پاورپوینت نظارت و راهنمایی آموزشی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

عنوان درس : نظارت و راهنمایی آموزشی

اسلاید 2 :

کتاب نظارت و راهنمایی آموزشی :دکتر مصطفی نیکنامی
فصل پنجم :
اصول و روشهای نظارت و راهنمایی آموزشی

اسلاید 3 :

مقدمه
اثر بخشی و اهمیت برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی وقتی روشن می شود که مشخص شود راهنمایان آموزشی تا چه میزان اصول آنرا رعایت کرده اند و تا چه حد مشکلات و نارساییهای موجود آموزشی رفع گردیده و عملکرد معلمان بهبود یافته است.
راهنمایان آموزشی در تحقق این هدف باید از اصول نظارت و راهنمایی آموزشی پیروی کنند و همواره این اصول را در برنامه ها و فعالیتهای خود مورد توجه قرار دهند.

اسلاید 4 :

مارکس و استوپس (1961) در این رابطه اصولی را مطرح میکنند، برخی از آنها عبارتند از:

1. نظارت و راهنمایی آموزشی که بخش کامل و جامعی از برنامه آموزشی است ، کار و خدمتی گروهی ( تعاونی ) است.
2. تمام معلمان به راهنماییها و کمکهای راهنمای آموزشی نیاز دارند.این اصل اساسی است و مسئولیت این خدمت به عهده مدیر و راهنمای آموزشی می باشد.
3. برنامه های نظارت و راهنمای آموزشی باید پاسخگوی نیازهای شخصی معلمان مدرسه باشد.
4. همه کارکنان که با فرایند آموزشی سر و کار دارند به نظارت و راهنمای آموزشی نیاز دارند و باید تحت پوشش برنامه قرار گیرند.
5. نظارت و راهنمای آموزشی باید به توضیح و تشریح هدفها و مقاصد آموزشی بپردازند، همچنین اهداف آ . پ و اهمیت آنها همواره به معلمان گوشزد گردد و مبنای کار معلمان و راهنمایان آموزشی قرار گیرد.
6. نظارت و راهنمای آموزشی باید در جهت بهبود نگرشها، دانشها، منش و رفتار و همچنین تحکیم روابط انسانی خوب در همه کارکنان مدرسه تلاش کند و به گسترش ارتباطات خود در جامعه بپردازد.
7. نظارت و راهنمای آموزشی باید بتواند فعالیتهای فوق برنامه دانش آموزان را سازماندهی و آنها را هدایت کند.

اسلاید 5 :

8. مسئولیت بهبود برنامه و فرایند آموزش و یادگیری در کلاس درس و مدرسه به عهده راهنمای آموزشی،معلم و مدیر مدرسه در منطقه به عهده رئیس آ .پ و در سطح ملی بر عهده وزارت آ .پ است.
9. پیش بینی های لازم به منظور فراهم کردن تدارکات و امکانات مربوط به برنامه های نظارت و راهنمای آموزشی باید در بودجه سالیانه در نظر گرفته شود.
10. برای نظارت و راهنمای آموزشی، هم برنامه ریزی کوتاه مدت و هم برنامه ریزی بلند مدت ضروریست، تمام افرادی که به نحوی با این برنامه ها ارتباط پیدا می کنند یا تحت تاثیر آن قرار می گیرند باید با راهنمای آموزشی همکاری کنند.
11. مجریان برنامه های نظارت و راهنمای آموزشی یعنی مدیر مدرسه یا راهنمای آموزشی باید در تمام سطوح از کمکهای مشورتی منطقه آموزشی، وزارت آ. پ ، دانشگاهها و دیگر سازمانهای محلی ،استانی و کشوری بهره مند شوند.
12. نظارت و راهنمای آموزشی باید آخرین یافته های تحقیقات را تجزیه و تحلیل وآنها را ارزیابی کند و در آ .پ به کار گیرد.
13. اثر بخشی و موفقیت برنامه های نظارت و راهنمای آموزشی باید هم به وسیله افراد ذی نفع در مدرسه و هم به وسیله افراد مطلع و صاحبنظر در خارج از مدرسه مورد ارزشیابی قرار گیرد.

