بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خدا
تصمیم گیری در مسائل مالی
فصل دهم : مدیریت وجه نقد و نقدینگی
اسلاید 2 :
مدیریت وجه نقد فعالیت بسیار مهمی است و مدیران مالی بسیاری از شرکت ها، مخصوصا شرکت های
خدماتی و خرده فروشی، بخش عمده ای از وقت خود را به این موضوع اختصاص می دهند.
میزان سرمایه گذاری در وجه نقد در حداقل ممکن باشد و در عین حال شرکت
به صورت موثر وکارا عملیات خود را ادامه دهد. به عبارت خلاصه تر :
مطالبات خود را به سرعت وصول کند و صورت حساب های خود را دیر بپردازد.
شرکت ها باید وجوه مازاد و راکد خود را به صورت موقت در اوراق بهادار کوتاه مدت قابل فروش سرمایه
گذاری کنند. این اوراق را می توان در بازار های مالی خرید و فروش کرد. ریسک نکول این اوراق بسیار
اندک است و معمولا قابلیت خرید و فروش بالایی دارند.
هدف اصلی مدیریت وجه نقد
مدیریت وجه نقد و نقدینگی
اسلاید 3 :
دلایل نگهداری وجه نقد
جان مینارد کینز در کتاب معروف خود به نام نظریه عمومی اشتغال، نرخ بهره و پول، سه انگیزه برای
نگهداری وجه نقد ذکر کرد که عبارتند از :
انگیزه سفته بازی انگیزه احتیاطی انگیزه معاملاتی
انگیزه سفته بازی : در انگیزه سفته بازی، وجه نقد نگهداری می شود تا بتوان ازشرایطی همچون حراج
کالاها همراه با تخفیفی که ممکن است پیش آید، همچنین نرخ های بهره جذاب و در مورد شرکت های
بین المللی از نوسانهای مطلوب نرخ ارز استفاده کرد.
بعضی از شرکت ها نیز می توانند با توجه به ظرفیت استفاده نشده استقراض و اوراق بهادار قابل فروش
برای برآورده کردن انگیزه های سفته بازی خود استفاده کنند. بنابراین یک شرکت مدرن می تواند برای
نگهداری نقدینگی، انگیزه سفته بازی داشته باشد، ولی لزوما وجه نقد نگهداری نمی کند.
اسلاید 4 :
دلایل نگهداری وجه نقد
انگیزه احتیاطی : مطالبی که در مورد انگیزه سفته بازی مطرح شد تا حدودی در مورد انگیزه احتیاطی
هم صادق است. شرکت ها برای مقابله با نیازهای پیش بینی نشده، ذخیره احتیاطی نگه می دارند. این
ذخایر احتیاطی معمولا به صورت اوراق بهادار قابل فروش نگهداری می شوند که در صورت نیاز بتوان به
راحتی آن را به وجه نقد تبدیل کرد. برای مثال ارزش ابزارهای بازار پول مانند اوراق خزانه و اوراق تجاری
نسبتا معین و نقد شوندگی آنها بسیار زیاد است؛ بنابراین در واقع نیازی نیست که مبالغ بسیار زیادی وجه
نقد به دلایل احتیاطی نگهداری شود.
انگیزه معاملاتی : در انگیزه معاملاتی، وجه نقد نگهداری می شود تا با استفاده از آن صورت حسابها
پرداخت شوند. وجه نقد مورد نیاز مربوط به معاملات یک شرکت از پرداخت های عادی و وصول مطالبات
آن ناشی می گردد. با توجه به اینکه جریانات نقدی ورودی و خروجی کاملا همزمان نیستند، مقداری وجه
نقد لازم است تا از آن به عنوان ضربه گیر استفاده کرد. با توجه به در عصر حاضر بسیاری از پرداخت ها به
صورت الکترونیکی و غیر کاغذی انجام می شود، ممکن است ضرورت معاملاتی وجه نقد تا حدودی محو
شود.
اسلاید 5 :
اگر وجه نقدی که یک شرکت نگه می دارد، بیش از حداقل مقدار لازم باشد، آن شرکت متحمل
هزینه فرصت خواهد شد. در نگهداری وجه نقد اضافی که بصورت پول درگردش و یا سپرده بانکی
است، هزینه فرصت برابر است با درآمد بهره ای که می توان با استفاده از وجه نقد در سایر موارد
کسب کرد. برای مثال : سرمایه گذاری در اوراق بهادار قابل فروش.
