بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
عوارض جانبی دارو
اسلاید 2 :
گرچه دارو رکن اصلی درمان در دنیا است و 75 درصد درمانها از طریق آن صورت میگیرد، اما مصرف بیرویه آن میتواند خطر جدی برای سلامت افراد باشد و عوارض آن در برخی مواقع غیر قابل جبران است. فاصله دارو با سم فقط یک قدم است و مصرف بیرویه آن میتواند حتی مرگ مصرف کننده را به دنبال داشته باشد و این امر در حال حاضر مورد بیتوجهی اغلب مردم قرار گرفته است. مصرف بیرویه دارو علاوه بر ضرر جسمی به افراد، سالیانه میلیاردها تومان بابت آن توسط دولت هزینه میشود و این در حالی است که درصد بالایی از این داروها بدون دلیل پزشکی مصرف میشود و هیچ سودی برای فرد ندارد.
اسلاید 3 :
مقدمه
داروها میتوانند اثرات جانبی ناخواسته ایجاد کنند. برخلاف تصور عموم که اثرات جانبی دارو را فقط مختص مصرف خودسرانه دارو میدانند باید دانست که اثرات جانبی ناخواسته توسط همه انواع داروها ایجاد میشوند؛ هم داروهایی که توسط پزشک نسخه شدهاند و هم داروهایی که بدون نسخه تهیه میکنید، مانند داروهای گیاهی، ویتامینها و برخی محصولات که توسط نوتروپاتها داده میشود و یا حتی داروهای طب مکمل و . .
بطور تخمینی سالانه، 80000 استرالیایی به دلیل اثرات جانبی داروها بستری میشوند که در موارد شدید منجر به مرگ میشود. بنابراین اهمیت توجه به این نکته که داروهای خود را هوشیارانه کنترل کنید، برای شما کاملا واضح است. در مواقع لزوم و برای یافتن اطلاعات بیشتر با پزشک خود یا دکتر داروساز داروخانه مشورت کنید. داروهای تجویز شده توسط پزشک نیز ممکن است اثرات ناخواسته داشته باشند.
اسلاید 4 :
اثرات جانبی ناخواسته داروها
همه داروها میتوانند اثرات ناخواسته جانبی داشته باشند. برای مثال آنتیبیوتیکها مثل گروه سولفونامیدها و خانواده پنیسیلینها میتوانند در 50% افراد واکنشهای حساسیتی ایجاد کنند. راشهای پوستی، عارضه شایع پوستی است. این علائم ممکن است جزئی از خود بیماری باشند یا این که داروها عامل اصلی ایجاد کننده این واکنش باشند که تمایز این دو حالت بسیار دشوار است. عوارض بیشتر در اثر تداخل با داروهای دیگر از جمله داروهای مکمل که فرد ممکن است مصرف کند، به وجود میآید. داروهای مکمل هم میتوانند اثرات جانبی ایجاد کنند. حدود 60 میلیون نفر استرالیایی حداقل یک بار در سال از داروهای مکمل استفاده میکنند. بسیاری از افراد بر این باورند که داروهای مکمل جایگزین، مثل درمانهای گیاهی عوارض کمتری دارند. چرا که از منابع طبیعی به دست میآیند. این موضوع همیشه درست نیست!!
اسلاید 5 :
برخی گیاهان میتوانند در بدن درست به همان میزان داروهای شیمیایی قوی عمل کنند و اثرات ناخواسته جانبی هم به وجود میآورند. الکل هم میتواند باعث اثرات جانبی شود. مصرف الکل همراه با بعضی داروها میتواند عوارض ناخواسته و گاهی خطرناکی ایجاد کند. این اثرات شامل گیجی وخوابآلودگی میباشد. مصرف الکل همراه با مصرف آنتیهیستامینها یا داروهای افسردگی یا در مورد افراد راننده بسیار حائز اهمیت است. زیرا با ایجاد خوابآلودگی و گیجی باعث به مخاطره انداختن جان راننده و مردم میشود.
اسلاید 6 :
مثالی از اثرات جانبی داروهای گیاهی
گل مینا: بیش از 20 مورد واکنش جانبی در این مورد گزارش شده است. شامل: حمله آسم، کهیر، تورم، درد عضلات و نارحتیهای معدهای- رودهای.
گل اشرفی: خانمهای حامله باید از مصرف این گیاه اجتناب کنند. چرا که استفاده از این گیاه موجب آغاز انقباضات رحمی میشود. در آزمایشات حیوانی استفاده از این گیاه، موجب سقطهای خود به خودی شده است.
اسلاید 7 :
اگر دچار عوارض جانبی یک دارو شدید، چه باید بکنید؟
اسلاید 8 :
یک یادداشت در مورد آنچه فکر میکنید جزء عوارض جانبی است، بنویسید.
فورا به پزشکتان مراجعه کنید.
