بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت
اسلاید 2 :
سرطان درحال حاضر به عنوان سومین علت مرگ ومیر دراکثر جوامع از جمله در ایران مطرح می باشد.
در سال هاي اخیر میزان بروز برخی از سرطان ها از جمله سرطان هاي روده و پستان افزایش روزافزونی داشته است
لذا امروزه سرطانها یکی از اولویتهاي مهم بخش سلامت در ایران بشمار می روند و توجه به این نوع بیماري ها وبرنامه ریزي براي کنترل آنها امري بسیار ضروري و مهم بوده و میتواند نقش بسیار مهمی در ارتقاي سطح سلامت در جامعه ایفا نماید.
اولین قدم در کنترل سرطان، جمع آوري اطلاعات و آمار دقیق و کامل از بیماران سرطانی می باشد
جمع آوري اطلاعات دقیق و کامل از بیماران سرطانی در برنامه ریزي صحیح براي کنترل سرطان بسیار ضروری است.
در حقیقت اولین و مهمترین مرحله در طراحی برنامه جامع کنترل سرطان ایران می باشد.
اسلاید 3 :
تاریخچه :
پس از تصویب قانون ثبت و گزارش اجباری بیماریهای سرطانی توسط مجلس شورای اسلامی به تاریخهای 18 خرداد 1360 به صورت آزمایشی و سپس 5 مهر 1363به صورت نهایی و تدوین دستورالعمل اجرایی این قانون توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که سازمان مبارزه با سرطان )یا جانشین آن( را مسوول اجرای این برنامه مشخص کرد
قانون ثبت و گزارش اجباري بیماري هاي سرطانی
ماده واحده – به منظور بررسی و تحقیقات اپیدمیولوژیک و پیشگیري منطقهاي و تنظیم آماري بیماريهاي سرطانی، کلیه مؤسسات درمانی، آزمایشگاههاي آسیبشناسی و تشخیص طبی اعم از دولتی و غیر دولتی مکلفند در مناطق معینی از کشور که امکانات لازم موجود است هر بافت و نمونه اي را که به هر عنوان "تشخیص، درمان و تجسس" از بدن انسان زنده نمونه برداري میشود، مورد آزمایش قرار دهند و چنانچه به موارد سرطانی و یا مشکوك به سرطان برخورد نمودند، نتیجه آزمایش و اطلاعات مورد لزوم را طبق ضوابطی که در آیین نامه اجرایی این قانون تعیین خواهد شد، محرمانه به مراکزي که وزارت بهداري تعیین خواهد کرد، ارسال دارند.
اسلاید 4 :
تبصره 1 – متخلفین از این قانون از طریق نظام پزشکی تحت تعقیب قرار خواهند گرفت.
تبصره 2 – تشخیص و تعیین مناطقی که این قانون در آنها به مورد اجراء گذاشته خواهد شد با وزارت بهداري
است.
تبصره 3 – آییننامه اجرایی این قانون حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب تهیه و پس از تأیید وزیر بهداري قابل اجراء است.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و سه تبصره در جلسه روز پنجشنبه پنجم مهر ماه یک هزار و سیصد و شصت و سه تصویب و درتاریخ 17/7/1363به تأیید شوراي محترم نگهبان رسیده است.
رییس مجلس شوراي اسلامی – اکبر هاشمی
اسلاید 5 :
آیین نامه اجرایی قانون ثبت و گزارش اجباري بیماري هاي سرطانی- مصوب 1363/7/5 در 11 ماده تدوین شده است
ماده 1(از آئین نامه): وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مرکز یا مراکزي را براي ثبت و گزارش اجباري
موارد بیماريهاي سرطانی تعیین و به کلیه پزشکان و موسسات بهداشتی و درمانی سراسر کشور اعلام میدارد.
ماده 2 (از آئین نامه): معاونت امور بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از طریق سازمان مبارزه با
سرطان یا جانشین آن مسئول اجراي قانون، ثبت و گزارش اجباري بیماريهاي سرطانی است.
