بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اجلاس جهانی غذا در سال 1996 در رم تعریف جامعی از امنیّت غذایی به شرح ذیل ارائه نموده است.
امنیت غذایی (Food security ) هنگامی وجود دارد که همه مردم در تمامی ایّام به غذای کافی، سالم و مغذّی دسترسی فیزیکی و اقتصادی داشته باشند و غذای در دسترس نیازهای یک رژیم تغذیه ای سازگار با ترجیحات آنان را برای یک زندگی سالم و فعال فراهم سازد.
(FAO, FSISEWS, 2001)
لذا به استناد این تعریف، امنیّت غذایی شامل پنج مفهوم اصلی است.
1- غذای کافی 2- دسترسی اقتصادی و فیزیکی 3- امنیّت 4- زمان 5- زندگی سالم و فعال
اسلاید 2 :
دستاوردهای چشمگیر در زیر سیستم تولید و عرضه،
به علّت نارسایی های موجود در زیر سیستم های نگهداری، تبدیل و توزیع، میزان ضایعات غذایی و محصولات کشاورزی در کشورمان به نسبت بالاست
بر اساس مطالعات صورت گرفته توسط سرویس مدیریت پس از برداشت، صنایع کشاورزی (AGSI) سازمان خواربار جهانی (FAO)، میزان ضایعات در کشورهای در حال توسعه 50-35 درصد اعلام شده است و کارشناسان،این میزان ضایعات در کشور را معادل غذای حدود 20-15 میلیون نفر می دانند.
اسلاید 3 :
Diagram. The Food Pipeline (Source: Bourne, 1977, mimeo)
اسلاید 4 :
تعریف ضایعات (Definition of losses)
بآن بخش از محصول که در مراحل برداشت و پس از برداشت به هر دلیلی بلا استفاده یا نامناسب برای بازار فروش باشد
ضایعات(Losses) موجب کاهش کمیّت و کیفیت مواد غذایی
(Tyler & Gilman, 1979)
از دیدگاه سازمان خواربار کشاورزی (FAO) و برنامه محیط زیست سازمان ملل
(UNEP):
هر گونه تغییری در کیفیت که منجر به غیر قابل خوراکی شدن و غیر قابل دسترس شدن و عدم ایمنی محصول گردد، که در نتیجه، آن محصول کشاورزی را برای انسان غیر قابل مصرف نماید، ضایعات (Losses) تلقی می گردد.
اسلاید 6 :
انواع ضایعات
ضایعات مستقیم (Direct Losses) : عبارتست از ناپدید شدن مقداری از محصولات کشاورزی در اثر تراوش، نشتی کیسه ها و یا در اثر مصرف حشرات، جوندگان و پرندگان.
ضایعات غیر مستقیم (Indirect Losses) : عبارتست از کاهش کیفیت محصولات کشاورزی که به موجب آن مصرف کننده از خرید آن امتناع کرده و یا قیمت کمتری برای آن پرداخت میکند.
ضایعات کمّی (Quantitative Losses) : عبارتست از کاهش وزن و یا حجم محصولات کشاورزی، که قابل اندازه گیری است.
ضایعات کیفی (Qualitative Losses) : عبارتست از کاهش کیفیت محصولات کشاورزی که روش ارزش گذاری میزان آن متفاوت از ضایعات کمّی است.
خسارت (Damage) : عبارتست از تغییر شکل ظاهری و فیزیکی مواد غذایی، مثل خرد و شکسته شدن برنج . ضایعات موجب میشود مواد غذایی برای انسان غیر قابل استفاده شود در حالیکه خسارت باعث محدود شدن استفاده و کاربری مواد غذایی و محصول کشاورزی میشود.
اسلاید 7 :
علل اولیه بروز ضایعات :
بیولوژیکی (Biological) :
مصرف محصول توسط جوندگان، پرندگان، و سایر حیوانات بزرگ
آلودگی ناشی از فضله، مو و پر حیوانات و پرندگان
حشرات نیز باعث ضایعات کمّی و کیفی محصولات کشاورزی میشود.
