پاورپوینت اعتیاد

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 2 :

اعتياد

اسلاید 3 :

بيان مسئله
سوء مصرف مواد مخدّر يكي از مهمترين مسائل بهداشتي كشور به شمار مي رود.
آمارها ( سال 2000) بيانگر آن است كه 2/1 تا 3/3 ميليون نفر از جمعيت مبتلابه اعتياد هستند.
هم اكنون مصرف تزريقي مواد به عنوان شايعترين راه انتقال ايدز در كشور به شمارمي رود. بطوريكه 4/63 درصد از مبتلايان شناخته شده HIV/AIDS مصرف كنندگان تزريقي مواد هستند.
اعتياد شانس ابتلا به هپاتيت و توبركولوز را نيز بالا مي برد و عوارض رواني فراواني براي فرد مصرف كننده به دنبال دارد.
همچنين پديده اعتياد عوارض اجتماعي براي فرد مصرف كننده و جامعه ايجاد مي كند. براي مثال 75 درصد زنداني شدگان سال 2000 در كشور، جرائم مرتبط با مواد مخدر داشتند

اسلاید 4 :

مفهوم اعتياد
مفهــوم اعتياد از چهــار عنصــر تشكيـل شـده اســت :
- پيشروي (Progression)
- اشتغال ذهنــــي (Preoccupation)
- فقدان كنترل تصور شده
(Perceived loss of control)
- و پايداري Persistence)) عليرغم عواقب منفي درازمدت

اسلاید 5 :

بنابراين رفتار اعتيادي وضعيت پيش رونده اي است كه در آن فرد به طور فزاينده اي وقت و انرژي صرف كرده و در نتيجه احساس عدم كنترل مي نمايد كه تنها از طريق تكيه بر يك عامل بيروني (دارو، قدرت برتر( مي تواند بر آن فائق آيد.
اين حالت عليرغم وجود عواقب منفي ادامه مي يابد

اسلاید 6 :

DSM - IV مفهوم اعتیاد درطبقه بندی
در DSMIV از اعتياد نامي به ميان نيامده است و در عوض از دوواژه ديگر با نام هاي
- وابستگي به مواد (substance dependency)
- وسوء مصرف مواد (substance abuse)
استفاده شده است

اسلاید 7 :

ملاك هاي تشخيص DSMIV براي سوء مصرف مواد
A ـ الگوي غير انطباقي مواد كه منجر به ناراحتي يا اختلال قابل ملاحظه باليني شده و با يكي (يا بيشتر( از موارد زير در طي مدت 12 ماه تظاهرمي كند:
1 ـ مصرف مكرر مواد كه منجربه شكست در انجام وظايف در محل كار، مدرسه يا خانه شود (براي مثال غيبت هاي مكرر يا ضعف در انجام وظايف ناشي از مواد در كار (
2 ـ مصرف مكرر مواد در موقعيت هايي كه در معرض خطر جسمي قرار گيرد (مثلا هنگام رانندگي با اتومبيل(
3 ـ مشكلات مكرر قانوني در ارتباط با مواد (مثلا بازداشت ناشي از سوء رفتار در ارتباط با مواد(
4 ـ تداوم مصرف مواد عليرغم مسائل مداوم يا مراجعه شغلي يا بين مرزي كه ناشي از مواد بوده يا با آن تشديد مي شود. (مثلا جدل با همسر در باره عواقب مسموميت، درگيري هاي فيزيكي(
B ـ معيارهاي تشخيصي وابستگي به مواد را براي همان ماده پر نكند

اسلاید 8 :

ملاك هاي تشخيصي DSMIV براي وابستگي به مواد
الگوي غير انطباقي مصرف يك ماده كه به ناراحتي قابل ملاحظه باليني منجر مي شود و بـا سه مــورد (يا بيشتر( از علائم زير كه زماني در طي 12 ماه روي مي دهد تظاهر مي كنند.
1 ـ تحمل (tolerance) كه با هر يك از موارد زير مشخص مي شود:
(a نياز به مقادير بسيار بالاتر يك ماده براي رسيدن به مسموميت ياتاثير دلخواه
(b كاهش ملاحظه تاثير با ادامه مصرف همان مقدار ماده
2 ـ محروميت (Withdrawal) كه با هر يك از موارد زير مشخص شود:
(a سندرم محروميت كه براي هر ماده خاص مشخص است.
(b همان ماده (يا ماده اي مشابه) براي رفع يا جلوگيري از علائم محروميت مصرف مي شود.

