بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
توجه به معنا به عنوان بهترین متغیر در درک محیط
درک و بیان محیط شهری
نظریه آموس راپوپورت
اسلاید 4 :
معرفی
آموس راپوپورت معمار، جامعه شناس و روانشناس لهستانی تبار استرالیایی.
وی عضو کمیته ی بین المللی نقد و بررسی معماری مؤسسه ی معماران سلطنتی استرالیا و جامعه ی معماران پادشاهی بریتانیا بوده است.
همچنین استاد بخش معماری در دانشگاه های آمریکا و استرالیا نیز بوده است.
اسلاید 5 :
دغدغه ی راپوپورت بیشتر بر پژوهش پیوندهای میان فرهنگ و جامعه متمرکز است.
اکثر پژوهش های وی در زمینه های فرهنگی بوده است.
پژوهش های دیگری در زمینه های رفتارهای محیطی، طراحی شهری، خانه سازی، طراحی بومی و منطقه ای و ساختار زندگی کشورهای در حال توسعه نیز داشته است.
راپوپورت فرهنگ هر شهر را نمودار نظام ارزش حاکم بر آن می داند و بر این باور است که فرهنگ بر شهر تأثیر گذارده و به آن شکل می دهد.
فرهنگ
به عبارت دیگر، مردم به یاری فرهنگ، یعنی مجموعه ارزش ها، باورها، جهان بینی و نظام های نهادهای مشترک، به محیط خود معنی می دهند و فضای بی معنی را به مکان تبدیل می کنند.
اسلاید 6 :
از سوی دیگر بیان می دارد فرهنگ به گونه ای غیر مستقیم یکی از پایه های اصلی زندگی روانی انسان هاست.
به باور او فرهنگ یک جامعه توان آن را دارد که مردم را به گزینه های نظام مند و پایدار رهنمون سازد.
فرهنگ
نظمی آگاهانه که با پردازش داده ها و نامگذاری به دست می آید.
استدلال راپوپورت چنین است که این نظم پیش از آن که شکلی کالبدی یابد، شکلی ذهنی یافته است.
جامعه
ذهن
کالبد
اسلاید 7 :
سؤال راپوپورت بدین صورت است که چرا انسان به محیط خود شکل می دهد؟
وی بر این باور است که تنها با درک درست از شیوه ی کارکرد ذهن انسان می توان به این سؤال پاسخ داد. ذهن انسان به جهان و پدیده ها نظم می بخشد و انسان تلاش می کند به این مدل ذهنی، بیانی کالبدی ببخشد.
نظم
بر پایه ی تعریف راپوپورت، محیط های مصنوع را می توان بیان کالبدی سامانه های ذهنی نظم دهی به دست انسان دانست.
ذهن
کالبد
اسلاید 8 :
محیط
تأکید راپوپورت بر این است که شکل انواع سامانه ها بر پایه ی فرهنگ های گوناگون، متفاوت است.
راپوپورت سیر خطی تاریخ و فرضیه رشد یافتن و پیچیده تر شدن مدل ساماندهی آگاهانه را نمی پذیرفت.
راپوپورت با انتقاد از رویکردهای نظری موجود در معماری و شهرسازی باور دارد که این رویکردها با پرداختی به مفاهیم انتزاعی و آکادمیک طراحی، از توجه به مسائل واقعی قابل لمس غافل مانده اند.
به باور راپوپورت، بخش محیط دست ساخته ی ما در دسته ی فرهنگ و رسوم جای می گیرد.
اسلاید 9 :
وی اعتقاد دارد پرداختن به بعد تاریخی فرهنگی برای فهم قانونمندی ها، از اهمیت خاصی برخوردار است.
از دید راپوپورت هرچه نمونه های مورد بررسی ما بیشتر در فضا و زمان خاص آن ها بررسی شود امکان یافتن نظم در بی نظمی و بازشناخت تفاوت های میان شهرهای گوناگون جهان بیشتر خواهد بود.
با شناخت تفاوت ها، شناخت الگوها و روابط نیز ساده تر می شود.
