بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
هدف این جلسه (جلسه چهارم)
چگونگی حمله پاتوژن ها به گیاه و انواع مکانیسم های دفاعی در گیاهان
اسلاید 3 :
چگونگی حمله پاتوژن ها به گیاه
توانایی ایجاد بیماری در گیاه را بیماری زایی Pathogenisity می گویند. برای استقرار رابطه غذایی با میزبان، پاتوژن باید موانع سر راه خود را پشت سر بگذارد. یعنی از حصارهای دفاعی میزبان گذشته و بر عکس العمل های دفاعی آن فایق آید.
با وجود آن که در برخی از پاتوژن ها امکان دارد از نیروی فشار به منظور رخنه به داخل بافت های گیاه استفاده شود اما فعالیت پاتوژن در گیاه بیشتر به جنبه های شیمیایی آن مربوط می شود بنابراین تأثیر پاتوژن ها در گیاه نتیجه فعل و انفعالات بیوشیمیایی آن هاست که در مقابله با مواد موجود یا به وجود آمده در گیاه صورت می گیرد.
اسلاید 4 :
فاکتورهای بیماری زایی عبارتند از:
آنزیم ها
مواد سمی
مواد کنترل کننده رشد
پلی ساکاریدها
اسلاید 5 :
آنزیم ها
آنزیم ها در نفوذ از حصارهای دفاعی ساختمانی میزبان نقش اساسی دارند.
در مرحله گسترش پاتوژن در بافت میزبان نیز، ممکن است استحکام دیواره سلولی میزبان را کاهش داده و گسترش خود را تسهیل کنند.
برخی از آنزیم ها سلول میزبان را می کشند. در نکروتروف ها این امر موجب بازداشتن فعالیت های دفاعی میزبان می شود.
بعضی از آنزیم ها نیز می توانند ترکیبات بازدارنده تولید شده توسط میزبان را غیرسمی و بی اثر نمایند.
اسلاید 7 :
توکسین ها یا زهرابه ها
زهرابه ها ترکیباتی هستند که به وسیله پاتوژن تولید شده و موجب بروز تمام یا قسمتی از نشانه های بیماری در گیاه می شوند.
از نظر تئوریکی هر ماده مضر را می توان توکسین نامید که در این صورت آنزیم ها را نیز شامل می شود.
اما در واقع توکسین ها مولکول هایی با وزن مولکولی پایین هستند که ساختار فیزیکی بافت را تخریب نمی کنند بلکه اختلال متابولیکی ایجاد می نمایند.
اسلاید 8 :
برخی از توکسین های درگیر در بیماری های گیاهی
اسلاید 9 :
مواد تنظیم کننده رشد در بیماری های گیاهی
مهم ترین مواد تنظیم کننده رشد عبارتند از: اکسین ها، جیبرلین ها، سیتوکینین ها و دیگر مواد مانند اتیلن و مواد ممانعت کننده رشد که نقش مهمی در زندگی گیاهان دارند.
برخی پاتوژن های گیاهی قادرند 1- مقادیر زیادتری مواد کنترل کننده یا متوقف کننده رشد از همان نوع که گیاه تولید می کند از خود آزاد کنند. علاوه بر این پاتوژن ها 2- ممکن است مواد ممانعت کننده یا تنظیم کننده جدیدی متفاوت از مواد طبیعی گیاه تولید کنند و 3- یا امکان دارد موادی ترشح کنند که اثرات کاهنده یا فزاینده روی مواد تنظیم کننده و متوقف کننده رشد گیاه داشته باشند.
اسلاید 10 :
انواع مکانیسم های دفاعی در گیاهان
این سدهای دفاعی را به دو گروه ساختمانی و بیوشیمیایی تقسیم می کنند:
1- ویژگی های ساختمانی به عنوان موانع فیزیکی، مانع ورود عامل بیماری و گسترش آن در بافت گیاه می شوند.
2- ترکیبات بیوشیمیایی که در سلول ها و بافت های گیاه تولید می شوند برای پاتوژن سمی بوده یا شرایطی ایجاد می کنند که موجب توقف رشد آن در گیاه می گردد.
