بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
Geoelecteric
ژئوالکتریک
اسلاید 2 :
آرایه های مورد استفاده در روش مقاومت ویژه
برای سهولت انجام عملیات صحرایی و راحت تر بودن محاسبات با توجه به اینکه برای بدست آوردن مقاومت ویژه نیاز به ضریب هندسی k داریم، آرایش های مختلفی را بین الکترودهای جریان و الکترودهای پتانسیل ارائه نموده اند و برای هر آرایش نحوه محاسبه ضریب K متفاوت است
اسلاید 3 :
1- آرایش شلومبرژر
Schlumberger array
از این آرایه هم در روش سونداژ و هم در روش پروفایلینگ استفاده می شود. این آرایه خطی و متقارن بوده و زوج الکترود پتانسیل (MN) در بین زوج الکترود جریان (AB) قرار دارد. بنابراین فاصله بین الکترودهای جریان (A نسبت به B) بزرگتر از الکترودهای پتانسیل است.
اسلاید 4 :
معمولا نسبت فاصله AB به MN به صورت 4≤AB/MN≤20 می باشد. هرچه فاصله AB نسبت به MN بیشتر شود تاثیر عوامل مزاحم بر روی اندازه گیری ها کمتر است. هرچه فاصله MN کوچکتر باشد دقت اندازه گیری بیشتر می شود. لازم به ذکر است که وجود جریان الکتریسیته در محل عملیات صحرایی به عنوان عامل مزاحم شناخته شده و در صورت وجود جریان الکتریسته می بایستی تا آنجایی که ممکن است فاصله MN را کم کنیم.
آقای شلومبرژر ادعا نمود که عمق تجسس در این روش برابر با نصف فاصله الکترودهای جریان است
فاکتور هندسی برای این آرایه از رابطه زیر محاسبه می گردد
اسلاید 5 :
به منظور انجام سونداژ ژئوالکتریکی با استفاده از این آرایه، MN ثابت نگه داشته شده ولی فاصله AB مرحله به مرحله بزرگتر می شود. با افزایش فاصله AB در هر مرحله، عمق نفوذ بیشتر شده و مقاومت ویژه در عمق بیشتری بدست می آید.
به منظور انجام پروفایلینگ با استفاده از این آرایه، با حفظ فاصله بین الکترودها، همه الکترودها به صورت جانبی جابجا می شوند.
اسلاید 6 :
2- آرایش ونر
Wenner array
این آرایه خطی و متقارن بوده و زوج الکترود پتانسیل (MN) در بین زوج الکترود جریان (AB) قرار دارد. فاصله بین الکترودها به طور یکسان بوده و نسبت AB به MN همواره ثابت و برابر 3 است. فاکتور هندسی این آرایه از رابطه زیر بدست می آید
از این آرایه عمدتا در روش پروفایلینگ استفاده می شود، هرچند برای اعماق محدود برای سونداژ نیز بکار می رود. به مانند روش قبلی برای انجام پروفایلینگ می بایستی هر 4 الکترود به صورت همزمان جابجا شده و فاصله a بین آنها حفظ شود
اسلاید 7 :
آرایه ونر برای کاوش های سطحی و کم عمق مانند مطالعه بستر اجرای خطوط انتقال نیرو مناسب است. در این روش نیز با داشتن شدت جریان ورودی به زمین و ثبت اختلاف پتانسیل، می توان با استفاده از K=2πa و محاسبه فاکتور هندسی، مقاومت ویژه ظاهری را به دست آورد
برخلاف آرایه شلومبرژر، در آرایه ونر برای انجام سونداژ الکتریکی فاصله بین الکترود های پتانسیل ثابت نبوده بلکه با هر افزایشی در فاصله الکترودهای جریان، می بایستی فاصله بین الکترودهای هم پتانسیل را به نحوی افزایش داد که فاصله a بین آنها حفظ شود.
اسلاید 8 :
3- آرایش قطبی-دوقطبی
Pole-Dipole array
این آرایه خطی و نامتقارن بوده و زوج الکترود پتانسیل (MN) در بین زوج الکترود جریان (AB) قرار دارد. در این آرایه الکترود B در فاصله بینهایت از الکترود A قرار دارد. برای سهولت کار صحرایی الکترود B همواره ثابت نگه داشته می شود. فاکتور هندسی این آرایه از رابطه زیر بدست می آید
این آرایه برای مطالعه ساختارهای زمین شناسی به ویژه در محیط های شهری کاربرد دارد.
