بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بیماریهای منتقله ازراه گوارش
اسلاید 2 :
حصبه چیست؟
حصبه بیماری عفونی شدیدی است که میکرب آن از راه دهان، وارد بدن می شود و از طریق مدفوع و ادرار، دفع می گردد. بیماری حصبه، اغلب در فصل تابستان سریعتر از زمستان از بین می رود. حصبه را «تب روده» نیز می گویند. این بیماری در کشور ما رواج دارد و فقدان آب آشامیدنی بهداشتی و سالم، عدم وجود سیستم صحیح فاضلاب در شهر و نبود توالتهای بهداشتی در روستاها در انتقال و انتشار آن بسیار مؤثر است. همچنین عدم رعایت بهداشت فردی و عمومی، پایین بودن فرهنگ بهداشتی و سطح سواد در ایجاد و شیوع این بیماری، دخالت دارد؛ بنابراین بیماری حصبه نیز مثل سایر بیماریهای عفونی با بهداشت محیط، ارتباط مستقیم دارد.
اسلاید 3 :
علت ایجادکننده و زمینه ساز حصبه کدام است؟
علت بیماری حصبه میکروارگانیسم سالمونلا می باشد که معمولاً از طریق خوراکی وارد بدن می شود (دهانی- مدفوعی) و چنان چه مدفوع بیمار توسط فرد دیگری به صورت غیرمستقیم مثلا از طریق آب وغذای آماده خورده شده باشد، معمولا این حالت پیش می آید.
افرادی که از آبهای نامطمئن و غیر بهداشتی استفاده می کنند، اگر این آبها با فاضلاب مخلوط شده باشد، باعث ابتلا آنها به حصبه خواهد شدسالمونلا، معمولاً لوله گوارش و دستگاه لنفاوی را درگیر میسازد.
اسلاید 4 :
علایم بیماری حصبه کدام می باشند؟
بیماری به آرامی شروع میشود: تب مختصر، خستگی، سرگیجه، کوفتگی، خواب مختل، دهان تلخ و یبوست. بتدریج این علائم شدت مییابد، بعلاوه سردرد شدید، درد پیشانی بوجود میآید، درد کمر و گردن و بیحالی عارض میشود، شکم نفخ پیدا کرده کمی دردناک میشود مخصوصاً در پهلوی راست و پائین شکم درد محسوس میباشد یا بجای یبوست اسهال فرا میرسد.
طحال بزرگ میشود گاهی خون دماغ وجود دارد. بسیاری از بیماران در چند روز اول بیماری سرفه کرده و نشانههای یک برونشیت حاد را دارند. صبحها تب کم بوده و شبها بالا میرود تا اینکه در ظرف ۴ تا ۵ روز تب به ۴۱ درجه میرسد، نبض نسبت به تب کندتر میباشد.
.
اسلاید 5 :
علایم بیماری حصبه کدام می باشند؟
شایع ترین علامت بیماری حصبه، تب مداوم است وبهترین راه تشخیص آن، کشت خون می باشد. فرد ممکن است هیچ علامت دیگری نداشته باشد. همچنین ممکن است علایمی مانند پایین بودن سطح هوشیاری، حالت بهت زدگی هم وجود داشته باشد. در مواردی به طور هم زمان اسهال یا یبوست هم دیده می شود.
هم چنین ممکن است درد شکمی منتشر در شکم وجود داشته باشد که خیلی وقتها با آپاندیسیت(التهاب آپاندیس) حاد اشتباه گرفته می شود.
ممکن است مریض سرفههای خشکی داشته باشد. خستگی و کوفتگی هم از دیگر علایم است. ولی در حصبه در تمام موارد حتما تب وجود دارد.
.
اسلاید 6 :
بیماریزایی
پس از آن که باکتریهای سالمونلاتیفی وارد شدند، دیوارهٔ روده را سوراخ میکنند، و آنگاه، توسط ماکروفاژها بلعیده میشوند (فاگوسیتوز). در این میان، ساختار این باکتریها جهش یافته و دربرابر آنزیم های ماکروفاژها مقاومت پیدا میکنند. به این ترتیب، این باکتریها درون ماکروفاژها باقی میمانند و توسط دستگاه لنفاوی درون ماکروفاژها تکثیر یافته و در سیستم رتیکولوآندوتلیال (شامل غددلنفاوی و سلولهای طحال و کبد)، و سپس در سراسر بدن پخش میشوند.
