بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
آهن و آهن ياری
اسلاید 3 :
آهن یاری
اپيدميولوژي :
کمبود آهن شايعترين اختلال تغذيهاي در جهان است.
2 ميليارد نفر(30%) كم خون مي باشند،كه اغلب آنها كمبود آهن دارند .
کم خونی فقر آهن به دلیل کاهش ظرفیت کاری و قدرت تولید پیامدهای نامطلوب بهداشتی، اجتماعی و بهداشتی به دنبال دارد.
اسلاید 4 :
گروه های در معرض خطر
1- شیرخواران و کودکان 6 ماهه تا 9 ساله:
کمبود آهن در این دوران موجب :
اختلال در تکامل و ناهماهنگی سیستم اعصاب حرکتی
اختلال در تکامل گفتاری
کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی
تغییرات رفتاری ( بی توجهی، خستگی، و تحریک پذیری)
اختلال در تمرکز
کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت ها
اسلاید 5 :
گروه های در معرض خطر
نکته بسیار مهم این که در دوران شیرخوارگی و اوایل کودکی کمبود آهن موجب کاهش ضریب هوشی می شود.
2- زنان باردار:
ضعف و ناتوانی بدنی
افزایش خطر مرگ و میر مادر به هنگام زایمان
افزایش خطرتولد نوزاد کم وزن – نارس
سقط جنین
3- در بزرگسالان
کاهش قدرت کاری و ظرفیت یادگیری
خستگی زودرس
اسلاید 6 :
علائم ابتلا به کم خونی فقر آهن:
رنگ پریدگی دائمی زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم
خستگی زودرس- سیاهی رفتن چشم- بی تفاوتی-سرگیجه – سردرد – بی اشتهایی – حالت تهوع – خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها
در مراحل پیشرفته تر کم خونی – تنگی نفس همراه با تپش قلب و تورم قوزک پا و قاشقی شدن ناخنها
اسلاید 7 :
آهن
آهن چیست؟آهن یک ماده مغذی مورد نیاز برای ادامه حیات است(اساسی ترین ماده اولیه برای ساختن گلبولهای قرمز خون)
نقش گلبول قرمز اکسیژن رسانی به سلول های بدن
برای ساخت گلبولهای قرمز خون :
آهن - اسیدفولیک –ویتامین B6 - ویتامین B1 – ویتامین C – پروتئین نیاز است که باید از طریق غذای روزانه تامین شود.
مقدار آهن مورد نياز بدن به عوامل زير بستگي دارد: سن – جنس – اندازه بدن – وضعيت تغذيه – اندازه ذخاير آهن بدن- به طور كلي تندرستي عمومي
اسلاید 8 :
زيست دسترسي آهن
به درصد آهن رژيم غذايي كه توسط دستگاه گوارشجذبميشودودراختياربدنقرارميگيرد گفتهمي شود.
در مورد آهن هم اين مقدار 30-20 درصد ودر مورد آهن غير هم 8-3درصد مي باشد.
اين بدان معني است كه جذب آهن از مواد غذايي مختلف يكسان نمي باشد وبه عوامل متعددي بستگي دارد.
اسلاید 9 :
کمبود آهن و کم خونی فقر آهن
کم خونی فقر آهن زمانی اتفاق می افتد که مقدار آهن جذب شده برای تامین نیاز های روزانه کافی نباشد.
اگربرای ساخت گلبول های قرمز، آهن کافی در دسترس نباشد فرد ابتدا از ذخائر آهن بدن خود استفاده می کند .
با ادامه کمبود آهن، ذخائر بدن کاهش می یابد و در نهایت تخلیه می شود و در این مرحله فرد دچار کم خونی می شود.
اسلاید 10 :
نکته مهم :
ممکن است فردی دچار کمبود آهن باشد اما هنوز میزان هموگلوبینش پایین نیامده باشد.بنابراین :
اگر فردی دائماً، احساس خستگی و ضعف مِی کند ممکن است دچار کمبود آهن باشد و باید به پزشک ارجاع داده شود.
اسلاید 11 :
علل و عوامل پديد آورنده كمبود آهن دركشور
كمبود دريافت آهن
پايين بودن زيست دسترسي آهن رژيم غذايي (آهن موجود در غذاهای گیاهی به مقدار کم جذب می شود.)
عادات و الگوهاي غذايي نامناسب( خوردن چای بلافاصله بعد از غذا)
بارداريهاي مكرر به ويژه با فاصله كم( کمتر از 3 سال)
شروع نكردن به موقع غذاي كمكي و يا نامناسب بودن آن
بيماريهاي انگلي به ويژه در كودكان
اسلاید 12 :
علل و عوامل پديد آورنده كمبود آهن دركشور
ابتلاي مكرر به بيماريهاي عفوني مانند اسهال و عفونتهاي حاد تنفسي ( به دليل كاهش اشتها موجب دريافت كمتر و اختلال در جذب و استفاده بدن از مواد مغذي ميشوند)
قابل توجه است كه مهمترين منبع تامين آهن در ايران منابع گياهي به ويژه غلات ميباشد (حدود 60% آهن از نان ميباشد)
بالا بودن ميزان فيتات در نانهاي تهيه شده از خمير ورنيامده موجب كاهش شديد جذب آهن از غذاي اصلي مردم ميگردد .