با توجه به اینکه وجه نقد دارای هزینه فرصت است، چرا شرکت ها دست به چنین کاری می زنند؟
چون مانده وجه نقد باید در سطحی حفظ شود که بتوان با آن نیازهای معاملاتی را تامین کرد.
شرکت برای تعیین مانده مطلوب وجه نقد، باید منافع نگهداری وجه نقد را با هزینه های آن مقایسه کند.
هزینه های نگهداری وجه نقد
سوال
پاسخ
اسلاید 6 :
مدیریت وجه نقد در مقایسه با مدیریت نقدینگی
مقدار بهینه دارایی های نقدی است که شرکت باید نگه دارد
و بعد خاصی از سیاست های مدیریت دارایی های جاری است
مدیریت وجه نقد ارتباط بسیار زیادی با بهینه کردن سازوکارهای وصول و پرداخت وجه نقد دارد
تعیین مانده مطلوب وجه نقد : برای تعیین مانده مطلوب وجه نقد باید بین هزینه های فرصت نگهداری وجه نقد بسیار زیاد (هزینه های نگهداری) و هزینه های نگهداری وجه نقد بسیار کم (هزینه های کمبود) تعادل برقرار کرد. ماهیت دو هزینه یاد شده به سیاست شرکت در مورد سرمایه درگردش بستگی دارد.
اسلاید 7 :
تعیین مانده مطلوب وجه نقد
در ثابت بودن سایر عوامل:
هرچه هرچه نرخ بهره بالاتر باشد، مانده مطلوب وجه نقد پایین تر خواهد بود.
هرچه هزینه معاملات اوراق بهادار قابل فروش بیشتر باشد، مانده مطلوب وجه نقد بیشتر است.
اسلاید 8 :
سایر عوامل موثر مربوط بر مانده مطلوب وجه نقد
اولا در بحث مدیریت وجه نقد فرض می کنیم که شرکت وجه نقد را با فروش اوراق بهادار قابل
فروش، مثل اوراق خزانه بدست آورد. روش دیگر تهیه وجه نقد استقراض است. استقراض موارد
زیر را به مدیریت وجه نقد اضافه می کند:
احتمالا هزینه وام بیش از هزینه فروش اوراق بهادار قابل فروش است، زیرا نرخ بهره وام های جدید احتمالا بیشتر خواهد بود.
درصورت تمایل مدیریت شرکت به ذخیره وجه نقد کم، نیاز به استقراض بیشتر خواهد شد
در چنین شرایطی، شرکت برای اکثر جریانات نقدی پیش بینی شده و پیش بینی نشده ناچار به گرفتن وام خواهد بود.
ثانیا در شرکت های بزرگ، هزینه خرید و فروش اوراق بهادار در مقایسه با هزینه های فرصت نگهداری وجه نقد بسیار اندک است. شرکت های بزرگ، اوراق بهادار را به صورت روزانه خرید و فروش می کنند؛ پس به احتمال زیاد هیچگاه مبلغ هنگفتی از وجه نقد خودرا راکد نگه نمی دارند
اسلاید 9 :
چک های درجریان
ممکن است مانده وجه نقد در دفتر با مبلغ موجود در حساب بانکی تفاوت داشته باشد. مانده وجه نقدی که در دفاتر شرکت وجود دارد را می نامند و مانده وجه نقدی که در حساب بانکی شرکت وجود دارد نامیده می شود. تفاوت ما بین مانده قابل استفاده و مانده دفتری را می نامند.
چک های صادر شده در جریان : وقتی شرکتی چک صادر می کند، چک های صادر شده در جریان شکل می گیرد و موجب کاهش مانده دفتری می شود ولی مانده قابل استفاده بدون تغییر می ماند.
برای مثال فرض کنید شرکت جنرال مکانیکز در حال حاضر 100/000 هزار دلار سپرده نزد بانک دارد. در 8 ژوئن مقداری مواد خام می خرد و با پست الکترونیک یک چک 100/000 دلاری برای تامین کننده می فرستد. در نتیجه، مانده دفتری شرکت بلافاصه 100/000 دلار کاهش می یابد.
