بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
لرزه شناسی اکتشافی
در لرزه شناسی اکتشافی از تغییرات سرعت امواج لرزه ای برای مطالعه قسمت های فوقانی پوسته استفاده می شود. این روش 2 تفاوت عمده با لرزه شناسی زمینلرزه دارد که عبارتند از تفاوت در: 1 چشمه انرژی 2 فرکانس
در این روش از یک چشمه انرژی مصنوعی برای تولید موج استفاده می شود. فرکانس های ایجاد شده در این چشمه های مصنوعی بین 10 – 100 هرتز متغیر است.
در فواصل مشخص از چشمه انرژی گیرنده های امواج لرزه ای قرار داده شده و زمان رسیدن امواج لرزه ای به آنها ثبت می شود. با داشتن فاصله ی بین گیرنده های امواج ومنبع انرژی و زمان رسیدن امواج لرزه ای می توان سرعت را حساب کرد.
در این روش از سه نوع موج شامل:1.موج مستقیم(لرزه شناسی درون چاهی) 2. امواج انعکاسی( لرزه شناسی انعکاسی) 3. امواج شکست مرزی( لرزه شناسی انکساری) استفاده می شود.
اسلاید 2 :
چشمه های انرژی مصنوعی
Energy source چشمه های ضربه ای Implusive source
چشمه های ارتعاشی Vibroseis source
برای تولید امواج لرزه ای می توان از 2 نوع چشمه ضربه ای و ارتعاشی استفاده کرد.
چشمه های ضربه ای: برای تولید انرژی از ضربه زدن به نقطه مشخصی از زمین استفاده می شود .لازم به ذکر است در استفاده از چشمه های انرژی می بایستی به نکات زیر توجه کرد:
میزان هزینه هر چشمه
قابلیت تکرار عملیات لرزه ای
اثرات تخریبی زیست محیطی هر چشمه
فرکانس امواج لرزه ای ایجاد شده
عمق مورد نیاز برای بررسی
اسلاید 3 :
انواع چشمه های انرژی ضربه ای:
دینامیت Dynamite
سقوط وزنه Tamper
چکش Hammer
اتاقک قابل انفجار Dinoseis
تفنگ های بادی یا گازی Air Gun
دینامیت Dynamite:
معمول ترین چشمه انرژی در کارهای لرزه شناسی اکتشافی استفاده از مواد منفجره است. با قرار دادن مقداری از مواد منفجره درون یک گمانه و پایین تر از بخش هوازده زمین می توان با انفجار آن امواج لرزه ای مصنوعی با قدرت نفوذ مناسب ایجاد کرد. تقریبا بیش از 60% چشمه های انرژی مصنوعی از این نوع اند با این وجود هزینه این روش بیشتر از سایر چشمه ها بوده و در محیط های شهری و مناطق مسکونی امکان استفاده از این چشمه ها وجود ندارد.
اسلاید 4 :
سقوط وزنه Tamper:
در این روش وزنه ای از یک ارتفاع مشخص ( حداقل 3 متر) بر روی زمین انداخته می شود و در اثر سقوط وزنه و ضربه زدن به زمین می توان موج ایجاد کرد.
چکش Hammer:
در مناطق صعب العبور و شهری کاربرد زیادی دارند.در پروژه های مهندسی عمران و زمین شناسی از انداختن یک چکش بر روی یک الوار چوبی یا فلزی برای ایجاد موج استفاده میشود. مشکل این روش این است که انرژی آن کمتر از سایر چشمه های انرژی است و عملا عمق قابل بررسی آن کمتر از دیگر چشمه های انرژی است.
اسلاید 5 :
اتاقک قابل انفجار Dinoseis:
در اثر احتراق مخلوطی از گاز اکسیژن و پروپان صفحه زیرین و متحرک اتاقک تنفجار به سطح زمین برخورد می کند.
تفنگ های بادی یا گازی Air Gun:
در محیط های آبی استفاده می شوند به این صورت که حجم قابل نلاحضه ای از گاز یا هوا به طور فشرده داخل محیط آب تزریق شده باعث ایجاد موج می شود.
