پاورپوینت علم دینی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

بسم الله الرحمن الرحيم

اسلاید 2 :

علم ديني

اسلاید 3 :

«وَ أَنتُمُ الأَعْلَوْنَ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ»
(آلعمران/139)

همچو آيينه مشو محو جمال دگران
از دل و ديده فروشوي خيال دگران
در جهان، بال و پر خويش گشودن آموز
که پريدن نتوان با پر و بال دگران

اسلاید 4 :

تاريخچة علم ديني
«علم ديني» موضوعي است که طرح آن در نيم قرن اخير رونق يافته است.
چه در دوران تمدن درخشان اسلامي و چه در ابتداي تکون علم جديد، موضوعي تحت عنوان علم ديني شايع نبوده است، زيرا بهطور کلي مطالعة عالم خلقت يک فعاليت ديني محسوب ميشده است.

البته، مسالة «علم ديني» فقط در جهان اسلام مطرح نيست.
در جهان مسيحيت نيز در دو دهه اخير اين مسأله با قوت مورد بحث گرفته و حتي در آن خصوص كنفرانسهايي برگزار شده است كه آخرين آنها كنفرانس «علم در يك زمينه خداباورانه» (Science in a Theistic Context) است (تابستان ۱۹۹۸ م. در كانادا).

اسلاید 5 :

فهرست مطالب
تعريف علم ديني
پيشينه تاريخي علم ديني در اسلام
علل گرايش به علم ديني
امکان يا عدم امکان علم ديني
ضرورت علم ديني
تعريف علم، دين و علم ديني
قلمرو علم و دين
راز تعدد علوم
روش تحقيق در علم و دين
رويکردها به علم ديني
آسيبشناسي علم ديني
دانشگاه اسلامي

اسلاید 6 :

مقدمه
آيا چيزي به نام «علم ديني» داريم، يا علم خنثي و جهاني است و ديني و غير ديني معنا ندارد؟
آيا فيزيک و شيمي اسلامي داريم؟
آيا روانشناسي و جامعهشناسي و اقتصاد اسلامي داريم؟

در اينجا بايد ببينيم،
اولاً علم ديني به طور اعم و علم اسلامي به طور اخص چيست و چه تفاوت ماهوي با علوم غير اسلامي و نيز با علم سکولار دارد؟
ثانيا آيا اسلامي کردن علوم ممکن است؟
ثالثاً به فرض امکان علم ديني، آيا بايد علوم را ديني کرد يا بايد بستر رشد علوم را به نحوي آماده کرد که علوم در آن، به خودي خود ديني شوند.

اسلاید 7 :

تاريخچة علم ديني
در جهان اسلام

اسلاید 8 :

تاريخچة علم ديني
سابقه علم ديني در اسلام
در دهه ۱۹۳۰، ابوالاعلي مودودي به هنگام طرح ايراداتش بر دانشگاه عليگره هند، مساله تاسيس دانشگاه اسلامي و علم ديني را مطرح كرد.
در 1972، «جمعيت جامعهشناسان مسلمان» از طرف انجمن دانشجويان مسلمان در آمريکا و کانادا شکل گرفت.
در همين دهه، تلاش براي اسلامي کردن دانش توسط نقيب العطاس و ديگران آغاز شد که سعي داشتند بنيانهايي برگرفته از انديشه اسلامي را براي فعاليتهاي علمي فراهم کنند.

در همين راستا، نخستين همايش جهاني در باب «تعليم و تربيت اسلامي» در 1977 در شهر مکه برگزار گرديد.

اسلاید 9 :

تاريخچة علم ديني
دوّمين همايش نيز در باب «اقتصاد اسلامي» در 1979 در شهر جدّه برگزار شد.
اما شايد گسترده‏ترين و جدّيترين تلاش، کار گروهي از دانشمندان در «مؤسسة جهاني انديشه اسلامي» باشد، که در 1981 تأسيس شد.

