بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
نمایه سازی و چکیده نویسی
اسلاید 3 :
در این ارائه خواهیم دید:
نمایه چیست؟ تعریف نمایه ، نیاز به نمایهها
اهداف نمایه سازی
تاریخچه نمایه سازی
نمایه سازان
انواع نمایه
نمایه کتاب
نمایه مدارک غیر کتابی
زبان های نمایه سازی
چکیده ، انواع چکیده، اصول چکیده نویسی
اسلاید 4 :
نمایه چیست ؟
به طور ساده نمایه سیاههای نظام یافته است
دفترچه تلفن سادهترین نوع نمایه میباشد
نمایه(Index) : واژه ایندکس با ریشه لاتین Indic گرفته شده که در قرن 16 به طور کامل وارد زبان انگلیسی شد
نمایهسازی سنتی به شکل ساده اساسیترین کلمات متن را جمع آوری میکند، الفبایی میکند و آدرس صفحات را میدهد.
اسلاید 5 :
تعریف نمایه
طبق استاندارد نمايهسازي بريتانيا، نمايه سياهه نظاميافته مدخلهايي است كه به منظور كمك به استفادهكنندگان در جايابي اطلاعات يك مدرك ساخته ميشود.
نمايه راهنماي نظاميافته محتواي مجموعهاي از آثار نظير مقالههاي يك يا چند مجله است.
اسلاید 6 :
نیاز به نمایه
هدف اساسی کتابخانهها، حفظ و انتقال اطلاعات و دانش از نسلی به نسل دیگر بوده است. این ساز و کار رویکردی مشترک دارد یعنی :
جمعآوری، ذخیره اطلاعات، استفاده به محض درخواست
دهه 1940 عصر افزایش سریع اطلاعات
راهنماهای کلی دیگر کافی نبود.
اسلاید 7 :
نیاز به نمایه
ما از داشتن میلیونها سند راضی نبودیم، بلکه به تحلیل موثر و سریع محتوای آن اسناد نیاز داشتیم .
دیگر تحمل کندی روشهای کتابداری سنتی را نداشتیم
به موازات تغییر نیازهای اطلاعاتی، تغییر فناوری هم صورت گرفت.
یکی از تحولات آرام و بسیار اساسی در نیمه دوم قرن نوزدهم :
تغییر بازیابی اطلاعات از اعم به اخص
یکی از راهﻫﺎی سازماندهی اطلاعات، نماﯾﻪسازی است
اسلاید 8 :
اهداف نمایهسازی
نمایه دارای دو هدف کلی است زمان و تلاش برای یافتن اطلاعات را به حداقل میزان کاهش دهد و موفقیت جستجوی استفادهکننده را به حداکثر برساند. (انتخاب واژه مناسب در زمان کمتر و با تلاش کمتر)
نمایهها و چکیدهها به ارزش سند میافزایند.
نمایه یک فراداده است ( دادهای در مورد دادهها )
فضای نمایه دارای دو گزاره مربوط به سند نمایه شده است. (شمول و عدمشمول) یعنی چه چیزی در نمایه وجود دارد و چه چیزی در نمایه وجود ندارد.
اسلاید 9 :
تاریخچه نمایهسازی
تاریخ نمایهسازی و چکیدهنویسی با تاریخ نوشتن و مجموعه پیشینههای اطلاعات ارتباط نزدیکی دارد
نمایههای اولیه به اسامی اشخاص و یا ترتیب آمدن کلمات در متن محدود بود. از جمله اولین نمایهها : کشف اللغات ( concordances)
استفاده از نمایه برای طومار پاپیروس مستلزم باز و بسته کردن مکرر طومار بود. و نمایه آن به شکل صفحه کوچکی به طومار متصل میشده است و با بوجود آمدن کدکس که شکل جدید کتاب بود گامی اساسی در نمایه شد. و نمایه کتاب برای اولین بار عملی شد.
اختراع چاپ، رشد سریع چاپ و تولید کتاب، نیاز به نمایههای کتاب را افزایش داد
اسلاید 10 :
تاریخچه نمایهسازی
افزودن آستر بدرقه به کتابها باعث میشود خوانندگان مطالب و موضوعات مهم را یادداشت کنند به عنوان مثال: وکلا از آن برای فهرست الفبایی قوانین مورد علاقه خود استفاده کردند و کاتبان برای نوشتن ارجاعات به کتب مقدس ..
در قرن 16 نمایههای با کیفیت برای کتاب ایجاد شد
در قرن 17 نوع جدید ابزار اطلاعاتی (نشریات ادواری ) به وجود آمد و با رشد سریع آن نمایهها ضرورت یافتند.
همزمان با رشد مجلات علمی مجلات چکیده نیز توسعه یافت
اسلاید 11 :
تاریخچه نمایهسازی
قرن 19 روند حرکت به سمت انتشارات تخصصی، مجلات چکیده رشد سریع خود را آغاز کردند
انفجار اطلاعات از دهه 1940
در دهه 1850 دبلیو اف. پول نمایهای منتشر کرد که مجلات بسیاری را شامل میشد و مفهوم جدید انتشار نمایه مشترک برای شمارههای متعدد نشریات گوناگون را آغاز کرد. که اهمیت فراوانی در رشد نمایهسازی داشته است.