اسلاید 6 :

مواردی دیگر که توسط دانشمندان این حوزه مطرح شده بیشتر بر ابعاد سازمانی کار نظارت و راهنمایی تاکید دارد، البته آگاهی از آنها موجب درک بیشتری در طراحی و اجرا برنامه ها می گردد ، برخی از آنها عبارتند از :

اسلاید 7 :

اصل سازمانی :
نظارت و راهنمایی آموزشی رفتاری سازمانی است و باید مسئولیتی مدیریتی در مدرسه تلقی شود. امروزه، نظارت و راهنمایی آموزشی در تشکیلات آموزش و پرورش اغلب کشورها وجود دارد و مسئولیت آن بر عهده مدیر مدرسه یا راهنمای آموزشی است.
اصل مسئولیت و اختیار :
مسئولیت هنگامی معنا پیدا می کند که با اختیار توام باشد، نظارت و راهنمایی آموزشی یک وظیفه ستادی است یعنی راهنمایان نمی توانند با ایجاد ارتباطات رسمی از طریق سلسله مراتب سازمانی و با توسل به دستورالعملها و آیین نامه ها مسائل و مشکلات آموزشی را حل و فصل کنند .بلکه باید به تخصص، مهارتها و تواناییهای حرفه ای خود متکی باشند تا معلمان نیز در پذیرش رهنمودهای آنان تمایل و اشتیاق بیشتری داشته باشند.
اصل پویاییهای گروهی :
نظارت و راهنمای آموزشی وظیفه ای مشارکت جویانه یا همراه با همکاری حرفه ای گروهی است. (هوی و فورسایت)
بدون همکاری حرفه ای راهنمای آموزشی، معلم، مدیر مدرسه و دیگر شرکت کنندگان در این وظیفه ، موفقیت برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی بعید به نظر می رسد. (کیمبال وایلز)

اسلاید 8 :

هر فردی که در فرایند اصلاح مدرسه درگیر و مسئول است در چهارچوب نظارت و راهنمایی آموزشی قرار می گیرد، بنابر این مسئولیت از قالب فرد و گروه خاصی خارج و به بیرون از مدرسه و جامعه نیز مربوط می شود. نظارت و راهنمایی مسئولیت جمعی است که باید در قالب پویاییهای گروهی متجلی گردد.(سرجیوانی و استارات)

اصل رشد و پیشرفت حرفه ای :
یکی از هدفهای برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی ایجاد فرصتهای مناسب برای رشد و پیشرفت حرفه ای معلمان است. ترویج روحیه اتکا به نفس و استقلال کاری معلمان از گامهای اولیه و اساسی برای تحقق این هدف است.
تغییرات و تحولات فزاینده امروزی ، تغییراتی فراوانی را در آ . پ بوجود آورده و معلمان نیز باید آمادگی پذیرش این تغییرات را پیدا کنند وگرنه دچار رکود خواهند شد مثل کاربرد کامپیوتر ، روشهای نوین تدریس و روش گروهی و . . .
کسب دانش و تجربه های جدید قدرت ابتکار و تواناییهای تازه ای به معلمان می بخشد، نه تنها برای ارتقای کارآیی معلمان ضروری و فوق العاده مهم است، بلکه در تغییر شخصیت معلمان و ایجاد روحیه و انگیزه در آنان برای ترفیع و ارتقای علمی و شغلی نیز ملاکی بسیار با ارزش است.

اسلاید 9 :

اصل ارزشمند بودن فرد و گروه :
هنگام واگذاری تکالیف و مسئولیتها و اعمال روشهای نظارت در مورد هر معلم به تفاوتهای فردی آنان توجه گردد. زیرا پیامد آن ایجاد خود پنداری مثبت در معلمان از خود و کارشان است که موجب برانگیختن، فعال شدن و هدایت رفتار آنان در جهت اهداف مدرسه می شود
اصل علمی بودن :
امروزه یافته های بسیار در علوم رفتاری و سازمانی در زمینه های تدریس، یادگیری ، ارتباطات، سازماندهی و مدیریت بوجود آورده است که در آ.پ کاربرد یافته است و معلم، فردی دارای تفکر و مستقل با روحیه ای جاه طلبانه و خواستار آزادی و استقلال عمل است که با انگیزه های شخص و تحقق آرمانهای خاص به آ.پ وارد شده است.
ناظران باید سعی کنند در برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی و کار با معلمان از اندیشه های علمی جدید، یافته ها، پدیده ها،و تکنولوژی جدید استفاده گردد تا بتوانند پاسخگوی نیازهای آتی آ .پ جوانان باشند.
اصل تغییر :
بر اساس یک اصل کلی سازمانی تمام سازمانهاو افراد در فرایند گذر زمان نیاز به تغییر دارند تا بتوانند پاسخگوی تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باشند.که می تواند از درون سازمانی (راهنمایان آموزشی و مدیر ) و برون سازمان و ملی (وزارت آ.پ) صورت گیرد. ممکن مقاومت در برابر تغییر رخ بدهد که مسئول رفع آن مدیر مدرسه و راهنمای آموزشی هستند

