     به جنبه هاي مختلف پيشگيري توجه دارد.
     هم علم (Science) است و هم عمل (Practice).

اسلاید 6 :

دانشمندانی که در پیشبرد علم اپیدمیولوژی نقش داشته اند:
بقراط: اولین شخصی بود که نقش عوامل محیطی را د ربروز بیماری ها موثر دانست
فراکاستور: سه روش انتقال را مطرح نمود و اعلام کرد که بیماری ها از طریق شخص به شخص، هوا و اشیاء منتقل می شوند.
ادوارد جنر: برای اولین بار ویروس آبله گاوی را به بدن انسان تزریق کرد.
پانوم: که مطالعات وسیعی دررابطه با اپیدمیولوژی سرخک و ایجاد مصونیت در انسان انجام داد.
جان اسنو : اوّلين مطالعه تحليلي اپيدميولوژي را در لندن با آزمودن فرضيه اي در خصوص بيماري وبا انجام داد و ازجمله اوّلين كساني بود كه فهميد ابتلاء به بيماري وبا در ارتباط با مصرف آب آلوده است و به اهميّت و نقش بهداشت محيط در كنترل و پيشگيري از بيماري ها و كنترل اپيدمي ها پرداخت. اورا به عنوان پدر اپيدميولوژي مدرن ميشناسند.

اسلاید 7 :

اهداف اپیدمیولوژِی:
تعیین سبب و یا علت ایجاد یک بیماری و عوامل خطر آن
تعیین گسترش بیماری در یک جامعه
پژوهش درباره سیر طبیعی و پیش آگهی بیماری
ارزشیابی برنامه های پیشگیری و درمانی موجود و روش های ارائه خدمات سلامت
ایجاد سیاست ها ی عمومی و تصمیم هایی قانونمند در رابطه با مشکلات سلامت محیط زیست

اسلاید 8 :

گذار اپیدمیولوژِی:
گذار اپيدميولوژيك با تغيير الگوي علل مرگ و مير و بيماري توامان با گذار.
دموگرافيک و تغييرات حاصل از آن در ترکيب سني جمعيت واقعيتي به نام
تغيير سيماي سلامت را بدنبال داشته است
به طور مشخص تاكنون جامعه جهاني با سه گذار اپيدميولوژيك عمده مواجه بوده است:
1- اوّلين گذار
در اواخر دوره پارينه سنگي (Paleolithic) و دوران نوسنگي (Neolithic)، حادث گرديده است.
2- دوّمين گذار
با آغاز عصر جديد و انقلاب صنعتي، شكل گرفته است.
3- سوّمين گذار
از حدود سه دهة قبل آغاز گرديده است همچنان ادامه دارد.

اسلاید 9 :

اوّلين گذار اپیدميولوژيك:
حدود ده هزار سال قبل آغاز گرديده است. مشخصه بارز اين دوره بروز و شيوع بالاي بيماري هاي عفوني و فوق العاده مسري و متعاقب آن مرگ و مير بسيار زياد ناشي از اين عوامل بوده است و هم چنين جنگ، قحطي و خشکسالي از مهم ترين عوامل تعيين کننده مرگ و بيماري در جامعه جهاني محسوب مي شدند.

دومین گذار اپیدمیولوژیک:
دومين گذار، با آغاز انقلاب صنعتي شكل گرفت و مشخصات اين دوره عبارتند از کاهش بيماري هاي عفوني به دنبال بهبود شرايط زندگي و تامين تسهيلات بهداشتي و کشف برخي واکسن ها و آنتي بيوتيک ها که به پيشگيري و کنترل بيماري هاي عفوني کمک شايان توجهي نمود

اسلاید 10 :

سومین گذار اپیدمیولوژیک:
در سوّمين گذار اپيدميولوژيك، فرض بر اين است كه از ميزان مرگ ناشي از بيماري هاي عفوني كاسته و بر ميزان مرگ ناشي از بيماري هاي مزمن، افزوده شده است. در اين رابطه از طرفي به بركت كنترل بيماري هاي عفوني، با كاهش مرگ و مير مادران و كودكان، مواجه گرديده و ازطرف ديگر شاهد افزايش جمعيت، مي باشيم و رعايت موازين بهداشتي، برخورداري از خدمات مربوطه و ارتقاء استانداردهاي زندگي باعث افزايش اميد به زندگي و پيرشدن جمعيت ها شده و بر راس هرم سنّي جمعيت و به عبارت واضح تر بر جمعيت سالمندان، افزوده و باعث افزايش بروز بيماري هاي مزمن مرتبط با سالمندي و مرگ ناشي از اين بيماري ها در اين گروه سنّي گرديده است.