اگر علائم شما به عنوان عارضه جانبی تشخیص داده شد، پزشک شما علاوه بر دستور قطع مصرف آن دارو، به شما در مورد عدم مصرف این دارو در آینده نیز هشدار خواهد داد.
داروی متفاوتی باید برای شما تجویز شود.
درمان حساسیتزدایی ممکن است در مواردی که هیچ داروی دیگری قابل جایگزینی نباشد، سودمند باشد.
اسلاید 9 :
توصیههایی در مورد کاهش خطر عوارض جانبی
اسلاید 10 :
همه داروها را دقیقا مطابق نسخه دستور دارویی مصرف کنید. عوارض جانبی میتوانند به دلیل استفاده ناصحیح از دارو به وجود آیند.
داروی تجویز شده برای تشخیص دیگری را مصرف نکنید.
اکثر داروهای تجویز شده یک بروشور در مورد اطلاعات لازم دارند که تحت عنوان اطلاعات دارویی برای مصرف کننده موجود است. این بروشور شامل جزئیات اطلاعاتی به زبان ساده از جمله نحوه مصرف، عوارض جانبی و موارد احتیاط است که برای شما مفید میباشد.
از درمان خودسرانه بیماری خود توسط داروهای بدون نسخه اجتناب کنید. برای تشخیص بیماری و درمان، به پزشک مراجعه کنید یا حداقل از دکتر داروساز راهنمایی بخواهید.
در مورد همه داروهایی که همزمان مصرف میکنید، مانند داروهای تجویز شده قبلی یا داروهایی که خودتان استفاده میکنید وهمچنین داروهای مکمل به پزشک خود اطلاع دهید.
اسلاید 11 :
شما ممکن است بخواهید بازنگری سالانه همه داروهایی که مصرف میکنید داشته باشید. برای سالمندان، بازنگریهای فراوان لازم است چرا که هنگامی که سن بالا میرود، بیشتر مستعد ابتلا به اثرات جانبی داروها هستند.
داروها را در صورت پایان دوره انقضاء دور بریزید.
دکتر داروساز میتواند در مورد اثرات جانبی و تداخلات دارویی شما را راهنمایی کند.
شما ممکن است برای مصرف مقادیر مختلف دارو همزمان دچار اشتباه شوید. در مورد وسایل کمکی برای مصرف صحیح دارو وسایلی که در داروخانه موجود است، با دکتر داروساز مشورت کنید. این کار به شما کمک می کند مصرف قرصهایتان را منظم کنید.
برخی شرایط زندگی ممکن است با بهتر کردن شرایط زندگی مثل تعدیل رژیم غذایی و ورزش معمولی کنترل شود. در مورد این شرایط و این که آیا بهبود این عوامل باعث کاهش نیاز به دارو میشوند یا خیر از پزشک خود سوال کنید.
اسلاید 12 :
مواردی که باید به خاطر داشته باشید
عوارض ناخواسته یا جانبی میتوانند در مورد همه داروها ایجاد شوند، اعم از داروهای تجویز شده توسط پزشک یا داروهایی که بدون نسخه تهیه میشوند، داروهای گیاهی، ویتامینها و داروهای مکمل.
مصرف داروهای مکمل و فارماکولوژیک همزمان شانس ایجاد عوارض جانبی را بالا میبرد. چرا که مواد فعال این داروها میتوانند عوارض پرسر و صدایی ایجاد کنند.
در مورد انواع داروهایی که مصرف میکنید شامل داروهای از قبل تجویز شده، داروهایی که خودتان مصرف میکنید و داروهای مکمل به پزشک خود اطلاع دهید. شما ممکن است نیازمند بازنگری سالانه داروهایی که مصرف میکنید، باشید. عوارض جانبی دارو چگونه ایجاد می شود؟
اسلاید 13 :
عوارض جانبی دارو چگونه ایجاد می شود؟
دارو ماده ای است که قادر به معالجه یا متوقف کردن بیماری، رفع علایم، تسکین درد یا ارائه مزایای دیگری به بیمار است. این تعریف، ویتامین ها و مواد معدنی ضروری را هم که در موارد کمبود تجویز می شود، دربرمی گیرد.
به دلیل اینکه بیشتر داروها، عوارض جانبی قابل ملاحظه ای دارند، باید توسط پزشک تجویز شوند ولی بعضی از داروهای رایج که احتمال آسیب رسانی آنها کمتر است، معمولا بدون نسخه پزشک و با فروش آزاد در داروخانه ها قابل دسترسی هستند.
اسلاید 14 :
تا به حال نزدیک به ۵ هزار ماده با خواص دارویی شناخته شده است. داروها به روش های مختلفی نامگذاری می شوند ولی سه نوع نامگذاری در مورد تمام داروها وجود دارد: نام ژنریک دارو، نام تجاری دارو و نام شیمیایی دارو. نام تجاری نامی است که هر یک از شرکت های تولیدکننده یک فرآورده دارویی برای فرآورده خود برمی گزیند. این اسامی توسط شرکت های مذکور به نحوی انتخاب می شود که به راحتی قابل تلفظ به یاد سپردن و جذابیت باشد. از آنجا که یک ماده ویژه دارویی ممکن است توسط چند شرکت یا کارخانه داروسازی تولید و عرضه شود، یک داروی واحد با یک نام ژنریک می تواند دارای چند نام تجاری باشد.