اسلاید 12 :
نمایهسازان
نمایهسازان چه کاری انجام میدهند؟
تحلیل سند و تخصیص واژههای موضوعی که فکر میکند استفادهکننده براساس آن واژهها را جستجو خواهد کرد.
نمایهساز به چه مواردی توجه میکند؟
توجه به خطمشی نمایهسازی
نیاز استفادهکننده
اسلاید 13 :
ویژگی نمایهسازان
نظم و انضباط و علاقه به جزئیات (دو ویژگی بسیار مهم)
حافظه خوب یک سرمایه است (نرمافزارهای نمایهسازی به حافظه بسیار کمک میکند)
سریع خواندن یک ویژگی مثبت است.
نمایهسازان، سانسورکننده نیز هستند ( چه بسا به طور غیرعمد )
ذهن کنجکاو و خلاق. مثال: ( معنی یک جمله خاص در متن دقیقا چیست؟ آیا اگر این اصطلاح را انتخاب کنم در جستجو دقیقا همین واژه استفاده میشود؟
نمایهساز خوب خود را به جای خواننده قرار میدهد.
اسلاید 14 :
نمایههای قدیمی
نمایههای گردان: اساس کار آن بر گردش کلیدواژههای عنوان است .
با استفاده از stop list کلمات Non informative حذف میشوند.
Kwic= نوعی نمایه عنوان است که در آن کلیدواژههای عنوان با وسایل ماشینی انتخاب میشوند.
رایانه کار گردش عناوین مقالههای مجلات را با قرار دادن الفبایی عناوینی که واژههای مشابه دارند، انجام میدهد. مانند ”عناوین شیمی“
مثال: چگونگی افزایش تولید سیب زمینی با استفاده از کود حیوانی
عنوانها بر اساس کلیدواژهها به ترتیب الفبایی مرتب میشوند.
اسلاید 15 :
KWOC
نوعی نمایه گردان است که کلیدواژهای از عنوان در ابتدا قرار میگیرد و بقیه عنوان بعد از این کلمه میآید مثل:
بررسی رابطه کتابخانه و آموزش در نظام آموزشی ایران
کتابخانه و آموزش در نظام آموزشی ایران، بررسی رابطه
آموزش در نظام آموزشی ایران، بررسی رابطه کتابخانه
نظام آموزشی ایران، بررسی رابطه کتابخانه و آموزش در
ایران، بررسی رابطه کتابخانه و آموزش در نظام آموزشی
اسلاید 16 :
Permuterm
یا جایگشتی اساس کار آن مانند کوئیک و کووک گردش کلیدواژههای عنوان است.
کلیدواژههای عنوان به صورت دوتایی انتخاب میشوند و یک اصطلاح را تشکیل میدهند. گردش کار با دو کلیدواژه است
اصطلاح دوم در محدود کردن اصطلاح اول و اخص کردن آن نقش مهمی دارد.
اصطلاحات جابجا میشوند و شناسههای اصلی الفبایی میشوند
اسلاید 17 :
Permuterm
مثال :
عنوان: آمادهسازی و برنامهریزی برای ساختمان کتابخانه 14
آمادهسازی/ برنامهریزی 14
آمادهسازی/ ساختمان کتابخانه 14
برنامهریزی / آماده سازی 14
برنامهریزی / ساختمان کتابخانه 14
ساختمان کتابخانه/ آمادهسازی 14
ساختمان کتابخانه/ برنامهریزی 14
اسلاید 18 :
انواع نمایه انتهای کتاب
نمایه ساده: مدخلها به ترتیب الفبایی است و در جلوی آن جاینما وجود دارد. فاقد بیانگر است و هیچگونه تورفتگی وجود ندارد و تعداد جاینماهای آن افزایش مییابد.
نمایه درونبافتی: این نمایه به صورت خطی و نحوی است و به ترتیب پیدایش بیانگرها در متن است. بنابراین الفبایی نیستند. بیشتر مناسب متون علوم انسانی میباشد.
مثال: کودکان مدخل
~ استثنایی 15- 17؛ ~ عقب مانده ذهنی 21-45؛ ~ تیزهوش 47
بیانگر
اسلاید 19 :
نمایه انتهای کتاب
نمایه برونبافتی : نمایهای است که بیانگرها در بافت نحوی قرار نمیگیرند، بلکه درذیل مدخل اصلی به صورت الفبایی میآیند. توالی صفحهها مطرح نیست. کلماتی مثل حروف اضافه و غیره در آن استفاده نمیشود. برخی از بیانگرها در جای خود به عنوان مدخل قرار میگیرند .
مثال: فهرستنویسی
سی دی 36، 34، 32
کتاب 25
نرم افزار 12
اسلاید 20 :
تفاوتهای نمایه برونبافتی و درونبافتی
نمایه درونبافتی صورت نحوی دارد. مثلا میگوییم رفتار با کودکان ولی در برونبافتی «با» را بکار نمیبریم و نمیدانیم آیا رفتار کودکان است یا رفتار با کودکان .
نمایه درونبافتی بیشتر به حوزه علوم انسانی تعلق دارد.
نمایه درونبافتی کلنگر هستند.
نمایه برونبافتی بیشتر به حوزههای علوم و فنون مرتبط است و بيشتر بر پايه اصطلاحنامه قرار ميگيرد.
