بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خدا
فیزیک پرتوها (2)رادیوبیولوژی
اسلاید 2 :
مقدمه
پرتوهای یونساز
یونیزاسیون و انگیزش اتم ها و مولکول ها(دادن انرژی)
تغییرات مولکولی در بافت
بیومولکول های مهم : پروتئین ها چربی ها قندها اسیدهای نوکلئیک
فراوان ترین مولکول :آب
حساس ترین مولکول: DNA
اسید های نوکلئیک: DNA و RNA: tRNAو mRNA
اسلاید 3 :
اجزای سلول
هسته : بسیار حساس به پرتو
سیتوپلاسم: مقاوم به پرتو
مهمترین و حیاتی ترین کار سلول : ساخت پروتئین
اختلال در هر قسمت از مسیر پروتئین سازی می تواند مضر باشد ( بویژه اختلال در DNA)
اسلاید 4 :
DNA
حساس ترین قسمت سلول در برابر پرتوهای یونساز هسته آن می باشد.
شامل پیوندهای قند وفسفات و چهار بازآلی A,G,C,T
بازهای آلی با پیوندهای هیدروژنی بهم اتصال دارند.
اسلاید 5 :
تقسیم سلول
انواع سلولهای بدن:
1-سلول های جسمی (سوماتیکی) 2-سلول های جنسی (زاینده)
اسلاید 6 :
سیکل زندگی سلول
میتوز
G1
سنتز(S)
G2
بیشترین حساسیت به پرتو
اسلاید 7 :
بافتها و حساسیت نسبی به پرتو
اسلاید 8 :
قانون برگونیه وتریباندو
حساسیت پرتویی بافت های زنده به عوامل زیر بستگی دارد:
1)سلول های نابالغ از سلول های بالغ تر حساس ترند.
2)بافت ها و عضوهای جوان به پرتوها حساس ترند.
3)هرچه آهنگ متابولیسم بیشترباشد، حساسیت بیشتر است.
4)هرچه آهنگ تولید مثل سلول وآهنگ رشد بافت بیشتر باشد ،حساسیت بیشتر است.
اسلاید 9 :
فاکتورهای فیزیکی موثربرحساسیت پرتویی
1- نوع پرتو و مقدار دوز، فاکتور کیفیت ،LET
X-RAYS
اسلاید 10 :
فاکتورهای فیزیکی موثربرحساسیت پرتویی
2- زمان، Dose rate،fractionation
منحنی بقای سلول
اسلاید 11 :
فاکتورهای فیزیکی موثربرحساسیت پرتویی
3- فاکتورهای زیستی:
اکسیژن: افزایش حساسیت
سن: پیش از تولد بیشترین حساسیت ، با افزایش سن کاهش حساسیت
جنس: جنس ماده حساسیت کمتر ، تا 10 درصد
مواد شیمیائی:
حساس کننده ها (تشدید اثر پرتو):
اکتینومایسینD، ویتامینK، اکسیژن
محافظت کننده ها:
ترکیبات آلی گوگرد دارمثل سیستئین و سیستامین و برخی داروها
اسلاید 12 :
تاثیر پرتو بر سلول
تابش پرتو به DNA:
مرگ سلول
سرطان
آسیب ژنتیکی
شکستگی زنجیره اصلی ،شکستگی هردوزنجیره، ایجاد پیوند جانبی، شکستگی بخش پلکانی، تغییر یا ازبین رفتن بازآلی
مولکول آب
مولکول DNA
اسلاید 13 :
تاثیر پرتو بر سلول
رادیولیز مولکول آب
H2O→H2O+ + e
H2O+→H+ +OH°
H2O+e→H2O-
H2O-→H° +OH-
اسلاید 14 :
رادیکالهای آزاد
رادیکال های OH° وH° بدلیل داشتن الکترون آزاد بسیار فعال وخطرناک هستند.
به راحتی با هر مولکول آلی واکنش داده و آن را تغییر می دهند .
OH°+ OH°→H2O2آب اکسیژنه
H° + O2 →HO2°رادیکال پراکسید
اسلاید 15 :
تاثیر پرتو بر سلول
آسیب مستقیم: آسیب ناشی از پرتوهای یونساز از طریق رادیکال های آزاد
آسیب غیرمستقیم: آسیب ناشی از برهمکنش مستقیم پرتو با بیومولکول های مهم(مثلاDNA)
آسیب غیر مستقیم بسیارمهم تر از مستقیم است.
اسلاید 16 :
اثرات پرتوهای یونساز روی بدن
آثار زودرس: (پس از چندساعت،روز یا هفته) دوز زیاد در فاصله کوتاه
قرمزی پوست- اختلال کار گنادها
آثاردیررس: دوز پایین در زمان طولانی
سرطان- اثرات ژنتیکی- کاهش طول عمر- کاتاراکت (آب مروارید)
اسلاید 17 :
پرتوهای یونساز و جنین
یک سیستم در حال رشد سریع، دارای حساسیت شدید نسبت به پرتوهای یونساز
بارشد جنین از میزان حساسیت آن کاسته می شود.
مراحل بارداری
پیش از لانه گزینی (دو هفته پس ازلقاح) :تابش گیری در این مرحله می تواند منجر به مرگ جنین یا ادامه حیات او شود.
قانون همه یا هیچ
کم خطرترین مرحله
توده سلولی
دیواره رحم
اسلاید 18 :
مرحله اندام زایی (هفته دوم تا هشتم پس از لقاح):
تابش گیری می تواند منجر به ناهنجاری های اسکلتی یا اندامی شود.
مرحله رشد جنین (هفته هشتم به بعد):
میکروسفالی و عقب ماندگی ذهنی از عوارض تابش گیری در این دوره است.
اثر بر عروق،استخوان ها ، دستگاه تنفس ، دستگاه عصبی ،ادراری و غدد ترشحی درون ریز از دیگر عوارض تابش دهی است.
اسلاید 19 :
اثرات بیولوژیکی پرتوهای یونیزان
1- اثرات قطعی جسمی
2- اثرات آماری جسمی (احتمالی)
3- اثرات ژنتیکی
- اثرات جسمی: بر روی فرد مورد تابش قرار گرفته ایجاد می شود.
- اثرات ژنتیکی: در نسل بعدی یا چند نسل بعد ظاهر می شود.
اسلاید 20 :
اثرات قطعی
بدون شک در یک فرد تابش دیده اتفاق می افتد.
رابطه غیرخطی بین مقدار دوز و وقوع بیماری
- دارای حدآستانه
- افزایش شدت بیماری با افزایش دوز
- وابسته بودن وقوع اثرات به دوز ریت
مثل فیبروز ششها یا اریتمای پوست
حفاظت و ایمنی در برابر اثرات قطعی با پایین نگه داشتن
دوز در زیر سطح آستانه تضمین می گردد.