اسلاید 6 :
ماده 3 (از آئین نامه): مناطقی که قانون ثبت اجباري موارد بیماريهاي سرطانی باید در آنها اجرا شود در کمیتهاي
مرکب از نمایندگان معاونت امور درمان، معاونت امور بهداشتی و معاونت امور دارویی و آزمایشگاهی و سازمان نظام
پزشکی تعیین و اعلام خواهد شد. تبصره - مناطقی که بعداً امکان اجراي قانون در آنها فراهم شود به پیشنهاد معاونت
امور بهداشتی و تأیید کمیته مذکور تعیین و بتدریج اعلام خواهد شد.
ماده 4 (از آئین نامه): فرم هاي ثبت اجباري بیماريهاي سرطانی از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
تهیه و در دسترس کلیه پزشکان و موسسات درمانی مناطقی که قانون در آنها به موقع اجرا گذاشته خواهد شد قرار
میگیرد.
ماده 5 (از آئین نامه): موارد ثبت و گزارش اجباري بیماري هاي سرطانی طبق لیستی از طرف سازمان مبارزه با سرطان
با مرکز ثبت اجباري (سازمان مبارزه با سرطان یا جانشین آن) تعیین و در دسترس کلیه پزشکان و موسسات بهداشتی -
درمانی سراسر کشور قرار می گیرد
اسلاید 7 :
ماده 6 (از آئین نامه): کدهاي ثبت بیماريهاي سرطانی منطبق بر کد بین المللی سازمان بهداشت جهانی است.
ماده 7 (از آئین نامه): اساس ثبت بیماريهاي سرطان منطبق بر برگه هیستولوژي و یا خون شناسی یا اتوپسی با تأیید هیستولوژي است که مبنی بر اطلاعات دقیق بالینی پزشک و یا پزشکان معالج تنظیم میگردد.
تبصره 1 - یک نسخه از فرم گزارش شده می بایستی در بایگانی آزمایشگاه و یا موسسهاي که فرم صادر کرده نگهداري شود.
تبصره 2 - در مواردي که آزمایشهاي هیستولوژي و خون شناسی به تشخیص قطعی منجر نشود ولی سرطانی بودن آن مورد تأیید باشد مشمول ماده 5 است.
تبصره 3 - هر نوع بافت و بافت هایی که بعنوان بیوپسی یا جراحی از بدن خارج میگردد بایستی توسط پزشک جراح و یا بیوپسی کننده براي آزمایش هیستوپاتولوژي ارسال گردد به استثناي موارد زیر (مگر آن که جراح مسئول آزمایش نسج را لازم بداند):
1 - اعمال جراحی در کودکان از قبیل ختنه-لوزه-هیدروسل
2 - اعمال جراحی فتق -واریس-شکافتن آبسه و یا کشیدن ناخن و دندان.
3 - سوانح سوختگی و جراحیهاي ترمیمی.
4 - هر گونه نسج که هنگام زایمان طبیعی با سزارین از جنین و یا مادر برداشت میشود.
5 - اعمال جراحی ترمیمی گوش و حلق و بینی و چشم و کاتاراکت.
اسلاید 8 :
ماده 8 (از آیین نامه): کلیه پزشکان و موسسات بهداشتی-درمانی و آزمایشگاه هاي آسیب شناسی و تشخیص طبی اعم از دولتی و غیر دولتی که به نحوي در تشخیص و درمان بیماران سرطانی مشارکت دارند بطور محرمانه موظف به کامل کردن فرم هاي موضوع ماده ( 4) این آئین نامه و تنظیم آمار و ارسال آن به مراکز موضوع ماده ( 1) این آئین نامهجهت ثبت بیماريهاي سرطانی هستند.
تبصره- مدیران عامل استانها موظف به آماده کردن مقدمات کار و همکاري لازم جهت اجراي این آئین نامه میباشند.