چشمه های ارتعاشی: منابعی هستند که می توانند امواج لرزه ای با فرکانس های مختلف تولید کنند. در این روش ها منبع با قرار دادن یک جک هیدرولیکی بر روی یک صفحه فلزی می توان امواج با فرکانس های مختلف ایجاد کرد.
اسلاید 6 :
گیرنده های امواج لرزه ای Seismic wave recording instrument:
بر حسب اینکه عملیات لرزه ای در خشکی و یا آب انجام شود از ژئوفن (در خشکی ) و هیدروفن ( در آب ) استفاده می شود.
ژئوفن در محیط خشکی ارتعاشات ضعیف را در جهت افقی و قائم ثبت میکند. در این محیط ها ژئوفن را طوری کار می گذارند که در اثر ارتعاش زمین ژئوفن به هوا پرتاپ نشوند.
انواع ژئوفن ها:
ژئوفن الکترومغناطیسی
ژئوفن های ظرفیتی
ژئوفن های فشاری
اسلاید 7 :
1.ژئوفن های الکترومغناطیسی
این ژئوفن ها معروف ترین ژئوفن هایی هستند که برای ثبت امواج لرزه ای بکار می روند. این ژئوفن ها در اثر ارتعاشات زمین و براساس میزان جابه جایی نسبی سیم پیچ و آهنربای داخل ژئوفن جریان الکتریسیته متناسب با میزان ارتعاش زمین براساس قانون فارادی ایجاد و ثبت میشوند. این ژئوفن ها به دو دسته ژئوفن با سیم پیچ متحرک و ژئوفن با آهنربای متحرک تقسیم می شوند.
اسلاید 10 :
امروزه ژئوفن ها به نحوی طراحی شده اند که در داخل هر ژئوفن سه سیم پیچ شامل 2 سیم پیچ افقی در جهت عمود بر هم برای ثبت لرزش های افقی و 1 سیم پیچ برای ثبت لرزش های قائم وجود دارد. در هر عملیات لرزه ای بین 48 تا 96 کانال و در مواقعی که محدوده کوچکتر باشد 12 تا 24 کانال برای ثبت امواج لرزه ای وجود دارد
اسلاید 11 :
2. ژئوفن های ظرفیتی
این ژئوفن ها امروزه استفاده نمی شوند. در این ژئوفن ها از تغییر فاصله صفحات خازن نسبت به هم در اثر ارتعاش زمین استفاده می شود. در واقع یک خازن در هوا معلق و یک صفحه خازن بر روی زمین قرار داده می شود.
در اثر لرزش زمین یا جابجایی زمین فاصله ی بین این دو خازن تغییر خواهد کرد و باعث تغییر جریان الکتریکی می شود
اسلاید 12 :
3. ژئوفن های فشاری
اینها نیز امروزه استفاده نمی شوند. در این ژئوفن ها یکسری صفحات نازک از جنس پیزوالکتریک مانند کوارتز و تورمالین ساخته شده, این صفحات بر روی هم قرار گرفته و وزنه ای بر روی آنها مستقر گردید. در اثر جابه جایی زمین و در نتیجه جابه جایی وزنه که بر روی صفحات پیزوالکتریک قرار دارد می توان جریان الکتریسیته ایجاد نمود.
وقتی وزنه در جهت قائم جابجا می شود به طور متوالی وزن وزنه در اثر ارتعاش زمین تغییر می کند ولی جرم وزنه ثابت است. در اثر تغییر ناشی از ارتعاشات زمین میزان نیرویی که به صفحات وارد می شود تغییر می یابد و جریان الکتریسته متناسب با میزان تغییر ایجاد شده تولید می شود.
در محیط های آبی از مواد پیزوالکتریک برای ساختن هیدرو فن ها استفاده می شود.
اسلاید 13 :
لرزه شناسی اکتشافی
لرزه شناسی انعکاسی(عمق زیادتر)
لرزه شناسی انکساری
لرزه شناسی درون چاهی
دان هول Down hole (مرسوم تر)
آپ هول Up hole
