بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مدیریت پسماند واصول دفع صحیح پسماندهای آزمایشگاهی
اسلاید 2 :
تعاریف و اصطلاحات
*پسماند: : زباله های ايجاد شده حين کار
*پسماندهای پزشکی ویژه :
به کليه پسماندهای عفونی و زيان آور ناشی از بيمارستان ها، مراکز بهداشتی درمانی، آزمايشگاه های تشخيص طبی، و ساير مراکز مشابه که به دليل بالا بودن حداقل يکی از خواص خطرناك از قبيل سميت، بيماری زايی، قابليت انفجار، قابليت اشتعال، خورندگی و مشابه آن که به مراقبت ويژه (مديريت خاص) نياز دارند، گفته می شود .
اسلاید 3 :
تعاریف و اصطلاحات
*آلودگی زدایی (Decontamination) :
فرآيندی است که باعث حذف ويا کشتن ميکروارگانيسم ها می گردد . اين اصطلاح در موارد حذف ويا خنثی سازی مواد شيميايی ومواد پرتوزای خطرناك نيز به کارگرفته می شود.
*آمایش یا بی خطر سازی (Treatment) :
شامل فرآيندی است که باعث کاهش ميکروارگانيسمها تا حدی می شودکه نتواند باعث بروز بيماری گردد و اقداماتی که ويژگی خطرناك بودن پسماند پزشکی را رفع مينمايد.
اسلاید 4 :
هدف ازدفع صحیح پسماندهای آزمایشگاهی
پیشگیری ازآلودگی محیط زیست ،مدیریت ایمن وصحیح پسماندها درمراحل (جداسازی- بی خطرسازی- جمع آوری- بسته بندی- حمل و نقل ودفع)
اسلاید 5 :
مدیریت پسماندها
چهار اولویت در مدیریت پسماندها خطرناک:
ایجاد حداقل ممکن پسماند
کاهش سمیت پسماندها با جدا سازی
حداقل پتانسیل آسیب به محیط زیست
کاهش ریسک مواجهه افراد
اسلاید 6 :
پسماندهای آزمایشگاه
پسماندهای بی خطر
پسماندهای عفونی
پسماندهای تیز و برنده
پسماندهای شیمیایی
پسماندهای پرتوزا
پسماندهای آسیب شناسی تشریحی
پسماندهای ترکیبی خطرناک
اسلاید 7 :
پسماندهای پزشکی
1 - پسماندهای بی خطر:
شامل کاغذ، دستمال که خطرات اساسی و زیان باری برای سلامت ندارند در سطل زباله با کیسه آبی قرارمی گیرند، برچسب غیرعفونی خورده و به عنوان زباله های خانگی توسط شهرداری دفع می گردد.
اسلاید 8 :
2 : پسماندهای عفونی:
آن دسته از پسماندهای آزمایشگاهی که آلوده به یک عامل میکروبی باشند و منشاء آلودگی گردند.
الف ) خون - سرم - ادرار و مایعات بدن که در داخل فاضلاب ریخته می شوند.
ب) محیط های کشت- لیوان های یکبارمصرف و قوطی های مدفوع و . که داخل کیسه های زباله زرد رنگ ریخته شده برچسب عفونی زده شده و به مرکز جمع آوری زباله برای اتوکلاو و سپس دفع توسط شهرداری ارسال می گردد.
اسلاید 9 :
3 - پسماندهای تیز و برنده :
شامل آن دسته از مواد هستند که به علت شکل و سختی آنها موجب آسیب جدی و پارگی اعضای بدن می گردند.سرسوزن شیشه های شکسته تیغه اسکالپل و .
الف - داخل ظرف مقاوم Safty Boxریخته می شود.
ب - پس از پرشدن حداکثر 3/4 از کل ظرف مقاوم درب آن بسته می شود.
ج- با رعایت مسائل ایمنی به مرکز جمع آوری زباله جهت اتوکلاو و دفع ارسال می گردد.
اسلاید 10 :
4 - پسماندهای شیمیایی ودارویی:
الف-عمدتاً از باقی مانده محلول ها و معرف هایی که در انجام آزمایش به کاربرده می شوند حاصل می گردند و درصورت عدم نیاز و اضافه آمدن طبق دستورالعمل موجود بر روی ظرف حاوی معرف دفع می گردند.