مانده دفتری
مانده قابل استفاده
چک های درجریان
اسلاید 10 :
چک های صادر شده درجریان
ولی بانک شرکت جنرال مکانیکز تا زمانی که دارنده چک برای نقد کردن آن به بانک مراجعه نکند
مثلا 14 ژوئن از آن بی اطلاع است. در فاصله مراجعه ی دارنده چک به بانک، مانده قابل استفاده
شرکت 100/000 دلار بیش از مانده دفتری آن است.
مانده دفتری - مانده قابل استفاده = چکهای در جریان
= 100.000– 100.000
اما وظعیت وجه نقد شرکت جنرال مکانیکز در فاصله بین 8 تا 14 ژوئن به صورت زیر است:
مانده دفتری - مانده قابل استفاده = چکهای صادر شده درجریان
= 0- 100.000
شرکت می تواند مانده قابل استفاده را به صورت موقت در اوراق بهادار قابل فروش سرمایه گذاری
کند و بهره زیادی به دست آورد.
100.000
اسلاید 11 :
چک های دریافت شده درجریان و خالص چک های درجریان
چک هایی را که شرکت دریافت می کند، چک های دریافت شده در جریان می نامند. این چک ها
مانده دفتری را افزایش می دهند، ولی موجب تغییر فوری در مانده قابل استفاده نمی شوند.
مانده دفتری - مانده قابل استفاده = چکهای در جریان
= 100.000– 100.000
مانده دفتری - مانده قابل استفاده = چکهای دریافت شده درجریان
= 200.000 – 100.000
بنابراین مجموع چکهای درجریان صادر شده و دریافت شده برابر است با خالص چکهای درجریان.
اگر خالص چکهای درجریان مثبت باشد، چکهای صادر شده در جریان بیش از چکهای دریافت
شده و همچنین مانده قابل استفاده بیش از مانده دفتری است. این حالت برای شرکت مطلوب
است.
(100.000)
اسلاید 12 :
خالص چک های درجریان
اگر خالص چکهای درجریان منفی باشد، چکهای دریافت شده در جریان بیش از چکهای صادر
شده و همچنین مانده قابل استفاده کمتر از مانده دفتری است. چنین حالتی برای شرکت نا
مطلوب خواهد بود؛ زیرا مقدار واقعی وجه نقد شرکت بیش از مبلغی است که دفاتر بانک نشان
می دهد، ولی شرکت نمی تواند از این وجوه استفاده کند.
هر شرکت باید بیشتر از مانده دفتری به خالص چکهای درجریان و مانده قابل استفاده توجه کند.
مدیریت چک های درجریان : شامل کنترل دریافت ها و پرداخت های وجه نقد است.
هدف دریافت
وجه نقد
هدف پرداخت
وجه نقد
تسریع وصول مطالبات و کاهش فاصله زمانی بین
پرداخت شدن حساب های مشتریان با وصول چک ها
کنترل پرداخت ها و به حداقل رساندن هزینه هایی
که شرکت برای پرداخت های خود متحمل می شود
اسلاید 13 :
مدیریت چک های درجریان
مطالب مربوط به چک های درجریان را می توان به 3 مرحله تقسیم کرد:
دریافت چک: قسمتی از فرآیند دریافت و پرداخت است که از تاریخ صدور چک تا رسیدن
آن به دست گیرنده با سامانه پستی طول می کشد.
پردازش چک: طول مدتی که دریافت کننده، چک را نقد می کند و وجه آن را به حساب
بانکی خود واریز می کند.
قابل استفاده بودن مبلغ چک: به مدت زمان مورد نیاز برای پایاپای کردن چک در نظام
بانکی اشاره دارد. برای مثال، در کشور کانادا این مرحله نمی تواند بیش از یک روز به طول
بیانجامد و مدت آن غالبا صفر است.
سرعت بخشیدن به وصول مطالبات شامل کاهش یک یا بیش از یک مرحله از مراحل
فوق است. کند کردن یا به عبارتی مدیریت پرداخت ها هم شامل طولانی تر کردن
یکی از موارد ذکر شده می باشد.
نکته
اسلاید 14 :
محاسبه چک های درجریان
حجم چک های درجریان هم به ارزش دلاری و هم به مدت زمان وصول آن ها بستگی دارد.
میانگین روزانه چک های درجریان شما چقدر است؟
مجموع چک های درجریان 3/000 = 500 * 6
میانگین روزانه چک های درجریان با فرض سی روز بودن هر ماه
چک های در جریان مدت 6 روز در ماه
500 دلار و 24 روز باقیمانده صفر است.