دوره نهفتگی آن حدود یک هفتهاست. روند بیماری تب تیفوئید به طور معمول به ۴ دوره تقسیم میشود که هر کدام از آنها حدود یک هفته طول میکشد. در هفتهٔ اول بیماری دمای بدن فرد اندکی افزایش پیدا میکند، و او دچار سردرد، برادی کاردی، و در برخی موارد خونریزی بینی و درد شکم میشود. در این مدت تعداد گلبول های سفید خون وی کاهش مییابند. سپتی سمی (ورود باکتری به خون) در این مرحله رخ میدهد.
اسلاید 7 :
بیماریزایی
در هفتهٔ دوم بیماری، فرد دچار تبی حدود ۴۰ درجه سانتیگراد، همراه با تعرق ولی بدون افزایش تعداد نبض میشود. این تب میتواند موجب هذیان نیز شود. در برخی از بیماران (حدود یکسوم آنان)، کهیرهایی قرمزرنگ بر روی پوست شکم یا قفسهٔ سینه ظاهر میشوند. درد یا ورم شکم، اسهال (و در برخی افراد یبوست) و بزرگ شدن طحال (اسپلنومگالی) از دیگر علایم این دوره هستند. در هفتهٔ سوم، تب همچنان بالا میماند، و فرد میتواند دچار خونریزی در روده شود. از بین بردن باکتریهای سالمونلا تیفی موجب آزاد شدن اندوتوکسین آنها میشود. این ماده گاهی موجب سوراخ شدن دیوارههای روده و خونریزی و در مواردی پری تونیت و حتی سپتی سمی شده، که موارد فوق میتوانند مرگآور باشند (احتمال آن حدود ۳۰٪ میباشد). خستگی و اغتشاش ذهنی از دیگر علایم این دوره میباشند. مواردی از کوله سیستیت، آبسههای متاستاتیک، و انسفالیت نیز در این فاز دیده شدهاند. احتمال تب در روزهای آخر هفته قدری کاهش مییابد. در مرحلهٔ چهارم، تب به آهستگی کاهش مییابد، و سایر علایم بیماری ناپدید میشوند.
اسلاید 9 :
عوارض بیماری
بسیار متعدد است
1- انتریت
2-تب روده ای
3-سپتی سمی
خونریزی روده، سوراخ شدن رودهها، ورم آپاندیس، ورم کیسه صفرا، یرقان، ورم غده بناگوشی عوارض دیگر از قبیل نارسائی قلبی، عارضه استخوانی، تنفسی، ادراری، پوستی، ورم بیضه، مننژیت، آماس کلیهها (پیلونفریت) و تورم مفصلی ملاحظه میشود
اسلاید 10 :
اصول تشخیص
(1) شروع تدریجی بیماری به صورت کسالت عمومی
(2) سردرد، سرفه، گلودرد
(3) افزایش کند و تدریجی تب به صورت پلکانی تا رسیدن به حداکثر و سپس کاهش تدریجی تا رسیدن به حرارت طبیعی
(4) پیدایش نقاط قرمز روی پوست شکم
(5) بزرگ شدن طحال، و فراخ شدن و حساسیت شکم، اسهال یا یبوست
(6) کندی و تندی ضربان قلب
(7) کاهش تعداد گلبولهای سفید خون
اسلاید 11 :
راههای سرایت بیماری
بیماری تیفوئید از راه دهان وارد دستگاه گوارش شده و از آنجا به سایر نقاط بدن میرسد و نشانههای بیماری را پدیدار میسازد، میکروب باسیل از راه مدفوع به خارج راه مییابد مدفوع و صفرا در دوران استقرار بیماری آلوده میباشند. گاهی در ادرار و استفراغ بیماران نیز باسیل وجود دارد. بیشتر بیماران در دوران نقاهت هم عامل انتشار میکروب بشمار میروند.