اين دانشمندان تاکنون چهار همايش جهاني برپا کرده‏اند: يکي در 1980 در اسلام آباد، دومي در 1981 در داکا، سومي در 1982 در جاکارتا و چهارمي در 1987 در خارطوم.
حاصل مساعي آنان، سلسله رساله‏ها و کتابهايي بوده است.
بعد از آن نيز در عربستان، مالزي، اندونزي و پاکستان تلاشهايي با هدف پديد آوردن علم ديني انجام گرفته و همچنان ادامه دارد.

اسلاید 10 :

علل گرايش به
علم ديني

اسلاید 11 :

علل گرايش به علم ديني
مهمترين علل

1. آثار نامطلوب تفکر حاکم بر فعاليتهاي علمي در دو قرن اخير:
آثار منفي علم و علممداري، در کنار فرصتهاي مثبتي که براي بشر ايجاد کرده، گاه به صورت بحران انساني نيز بروز کرده است.

بحران زيستمحيطي
گرمشدن آب و هوا، فرسايش لاية ازن، آتشسوزيهاي جنگلي مناطق گرمسيري، نشتهاي بزرگ نفتي، از بين رفتن بسياري از گونههاي حيواني و جانوري و برهمخوردن تعادل زيستمحيطي طبيعي، نابودي مراتع و آلودگي شديد هوا در شهرهاي بزرگ.

اسلاید 12 :

علل گرايش به علم ديني
بهکارگيري علم براي نابودي بشر
اشتغال رسمي بسياري از دانشمندان در مؤسسات نظامي يا علمي در توليد سلاحهاي کشتار جمعي و ابزارهاي نابودي بشر و نقش منفعلانة جامعة علمي.
در انگليس 30 درصد و در آمريکا 50 درصد بودجة تحقيقات و توسعه صرف امور نظامي ميشود. (Maxwell Nicolai, "do we need a scientific revolution?" Journal of Biological physics and Christianity, 2008, p. 102 )

2. تغيير هدف فعاليت علمي
پيش از رنسانس، هدف از علم، ارضاي حس کنجکاوي دربارة طبيعت و اسرار و زيباييهاي آن و شناخت آثار صنع الهي و برطرف کردن نيازهاي انسان بود، اما در ادامه، هدف، افزايش قدرت و ثروت و تسلط بر طبيعت شد.

اسلاید 13 :

علل گرايش به علم ديني
3. ايجاد ترديد در توانايي علم
اکنون اين تصوّر که علم ميتواند تبيين واقعي از جهان عرضه کند، مورد ترديد است. ديگر آن تصوّر که علوم طبيعي ميتوانند به نحوي جايگزين نياز انسان به خداوند شوند، از ميان رفته(Roger Trigg, 1998, p. 77) و پيشرفتهاي علم در قرن بيستم فضاي مناسبتري براي ايجاد ارتباط با سنتّهاي ديني به وجود آورده است .(Richardson and Wesley, 1996, p. 6)

ناتواني علم در پاسخگويي به سؤالات مرزي
پرسشهاي فراواني وجود دارند که علم مطرح ميکند، اما خود نميتواند به آنها پاسخ دهد، نظير:
چرا ثابتهاي کيهاني، از ميان تمام احتمالات بيشمار، چنان دقيق تنظيم شدهاند که مناسب زندگي باشند؟

اسلاید 14 :

علل گرايش به علم ديني
دانشمنداني مانند جان لسلي، جان بارو و فرانک تيپلر، با محاسبات متعدد نشان دادهاند که اگر اعداد اساسي قوانين فيزيک ـ شدت ثابت گرانش، نسبت ميان بار ذرات ريزاتمي و اعداد بيشمار ديگر ـ حتي اندکي متفاوت بود، تکامل جهان از مهبانک تاکنون مسيري به کلي متفاوت در پيش ميگرفت و جهان براي تکوين حيات نامناسب بود، يا عمر آن بسيار کوتاه يا بسيار سرد بود ( Taylor, 1989, 84).