اسلاید 11 :

به مجموعة تغييرات اپيدميولوژيك و دموگرافيك مورد اشاره، اصطلاحاً گذار سلامت (Health transition) گفته مي شود.
هرچند در سوّمين گذار اپيدميولوژيك، از ميزان مرگ ناشي از بيماري هاي عفوني كاسته شده و بر اميد به زندگي در بدو تولّد، افزوده گرديده است ولي اين تغييراتِ مثبت، براي تمام مردم جهان، به هيچ وجه، يكسان نبوده است و از اينها گذشته الگوي مرگ نيز در كشورهاي مختلف جهان، با يكديگر متفاوت بوده به طوري كه از تعداد 57 ميليون مورد مرگي كه در سال 2002 رخ داده است حدود 20% آن در نوجوانان و كودكان كمتر از20 ساله آنهم عمدتا (98%) در كشورهاي درحال توسعه، حادث گرديده در حاليكه بيش از 60% موارد مرگ در كشورهاي توسعه يافته، در سنين 70 سالگي به وقوع پيوسته است

اسلاید 12 :

نوپديدي و بازپديدي بيماري هاي عفوني و امواج سه گانه گذار اپيدميولوژيك

پديده نوپديدي بيماري هاي عفوني در حال حاضر حاكي از وقوع سوّمين گذار اپيدميولوژيك است كه با سه موج عظيم، مشخص گرديده است :
1 ـ بسياري از بيماري هائي كه قبلا وجود نداشته است طي سه دهة گذشته پا به عرصه وجود گذاشته و مرگ و مير فراواني در بالغين به بار آورده است.
2 ـ بر ميزان بروز و شيوع بسياري از بيماري هائي كه تصور مي رفت، تحت كنترل مي باشند، افزوده شده است.
3 ـ بسياري از بيماري هائي كه قبلا به آنتي بيوتيك هاي موجود، پاسخ مي دادند با سرعتي بيش از زمان لازم براي توليد آنتي بيوتيك هاي موثر، نسبت به داروهاي موجود، مقاوم شده اند.

اسلاید 13 :

نوپديدي هاي اخير
از سال 1973 تا كنون بيش از 30 عامل بيماريزاي جديد، شناسائي شده است به طوري كه بسياري از آن ها از قبل نيز وجود داشته ولي تشخيص داده نشده بوده و تعدادي از آن ها وجود نداشته و طي اين مدت، پا به عرصه وجود گذاشته اند كه از نظر تعريف كلّي، تفاوتي بين اين دو گروه نبوده و همگي جزو عوامل عفونتزاي نوپديد، طبقه بندي مي شوند.
HIV/AIDS
بازپديدي سل, نه تنها در دنياي غرب بلكه در كل جهان طغيان كرده
بازپديدي ديفتري در شوروي سابق كه حاصل توقف واكسيناسيون جامعه اي بود كه به غلط تصور مي شد براي هميشه در مقابل اين بيماري، مصون گرديده اند، باعث وقوع بزرگترين همه گيري اين بيماري در سرزمين گسترده شوروي سابق شده است.
نوپديدي بيماري هاي غيرمسري قلب و عروق، ناشي از استعمال دخانيات و حوادث و سوانح رانندگي و امثال اينها كه زائيده تمدّن و شهرنشيني و تغيير در شيوة زندگي هستند

اسلاید 14 :

واژه های متداول در اپيدميولوژی
عفونت (Infection):
ورود وگسترش و یا تکثير عامل عفونی بيماریزا دربدن انسان یا حیوان

زدگی((Infestation شپشک زدگی یا انگل زدگی: رشد و تکثیر عوامل بیماری زا در سطح بدن (به جای درون بدن) مثل شپش تن

آلودگی:(Contamination) وجود عامل بيماریزای عفونی بر سطح بدن
،لباس،اسباب بازی،بسترخواب،لوازم جراحی یا دیگرلوازم بيجان یابر روی مواد از جمله آب،شير ،خوراک راآلودگی ميکروبی نامند

اسلاید 15 :

