بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
عنوان درس: روش تحقیق در علوم قرآن و حدیث
اسلاید 2 :
اهداف: هدف این درس، مأنوس ساختن دانشجو با تفکر خلّاق و منتج به یک نتیجه قابل ارائه، ایجاد آمادگی ذهنی برای اصطیاد مسائل ، آشنا کردن وی در سطحی محدود با تنوع روش های پژوهشی –به خصوص روش های کیفی- و دادن امکان برای انتخاب روش متناسب با تحقیق، دادن آموزش کافی برای طراحیريال اجرا و پیشبرد یک پژوهش تا مرحله نگارش و گزارش نویسی نهایی با مستند سازی قابل قبول است.
اسلاید 3 :
ارکان پژوهش:
1- هدفمند بودن: به هرگونه مطالعه، پژوهش گفته نمی شود، بلکه مهمترین ویژگی یک پژوهش، هدفمندی آن است، به عبارت دیگر، در پژوهش باید هدف، سمت حرکت و نتیجه ای که قرار است به آن برسیم مشخص باشد، به طور مثال شما به عنوان یک محقق، می خواهید یکی از علل و عوامل دین گریزی برخی جوانان را مورد بررسی قرار دهید.
این بررسی مشمول پژوهش و تحقیق است، بر خلاف مطالعه ای که شما می خواهید در باره یک مسأله مطالبی را بدانید.
اسلاید 4 :
2- روشمند بودن: برای سامان گرفتن یک پژوهش باید از راه و روش اعلام شده ای استفاده نماییم. (در جلسات بعدی روش ها را توضیح خواهیم داد).
3- مستند بودن: هر مدعایی در یک پژوهش باید سند داشته باشد، این کار می تواند با ارجاع به یک منبع پیشین یا استدلالی که در همین پژوهش ارائه می شود، صورت گیرد، بنابر این هیچ حرف بدون سندی در یک پژوهش زده نمی شود.
مثال: اگر از علامه طباطبایی، از کتاب المیزان مطلبی را استفاده کرده اید؛ پس از نقل مطلب می نویسید: (طباطبایی، 1390ش، ج10، ص180)
اسلاید 5 :
4- دقیق بودن: اگر بخواهیم در کارهای خود، به اهداف مورد نظر برسیم، باید دقت زیاد داشته باشیم،به طور مثال یک شیمی دان برای آزمایش اثر نمک در یک ماده، باید درجه خلوص و وزن نمک را دقیقا بداند
5- داشتن زبان مشترک: در اصطلاحات، روش ها و متودهایی که استفاده می کنیم باید یک زبان مشترک با دیگر پژوهشگران داشته باشیم تا کسانی که می خواهند از پژوهش ما استفاده کنند، توانایی درک مطلب ما را داشته باشند.
اگر از مجموعه اصطلاحات اختراعی خود استفاده نموده و حتی آنها را تعربف نکرده باشیم و از راه هایی وارد شویم که کسی جز ما آنها را نمی شناسد و آن راه ها را به مخاطبان خود معرفی نکنیم، دیگر امکان برقراری ارتباط با پژوهش ما را نخواهند داشت و به عبارتی پژوهش ما از حیّز انتفاع ساقط خواهد شد.
اسلاید 6 :
گونه های پژوهش(1):
تمامی پژوهش ها را می توان به دو نوع تقسیم کرد:
1- پژوهش های تبیینی: به آن دسته ازپژوهش ها که نوآوری ها و نییجه پژوهش قابل پیش بینی است، پژوهش های تبیینی گفته می شود.
2- پژوهش های اکتشافی: بر خلاف نوع قبلی در این نوع پژوهش، نتیجه پژوهش قابل پیش بینی نیست، مانند: کشف اقیانوس اطلس توسط کریستف کلمب، چرا که وی وقتی در اقیانوس اطلس سیر می کرد، اصلا اتفاقات پیش روی خود را نمی دانست و تصور نمی کرد، قاره جدیدی پیدا کند.
اسلاید 7 :
تفاوت های راهبردی پژوهش های تبیینی:
1- پژوهش های اکتشافی بر روش تکیه می کند، اما پژوهش های تبیینی بر روی مسأله.
2- پژوهش های اکتشافی برای کسانی است که در کار پژوهشی سابقه درخشان دارند و افراد مبتدی توان انجام این گونه پژوهش ها را ندارند، اما پژوهش های تبیینی این گونه نیستند.
اسلاید 8 :
گونه های پژوهش(2):
1- پژوهش های تاریخی: مطالعه و مقایسه پدیده ها در دو یا چند مقطع زمانی را پژوهش تاریخی می نامند، مانند: مقایسه مداحی ها در دو دوره قبل از انقلاب و پس از انقلاب یا مقایسه صله رحم در قرن بیستم و بیست ویکم.
2- پژوهش های مقایسه ای و تطبیقی: مقایسه یک پدیده با پدیده مشابه و البته نه به لحاظ دوره تاریخی، مانند مقایسه مراسم عزاداری و بزرگان دینی در اسلام با عزا داری مسیحیان اسپانیا
مقایسه حقوق مدنی در ایران و در یک کشور شرق آسیایی.
اسلاید 9 :
3- پژوهش های تحلیلی: پژوهش تطبیقی به پژوهشی گفته می شود که یک پدیده و مسأله بدون توجه به گذشته آن و یا مقایسه با مسأله دیگر مورد بررسی قرار گیرد.
مانند پژوهش در مسأله شفاعت از دیدگاه عقل.
نکته بسیار مهمّ: امکان ترکیب این سه گونه پژوهش وجود دارد. یک پژوهش ممکن است«تاریخی-تحلیلی» یا «تطبیقی-تحلیلی» یا «تاریخی-تحلیلی-تطبیقی» باشد، در نتیجه این سه گونه پژوهش مانعه الجمع نیستند، اما هر چه بیشتر آنها با هم ترکیب شوند، کار پژوهش سخت تر، دشوار تر خواهد بود.
