پاورپوینت انواع طیف بندی سوالات در پژوهش

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

به نام خدا

عنوان : انواع طیف بندی سوالات در پژوهش
درس : روش شناسي تحقيق در مديريت

اسلاید 2 :

مقدمه
فرض کنید مى خواهيم ميزان علاقه يا تنفر افراد را نسبت به يك فرد يا يك موضوع مشخص كنيم. چه بايد بكنيم؟ آيا میتوان گفت كه شما چقدر از اين فرد متنفر هستيد؟ (آن را با درصد بخواهيد). چه جوابى دريافت مي كنيد؟ يكى مي گويد 50 درصد و ديگری مى گويد 20 درصد. آيا اولى بيشتر متنفر است؟ معلوم نيست، چون رابطه بين ميزان تنفر فرد و درصد تنفر، يك رابطه مشخص و تعريف شده اى براى فرد نيست. پس چه بايد كرد؟
در اين مواقع ما سعى داريم كيفيت را بسنجيم. به عنوان يك راه عملى بايد سعى كنيم آن را بصورت كمى در آوريم. يعنى در چارچوب مقياس هاى اسمى - عددى بيان شوند.

اسلاید 3 :

پس براى سنجش پديده ها و مفاهيم كيفى اجتماعى، مقياس ها يا طيف هاى متعددی وجود داردکه مشهورترین آنها به شرح ذیل است :

طيف بوگاردوس
طيف ليكرت
طيف تورستن
طيف گوتمن (گاتمن)
طيف آزگود

اسلاید 4 :

بوگاردوس اين طيف را که به طيف فاصله اجتماعى نيز معروف است در دانشگاه کاليفرنياى جنوبى طراحى کرد. براساس اين طيف سعى مىگردد ميزان پذيرش يا طرد يک فرد يا گروه بوسيله افراد يا گروههاى ديگر مورد سنجش قرار گيرد. در اين طيف سه وضعيت با هفت درجه وجود دارد که فرد مىتواند تمايل يا عدم تمايل خود را نسبت به فرد يا موضوعى در يکى از درجات طيف مشخص کند.

طيف بوگاردوس

اسلاید 5 :

در اين مقياس ترتيب افزايش تمايل با برعکس کاهش آن مورد سنجش قرار مىگيرد و الزاماً فواصل با يکديگر مساوى نيستند و محقق به هر يک از درجات به صورت ترتيب عددي، ارزش کمّى از ۱ تا ۷ اختصاص مىدهد؛ بنابراين، ترتيب نمرهگذاری ها کاملاً اختيارى است. مثال زير طيف و نحوه استفاده از آن را روشنتر مىنمايد:
فرض کنيد محققى بخواهد درجه تمايل يا عدم تمايل فرد يا افرادى از گروه الف را نسبت به افراد گروههاى اجتماعى ديگر بسنجد. براى اين کار طيف نظرخواهى زير در اختيار وى قرار داده مىشود:

اسلاید 6 :

۱. حاضرم از راه ازدواج (دخترم با او) با وى نسبت فاميلى داشته باشم.
۲. حاضرم او را به عنوان همبازى در تيم خودم بپذيرم.
۳. حاضرم به عنوان همسايه در يک مرحله با وى زندگى کنم.
۴. حاضرم به عنوان يک همکار در اداره با او کار کنم.
۵. حاضرم به عنوان همشهرى او را بپذيرم.
۶. حاضرم فقط به عنوان ميهمان او را در شهر بپذيرم.
۷. بايد او از شهرمان خارج شود.
نکتهاى که در اين طيف قابل توجه است، آن است که اگر پاسخگو يکى از درجات را انتخاب کرد بطور طبيعى با درجات بعد از آن نيز موافقت دارد؛ مثلاً اگر درجه ۳ را انتخاب کرد معلوم مىشود با درجات ۴ و ۵ و ۶ نيز موافق است.

اسلاید 7 :

بوگاردوس براي هر يك از هفت نقطه روي طيف يك جمله اظهاري يا گويه در نظر مي گيرد كه با توجه به ارزشهاي اجتماعي زمان و مكان خود، بيانگر ميزان تمايل يا عدم تمايل يك نقطه بر روي طيف بود. اين گويه ها را در اختيار پاسخگو مي گذارند، كه بايد اولين احساس و عكس العمل خود را اظهار نمايد. اين گويه ها به ترتيب شماره گذاري مي شوند. بعد شماره هرگويه در درصد افرادي كه با آن گويه موافق بوده اند ضرب مي شود. از مجموع حاصلضرب ها عددي بدست مي آيد كه بيانگر گرايش پاسخگويان نسبت به آن موضوع است. اينگونه روش استخراج را روش ضريب بندي يا وزنه گذاري مي نامند.