ب- ظروف معرف ها به عنوان پسماند عفونی درنظر گرفته شده واقدام می گردد.
ج- درب ظروف نگهداری پسماندها باید همیشه بسته و ظروف حاوی پسماند دارای برچسب باشد وحتما کلمه پسماند و نام ماده شیمیایی قید گردد.
د-حداکثر بعد از30روز باید به شیوه صحیح دفع گردد.
اسلاید 11 :
5- پسماندهای پرتوزا هر نوع ماده جامد ، مایع یا گاز که از خود پرتوهای یون ساز گسیل کند پسماند پرتوزا خوانده می شود و پسماندهای پرتوزا مایع باید در ظروف پلاستیکی در پیچ دار جمع آوری شود.
6-پسماندهای آسیب شناسی تشریحی شامل نمونه و بلوک های بافتی ، مواد شیمیایی از جمله گزیلل و الکل و لام های سیتولوژی و پاتولوژی و انواع تیغ های جراحی و یک بار مصرف و. می باشد.
7- پسماندهای ترکیبی خطرناک این گونه پسماندها ترکیبی از پسماندهای عفونی ، شیمیایی و پرتوزا باشد که بیشتر در مراکز تحقیقاتی تولید شده و مدیریت آن پیچیده می باشد.
اسلاید 12 :
پسماندهای شیمیایی ودارویی
پسماندهای شيميايی در سه گروه بی خطر ، کم خطر و پرخطر قرار پسماندهاي بی خطر : حاصل کاربا موادي مانند اسيدهاي آمينه، قندها وغيره مي باشند که خصوصيات پسماندهای کم خطرو پرخطر را ندارند.
پسماندهاي کم خطر : حاصل کار با برخی از محلول ها وکيتهاي تشخيصي بوده وهمچنين كيت هاي تاريخ گذشته را نيز شامل مي شود. در هنگام کار با اين مواد بايد اصول کلي حفاظت را مد نظر قرار داد و از وسايل حفاظت فردي لازم مانند روپوش مناسب، دستکش لاتکس، ماسک وغيره استفاده نمود.
پسماندهاي شيميايي پرخطر : حاصل کار با مواد شيميايي قابل انفجار، قابل اشتعال، خورنده، سوزاننده، سمي ، بسيار سمي ،واکنش زا،
سرطان زا ، التهاب زا( Irritant ) و مضر( Harmful) مي باشد که درزمان ايجاد و دفع مي توانند سلامت کارکنان ،محيط زيست وحتي جامعه را تهديد نمايند.
اسلاید 13 :
*پسماندهاي شيميايي سمي(Toxic) : مانندفلزات سنگين، فنل، سيانيدها و سديم آزايد
*پسماندهاي شيميايي واکنش دهنده:(Reactive ) مانند سولفات ها و پراکسيدها که آماده ايجاد واکنش با آب مي باشند.
*پسماندهاي شيميايي خورنده :(Corrosive) مانند اسید های با pH کمتر از 2 ویا قلیاهای با pH بیشتر از 12
*پسماندهاي شيميايي قابل احتراق (Flammable) :مانندالکل، استون
*پسماندهاي شيميايي قابل انفجار (Explosive) :مانند موادي که در شرايط عادي باثبات نمی باشند مانند اتر
*پسماندهاي شيميايي سرطان زا (Carcinogen) :که خواص موتاژن و سرطان زا دارند ، مانند فرمالدئيد ، بنزن، اتيديوم برومايد
اسلاید 14 :
*آکریل آمید:در آزمایشگاههای مولکولی کاربرد دارد وسمی بسیار قوی و نوروتوکسیک است.محلول اضافه آن را با افزودن بیس اکریل آمید و تمد به نوع غیر سمی و در سیکل زباله های شهری قرار داد.
*اتیدیوم بروماید:از زغال فعال (چارکول) استفاده میشود.
*فنل و فرمالدئید:پسماندهای محدود این ترکیبات را میتوان در دترجنت هایی مانند دتول قرار داد تا سمیت آنها کاسته شود.
اسلاید 15 :
مدیریت پسماندها
1- به کلیه افرادی که با پسماند سروکار دارند واکسن هپاتیت B زده شود.
2- کلیه افرادی که با پسماند سروکار دارند از کفش های مقاوم، دستکش مقاوم، ماسک و لباس مخصوص استفاده کنند.
