پاورپوینت عرفان و تصوف

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

طرح درس سالانه
فصل اول: عرفان و تصوف
فصل دوم: عرفان عملي و اسلامي

اسلاید 2 :

باسمه تعالي
فصل اول
عرفان و تصوف

اسلاید 3 :

عرفان
در لغت به معناي شناخت و شناسايي است.
در اصطلاح روش و طريقه اي ويژه است كه براي دستيابي و شناسايي حقايق هستي و پيوند ارتباط انسان با حقيقت ، برشهود ، اشراق و وصول و اتحاد با حقيقت تكيه مي كند و نيل به اين مرتبت را نه از طريق استدلال و برهان و فكر ، بلكه از راه تهذيب نفس و قطع علايق از دنيا و امور دنيوي و توجه تمام به امور روحاني و معنوي ميداند .

اسلاید 4 :

تكيه گاه عرفان علم حضوري است ( مدد ازدانش شهودي )
استفاده از برهان عقلي و يا دليل نقلي براي تأييد و تقويت و ايجاد دانش است نه براي اثبات اصل مطلب.
عرفان عملي : سير و سلوك و وصول و فنا
عرفان نظري : ضوابط و روش هاي كشف شهود

اسلاید 5 :

تصوف
تصوف مقام (صوف) يا (صفا) است.
به معني صافي شدن از تعلق به ما سوي الله و رذايل نفساني.
تعبير صوف به سه كلمه ي (صبر) ، (وفا) ، (فنا).
به كساني اطلاق ميشود كه : پشمينه پوش ، برخوردار از صفاي باطني ، قرار گيرنده در صف اول مقربان قرب حضرت حق و قناعت ورز به گياهان صحرايي بوده اند

اسلاید 6 :

تصوف و عرفان
اين واژه ، بيانگر نگاهي است كه بر اهميت شناخت قلبي و كشف و شهود دروني تأكيد كرده ، تزكيه باطن را يك اصل اساسي تلقي ميكند.
رياضت هاي دروني و جسماني را راهي مهم و اساسي در دستيابي به تطهير دروني ميداند و بر عزلت نشيني و خلوت نشيني ، تساهل و تسامح ، اخلاق مداري ، عشق ، محبت اصرار مي ورزد.
هر چند دو واژه گاهي اوقات مترادف هم ذكر ميشود اما داراي تفاوت هايي هستند

اسلاید 7 :

گاهي عرفان هدف نهايي تلقي ميگردد كه صوفيان به آن بار نيافته اند.
عالم و عابد صوفي همه طفلان رهند مرد اگر هست به جز عارف رباني نيست
گاه تصوف اشاره به گروهي از طبقات و اصناف متفاوت جامعه را مطرح كرده است.
(عرفان) به جنبه فرهنگي و علمي اهل شهود و كشف ، اطلاق ميگردد و تصوف به جنبه اجتماعي آنان
گاهي تصوف به گروهي اطلاق ميگردد كه عرفان و آموزه هاي آن را همچون ابزاري براي مطامع دنيوي و اين سويي قلمداد مي كنند و با اين كار خود معنايي ناخوشايند به آن مي بخشند.

اسلاید 8 :

عرفان و تصوف در اسلام
اصطلاح (عارف) و (عرفان) در قرن سوم هجري معمول گشت و در كلمات (جنيد) از عارفان برجسته قرن سوم مطرح بوده و البته اختمال دارد ريشه آن به قرن دوم برگردد.
ابوعلي سينا اولين حكيم اسلامي است كه عرفان را وارد حكمت و فلسفه كرد.

اسلاید 9 :

مقصود از عرفان و تصوف ، رويكرد دو شيوه اي است كه قبل از مصطلح شدن به عرفان و تصوف ، وجود داشته و آن نوري الهي است كه حق به تجلي خود ، آن را در دل دوستان خويش افكنده كه بدان حق را از باطل مي شناسند.
هدف غايي عرفان و تصوف حقيقي ، وصول به مرتبه ي ( توانايي نفس به معرفت حق است ) و اين معرفت برآمده از عمل است نه درس و كتاب و محبت مبتني بر ( مجاهده و رياضت ) است نه نتيجه استدلال و چون و چرائي كردن .
معرفت حضرت حق را برترين و اولين فريضه واجب تلقي كرده است.