اسلاید 11 :
از طرف دیگر سیستم های دفاعی را از نظر فعالیت می توان به دو گروه فعال و غیرفعال تقسیم بندی کرد:
در حالت فعال واکنش دفاعی پس از برخورد میزبان و پاتوژن بوجود می آیند.
در حالت غیرفعال ویژگی هایی خاص دفاعی از قبل در گیاه موجود بوده است.
اسلاید 13 :
1- سدهای دفاعی ساختمانی که از قبل تشکیل شده اند
خصوصیات آناتومیکی مثل کوتیکول و پوست و . مانع بسیار مؤثری در برابر نفوذ اکثر میکروارگانیسم هاست.
مثال: کرک های بلند در سطح برگ مانع تغذیه و فعالیت شته ها می شوند و این مسأله از نظر انتقال بیماری های ویروسی با ناقلین شته، حائز اهمیت است.
اسلاید 14 :
2- سدهای دفاعی بیوشیمیایی که از قبل تشکیل شده اند
گیاهان متابولیت های ثانویه متعددی تولید می کنند که بسیاری از آن ها در برابر پاتوژن های بالقوه سمی هستند.
ترکیباتی نظیر فنل، آلکالوئیدها، گلیکوزیدها، ساپونین ها، تانن ها و رزین ها همگی دارای خواص ضد میکروبی بوده و ممکن است در مقاومت دخیل باشند.
اسلاید 15 :
مثال: مقاومت پیاز در برابر Colletotrichum circinas عامل آنتراکنوز پیاز که این مقاومت ناشی از وجود دو ترکیب فنلی به نام Catechol و Protocatechuic acid است که در پیازهای قرمز وجود دارد.
در برگ های سیب و گلابی گلیکوزیدهایی نظیر آربوتین وجود دارد که هیدرولیز شده و تبدیل به گلوکز و کینون های سمی می شوند که این کینون ها در برابر باکتری عامل آتشک سیب و گلابی اثر بازدارندگی دارند. برخی از گیاهان مثل گروهی از بقولات دارای گلیکوزیدهایی هستند که در اثر شکسته شدن این ترکیبات، سیانید هیدروژن آزاد می شود.
اسلاید 16 :
1- دفاع فعال ساختمانی
a) ساختارهای دفاعی بافتی که در واکنش به عوامل بیماری زا ایجاد می شوند
b) ساختارهای دفاعی سلولی که در واکنش به عوامل بیماری زا ایجاد می شوند
اسلاید 17 :
a ) ساختارهای دفاعی بافتی
الف) تشکیل لایه های چوب پنبه ای
آلودگی ناشی از قارچ ها، باکتری ها و حتی برخی ویروس ها و نماتدها، غالباً گیاهان را به تشکیل چندین لایه از سلول های چوب پنبه ای دورتر از ناحیه آلوده وادار می نمایند.
ظاهراً این عمل در نتیجه واکنش سلول های میزبان در برابر مواد مترشحه از پاتوژن است و لایه های چوب پنبه ای مانع پیشرفت بیشتر پاتوژن شده و جلو نفوذ زهرابه های پاتوژن را می گیرند.
اسلاید 19 :
ب) تشکیل لایه های جدا شونده یا ریزشی
لایه های ریزشی در برگ های جوان و فعال درختان میوه هسته دار اغلب بعد از عفونت آن ها به قارچ ها و باکتری ها و ویروس ها به وجود می آیند.
لایه های ریزشی فضا یا فاصله ای است که بین دو لایه حلقوی از سلول های برگ پیرامون ناحیه آلوده ایجاد می شود. به هنگام آلودگی بین این دو لایه سلول، در تمام ضخامت برگ تیغه های بین سلولی حل شده و قسمت آلوده از بقیه قسمت های برگ کاملاً جدا می شود. بنابراین گیاه با دور انداختن ناحیه آلوده همراه تعدادی سلول غیرآلوده، بقیه بافت برگ را در برابر هجوم پاتوژن حفظ کرده و از تأثیر تراوشات سمی آن در امان نگه می دارد.