اسلاید 10 :

انواع روشهای نظارت و راهنمایی آموزشی
همانطور که گفته شد، هدف نظارت و راهنمایی آموزشی اصلاح فرایند آموزش و یادگیری از طریق همکاری حرفه ای متقابل راهنمای آموزشی و معلم است.
این همکاری در مطالعه و تحقیق مستمر و بلند مدت صورت می گیرد و نیازمند برنامه ریزی می باشد.
برخی از صاحبنظران معتقدنند آن قدر که معلمان در اصلاح فرایند آموزش نقش دارند راهنمای آموزشی در این امر نقش ندارد.
به نظر هوی و فورساید فقط معلمان قادرند روش آموزش در کلاس را اصلاح کنند و باید در انتخاب روش تدریس خود آزادی عمل داشته باشند با این حال نیازمند حمایت فکری و حرفه ای راهنمای آموزشی هستند.
لورتی معتقد است، معلمانی که نیازمند کمک هستند ،تمایل دارند ابتدا از همکاران خود و بعد از راهنمای آموزشی و مدیران کمک بگیرند.

اسلاید 11 :

اما آنچه مسلم است همه معلمان در هر شرایط و مقطعی از زندگی حرفه ای خود به کمک مستقیم راهنمای آموزشی نیاز دارند و این کمک برای اصلاح فرایند آموزش باید در اختیارشان قرار گیرد.
به عبارت دیگر باید فردی در مدرسه مسئولیت نظارت و راهنمایی را بر عهده داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که معلمان به طور منظم بازخوردهای لازم را می گیرند و برای حل وفصل مشکلات خود مسیر صحیحی را انتخاب می کنند.
طبق تحقیقات دورن بوش و اسکات معلمانی که بیشترین بازخورد کلاسی را دریافت می کنند از کار تدریس بیشترین رضایت را دارند.
صاحبنظران دیگری نیز کمک مستقیم به معلمان را از مولفه های مهم مدارس موفق ذکر کرده اند. ( لیتل)
کمک مستقیم به معلمان با هدف اصلاح فرایند آموزش از طریق روشهای گوناگونی انجام می گیرد، با این حال روش مشاهده کار معلم روشی نسبتا استاندارد و مورد پذیرش است، این روش عموما « نظارت و راهنمای آموزشی بالینی « نامیده می شود. پیشگام این روش موریس کوگان می باشد.

اسلاید 12 :

نظارت و راهنمایی آموزشی بالینی ( مشاهده مستقیم رفتار معلمان در کلاس درس)
بین نظارت و راهنمایی آموزشی به عنوان یک فرایند و نظارت و راهنمایی آموزشی به عنوان یک وظیفه تفاوت فاحشی وجود دارد.
بیشتر متخصصان معاصر از روش سنتی نظارت به عنوان کنترل مستبدانه زیر دستان برای اصلاح آموزش به شدت بیم دارند.
اجتناب از مدل سنتی نظارت و تمایل به اصلاح عملکرد معلمان و بهبود آموزش بتدریج استفاده از روش نظارت و راهنمایی آموزشی بالینی را توسعه بخشید که به عنوان “ جنبش نظارت و راهنمایی بالینی “ نامیده شد.

اسلاید 13 :

تعریف نظارت و راهنمایی آموزشی :
مطالعه رفتار معلم در کلاس درس با روش نظامند و منظم و در جوی همراه با همکاری و احترام متقابل است نیز مجموعه ای از فعالیتهایی است که برای اصلاح فرایند تدریس و یادگیری طراحی شده است.
نظارت و راهنمایی آموزشی هم یک مفهوم و هم یک ساختار است.
از زمان پیدایی مفهوم نظارت و راهنمایی آموزشی تاکنون اصلاحات بسیاری در آن ایجاد شده است.