اسلاید 9 :
3- آرایش دوقطبی-دوقطبی
Dipole-Dipole array
در این آرایه زوج الکترود پتانسیل (MN) خارج از زوج الکترود جریان (AB) قرار دارد. با ثابت نگه داشتن الکترودهای AB می توان برای بدست آوردن اطلاعات از اعماق بیشتر، زوج الکترود پتانسیل را چند مرحله جابجا کنیم. اگرچه این آرایه برا مطالعه زیاد استفاده می شود ولی عیب اصلی این آرایه این است که قدرت مولد جریان الکتریسیته برای عمق نفوذ ثابت نسبت به بقیه آرایه ها می بایستی بیشتر باشد. از این آرایه برای تهیه شبه مقطع استفاده می شود. فاکتور هندسی این آرایه از رابطه زیر بدست می آید
اسلاید 10 :
شبه مقطع
شبه مقطع برش قائمی از زمین است که تغییرات مقاومت ویژه ظاهری را در نقاط و اعماق مختلف نشان می دهد. از شبه مقطه برای مطالعه مواد معدنی در اعماق زیاد استفاده می شود.
اسلاید 11 :
روش تهیه شبه مقطع
فرض میکنیم یک خط بررسی داریم و در امتداد این خط تعدادی ایستگاه اندازه گیری با فواصل a از یکدیگر قرار دارند. در اولین مرحله، الکتروده های جریان و پتانسیل را بر روی ایستگاه های 1 تا 4 قرار می دهیم، بدین صورت که الکترود A بر روی ایستگاه 1، الکترودB روی ایستگاه 2، الکترود M روی ایستگاه 3 و الکترود N روی ایستگاه 4 قرار داده می شود. از وسط الکترودهای AB خطی با زاویه 45 درجه نسبت به افق در جهت پیشروی الکترودها، رسم می کنیم و به آن خط برداشت 1 می گویم. سپس از وسط الکترودهای پتانسیل MN خطی با همان زاویه 45 درجه ولی در خلاف جهت پیشروی الکترودها رسم کرده تا خط اول را قطع کند. محل تلاقی آنه نقطه برداشت 1 از خط برداشت 1 است.
خط برداشت 1
اسلاید 12 :
سپس زوج الکترود جریان را ثابت نگه داشته ولی الکترودهای پتانسیل را به اندازه یک ایستگاه جابجا میکنیم، بدین صورت که الکترود A بر روی ایستگاه 1، الکترودB روی ایستگاه 2، الکترود M (یا P درشکل زیر) روی ایستگاه 4 و الکترود N (یا Q درشکل زیر) روی ایستگاه 5 قرار داده می شود. پس از اسقرار الکترودهای پتانسیل بر روی ایستگاه های جدید، از وسط الکترودهای پتانسیل MN خطی با زاویه 45 درجه در خلاف جهت پیشروی الکترودها رسم کرده تا خط اول را دوباره قطع کند. محل تلاقی آنها نقطه برداشت 2 از خط برداشت 1 است. در ادامه باز الکترودهای پتانسیل را به اندازه یک ایستگاه جابجا میکنیم و مراحل قبل را تکرار میکنیم تا جایی که ایستگاه های موجود بر روی خط برسی تمام شود.
اسلاید 13 :
در مرحله بعد الکترود AB را به اندازه یک ایستگاه جابجا کرده تا خط برداشت 2 حاصل شود. در اولین برداشت از خط برداشت 2، آرایش الکترودها به این صورت است که الکترود A بر روی ایستگاه 2، الکترودB روی ایستگاه 3، الکترود M روی ایستگاه 4 و الکترود N روی ایستگاه 5 قرار دارند. همانند مرحله قبل از وسط الکترودهای پتانسیل MN خطی با زاویه 45 درجه در خلاف جهت پیشروی الکترودها رسم کرده تا خط برداشت 2 را قطع کند. محل تلاقی آنها نقطه برداشت 1 از خط برداشت 2 است. در ادامه باز الکترودهای پتانسیل را به اندازه یک ایستگاه جابجا میکنیم و مراحل قبل را تکرار میکنیم تا جایی که ایستگاه های موجود بر روی خط برسی تمام شود.
اسلاید 14 :
پس از اتمام نقاط اندازه گیری بر روی خط برداشت 2، AB را به اندازه یک ایستگاه جابجا کرده تا خط برداشت 3 ایجاد گردد. حال با جابجایی الکترودهای MN می توان مقاومت ویژه ظاهری را در نقاط مختلف را بر روی خط برداشت جدید اندازه گیری کرد. معمولا در کارهای عملی تعداد ایستگاه ها و فواصل بین آنها را طوری انتخاب می کنند که با ثابت نگه داشتن AB، الکترودهای پتانسیل MN 6 تا 8 بار جابجا شوند. با داشتن مقادیر مقاومت ویژه ظاهری در نقاط و اعماق مختلف، می توان با وصل کردن نقاط هم مقاومت ویژه ظاهری، منحنی های هم مقاومت را ترسیم کرد و در مورد آنومالی های زیر سطحی بدست آمده قضاوت نمود.