اسلاید 15 :
عوارض جانبی داروها
عوارض جانبی یک دارو آثار نامطلوب آن به شمار می آید. وقتی دارویی خورده می شود در سراسر بدن پخش می شود و احتمالا انتشار آن فقط به عنصر یا بافت دلخواه محدود نمی شود. هر دارو برای اثر کردن باید روی گیرنده های خاصی در عضو هدف قرار بگیرد. به همین علت ممکن است سایر قسمت های بدن نیز دارای همان گیرنده های عضو هدف باشند که در اثر مصرف دارو فعال یا مسدود شوند و علایم گوناگونی را در فرد ایجاد کنند. البته عوارض جانبی معمولا وقتی بدن به دارو عادت کرد به تدریج از بین می رود و اگر برطرف نشد، ممکن است لازم باشد یا مقدار دارو کم شود یا زمان بین هر نوبت افزایش یابد.
اسلاید 16 :
روش های تجویز دارو
روش تجویز دارو یعنی روشی که تعیین می کند، دارو از چه مسیری باید وارد جریان خون شود و با چه سرعتی جذب شود. انواع روش های تجویز دارو عبارتند از مصرف خوراکی که شایع ترین فرم مصرف داروهاست که می تواند به صورت قرص، کپسول، شربت و قرص زیرزبانی استفاده شود. استعمال از راه مقعد که به شکل شیاف در داخل مقعد و راست روده قرار می گیرد، فرم استنشاقی، فرم تزریقی که می تواند به سه صورت تزریق عضلانی، زیرجلدی و داخل وریدی باشد و استعمال موضعی که به اشکال گوناگون کرم، پماد، لوسیون، قطره های گوش و چشمی در دسترس است. در ضمن شیاف های رکتال یا واژینال نیز در این گروه قرار می گیرند.
اسلاید 17 :
مركز ثبت و بررسي عوارض ناخواسته داروها ( ADR ))
عارضه ناخواسته دارویی (Advers Drug Reactions Or ADR)
براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت عارضه ناخواسته دارویی عبارت است از :
هر نوع واکنش ناخواسته و زیان آور که دردوزهای معمول مورد استفاده برای پیشگیری ، تشخیص یا درمان بیماری یا تغییر عملکرد فیزیولوژی رخ می دهد .
اسلاید 18 :
اهداف عمده مرکز ثبت وبررسی عوارض ناخواسته داروها عبارتند از:
- شناسايي سريع عوارض و تداخل هاي دارويي كه تا زمان ورود دارو به بازار شناخته نشده اند.
-تشخيص افزايش ناگهاني در ميزان وقوع عوارض ناخواسته شناخته شده.
-شناسايي ريسك فاكتورها و مكانيسم هايي كه عوارض ناخواسته دارويي تحت آن شرايط رخ ميدهند.
- تخمين جنبه هاي كمي زيان هاي ناشي از مصرف داروها.
- تحليل و انتشار اطلاعات مورد نياز در تجويز داروها و مقررات دارويي.
- پیشگیری از وقوع عوارض دارویی قابل پیشگیری
اسلاید 19 :
فعاليت هاي اصلي كه در مركز ثبت وبررسی عوارض ناخواسته داروها صورت مي گيرد:
الف) جمع آوري گزارشات مربوط به عوارض ناخواسته دارويي
ب) تجزيه و تحليل آماري به همراه تعيين شدت، شيوع و قطعيت عوارض ناخواسته دارويي
ج) برگزاري جلسات علمي جهت افزايش آگاهي گروه پزشكي در ارتباط با عوارض ناخواسته دارويي
ه) تلاش در جهت جلوگيري از بروز عوارض ناخواسته دارويي در مراكز درماني ناشي از مصرف غير منطقي داروها و يا تداخلات دارويي
اسلاید 20 :
چگونه مي توان عوارض دارويي را گزارش نمود؟
به منظور جمع آوري گزارشهاي عوارض دارويي، فرم هاي زرد رنگي توسط اين مركز تهيه شده است كه در صورت تماس با اين مركز به تعداد لازم در اختيار كليه حرف پزشكي قرار خواهد گرفت. پس از تكميل فرم ها، مي توان آنها را به آدرس تهران- صندوق پستي 948-14185 ارسال داشت، هزينه پست قبلاً پرداخت شده است. هم چنین گزارش عوارض از طریق تلفن (4-88923193) و/ یا نمابر (88890857) و یا از طریق سایت معاونت دارو و غذا وزارتخانه نیز قابل ارسال می باشد.