اسلاید 10 :

شناخت حقيقي خداوند محدود به علم حضوري است.
شناخت خداوند به وسيله علم حضوري را ابراهيم خليل طي كرده :
(( وكذلك نري ابراهيم ملكوت السماوات والارض ))
اينجا منظور "رؤيت" است نه روايت.
درك ابراهيم شهودي بود.
درك شهودي خواسته ائمه معصومين بوده است.
(وانرابصار قلوبنا بضيا "نظرها اليك" و "وارزقني النظرالي و جهك الكريم (لاتحرمني النظر الي و جهك و ..
جمله امام علي (ماكنت اعبدربا لم اره.ويلك لاتدرك العيون ني مشاهده الابصار لكن رأته القلوب بحقائق الايمان)
اثبات درك و شهود عرفاني توسط آيات و روايات.

اسلاید 11 :

پيشينه عرفان و تصوف
اركان عمده تصوف
( اموري چون پرهيز از لذايذ دنيوي ، كشف و شهود ، وحدت وجود ، اتحاد و فناي در روح كلي
سابقه طولاني تصوف ( تصوف هندي ، چيني ، يوناني قبل از اسلام)

اسلاید 12 :

مراحل تصوف در اسلام
1- مرحله پيامبر ( با بهره گيري از برخي آموزه هاي اسلام – مانند ترجيح آخرت بر دنيا و هواهاي نفساني و اخلاق و توكل – شكل گرفت)
2- مرحله پس از رحلت پيامبر يعني زمان حضرت علي
امام علي (ع) اولين كسي بود كه در توسعه عرفان و تصوف اسلامي ، نقش مهمي ايفا كرد
بسياري از عرفا و صوفيان حقيقي سرچشمه عرفانشان را امام علي مي دانند

اسلاید 13 :

3- مرحله بعد از امام علي
اين مرحله را مي توان (عصر اهل صفه) نام نهاد
عارفاني چون (ابن عباسي ، سلمان فارسي ، ابوذر ، بلال و .)
مرحله جواني عرفان با عارفاني چون رابعه عدديه (م135ق) طي و مرحله رشد. عرفان با عارفاني چون با يزيد بسطامي (م بين261 و 264 ق) بود و مرحله نظم و كمال عرفان با پرورش صوفياني چون ابن فارض (م 632 ق) و ابن عربي (م 638) به انتها رسيد.
از قرن دهم به بعد ، عرفان و تصوف در اسلام شكل ديگري مي گيرد و بيشتر غرق در آداب و ظواهر و احياناً بدعت هاي گوناگون مي شود.
عده اي كه داخل در هيچ يك از سلسله هاي تصوف و عرفان نيستند در عرفان نظري محي الدين ابن عربي متخصص مي شوند. مانند ، صدرالمتألهين شيرازي ، فيض كاشاني، سعيد قمي ..

اسلاید 14 :

تصوف دروغين
تصوف حقيقي روش كساني بود كه آنان بيرون از رسوم متداول و صفوف نماز و . راهي به سوي حقيقت مي جستند و كساني بودند كه خوشي هاي اين جهان دام بر سر راهشان نمي گسترد
صوفيان واقعي داراي همتي بالا وتنها در سر ، سّر سويدايي دوست داشتند
دوري از اشراف و مردم از صوفيان در ابتدا رجوع به آنان وقتي كه حكام زورگو و ظاهر بين را مي ديدند

اسلاید 15 :

روي آوردن و اهميت يافتن تصوف ، موجب شد عده اي سودجو خرقه درويش به تن كرده و اداي صوفيان را دربياورند.
دگرگوني در تصوف حقيقي از آغاز قرن چهارم.
تصور خاصي از تصوف در قرن هفتم ( اين گروه ها فرد را بر جمع ترجيح ميدادند و به خود مشغول مي داشتند و مي گفتند : شخص به اطراف خود نگاه نكند ، چون تمركزش را از انديشه درباره خدا از دست مي دهد.
برداشت هاي افراطي عده اي از آيات "مذمت دنيا" و آياتي كه به زهد و تقوا دعوت مي كند بخش عمده اي از فقه اسلامي را بي اعتبار ساخت .