میکروبیولوژیکال (Microbiological) :
قارچ ها، باکتری ها و بطور کلی میکرو ارگانیسم ها به محصولات ذخیره شده آسیب هایی وارد می کنند.
مصرف مقادیر ناچیزی از محصول و تولید مواد سمّی توسط کپک ها که مایکو توکسین ها (Mycotoxin) نامیده میشود
آفلاتوکسین (aflatoxin) که محصول فعالیت کپک اسپیرژیلوس فلاووس
(Aspergillus flavus)
پاتولین (Patulin) که محصول فعالیت کپک پنسیلیم اکسپانسام (Penicillium expansum) بر روی سیب و گلابی است
تری کودسن (Tricothecene) که محصول فعالیت کپک فوزاریم (fuzarium) است اشاره کرد . به مورد اخیر باران زرد(Yellow-Rain) هم می گویند.
(شواهدی (تست خون، کالبد شکافی و ماسکهای گاز آلوده) وجود دارد که نشان میدهد اتحاد جماهیر شوروی از این میکربها بعنوان عاملی مهلک در جنگ افغانستان استفاده کرده است).
اسلاید 8 :
شیمیایی (Chemical) :
گروهی از مواد شیمیایی در حضور محصول کشاورزی بطور خودبخود با محصول واکنش داده و باعث از بین رفتن رنگ، طعم و بو، نسج و ارزش غذایی آنها می شوند. واکنش معروف میلارد (Maillard) از این دسته است که باعث قهوه ای شدن و تغییر رنگ میوه های خشک و سایر محصولات می شود. آلوده شدن محصولات به مواد شیمیایی که برای انسان مضر هستند مثل آفت کشها و یا روغن های براق کننده جزء این دسته از ضایعات هستند.
واکنشهای بیوشیمیایی (Biochemical reaction) :
تعدادی از واکنشهای فعال شده توسط آنزیم ها می تواند بر روی محصولات در انبار صورت پذیرد و موجب از بین رفتن طعم، تغییر رنگ و نرمی آنها شود. یک نمونه از این ضایعات در سبزیجات فریز شده رخ میدهد که لازم است قبل از فریز کردن آنها، این آنزیمها با بکارگیری روشهایی غیر فعال شوند.
مکانیکی (Mechanical) :
کوبیدگی و زخمی شدن محصولات باغی به ترتیب در اثر تل انبار شدن بیش اندازه و جدا کردن زائدات باعث بروز ضایعات میشود.
فیزیکی (Physical) :
گرما و سرمای بیش از حد و یا ناکافی و اتمسفر نامناسب در انبار ها
فیزیولوژیکی (Physiological) :
در محصول کشاورزی پس از برداشت عکس فرآیند فتوسنتز انجام میگیرد و محصول از مواد مغذی خود تغذیه کرده و گرما تولید میکند. این موضوع علاوه بر این که موجب افت ارزش غذایی محصول می شود، به دلیل رسیدگی (Rippening) ، امکان بروز آسیبهای مکانیکی و نیز رشد میکرو ارگانیسم را افزایش میدهد.
اسلاید 9 :
علل ثانویه بروز ضایعات :
عادات تغذیه ای نادرست و نیز خرید بیش از نیاز موجب بروز ضایعات میشود.
کافی نبودن مهارتهای برداشت، بسته بندی و اداره امور
فقدان کانتینر کافی جهت حمل و نقل و جابجایی محصولات فساد پذیر
ناکافی بودن انبار و امکانات آن
ناکافی بودن امکانات حمل و نقل جهت انتقال محصول به بازار قبل از فاسد شدن
کافی نبودن انبارهای سرد
کافی نبودن تجهیزات خشک کردن
سیستم های فرآوری و بازاریابی سنتی
استانداردهای قانونی
مدیریت
اسلاید 11 :
علل بروز ضایعات قبل و پس از برداشت محصولات کشاورزی در نقاط مختلف سیستم محصول
اسلاید 12 :
خدمات تسهیلاتی جهت فائق آمدن بر ضایعات فیزیکی و اقتصادی در نقاط مختلف سیستم محصول