اسلاید 9 :

ملاك هاي تشخيصي DSMIV براي وابستگي به مواد
3ـ ماده غالبا به مقاديري بيشتر و دوره اي طولاني تر از آنچه موردنظر است مصرف مي شود.
4 ـ ميل يا تلاش هاي ناموفق براي كاهش يا كنترل مصرف ماده وجود دارد.
5 ـ وقت زيادي در فعاليت هاي لازم براي بدست آوردن ماده، مصرف ماده يا رهايي از آثار ماده صرف مي شود.
6 ـ به خاطر ماده فعاليت هاي مهم اجتماعي، شغلي و تفريحي كاهش يافته يا كنار گذاشته مي شود.
7 ـ ادامه مصرف مواد عليرغم آگاهي به وجود مشكلات مستمر يا عود كننده جسمي يا روانشناختي كه از مصرف ماده ناشي شده يا در نتيجه مصرف آن تشديد مي شود (مثلا ادامه مصرف كوكائين عليرغم وجود افسردگي ناشي از كوكائين).

اسلاید 10 :

موادي كه در طبقه بندي DSMIV از آن ها نام برده شده است عبارتنداز : الكل، آمفتامين ها، كافئين ها، كانابيس، كوكائين، توهم زاها (Hallucinogens) ، مواد استنشاقي (Inhalants) ، نيكوتين، اوپيوئيدها، فن سيكليدين، مواد آرامبخش و خواب آور و ضد اضطراب

اسلاید 11 :

شايعترين مورد سوء مصرف و وابستگي ها در ايران
شايعترين مورد سوء مصرف و وابستگي ها در ايران اوپيوئيدها هستند.
اوپيوئيدهاي رايج در ايران، شامل ترياك (opium) ، شيره (opium residue) ، هروئين و كدئين مي باشند كه به صورت خوراكي، استنشاقي و تزريقي استفاده مي شوند.
از ديگر مـواد مـورد استفـاده در ايران مي توان به حشيش (از گروه كانابيس( ، متيل فنيديت (با نام تجارتي ريتالين Ritalin از گروه آمفتامين ها( ، اكستازي Ecstasy) يا MDMA از گروه آمفتامين ها) كوكائين ها و LSD (از گروه توهم زا( را مي توان نام برد.

اسلاید 12 :

وضعيت اعتياد در كشور ايران (سال 2001)

اسلاید 13 :

اتيولوژي
سوء مصرف مواد، پديده اي نامتجانس (هتروژن) با عوامل سببي متفاوتي است و معمولا مجموعه اي از عوامل روانشناختي، اجتماعي، بيولوژيك و داروشناختي (Pharmacologic) در ايجاد اعتياد و وابستگي به مواد دخيل هستند.
عوامل اجتماعي بيشتر در شروع مصرف مواد مخدر و عوامل بيولوژيك بيشتر در ادامه وابستگي به مواد نقش دارند.
عوامل اجتماعي و محيطي شامل فاكتورهاي فرهنگي، نگرش هاي اجتماعي، رفتارهاي همسالان، قوانين، قيمت مواد و در دسترس بودن آن ها هستند.
معمولا در شروع مصرف ازموادي همانند الكل، سيگار و كانابيس است كه مقبوليت اجتماعي بيشتري دارند و اين مواد دروازه ورود به دنياي مواد (gateway drugs) شناخته مي شوند.

اسلاید 14 :

يادگيري و شرطي سازي
مصرف مواد با تاثير بر مسير پاداشي مغز (Reward Pathway) باعث احساس لذت در فرد مي شود.
مسير پاداشي مغز مزوليمبيك ، حاوي نورون هاي دوپاميني است كه از ناحيه تگمنتال قدامي (Ventral Tegmental Area) شروع و به هسته آكومبنس (Nucleus Accumbens) ختم مي شود
ويژگي مشترك موادي كه مورد سوء مصرف قرار مي گيرند توانايي افزايش فعاليت نورون هاي دوپاميني مسير پاداشي مغز است. به عبارت ديگر اين مواد بطور مستقيم و از طريق گيرنده هاي شيميايي باعث فعاليت اين مسير و احساس لذت در فرد مي شود.