فرهنگ
به گفته وی اگر بپذیریم که انسان به عنوان یک گونه، دارای ویژگی های خاصی است. پیوستگی یک رفتار ویژه در گذر زمان، خود نشان دهنده ی وجود فلسفه ای خاص برای آن رفتار است.
اسلاید 10 :
با درک علل رخداد یک رفتار، در خواهیم یافت که فرم های به ظاهر نامربوط در واقع یکی بوده و به دلایل یکسانی پدید آمده اند.
شهر از دیدگاه راپوپورت چنین تعریف می شود :
سکونتگاهی با کارکرد ویژه که به عنوان یک هسته ی اولیه و یک فضای تأثیرگذار بر سازماندهی منطقه ی پیرامون خود نقش آفرینی می کند.
شهر
فرضیه ی دیگری درباره شهر را که نمی توان به همه ی فرهنگ ها تعمیم داد از دید راپوپورت نگرش به شهر به عنوان «کانون تحول» است.
زیرا به گفته ی او گرچه در غرب، شهرها کانون تحول بوده اند، اما به عکس در چین و ایران زمین، شهرها همیشه کانون پایایی و ثبات بوده اند.
همچنین این فرضیه را که با دور شدن از کانون های شهری، بر ارزش و اهمیت مکانی افزوده می شود نمی پذیرد.
اسلاید 11 :
به باور راپوپورت، مردم نسبت به محیط زندگی شان بر اساس مفاهیمی که آن محیط در ذهنشان تداعی می کند، واکنش نشان می دهند.
واکنش
راپوپورت تأکید می کند که ارزیابی یک چیز یا یک فضا بیشتر در سنجش با تصویرهای ذهنی و آرمانی ای که از آن چیز در ذهن داریم چهره می بندد. به همین دلیل نیز شناخت معنا و به کارگیری آن در طراحی بسیار اهمیت دارد.
معنا
ارزیابی
اسلاید 12 :
راپوپورت برای تحلیل هر فعالیت چهار لایه را بر می شمارد:
1. فعالیت محض (نوع فعالیت)
2. راه خاص انجام آن (رفتار)
3. فعالیت های اضافی، وابسته و تداعی کننده ای که بخشی از سامانه ی فعالیت است.
4. معنی فعالیت
فعالیت
رفتار
معنی فعالیت
نوع فعالیت
فعالیت اضافی
اسلاید 13 :
راپوپورت می گوید باید در طراحی مکان ها به معانی موجود در ذهن شهروندان که بهره وران اصلی فضا هستند توجه کرد و نه طراحان.
او تأکید می نماید که چون معانی، مانند محیط هایی که به آن تعلق دارند، وابسته به فرهنگی خاص هستند، خود و معانی نیز که جزو متغیرهای فرهنگی اند از فرهنگی به فرهنگی دیگر تفاوت دارند.
معنی
ذهن
فرهنگ
مسئله ی دیگری که راپوپورت در پی حل آن است این بوده که اگر چیزهای بر پایه ی معانی استنباط می شوند، بنابراین فرایند استنباط چیست و چگونه معانی فعال می شود؟
شهروند
استنباط
اسلاید 14 :
طراحی والا
فرا طراحی
زیر طراحی
طراحان تلاش می کنند در طراحی به چگونگی دریافت مردم از محیط توجه کنند اما خود مردم در دریافت محیط به جوانب ادراکی آن توجه ندارند و تنها به جوانب نقش بسته در ذهن خود توجه می کنند.
او توجیه می کند که طراحان به جای ارائه ی طرح های انعطاف ناپذیر «طراحی والا» به طراح هایی بپردازند که توان افزودن، گسترش و تغییرپذیری را داشته و به بهره بردار اجازه ی کاستن و افزودن و مشخص کردن فضا را بدهد.
راپوپورت طراحی والا و با ارائه جزئیات زیاد و دقیق بودن هیچ گونه امکان ارتباط و کاهش و افزایش فضا را «فرا طراحی» و طرح های منعطف را که به کاربر امکان آوردن تزئینات و وسایل مورد علاقه ی خود را می دهد «زیر طراحی» می نامد.