بیماری واگیر((Contagious Diseaseیا بیماری عفونی((Infectious Disease:
ناخوشی که در نتیجه عوامل عفونی و یا ترشحات زهرگونه آنها بوجود می آید و می تواند از انسان و یا حیوان مبتلا و یا مخزن به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم با کمک گیاه و یا حیوان واسطه ناقل و یا اجسام بی جان به افراد حساس منتقل پیدا کند.
عامل بیماریزا(Agent of disease):
چیزی مانند یک خرده زیستمند، ماده شیمیایی یا نوعی از تشعشعات که وجود یا افزایش و یا کاهش نسبی اش برای وقوع یک بیماری ضرورت داشته باشد.
ميزبان(Host):
انسان یا حيوان که جایی برای جایگزینی یاادامه زندگی عامل بيماریزای عفونی بصورت طبيعی با شد

اسلاید 16 :

میزبان نهایی یا اولیه: اگر عامل انگلی یا عفونی در بدن ميزبان به دوره بلوغ جنسی برسد یا مراحل جنسی خود را بگذراند.مانند پشه آنوفل

ميزبان ثانوی یا واسطه: ميزبانی که عامل عفونی یا انگلی حالت غير جنسی یا لاروی خود رادربدن آنها بگذراند.مانند کرم پيوک درسخت پوست

ميزبان انتقالی: وقتی که عامل زنده بيماریزا بدون آنکه تکامل یابد در بدن حامل بماند. آلودگی به شپش

اسلاید 17 :

بیماری بومی Endemic)):
بيماری یا عامل بيماریزایی که بطور پایداردر یک منطقه جغرافيایی یا گروه جمعيتی وجود داشته باشد بدون آنکه از خارج به آن وارد شده باشد.

همه گیری(Epidemic):
بروز غيرمعمول بيماری در یک جامعه یا منطقه یا رویداد غيرمعمول ورفتارهای ویژه مرتبط با سلامتی یا دیگروقایع مرتبط با بهداشت که آشکارا بيش از رویداد پيش بينی شده باشد.

تک گیرSporadic)):
به معنی پراکندگی است، یعنی موارد بيماری بطور نامنظم وگاه وبيگاه پراکنده ومعمولآبصورت نادر بروز ميکند.

اسلاید 18 :

عالمگیر Pandemic)):
بيماری همه گير است که بطور معمول نسبت بزرگی ازجمعيت را دچار ميکند ودر یک منطقه جغرافيایی گسترده مانند بخشی از یک کشور یا یک قاره جهان روی ميدهد.

بيماری بيگانه یا خارجی (Exotic):
هر گاه بيماری درکشوری روی نداده ولی از خارج به آن وارد شود .

بیماری تمام بومی( Disease Holo Endemic):
بیماری ای که در سال های نخست زندگی از شیوع بالایی برخوردار است(کودکان را بیشتر مبتلا می کند) و در بالغین به نوعی حالت تعادل می رسد و در نتیجه شیوعش در بالغین نسبت به کودکان کمتر است گفته می شود.مانند مالاریا که در بسیاری از جوامع یک بیماری تمام بومی است.

اسلاید 19 :

بیماری فرابومی(Hyper Endemic Disease):
بیماری که به صورت مداوم با بروز و شیوع بالا در منطقه وجود داشته باشد و تقریبا همگان در همه سنین به نسبت مساوی به آن مبتلا هستند گویند.

همه گیری حیوانی(Epizootic):همه گیری یک بیماری در بین حیوانات
همه گیری طیور( Epornithic): همه گیری یک بیماری در بین طیور

بيماریهای مشترک انسان ودامZoonosis):):
یک عفونت یا بيماری عفونی که در شرایط طبيعی ميتواند از جانور مهره داربه انسان انتقال یابد

اسلاید 20 :

عفونت های بيمارستانی (Nosocomial Infection):
شامل عفونت هایی است که در بيمارستان رخ مي دهد ولی بعد ازترخيص بيمار آشکار ميشود ونيز به عفونت هایی گفته ميشود که در بين کارکنان این مرکز روی مي دهد.
عفونت های فرصت طلب (Opportunistic):
هنگامی که نقصی در دفاع ميزبان در برابر عفونت وجود داشته باشد واز این روایجاد بيماری نماید.
بيماری ناشی از دخالت پزشک (Iatrogenic Disease):
هرگونه پيامد ناخواسته یا نا مطلوب ناشی از روشهای پيشگيری،تشخيصی یا درمانی که سبب نقص عضو ،از کارافتادگی،ناتوانی یا مرگ شود که به علت کار متخصصان حرفه ای پزشکی یا کارهای متخصصان دیگرحرفه های بهداشتی باشد
ریشه کنی ( Eradication):
قطع انتقال عفونت یا پایان دادن به زندگی عامل بيماریزا از طریق مراقبت ومحصور کردن بيماری راگویند