اسلاید 14 :

ویژگی 9 گانه مفهوم نظارت و راهنمایی آموزشی از نظر گلد هامر و همکارانش

اسلاید 15 :

مراحل مختلف روش مشاهده بالینی از نظر صاحبنظران
پیش مشاهده
پس مشاهده
مشاهده

اسلاید 16 :

مراحل مشاهده بالینی از نظر موریس کوگان
مرحله 1: ایجاد و برقراری ارتباط بین راهنما و معلم ،
شرکت دادن معلم در برنامه ها ی مشاهده بالینی
از بین بردن تشویش و اضطراب معلم از مشاهده
مشخص کردن وظایف طرفین
کمک به معلم در درک و مفهوم نظارت و راهنمایی آموزشی
مرحله 2: برنامه ریزی درسی که با همکاری معلم انجام میشود،( طرح درس روزانه)
تعیین اهداف کاری معلم و دانش آموز
تعریف دقیق نتایج آموزشی
تعیین روشها و فنون تدریس
تعیین توالی فعالیتها و زمانبندی آنها
تقویت یادگیری و ارزشیابی دانش آموزان
مرحله 3: برنامه ریزی برای مشاهده،پیش بینی روش و استراتژی مشاهده،
تعیین جزئیات و ویژگیهای فرایند مشاهده توسط معلم و راهنما
تعیین هدفهای مشاهده ،نحوه جمع آوری اطلاعات، ترتیبات فنی برای مشاهده، توسط راهنما
اعلام به معلم
مرحله 4 : مشاهده ،
مشاهده وثبت رویدادهای کلاسی
و عملکرد معلم بر اساس برنامه ریزی و توافقهای صورت گرفته در مراحل قبل
مرحله 5 : تجزیه وتحلیل عملکرد معلم و فرایند های آموزشی و یادگیری،
تحلیل و تفسیراطلاعات جمع آوری شده
مشخص نمودن وجوه اشتراک و افتراق نظرها ( معلم و راهنما) و تصمیم گیری
حضور شخص ثالث ( مدیر مدرسه یا یکی از همکاران ) در زمان اختلاف نظر
مرحله 6 : برنامه ریزی برای نشست و گفتگو ،
تعیین دستور جلسه توسط راهنما
مطلع نمودن معلم از دستور جلسه
مرحله 7: نشست و گفتگو با معلم،
ارائه مشاهدات ثبت شده به اشکال مختلف نظیر نوشتار، ترسیمی یا تصویری توسط راهنمای آموزشی
تفسیر و تحلیل موثر و سازنده از عملکرد کلاس و رفتار معلم
مرحله 8 : تجدید نظر در برنامه ریزی توسط راهنمای آموزشی ومعلم ،
تعیین روش تدریس مناسب ، تقویت رفتارها اثر بخش و حذف رفتارهای کم اثر یا بی اثر
برنامه ریزی مجدد
8 7 6 5 4 3 2 1
پیش مشاهده
پس مشاهده

اسلاید 17 :

مراحل مشاهده بالینی از نظر گلیگمان و گوردون و راس گوردون

اسلاید 18 :

1. روش کنترل دستوری
تعریف : اگر راهنما آموزشی تحلیل خود از مشاهده کلاسی را به معلم ارائه کند، هدفهایی را برایش وضع نماید و به او بگوید که باید فعالیتها و اقداماتی را انجام دهد، از روش یا رفتارهای کنترل دستوری استفاده کرده است.
اتخاذ چنین روشی ناشی از این اعتقاد است که راهنمای آموزشی بهتر از معلم می داند که چه فعالیتها و اقداماتی برای اصلاح فرایند تدریس باید اتخاذ گردد بنابر این اوست که تصمیمات نهایی را برای معلم می گیرد.

اسلاید 19 :

مراحل روش کنترل دستوری
1. تشخیص و بیان مشکل
2. مشخص کردن مشکل معلم با کمک خودش
3. شنیدن نظرهای معلم
4. حل مساله
5. هدایت معلم
6. بررسی واکنش معلم
7. جزء کردن فعالیتهای معلم
8. بررسی و پیگیری پیشرفت طرح

اسلاید 20 :

موارد استفاده از روش کنترل دستوری
1. وقتی معلمان در سطوح رشدی بسیار پایینی عمل می کنند؛
2. وقتی معلمان در مورد موضوعی که راهنمای آموزشی برای آن اهمیت حیاتی قائل است ، آگاهی و دانش یا تمایلی به کار روی آن ندارند.
3. وقتی معلمان بر خلاف راهنمای آموزشی، در اتخاذ تصمیمات یا اجرای آن مسئول و پاسخگو نیست ؛
4. وقتی معلمان بر خلاف راهنمای آموزشی، نسبت به حل مساله یا موضوع مطروحه تعهدی ندارد؛
5.در مواقع اضطرای ، وقتی راهنمای آموزشی برای ملاقات با معلمان وقت ندارد.
توجه : افرادی که در پستهای صفی ( مدیر مدرسه )خدمت می کنند می توانند با استفاده از اختیاراتشان و با توجه به سلسله مراتب سازمان اوامر یا انتظارات خود را بصراحت بیان کنندو از معلمان بخواهند آنها را اجرا کنند.