اسلاید 16 :

بريدن از خلق ، گريز از مسئوليت هاي اسلامي ، فاصله گرفتن از قدرت هاي سياسي جامعه و فرو رفتن در خود با غفلت از اطراف ، كمترين آموزه هايي بود كه اين طيف برآن پاي فشاري مي كردند .
مسائل مذكور بستر پديد آمدن "تصوف دروغين" و "خانقاه سازي" و فاصله گرفتن از مسجد را فراهم ساخت.
اين گروه پيامبر و مردم عصرش را آن چنان نشان داده بودند كه گويي ايشان در خانقاهي در مكه مي نشست و براي درويش هاي ديگر درس تصوف مي داند

اسلاید 17 :

تصويري كه اين گروه از پيامبر و امام علي ( ع ) ارائه داده بودند تحريف عمدي نبود بلكه ريشه در نگرش يكسويه به دين و آموزه هاي آن داشتند.
نگاه يكسويه به دين بي اعتنايي مطلق به دنيا و به فكر خود بودن را تقويت و بي اعتنايي توأم با ترحم را نسبت به مردم افتاده در چاه طبيعت ، به دنبال مي آورد.
معارضه متصوفان حقيقي با دو رويكرد متفاوت بالا

اسلاید 18 :

ابوالقاسم قشيري در كتاب خود (رساله قشريه ) از نابساماني رويكرد اول شكايت و ناصرخسرو از تظاهر به صوفي گري انتقاد كرده و در قصيده اي ، صوفي را به صفاي باطن مي داند ، نه به ظاهر صوفيانه :
فوطه بپوشي تا عالم گفت " شايد بودن كاين صوفيستي"
گرت به فوطه شرفي نو شديفوطه فردش تو بهشتيستي
مخالفت شديد اسلام با تصوف دروغين و توافق كامل تصوف حقيقي.
علامه طباطبايي ميفرمايد ( از سوي ديگر مي بينم قرآن كريم با بياني جالب روشن مي سازد كه همه معارف حقيقي از توحيد و خداشناسي واقعي سرچشمه مي گيرد و .. كمال خداشناسي از آن كساني است كه خداوند آنان را از هر جاي جمع آوري كرده و براي خود اختصاص داده است. آنان هستند كه خود را از همه كنار كشيده و همه چيز را فراموش كرده . .

اسلاید 19 :

تدوين عرفان نظري و عملي
تصوف با استدلال و عقل رابطه خوبي نداشته اما بر اثر جدال ها و مناظرات علمي وكشمكش هاي فرقه اي به تدريج به استدلالي كردن آرا و نظريات خويش روي آورد.

اسلاید 20 :

سير تدوين و تبويب تصوف و عرفان اسلامي به قرار زير است:
(قوت القلوب از ابوطالب مكي، واللمع از ابو نصر سراج طوسي در قرن چهارم، اسرارالتوحيد در قرن پنجم، كشف المحجوب اثر هجويري، الرساله القشيريه از ابوالقاسم قشيري و منازل السائرين خواجه عبدالله انصاري، تهميدات همداني و شرح شطحيات روزبهان بقلي در قرن ششم، مرصاد العباد نوشته شيخ نجم الدين رازي و عوارف المعارف اثر شهاب الدين سهروردي در قرن هفتم
مباني نظري با ظهور محي الدين ابن عربي در قرن هفتم، به اوج رسيد.