اسلاید 8 :

اما  اين روش داراي نقاط ضعفي است كه از جمله آنها مي توان به اين امر اشاره كرد :
در طيف بوگاردوس فرض بر اين است كه گويه ها انتخاب شده مبتني بر ارزشهاي جامعه مورد مطالعه باشد اما اين تصور به اندازه كافي مستدل نيست و ممكن است بين ارزشهاي محقق و ارزشهای افرادي كه در مورد آنان تحقيق مي شود تفاوت وجود داشته باشد.
علاوه بر آن در اين طيف از پاسخگو درخواست مي شود كه عكس العمل نخستين خود را ارائه دهد اما عملاً به علت تعداد كم گويه ها پاسخگويان فرصت خواهند داشت تا نگاهي به چند گويه بيافكنند و سپس عكس العملهاي خود را تا حدي كنترل نمايند.

اسلاید 9 :

ليکرت که از سال ۱۹۳۹ مديريت بخش بررسىهاى افکار عمومى را در وزارت کشاورزى امريکا برعهده داشت، اين طيف را ارائه داد. اين طيف از پنج قسمت مساوى تشکيل شده است و محقق متناسب با موضوع تحقيق تعدادى گويه در اختيار پاسخگو قرار مىدهد تا گرايش خود را دربارۀ آن مشخص نمايد. طيف از گرايش کاملاً موافق تا گرايش کاملاً مخالف کشيده مىشود.
هدف این طیف اندازه گیری گرایش به یک موضوع بر اساس ارزشهای جامعه می باشد و کاربرد این طیف نیز در جهت بررسی گرایشها نسبت به مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می باشد که در سطح ترتیبی نیز مورد سنجش قرار دارد.

طيف لیکرت

اسلاید 10 :

محقق مىتواند به هر يک از قسمتهاى طيف شمارههايى از ۱ تا ۵ اختصاص دهد؛ مثلاً به گرايش موافق شماره ۵ و به گرايش کاملاً مخالف شماره ۱ بدهد، سپس نمره هر يک از عبارتها را محاسبه کند
بطور كلي طيف ليكرت نسبت به طيف هاي قبلي داراي مزاياي زيادي است چون نه به تعداد زيادي گويه نياز دارد نه به قضاوت داوران و در عين حال نتايج حاصله از دقت و اعتبار بيشتري بر خوردار است. لذا اين طيف براي بسياري از تحقيقات ميداني وسيع، در علوم اجتماعي و خصوصاً جامعه شناسي كاربرد دارد و مي توان بوسيله آن انواع مسائل (گرايش هاي سياسي، مذهبي، نژادي، شغلي و.) را سنجيد.

اسلاید 11 :

جدول نمونهاى از گويهها براساس طيف ليکرت درباره نگرش مادر به فرزند

اسلاید 12 :

ابتدا گویه ها را انتخاب کرده و بعد از داورانی خواسته می شود تا گویه ها را در 11 طیف تقسیم نمایند و ارزش طیف از مجموعه قضاوتها ی داوران برای هر یک از گویه ها بدست می آید.
هدف از این طیف اندازه گیری گرایش به یک موضوع براساس ارزشهای جامعه توسط داوران می باشد. اين روش نسبت به طيف بوگاردوس از دقت بيشتري برخوردار است.
 در اين روش، گویه ها كه گرايش مثبت و منفي را نسبت به موضوع خاصي بيان مي كنند بر روي طيفي كه به يازده قسمت با فواصل متساوي تقسيم شده و منتها اليه چپ آن گرايش بسيار مثبت و در وسط گرايش متوسط و در منتها اليه راست آن گرايش بسيار منفي مشخص شده است.

طیف تورستن

اسلاید 13 :

سپس گويه هايي كه محقق حدس زده با گرايش در رابطه اند بر روي طيف توزيع مي شوند. اما توزيع اين گويه ها بر روي طيف تنها بوسيله محقق انجام نمي شود بلكه بوسيله تعداد زيادي از افراد كه با ارزشهاي جامعه مورد نظر محقق آشنا باشند انجام مي گيرد و به هريك از اين داوران يك دسته از گويه ها و يك طيف يازده قسمتي داده مي شود. پس از آن، گويه ها را از آنها پس گرفته و هر دسته را مبناي شماره گويه مرتب مي كنند و ميانگين نمونه گويه هايي كه پاسخگو با آنها موافق بوده است نمايانگر گرايش او نسبت به موضوع مورد مطالعه است.
از معايب اين طيف مسئله برابري فاصله هاست : يعني استفاده از علامت گذاريهاي عددي باعث اشتباه مي شود. مثلاً آيتمي كه به آن عدد 4داده شده دو برابر ميزان گرايشي است كه عدد2 است. بنابراين بر روي آنها بطور دقيق نمي توان محاسبات رياضي و آماري را پياده نمود.