اسلاید 13 :
نان قوت غالب مردم
نان قوت غالب را در كشورهاي خاورميانه به ويژه ايران تشكيل ميدهد.هر ايراني به طور متوسط 350-300 گرم نان در روز مصرف ميكند.
در تمامي دنيا كه معمولاً از نانهاي حجيم استفاده ميشود فرآيندتخميرحتماًرعايت ميشود و هيچ افزودني شيميايي براي توليد نان به كار نميرود.ايناصل در ايران نيز كه معمولاً از نانهاي مسطح استفاده مي شود نيز تا دودهه پيش به خوبي رعايت ميشد ولي از آن به بعداز بعضي از مواد شيميايي به شكلهاي مختلف، به عنوان پوك كننده نان استفاده شده است كه منجر به :
كاهش كيفيت نان از نظر ارگانولپتيك، وضع ظاهري و ماندگاري شده و سلامت مردم را به خطر انداخته است.
اسلاید 14 :
تخمير نان يعني چه ؟
منظور از تخمير نان عملآوري آن است.عملآوري يعني رسيدگي وكامل شدن خمير براي ايجاد نان كه با اصطلاح (( ور آمدن )) در ادبيات عامه مطرح است.
اگرچه كه : تخمير نان به پوكي آن منجر ميشود و اجازه شكلدهي آن را آسانتر ميكند اما ازآن مهمتر ازنظر شيميايي اتفاقاتي ميافتد كه نتايج اصلي تخمير را به وجود ميآورد.
اسلاید 15 :
پيشگيري وكنترل كم خوني فقر آهن
چهار روش اساسي پيشگيري از كم خوني فقر آهن
الف )روشهاي مستقيم
مستقيما به افزايش آهن دريافتي مي انجامدو شامل :
1-آهن ياري
2- تنوع غذايي
3-غني سازي مواد غذايي
ب)روشهاي غير مستقيم :
ميزان استفاده بدن از آهن دريافتي را بالا مي برد.
1- كنترل بيماريهاي عفوني وانگلي
اسلاید 16 :
آهن ياري:
به صورت توزيع مكمل (به صورت قرص وشربت بين افراد مي باشد.
اين كار موجب بهبود نسبتا سريع وضع آهن ميشودومي توان از آن براي رفع مشكل گروههايي از جمعيت كه بيشترين نياز را به آهن دارند ودرمعرض خطرهستند استفاده نمود.
اسلاید 17 :
دومين روش مستقيم تنوع غذايي (كمي و كيفي )
در جوامع فقير و كم در آمد مي توان آهن در يافتي را ازدو طريق افزايش داد :
1)حصول اطمينان از اينكه مردم روزانه مقدار كافي غذا مصرف مي كنند،به شكلي كه نيازشان به انرژي به طور كامل تامين شود .وقتي غذاي كافي خورده مي شود ،خود به خود مقدار آهن دريافتي بالا مي رود.
2)اصلاح رژيم غذايي روزانه و افزايش زيست دسترسي آهن دريافتي به جاي افزايش مقداركل آهن.
افزايش دهنده هاي جذب آهن (مانند ويتامينc و هم Heme)
-كاهش دهنده هاي جذب آهن(تانن چاي ،اسيد فيتيك در سبوس دانه غلات )
اسلاید 18 :
سومين روش مستقيم :غني سازي مواد غذايي
غني سازي فرآيندي است كه طي آن يك يا چند ماده مغذي به يك ماده غذايي افزوده مي شود تا سبب بهبود كيفيت رژيم غذايي يك گروه ،جامعه يا كل جمعيت شود.مانند افزودن آهن به آرديا.
اسلاید 19 :
روش غير مستقيم :كنترل بيماريهاي عفوني و انگلي
بيماريهاي عفوني و انگلي از توانايي بدن در جذب و استفاده بدن از آهن مي كاهند.
درمان به موقع عفونتها حتي اگر آهن دريافتي افزايش نيابد،منجر به بهبود وضع آهن مي گردد.
آموزش خانواده ها در خصوص تغذيه در دوران بيماري و نقاهت.
ارتقا بهداشت عمومي مانند:تامين آب آشاميدني سالم ،بهسازي محيط ،بهداشت مواد غذايي و بهداشت فردي .
كرمهاي قلابدار وشيستوزوميا انگل هايي هستند كه به دليل ايجاد خونريزي مزمن كم خوني مي دهند.
اسلاید 20 :
انواع آهن در رژيم غذايي دريافتي
در رژيم غذايي روزانه دو نوع آهن هم وغير هم وجود دارد.
جذب آهن روزانه تحت تاثير مقدار و شكل شيميايي آهن ،وجود عوامل افزايش دهنده ويا كاهش دهنده جذب،سلامتي عمومي و وضعيت آهن فرد قراردارد.
جذب آهن هم با غير هم متفاوت است .آهن هم به آساني مورد استفاده بدن قرار مي گيردوبه ميزان 30-20% جذب مي شود وقابليت جذب آهن هم كمتر تحت تاثير تركيب رژيم غذايي قرار مي گيرد.