سرایت مستقیم: پرستاران و مراقبان بیماران از راه دستهای خود آلوده میگردند. آنهائی که لگن بیمار را برمیدارند و یا لباس و ملحفههای وی را عوض میکنند و در معرض آلودگی مستقیم قرار دارند. بنابراین اگر کمال نظافت بعد از تماس با مریض رعایت شود آلودگی ناچیز خواهد شد. برخی از پزشکان حصبه را بیماری دستهای کثیف نامیدهاند.
سرایت غیرمستقیم: آب - بهترین منبع آلودگی را تشکیل میدهد و این مطلب درآلودگیهای لولههای آب یک محله یا یک قنات و آلوده کردن تعداد زیادی از افراد با ثبات میرسد، گذشته از آب، مواد غذائی، شیر و سبزیجات و نرم تنان دریایی(صدفهاو میگوو.) نیز ممکن است توسط آب آلوده گردند.
• پیش از این یخ غیربهداشتی یک عامل انتقال بیماری در ایران بشمار میرفت.
اسلاید 12 :
راههای سرایت بیماری
آلودگی شیر، پنیر تازه توسط آب آلوده یا دستهای آلوده دیده شدهاست.
• سبزیجات، سبزیجاتی را که با کود انسانی میکارند احتمال آلودگی آن زیاد است.
• نرمتنان دریائی و صدفها و میگو غیره یکی از منابع آلودگی در کشورهای اروپایی بهشمار میآیند. صدفهائی که در مسیر پساب و رودخانههای کثیف قرار میگیرند آلوده میشوند.
• مگس هم عامل مهمی در پخش بیماری است.
• در آزمایشگاهها افرادی که با کشت و مطالعات این میکروبها سروکار دارند ممکن است تصادفاً آلوده گردند، پزشکان بخشهای عفونی هم بدلایل بالا بیشتر در معرض آلودگی میباشند.
• پودر گوشت، تخم مرغ و سایر مواد غذائی هم ممکن است عامل سرایت بیماری باشند.
اسلاید 13 :
اپیدمیولوژی
وجود میکروب در حیواناتی مثل :گاو-خوک-پرندگان-بجز تیفی و
پاراتیفی
شایعترین منابع :طیور-تخم مرغ –لبنیات وغذاهای آماده
معمولاً این بیماری در سن کودکی و نوجوانی دیده می شود. در جوامعی که آلودگی محیطی بالایی داشته باشند، معمولاً کودکان در اوایل عمربه این بیماری مبتلا می شوند. اگر فردی در بچگی آلوده نشده باشد، به ندرت ممکن است در سنین بالا دچار این بیماری شود. عفونتهای سالمونلا بیشتر افراد بالای 70 سال یا زیر 20 سال را مبتلا میسازند (بیشترین شیوع در شیرخواران زیر یک سال دیده میشود).
افراد ایدزی خیلی مستعد ابتلا به عفونتهای سالمونلایی هستند و اگر موردی دیده شود که عفونت سالمونلایی تکرار می شود، باید به ایدز مشکوک شویم.
این بیماری جنبه ی ژنتیکی ندارد و میزان ابتلا در دختران و پسران تقریبا یکسان است.
اسلاید 14 :
اين جوجهها حصبه دارند، دست نزنيد
اسلاید 15 :
اپیدمیولوژی
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی در سال 2007، تعداد افراد مبتلا به تب تیفوئید بین ۱۶ تا ۳۳ میلیون نفر میباشد، و سالانه بین ۵۰۰٬۰۰۰ تا ۶۰۰٬۰۰۰ تن از این بیماری تلف میشوند.
انتقال این بیماری از طریق جذب غذا یا آب آلوده به مدفوع فردی بیمار یا سالم ولی ناقل صورت میگیرد. تب تیفوئید در کشورهای پیشرفته بسیار نادر است. شیوع آن درآسیای جنوب شرقی، آسیای مرکزی و جنوب آفریقا بیشتر است.
اسلاید 16 :
پیشگیری
جوشاندن آب و شیر و پاستوریزه کردن فرآورده های آن
باکتری تولید کننده حصبه در سرما می تواند تا صد روز، زنده بماند. بنابراین، در فصل تابستان زودتر از زمستان از بین می رود.