اسلاید 15 :
راپوپورت یادآور می شود که معانی نه تنها از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت اند، بلکه معانی موجود در ذهن گروه های اجتماعی در یک فرهنگ نیز با یکدیگر یکسان نیستند.
توجیه راپوپورت چنین است که طراحان با روش نوآورانه هیوارد، در بیرون کشیدن معانی برای ساکنان یک خانه یا فضا آشنا شده و از آن استفاده نمایند.
معنی
فرهنگ
هیوارد
راپوپورت تأکید می کند جنبه های ادراکی و تداعی کننده ی معنا به هم مربوطند و جنبه ی ادراکی پیش شرایط فهم جنبه های تداعی کننده است.
راپوپورت بیان می کند در معماری بومی نه تنها معنی مهمترین نقش را بازی می کند، بلکه سلسله مراتبی از اهمیت و تقدس نیز میان بناهای بومی وجود دارد.
تداعی
تقدس
اسلاید 16 :
مورد دیگری که راپوپورت بدان اشاره کرده است دلبستگی روز افزونی است که در بررسی معنی در انسان شناسی، روان شناسی و ادبیات شکل گرفته است که در سه رویکرد کلی دسته بندی نموده است:
1. رویکرد زبان شناختی (نشانه شناسی)
2. رویکرد نماد شناختی (سنتی)
3. رویکرد رفتار شناختی (ارتباط غیر کلامی)
رویکرد
زبان
نماد
رفتار
تمرکز راپوپورت بر رویکرد سوم است زیرا نه تنها در شناخت معنا از این رویکرد کم استفاده شده بلکه مدل های به کارگرفته شده در ارتباط غیرکلامی، ساده ترین، مستقیم ترین و مهمترین هستند.
اسلاید 17 :
زیرطراحی
تداعی گر
معنی
موقعیت
تقدس
باور وی بدین گونه است که در شرایط کنونی که ما هنوز کاملاً معانی نهفته در ذهن کاربر را نمی شناسیم، بهتر است از «زیر طراحی» بهره برداری کنیم.
او معتقد است هنر طراحان شناسایی و استفاده از «تداعی گرهایی» است که بتواند یک فضا را برای استفاده کنندگانش معنایی شایسته بخشد.
به باور راپوپورت موقعیت یک طرح، وابسته به اندازه ی درک معانی ای است که متغیرهای ادراکی مورد استفاده طراح، آن ها را امکان پذیر کرده است.
تقدس : در گذشته هرگونه فضا و ساخت و ساز یک نوع کار مقدس تصور می شد.
اسلاید 18 :
نشانه شناسی
نحوی
سمانتیک
پراگماتیک
دانش نشانه شناسی در بررسی نشانه ها، به سه جنبه ی گوناگون می پردازد؟
1. چیزی که به عنوان نشانه عمل می کند، کدام است و چه پیوندی با دیگر نشانه ها دارد؟ (نحوی)
2. این نشانه به چه چیز اشاره دارد (چه معنایی دارد)؟ (سمانتیک)
3. تأثیر این نشانه بر بیننده چیست؟ (پراگماتیک)
اسلاید 19 :
به شیوه ی تحلیل نشانه شناختی(سمیوتیکی) سه جنبه مطالعه ی نشانه شناختی در زبان ارائه می گردد که عبارتند از:
نشانه شناختی
نحو
سمانتیک
پراگماتیک
1. مطالعه ساختار جمله یا مطالعه پیوند میان نشانه های زبانی، درون یک سیستم (مانند جمله) که «نحو» نامیده می شود.
2. مطالعه معنای جمله و عناصر آن (سمانتیک یا علم المعانی)
3. پژوهش کاربرد زبان یا پیوند معنای جمله با رفتار مردم و تعبیرهای آن (پراگماتیگ)
اسلاید 20 :
انتقادات راپوپورت نسبت به رویکرد معناشناختی:
1. استفاده از واژه های ناآشنا
2. دشواری و پیچیدگی تعریف «نشانه»
3. عدم توجه کافی به ارتباط نشانه ها با واکنش های رفتاری مردم
انتقادات