سوال
راه اول
راه دوم
اسلاید 15 :
محاسبه چک های درجریان چند رسیدی
در صورتی که تعداد رسیدها زیاد باشد، محاسبات مقداری پیچیده تر خواهد شد. فرض کنید
شرکت کانسپت هر ماهه دو چک به شرح زیر دریافت کند:
= میانگین روزانه چک های درجریان
پس به طور میانگین روزانه 2/000/000 دلار وجود دارد که هنوز وصول نشده و در دسترس نیست
اسلاید 16 :
محاسبه چک های درجریان چند رسیدی
روش دیگر بدست آوردن مثال گذشته این است که بعد از محاسبه میانگین روزانه چک ها، آنها
را در میانگین موزون تاخیر ضرب کنیم.
= میانگین روزانه چکها
از مجموع این 8 میلیون دلار، 5 میلیون یا آن پس از نه روز و باقیمانده هم پس از پنج
روز وصول می شود.
= میانگین موزون تاخیر
بنابراین میانگین روزانه چک های درجریان برابر است با:
266.667 * 7.5 = 2.000.000
اسلاید 17 :
هزینه چک های درجریان
هزینه اصلی که چکهای دریافت شده درجریان به شرکت وارد می کند، هزینه فرصت
ناشی از قابل استفاده نبودن وجه نقد است. اگر این وجه نقد در اختیار شرکت باشد،
حداقل کاری که می تواند انجام دهد این است که با سرمایه گذاری آن درآمد بهره کسب
کند.
حذف چک های درجریان (تبدیل کردن آنها به وجه نقد)، باعث بدست آوردن وجه نقد
اضافی می شود.
به عبارت دیگر ارزش فعلی حذف چکهای درجریان برابر است با مجموع چک های در
جریان. اگر در ارتباط با حذف چکهای درجریان، هزینه ای پرداخت شود، این هزینه از
مبلغ اضافی دریافت شده کسر و خالص ارزش فعلی بدست می آید.
اسلاید 18 :
تبادل الکترونیکی داده ها، پایان چک های درجریان
تبادل الکترونیکی داده ها به روند رو به رشد مبادله مستقیم و الکترونیکی در بین انواع شرکت ها
اشاره دارد. تبادل الکترونیکی داده های مالی نیز به انتقال الکترونیکی اطلاعات مالی و وجوه در
شرکت ها اطلاق می شود.
کاهش چشمگیر مدت زمان مورد نیاز برای آغاز و تکمیل یک معامله
تجاری و همچنین کاهش عمده و یا حذف چک های درجریان
پیچیدگی راه اندازی تبادل الکترونیکی داده ها و گران بودن آن
نقطه قوت
نقطه ضعف
اسلاید 19 :
سرعت بخشیدن به وصول مطالبات
همانطور که قبلا مطرح شد، قسمت اصلی فرآیند وصول وجه نقد، دریافت، پردازش و پایاپای کردن
چک (قابل استفاده بودن چک) است. شکل 2-10 این فرآیند را به خوبی نشان می دهد.
اسلاید 20 :
شرکت می تواند برای وصول وجه نقد از راهکارهای مختلفی استفاده کند؛ به نحوی که وصول
وجوه تسریع شود. شرکت های بزرگ از سیستم های رایانه ای وجه نقد استفاده می کنند که این
سیستم ها عبارتند از:
وصول غیر متمرکز مطالبات: صورت حسابها در محل شرکت پرداخت می شود و هیچ گونه
تاخیری از بابت ارسال چک وجود ندارد.
صندوق های پستی: فرآیند وصول مطالبات در این سامانه با ارسال چک های مشتریان آغاز
می شود؛ اما در این سامانه، آنان چک های خود را به جای شرکت به یک صندوق پستی اداری
ارسال می کنند. استفاده از سامانه صندوق پستی زمان ارسال چک و پردازش چک را کاهش
می دهد.
پرداخت های از قبل مجاز شده: پرداخت های تعهد شده یا قسطی مانند اقساط بیمه نامه،
مستقیما و بدون استفاده از کاغذ، از حساب مشتری به حساب شرکت فروشنده منتقل می شود.
در این سامانه، ارسال و پردازش چکهای درجریان وجود ندارد.
راهکارهای مختلف وصول
وجه نقد