ماده 9 (از آئین نامه): تعقیب متخلفین از قانون ثبت و گزارش اجباري بیماريهاي سرطانی و آئین نامه مربوطه با
سازمان نظام پزشکی خواهد بود.
ماده 10 (از آئین نامه): وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی سالانه آمار بیماريهاي سرطانی ثبت شده از نظر ویژگیهاي اپیدمیولوژیک از قبیل شیوع سنی -جنسی -جغرافیایی و شغلی و علت مرگ منتشر می نماید. تبصره- این آمار می تواند مورد استفاده پژوهشگران، موسسات قانونی و همچنین موسسات بین المللی معتبر قرار گیرد.
1363/7/ ماده 11 (از آئین نامه): این آئین نامه به استناد قانون ثبت و گزارش اجباري بیماريهاي سرطانی مصوب 5 تهیه و به مورد اجرا گذاشته می شود.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
اسلاید 9 :
تفاهم نامه برنامه ملی ثبت سرطان در ایران
اسلاید 10 :
هدف تفاهم نامه: توسعه و تقویت برنامه ملی ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت در ایران
مابین معاونت بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در این تفاهم نامه به عنوان معاونت بهداشتی وزارت نامیده میشود
معاونت تحقیقات و فنآوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در این تفاهمنامه به عنوان معاونت تحقیقات وزارت نامیده میشود
و معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در این تفاهمنامه به عنوان معاونت درمان وزارت نامیده میشود
هدف نهایی برنامه ملی ثبت سرطان، جمع آوری و انتشار آمار دقیق و معتبر از سرطانها در سطح کشور در راستای ارتقاء سلامت مردم است.
اسلاید 11 :
ماده یک- هدف تفاهم نامه:
تسهیل، تسریع و هم افزایی در راستای توسعه و تقویت برنامه ملی ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت در ایران به منظور کاهش میزان مرگ و ناتوانی ناشی از سرطان
ماده دو:
دبیرخانه برنامه ملی ثبت سرطان ایران در معاونت بهداشتی وزارت دفتر مدیریت بیماریهای غیر واگیر، اداره سرطان مستقر شده و کلیه فعالیتهای مرتبط با توسعه برنامههای ثبت سرطان در سطح کشور تحت مدیریت آن واحد انجام میشود
اسلاید 12 :
ماده سه:
مسوول برنامه ملی ثبت سرطان با موافقت مشترک معاونتهای بهداشتی، تحقیقات و درمان وزارت
و با ابلاغ معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منصوب میگردد.
ماده چهار:
اهداف و وظایف اصلی برنامه ملی ثبت سرطان
ماده پنج:
منابع مالی راه اندازی برنامه ثبت سرطان به طور مشترک توسط معاونت بهداشتی، معاونت درمان و
معاونت تحقیقات وزارت تأمین خواهد شد. همچنین هر یك از دانشگاههای علوم پزشکی باید متناسب با
نیازها و شرایط خاص خود بخشی ازمنابع مالی مورد نیاز برنامه ثبت سرطان دانشگاه را تأمین نمایند.
اسلاید 13 :
ماده شش:
معاونت بهداشتی، زمینه استفاده از اطلاعات نظام سلامت که در جریان برنامههای پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطانها در سطح شبکه اولیه بهداشتی ) PHC فراهم میکند و » سامانه یكپارچه اطلاعات سرطان « (، تولید میشود را برای با بهره مندی از پتانسیل کارکنان نظام سلامت )بهورزان، ماماها و پزشکان خانواده( زمینه را برای ارایه خدمات در نظام مراقبتهای بهداشتی اولیه مبتنی بر اطلاعات جمعآوری شده از طریق برنامه ملی ثبت سرطان مهیا میسازد.