استفاده از آب آشامیدنی بهداشتی و لوله کشی، وجود سیستم بهداشتی فاضلاب، دفع صحیح زباله، بالا بردن سطح آموزش بهداشت همگانی
معاینه منظم افرادی که با مواد غذایی در اماکن عمومی سر و کار دارند.
حاملین میکرب حصبه و بیماران باید تحت نظر پزشک، درمان و پیگیری گردند. حاملین این میکرب باید از تهیه غذا برای دیگران معاف باشند و مأموران بهداشت باید همیشه بر مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی و ساندویچ فروشیها نظارت کامل داشته باشند.
نگهداری آب در تانکرها و مخازن و گاه آب فروشی غیر بهداشتی که در بعضی شهرها رایج است، از علل عمده انتشار بیماریهایی چون حصبه و وبا می باشد و متولیّان بهداشت و درمان، مسؤول نتایج آن می باشند.
بیمار حامل میکرب، باید به نکات بهداشتی توجه کامل نماید. همیشه دستهای خود را بخصوص بعد از دستشویی، با آب و صابون بشویید. بیمار مبتلا به حصبه باید تا یک ماه بعد از شروع بیماری از اطرافیان خود جدا باشد و به طور معمول اگر در دو آزمایش مدفوع، «باسیل» نباشد، بیمار می تواند به مدرسه یا محل کارش برود.
اسلاید 17 :
تشخیص بیماری
آزمایشهائی که از نظر تشخیص تیفوئید مورد استفاده قرار میگیرد بترتیب اهمیت عبارتند از: کشت خون، کشت ادرار و خلط، کشت مغز استخوان و آزمایشهای سرمی (ویدال فلیکس)؛ که در صورت مثبت بودن آنتی ژنهای سوماتیک وآنتی ژن فلاژله ویدال مثبت گزارش می شود. کشت مدفوع (در کشور ما که بیماری بومی است کشت مثبت مدفوع را باید با آزمایشات دیگر تکمیل کرد).
اسلاید 18 :
تشخیص
تشخیص این بیماری معمولاً از طریق آزمایش ویدال انجام میگیرد که آزمایش فوق در صورت وجود آنتی بادی ضد آنتی ژنهای سطحی (آنتی ژن O) یا آنتی ژنهای فلاژل (آنتی ژن H) مثبت میشود.
درمان تب تیفویید پس از کنترل عوارض بیماری و پایدار شدن علائم حیاتی با استفاده از آنتی بیوتیک (قبلا کلرامفنیکل و امروزه فلوئوروکوئینولون یا سفتریاکسون) صورت میگیرد. از اقداماتی که به منظور پیشگیری بیماری انجام میگیرند میتوان رعایت بهداشت فردی و عمومی را نام برد. عدم آشامیدن آبهای ناسالم در مناطقی که بیماری در آن شایع است یکی دیگر از راههای پیشگیری میباشد.
به علاوه، واکسن تب تیفوئید نیز در جلوگیری از ابتلا به آن مفید است.
اسلاید 19 :
درمان
رژیم غذائی و الکترولیت: باید به بیماران مقادیر کافی مایع رسانده شود و برای این منظور تشویق بیماران به نوشیدن مایعات زیاد لازم است. توجه به تعادل آب و الکترولیت هنوز مهمترین و فوریترین اقدام است.
• درمان با آنتی بیوتیکها با توصیه پزشک که معمولاً کینولونها یا سفالکسینها هستند.
اسلاید 20 :
درمان
آنتی بیوتیک های که برای تیفوئید مصرف می شود معمولا کلرامفنیکل، کوتریموکسازول و سفتریوکسان است . فردی که بیماری حصبه داشته و بهبودی یافته است باید حداقل 3 روز پس از محو شدن علايم در بستر استراحت نماید. برای فرد مبتلا به بیماری حصبه در طول مرحله اسهال يك رژيم غذايي كاملاً مايع لازم است . سپس يك رژيم غذايي پركالري لازم است . مكمل هاي ويتاميني و مواد معدني ممكن است كمك كننده باشند. اگر فرد تب دارد باید با خنک کردن بدن او و استفاده از تب بر تب او را کنترل کرد