3- کلیه کیسه های زباله پس از پرشدن درب آنها گره زده شود و از فشردن زباله اکیداً خودداری شود.
4- کیسه های زباله زرد و آبی )کیسه زرد: زباله های عفونی، کیسه آبی: زباله های غیرعفونی) داخل سطل زباله تمیز، قابل شستشو و درب دار گذاشته شود.
5- تمامی مراحل جمع آوری ونقل وانتقال پسماندها باید با دست انجام شود و از نشت شیرابه جلوگیری گردد.
اسلاید 16 :
برنامه مدیریت پسماند
*شامل مراحل تفکيك (جداسازی ) درمحل توليد، جمع آوری و برچسب گذاری، حمل ونقل تا محل بی خطرسازی ، مرحله بی خطرسازی یا آمایش Treatment))، بسته بندی، ذخيره (انبارش) موقت، حمل و نقل از محل توليد و بارگيری و نيزمرحله دفع نهایی می باشد. کليه مراحل اين برنامه که با در نظر گرفتن عملکرد و وسعت کاری آزمايشگاه و نيز نوع آزمايش ها طراحی می گردد، بايد مکتوب بوده ، دراختيار کليه کارکنان اعم از فنی و خدماتی قرار گيرد و نحوه انجام به آنها آموزش داده شود.
اسلاید 17 :
برنامه مدیریت پسماند
*بايد درمبدا توليد پسماندهای عادی و غيرآلوده را از پسماندهای آزمايشگاهی ( عفونی ، شيميايی و وسايل تيز و برنده) جداسازی کنيد .
*برآوردی از ميزان تقريبی توليد پسماند، می تواند در برنامه ريزی ها و همچنين نحوه اجرای مراحل دفع پسماند بسيارکمک کند .
*اين برنامه بايد به نحوی طراحی گردد که نظارت کافی بر ميزان مواد و وسايل مصرفی صورت پذيرد .
اسلاید 18 :
*به جای کيسه ها و ظروف مصرف شده بلافاصله کيسه ها و ظروفی از همان نوع قرار دهيد .
*وسايلی که پس ازسترون سازی دوباره وارد چرخه کاری می گردند را در کيسه های مخصوص اتوکلاوجدا از وسايلی که پس ازسترون سازی دفع می گردند، قرار دهيد .
*کليه پسماندهای عفونی آزمايشگاهی را ابتدا اتوکلاو کنيد و سپس به طريقه بهداشتی دفع گردانيد.
اسلاید 19 :
*از کيسه های پلاستيکی برای جمع آوری و نگهداری پسماند های تيز و برنده استفاده نشود.
* دستگاه های فور و اتوکلاو بايد عملکرد مطلوب داشته باشند. جهت بررسی صحت عملکرد اتوکلاو ازانديکاتورهای شيميايی و بيولوژيک استفاده گردد و مستندات مربوط به کنترل کيفی زير نظر شورای ايمنی زيستی بايد در دسترس باشد .
* بايد فوايد ومضرات استفاده از وسايل يک بارمصرف درمقابل وسايلی که دوباره واردچرخه کاری می شوند،بررسی گردد .
* بايد از موادشيميايی وضدعفونی کننده ای استفاده نمود که خطرکمتری برای افراد و محيط زيست داشته باشند .
* درتمامی مراحل جمع آوری ،حمل ونقل و دفع پسماند ها بايد از وسايل حفاظتی مخصوصاً دستکش مقاوم و غير قابل نفوذ، ماسک، روپوش، پيش بندمخصوص وغيره استفاده گردد .
اسلاید 20 :
*از آنجايی که بسته های حاوی پسماند ،معمولا حجم زيادی را اشغال می کنند ، اين بسته ها نبايد پيش از تصفيه يا دفع فشرده شوند .
* اجرای تمامی مراحل جمع آوری وحمل ونقل پسماندها با دست انجام پذيرد، زيرا وسايل مکانيکی باعث پاره شدن کيسه ها وترشح وپاشيدن مواد آلوده ميگردد .
* مراحل مختلف برنامه به نحوی انجام گيرد که احتمال آلوده شدن افرادی که مسئول جمع آوری و دفع پسماند در داخل يا خارج آزمايشگاه هستند، منتفی گردد .
* دفع پسماندها حداقل به طور روزانه انجام پذيرد.