اسلاید 15 :

يادگيري و شرطي سازي.
مصرف مواد مخدر با احساس لذتي كه ايجاد مي كند بعنوان تقويت كننده مثبت (Positive reinforcer) عمل مي كند و از طريق شرطي سازي باعث تقويت رفتار مي شود.
اين مسئله بخصوص در مورد دفعات اول مصرف اهميت زيادي دارد. چنانچه در دفعات اول مصرف لذت، آرميدگي، افزايش انرژي، افزايش تمركز يا ديگر تجربه هاي مثبت بدست آيد احتمال تداوم مصرف و رفتارهاي خواستن مواد بيشتر خواهد شد ولي چنانچه تجربه دفعات اوّل تجربه ناخوشايندي (نظير سرفه شديد با سيگار و يا تهوع با مصرف مواد افيوني، سرگيجه با الكل .) احتمال مصرف آن ماده در آينده كاهش خواهد يافت.

اسلاید 16 :

يادگيري و شرطي سازي.
همچنين قطع برخي مواد نظير مواد افيوني (بخصوص هروئين( عملا محروميت شديدي همانند درد، تهوع، تحريك پذيري، بيخوابي و اسهال ايجاد مي كند.
تجربه اين علائم محروميت خود به عنوان يك تقويت كننده كه تقويت كننده منفي (Negative reinforcer) ناميده مي شود عمل مي كند. بدين صورت كه فرد براي اجتناب از رويارويي با علائم محروميت به مصرف مواد خود ادامه مي دهد.
در مورد برخي مواد نظير كوكائين تقويت اثر مثبت و در مورد برخي مواد مانند هروئين اثر تقويت منفي به عنوان عامل قويتر در تداوم اعتياد عمل مي كنند.

اسلاید 17 :

عوامل خطر ساز (Risk factors)
عوامل يادگيري شامل شرطي سازي، اثر تقويت كنندگي مصرف (Reinforcement) و بازدارندگي محروميت (aversion) به تنهايي توجيه كننده شروع و ادامه مصرف مواد در بيماران نيستند.
در برخي شرايط مصرف طولاني مدت مواد، منجر به اعتياد نمي شود (شانس اعتياد به مواد در بيمارانيكه در طي بستري در بيمارستان به دليل درد، مواد مخدر دريافت نموده اند بسيار كم است )

اسلاید 18 :

عواملي كه باعث افزايش شانس سوء مصرف و وابستگي به مواد مخدر مي شود عبارتند از
1 ـ عوامل بيولوژيكي
شايد بيشترين مطالعات ژنتيكي سوء مصرف مواد در والدين الكليك صورت گرفته باشد.
الكليسم در والدين پيشگيري كننده سوء مصرف الكل و ديگر مواد، پرخاشگري و رفتارهاي ضد اجتماعي در دوران نوجواني است.
اين آسيب پذيري ژنتيكي در مورد ديگر مواد نظير كانابيس، سيگار و هروئين شناخته شده است.

اسلاید 19 :

عواملي كه باعث افزايش شانس سوء مصرف و وابستگي به مواد مخدر مي شود عبارتند از.
2ـ ويژگي هاي فردي
-   پرخاشگري و كنش نمايي (Acting out) هيجانات .
-   اختلال در كاركردهاي شناختي نظير اشكال در برنامه ريزي (Planning) توجه و تمركز، منطق انتزاعي، آينده نگري، قضاوت (self monitoring) ، برآورد زياد از سوء مصرف مواد مخدر در جامعه (False consensus) ، نگرش مثبت به مواد.
-   فرار از مدرسه .
- وضعيت تحصيلي نامناسب .
- اختلالات خلقي و اضطرابي

اسلاید 20 :

عواملي كه باعث افزايش شانس سوء مصرف و وابستگي به مواد مخدر مي شود عبارتند از.
3- عوامل خانوادگي
  -   از دست دادن والدين به دليل فوت، طلاق و يا زنداني شدن آن ها
-    حمايت زياد (overprotection) و يا كنترل زياد (over controlling) توسط يكي از والدين (معمولا مادر(
-   پدري كه از نظر عاطفي سرد باشد و حضور فعال در منزل نداشته باشد (Absent father) .
-   وابستگي خيلي زياد به يك خواهر يا برادري كه مصرف كننده مواد است.
- مقصر شمردن مرتب كودك به دليل مشكلات مختلف در خانواده
- مصرف مواد در يكي از والدين از طريق الگو برداري فرزند شانس مصرف مواد را در او افزايش مي دهد.