ماده هفت:
معاونت تحقیقات وزارت، تدوین و ارایه دستورالعمل استفاده از دادههای کلان ملی و نحوه انتشار اطلاعات صحیح را بر عهده دارد. همچنین با توجه به اهمیت برنامههای ثبت سرطان در حیطههای مختلف مرتبط با کنترل سرطان، به خصوص در زمینه تحقیقات سرطان، دانشگاههایی که موفق به راهاندازی برنامه ثبت سرطان در سطح استان شوند، در ارزشیابی سالانه از طرف معاونت تحقیقات از امتیازات فوقالعاده برخوردار خواهند شد.
اسلاید 14 :
ماده هشت:
معاونت درمان وزارت هماهنگی های لازم با مراکز تشخیصی و درمانی را در خصوص همکاری همه جانبه با برنامه ثبت سرطان انجام خواهد داد. همچنین معاونت درمان از طریق دفتر فن آوری اطلاعات معاونت، زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری مورد نیاز جهت تسهیل فرآیند جمع آوری داده ها از مراکز تشخیصی و درمانی بخشهای دولتی و خصوصی را فراهم نموده و امکان استفاده از ظرفیت ها و زیرساخت های موجود )مانند سامانه یكپارچه اطلاعات سرطان، سامانه های HIS در بیمارستان ها و .( را برای برنامه ثبت سرطان فراهم می نماید. همچنین فراهم آوردن سازوکار لازم از جمله در نظر گرفتن سنجه های اعتباربخشی برای مراکز درمانی و پاتولوژی جهت ارتقاء برنامه ثبت سرطان بر عهده این معاونت خواهد بود.
اسلاید 15 :
ماده نه:
در هر یك از دانشگاههای علوم پزشکی کشور، وظیفه مدیریت و اجرای برنامه ثبت سرطان به عهده دبیرخانه برنامه ثبت سرطان دانشگاه است. دبیرخانه برنامه ثبت سرطان در معاونت بهداشتی دانشگاه مستقر میگردد. حداقل نیروی انسانی مورد نیاز برای تشکیل دبیرخانه ثبت سرطان در دانشگاه عبارتست از: 1- مسئول برنامه ثبت سرطان دانشگاهی با مشخصات ذکر شده در ماده ده، 2- تعداد مطلوب کارشناس تماموقت ثبت سرطان بسته به جمعیت تحت پوشش و با اعلام دبیرخانه برنامه ملی ثبت سرطان.
ماده ده:
مدیریت برنامه ثبت سرطان در سطح دانشگاههای علوم پزشکی، به عهده مسئول ثبت سرطان دانشگاهی میباشد.
اسلاید 16 :
ماده یازده:
یکی از شروط اصلی در راه اندازی موفق یك برنامه ثبت سرطان این است که یك جمعیت یا یك منطقه جغرافیایی
مشخص را پوشش دهد
ماده دوازده- نحوه دسترسی و استفاده از دادههای برنامه ملی ثبت سرطان:
مالکیت معنوی دادههای برنامه ملی ثبت سرطان متعلق به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد. برنامه ریزی برای استفاده صحیح و مؤثر از دادههای ثبت سرطان یکی از عوامل بسیار مهم برای موفقیت در راه اندازی و تداوم برنامه ثبت سرطان میباشد.
اسلاید 17 :
(Case-finding) بخش 4 - فرآیند موردیابی
فرآیند مورد یابی عبارتست از یافتن کلیه موارد سرطانی جدید که در یک دوره زمانی مشخص در منطقه تحت
پوشش برنامه ثبت سرطان رخ می دهند.
1. تعریف مورد سرطانی قابل ثبت:
بطور کلی بیمارانی که باید در برنامه هاي ثبت سرطان ثبت شوند شامل موارد زیر هستند:
- کلیه موارد کارسینوما و سارکوما و کلیه مواردي که در بخش مورفولوژي از سیستم کدگذاري ICDOبعنوان موارد بدخیم (کد رفتار 3) مشخص شده اند باید ثبت شوند.