اصلاً چرا قوانين طبيعي وجود دارند؟
کجا هستند؟
چه چيز به آنها نيرو ميدهد؟

اسلاید 15 :

علل گرايش به علم ديني
دين براي اين پرسشها پاسخهاي آمادهاي دارد:
خداي حکيم و عليم علت غايي جهان است. خدا جهان را با اين قوانين طراحي کرده است که حيات ممکن باشد ( Murphy & Ellis, 1996, 68).

نيز، سؤالات مرزي اخلاق
بزرگترين خير براي نوع بشر کدام است؟
سعادت چيست؟
هدف حيات بشر چيست؟
چگونه بايد زندگي کرد؟

اسلاید 16 :

علل گرايش به علم ديني
4. معضلات اخلاقي
كافي است بحراني جدي، نظير طوفان كاترينا يا نوعي سونامي يا خاموشي برق براي چند ساعت، دامنگير كشورهاي مهد علم جديد شود. در چنين وضعيتي، آشوبهايي در اين كشورها رخ ميدهد كه هرگز در بسياري از كشورهاي جهان سوم رخ نداده و نميدهد.

ميشل فوکو:
«در همان دههاي که هايدگر به نهيليسم اروپايي ميانديشد، استاد قديمش ادموند هوسرل نيز دربارة «بحران علوم اروپايي» مينوشت و بنبست فرهنگ و انديشة روزگار را در خرد حسابگر و منطق کمّي مدرنيته مييافت. البته هايدگر و هوسرل يگانه انديشگراني نبودند که خطر را ميديدند» (احمدي، معماي مدرنيته، 237).

اسلاید 17 :

علل گرايش به علم ديني
5. بحران ناشي از علم جديد در جهان اسلام
دوگانگي ناشي از علم جديد در محيطهاي علمي جوامع اسلامي:
از يک سو، ميل به حفظ ارزشهاي اسلامي
از سوي ديگر، آموزش علومي فارغ از ارزشهاي ديني.
نيز، رکود و انحطاط جوامع اسلامي به دليل بيتوجهي به علوم تجربي، اعم از طبيعي و انساني، و روشهاي آن و در مقابل، توسعه جوامع غربي به دليل استفاده از اين علوم. به همين دليل، در دهه دوم ق 20، براي اولين بار، انديشه «اقتصاد اسلامي»، در تقابل با اقتصاد سرمايه‏داري و سوسياليستي مطرح شد.

6. ظهور حکومت ديني
ايجاد حکومت ديني در ايران و تداوم و تأثير خيرهکنندة آن در معادلات گوناگون منطقه و جهان، بهرغم مشکلات و ضعفهاي فراوان.

اسلاید 18 :

امکان يا عدم امکان
علم ديني

اسلاید 19 :

امکان و عدم امکان علم ديني
برخي: مفهوم علم ديني خودمتناقض است. علم، خنثي و جهاني است و ديني و غير ديني ندارد.
ديگران: علم ديني هم منطقي و معنادار است، هم تحققپذير و ضروري.

مخالفت با علم ديني
در ايران پس از انقلاب، از همان آغاز که در شوراي عالي انقلاب فرهنگي بحث علم ديني و دانشگاه ديني مطرح شد، مخالفتهايي در اين زمينه مطرح شد.
دو سالي دانشگاهها تعطيل شد تا .

اسلاید 20 :

امکان يا عدم امکان علم ديني
علل مخالفتها

1. تفسيرها و تعبيرهاي نادرست از علم ديني و دانشگاه اسلامي

مثلاً ايجاد فضاي فرهنگ و تمدن اسلامي (سيد حسين نصر)
يا علمي که هدف آن تبيين کتاب و سنت باشد.
يا علمي که براي انجام پژوهشهاي فيزيکي، شيمي و زيستي به قرآن و حديث رجوع شود.
يا علمي که در مورد کشف معجزات علمي سخن ميگويد.
يا کنار نهادن دستاوردهاي عظيم علم در چند قرن گذشته، در ابعاد نظري و عملي و پيشبردن کارهاي علمي با ابزارهاي هزار سال پيش (مهدي نصيري).