اسلاید 14 :

گاتمن به همراه استوفر (Stouffer) در فعاليتهاى دوران بعد از جنگ در امريکا به رهبرى روزولت شرکت داشت و بررسىهاى متعددى را درباره نگرشهاى سربازان و ساير زمينههاى مرتبط با جنگ به انجام رساند.
گویه ها در مقياس گاتمن داراى ويژگىهاى ترتيبپذيرى و تجمعپذيرى است؛ يعنى اينکه عبارتها از ترتيب منطقى برخوردار بوده در آغاز عبارتى قرار مىگيرد که مبين شديدترين حالت گرايش مثبت يا منفى باشد و در عبارات بعدى بتدريج از شدت آن کاسته مىشود.
این طیف به عنوان طیف میزان نگار در سطح اسمی (بلی /خیر – موافقم /مخالفم) عمل میکند.

طیف گاتمن

اسلاید 15 :

بيان مثالى در اين زمينه مىتواند به معرفى و درک طيف کمک نمايد. فرض کنيد قرار است نظر و گرايش افرادى نسبت به افراد گروه اجتماعى ديگرى سنجيده شود. در اين صورت، محقق مىتواند نظير طيف بوگاردوس اقدام به طراحى تعدادى عبارت بنمايد بهنحوىکه از ترتيب منطقى افزايش يا کاهش تدريجى گرايش مثبت و منفى برخوردار باشد. آنگاه آن را در اختيار افراد قرار داده، نسبت به تکميل آن براساس خاصيت تجمعپذيرى اقدام کند و در پايان تعداد پاسخهاى بلى را جمع ببندد؛ نظير موارد زير:

اسلاید 16 :

عبارت مزبور را مىتوان در قالب جدول تنظيم نمود. براى اين کار محقق مىتواند جدول را براساس شماره ترتيب پاسخگويان تنظيم کند و جمع نمرات (مجموع بلىها) را محاسبه و در ستون مربوط ثبت کند.
نمونه جدول استخراج شده بر اساس طیف گاتمن

اسلاید 17 :

در سال 1957، آزگود و همكارش شتتر در تحقيقي با نام «انداره گيري معنا» در صدد برآمدند در زمينه پاسخ هاي بدست آمده از طريق پرسشنامه ها به تعمق پردازند.
هدف اصلي در تعبيه ي اين طيف، شناخت و اندازه گيري تمايز معنايي است و اساس آن معناشناسي تفاوتي مي باشد. سنجش اين طيف نيز در سطح يك مقياس ترتيبي ( 7 درجه اي) انجام مى شود.
روشي است مبتني بر تداعي معاني كه طي آن روابطه تصويري دو موضوع براساس صفات متضاد در سطح مقياس اسمي ترسيم مي گردد و ميزان تشايه به دو موضوع براساس نمرات بدست آمده از طريق ضريب همبستگي پيرسون r محاسبه مي شود

طيف آزگود

اسلاید 18 :

به نظر آنان كلمات، علامات خارجي يا عبارات در ذهن هر كس انديش هاي خاص پديد مي آورند و بايد توان دريافت و سنجش معناها را احراز كرد. شيوه هاي اين طيف را مى توان به 1- صفات دو قطبى، 2- مقايسه ي زوجى، 3- تحليل عبارت و 4- تحليل معنائى تقسیم نمود.
صفات دو قطبی: اساس اين روش مبتني بر تداعي معاني است و طي آن محركي (مثلاً كلمه مادر) به پاسخگو داده و از او درخواست مي شود تا آن محرك را بر مبناي صفات متضادي چون سفيد/ سياه، غمگين/ خوشحال، خوب/ بد . بررسي كند و بگويد كه بين محرك (مادر) و صفات متضاد، چه رابطه تصويري ميتواند برقرار نمايد. مثلاً كلمه مادر را به صفت سفيد نزديكتر تصور مي كند يا به سياه، به غمگين نزديكتر مي داند يا به خوشحال و غيره.

اسلاید 19 :

در جدول زیر پاسخگو محرك كارفرما را بر روي طيف بررسی خواهد کرد

اسلاید 20 :

مقایسه زوجی: تمايز معنايي را ميتوان بصورت ساده يا از طريق آميزش آن با مقايسه هاي زوجي مورد استفاده قرار داد:
به عنوان مثال اگر قرار است مسائل مدرسه اي در يك محله محروم مورد مطالعه قرار گيرد، سؤال ميشود آب لازمتر است يا برق؟ آب لازمتر است يا راه آسفالت؟ آب لازمتر است يا دستگاه حرارت مركزي؟ و .
تحلیل عبارت: بدان منظور كه كار تحقيق با ژرفايي بيشتري صورت پذيرد، محققان از شيوه هاي ديگري نيز استفاده مي كنند؛ از جمله ارائه ي يك جمله و تكميل آن توسط مخاطب در رابطه با موضوع مورد تحقيق.
« هيندل » از همين شيوه در راه شناخت و اندازه گيري عقايد دانش آموزان انگليسي نسبت به مردم آمريكا استفاده كرد و دانش آموزان بايد:
الف: جملاتي را تكميل مي كردند، نظير: مردم آمريكا از نظر اخلاقي.. هستند.
ب: جملات تكميل شده اي را مورد طرد يا پذيرش قرار مي دادند، نظير: مردم آمريكا نيز مانند ما مي انديشند و عمل مي كنند.