- کلیه موارد تومورهاي درجا insitu( کد رفتاری 2 در سیستم ICDO ) باید ثبت شوند.
نکته 1- در برنامه ملی ثبت سرطان صرفا تومورهاي اولیه ثبت می شوند و در موارد ثانویه شامل متاستازها، محل اولیه تومور ثبت می شود.
نکته 2- در برخی موارد در گزارشات تشخیصی و درمانی از اصطلاحات مبهم استفاده می شود. در این شرایط بر
اساس نوع اصطلاح بکار برده شده مطابق با جدول ذیل، در خصوص ثبت مورد سرطانی تصمیم گیري می شود :
اسلاید 18 :
اگر در گزارش سیتولوژي از اصطلاحات فوق استفاده شود و هیچ یافته پاتولوژي یا یافته هاي بالینی به نفع احتمال سرطان در فرد وجود نداشته باشد، این بیمار نباید بعنوان مورد سرطانی ثبت شود.
اسلاید 19 :
2. منابع اطلاعاتی براي موردیابی( Case Finding )
بیماران سرطانی در طی دوران بیماري خود به دلایل مختف به مراکز تشخیصی-درمانی و بهداشتی مراجعه مینمایند. بنابراین همه این مراکز تشخیصی،درمانی و بهداشتی بطور بالقوه بعنوان منایع جمع آوري اطلاعات در ثبت سرطان مطرح میباشند.
از بین این منابع، سه منبع شامل مراکز پاتولوژي، بیمارستانها و ثبت مرگ بعنوان منابع اصلی در ثبت سرطان بوده و جمعآوري اطلاعات از این منابع ضروري میباشد
ولی در مورد سایر منابع توصیه می شود با توجه به شرایط و محدودیتهاي موجود در هر جامعه، حدالامکان از بیشترین منابع ممکن اطلاعات جمع آوري شود.
- منابع اصلی و ضروري
1 - مراکز پاتولوژي دولتی، خصوصی، خیریه و تحقیقاتی
2 - بیمارستانهاي دولتی، خصوصی، خیریه و تحقیقاتی
3 - واحد ثبت مرگدر معاونت بهداشت
- سایر منابع
1 - مطب پزشکان (بخصوص متخصصین رادیوتراپی/انکولوژي،.)
2 - مراکز تصویربرداري
3 - سایر آزمایشگاهها
4 - واحد کنترل داروهاي مخدر (معاونت غذا و دارو)
5 - بیمهها
6 - مراکز بهداشتی و پزشکان خانواده
7 - مراکز پزشکی قانونی
8 - مراکز طب تسکینی
اسلاید 20 :
بخش 5 - داده هاي مورد نیاز براي ثبت موارد سرطانی
1-5 داده هاي ضروري در برنامه ثبت سرطان
نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی و جنس: این اطلاعات براي تشخیص هویت بیمار سرطانی
ضروري بوده و براي یافتن موارد تکراري و در صورت لزوم پیگیري هاي آینده بسیار مفید خواهند بودنقص در ثبت هر یک از این آیتمها تاثیر منفی قابل توجهی بر کیفیت داده هاي ثبت سرطان خواهد داشت. ترجیحا این اطلاعات باید از روي اطلاعات موجود در شناسنامه، کارت شناسایی ملی یا سایر اسناد هویتی بیمار استخراج گردند
2-1-5 تاریخ تولد و سن:این داده ها از موارد ضروري و بسیار مهم در برنامه ثبت سرطان هستند. بسیاري از
آنالیزها و محاسبات آماري در ثبت سرطان بر اساس سن بیماران سرطانی انجام می شود. بنابراین ثبت ناقص یا نادرست این داده ها تاثیر منفی زیادي بر کیفیت داده ها در ثبت سرطان خواهد داشت. ترجیحا تاریخ تولد بیمار باید از روي اطلاعات موجود در شناسنامه یا سایر اسناد هویتی بیمار استخراج گردند.
