بخشی از مقاله
مجموعه فرهنگی-تاریخی سعدآباد در شمالی‌ترین، مرتفع‌ترین و خوش آب و هواترین محله تهران، در مساحتی حدود ۳۰۰ هکتار واقع شده‌است. این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان‌های پوشیده از درخت و گل است. رودخانه جعفر آباد، از وسط محوطه کاخ می‌گذرد.
کاخ‌های سعدآباد را دودمان پهلوی در منطقه شمیران، تهران بنا کرده‌اند. در این مجموعه ابتدا خاندان قاجار و خاندان سلطنتی ساکن بودند، اما پس از توسعهٔ محوطه رضا شاه در سال های ۱۳۰۰ در آنجا می‌زیست و پسرش محمدرضا شاه نیز در سال های ۱۳۵۰ به این‌جا نقل مکان کرد.
پس از پیروزی انقلاب ۵۷ این مجموعه به شکل موزه در آمد ولیکن کاخ فعلی ریاست جمهوری در جوار این مجموعه قرار دارد.از کاخ ملکه مادر نیز که متعلق به ارگان ریاست جمهوری است برای پذیرایی از مهمانان خارجی استفاده می‌شود.
ویژگی‌های جغرافیایی
مجموعه سعدآباد، در مساحتی حدود ۳۰۰ هکتار واقع شده‌است. این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه سارها، قنات ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان‌های پوشیده از درخت و گل است. رودخانه جعفر آباد، از وسط محوطه کاخ می‌گذرد. این مجموعه، از شمال با كوه‌های البرز، از مشرق با گلابدره، از مغرب با ولنجك و از جنوب با تجریش همسایگی دارد.
از باغ هایی كه اراضی آنها به اراضی مجموعهٔ سعدآباد اضافه شد، می‌توان به باغ آقا محمدجواد گنجه‌ای، كه قسمتی از روستای جعفرآباد بود و باغ امام جمعه وقت جعفرآباد، و باغ های سپهبد امان‌الله ميرزای مستوفی‌الممالك (سالار جنگ)، شكرالله قوام‌الدوله، همدم‌السلطنه (خواهر مستوفی) و محمود بدر اشاره کرد. خانه‌های جنوبی مجموعه، كه مربوط به دوره قاجار بود و در دوران پهلوی اول به عنوان سربازخانه کاخ سعدآباد، مورد استفاده قرار می‌گرفت، از نصیرالدوله خريداری گردید.
در دوران پهلوی اول، سراسر باغ سعدآباد از رودخانهٔ دربند، که توسط رضا شاه خریداری شده بود، مشروب می‌شد.ولی در دوران پهلوی دوم، به دلیل بخشیدن دوازده ساعت از آب رودخانه به رعايا، و کافی نبودن این میزان آب رودخانه، برای آبیاری سراسر مجموعه، از دوازده رشته قنات قديمی و جدیدالاحداث استفاده گردید.
تاریخچه
مجموعه سعدآباد، چهار دوران تاریخی قاجاریه، پهلوی اول و پهلوی دوم و پس از انقلاب، را شامل می‌شود. این مجموعه، در دوران قاجار، محل استقرار و سكونت تابستانی شاهان این سلسله بوده است. پس از كودتای ۱۲۹۹ و الحاق باغ ها و خانه‌های گوناگون، در وسعتی تازه، به اقامتگاه تابستانی رضاخان اختصاص یافته و كاخ ها و كوشك هایی به مناسبت و ضرورت های گوناگون در جایجای اين پهنهٔ برتافته از درختان چنار و سپيدار و سرو، با فاصله‌ای نسبت به بناهای بازمانده از دوران قاجار، سربرآورده، كه طي ساليان به هیجده كاخ كوچك و بزرگ، و تعدادی تاسیسات دیگر، رسيده است. قدیمی ترین کاخ این مجموعه، کاخ (کوشک) احمدشاهی بوده است، که در دوران اوایل سلطنت او، ساخت آن به پایان رسیده است. جدید ترین کاخ این مجموعه، کاخ لیلا پهلوی، کاخ تابستانی کوچکترین دختر محمدرضا پهلوی بوده است.
فهرست کاخ-موزه‌های موجود در مجموعه سعدآباد
فهرستی از کاخ-موزه‌های موجود در مجموعه سعدآباد را در زیر مشاهده می کنید. لازم به ذکر است، که مراحل نهایی افتتاح دو موزه با عنوان های موزه یادمان و مجموعه موزه‌های سیار (قابل حمل) مجموعه سعدآباد، در حال اجرا است و همچنین کاخ غلامرضا (ساختمان تبصره ۳۶ فعلی)، کاخ ملکه مادر (ســــاختمان جمهور)، کاخ فریده دیبا و کاخ اختصاصی و کاخ احمدشاهی و ساختمان عبدالرضا (امور اداری سعدآباد)، به دلایل سیاسی-امنیتی، و یا تعمیرات و بازسازی، در حال حاضر، قابل بازدید، برای عموم نیستند.
ساختمان بهمن (کاخ بهمن)
این کاخ از بناهای دوران پهلوی دوم، از جمله زیباترین ساختمان های مجموعه می‌باشد، که منزل مسکونی بهمن، پسر غلامرضا پهلوی بوده است. این ساختمان، مجاور موزه مردم شناسی و در کنار درب شمالی دربند قرار دارد. این ساختمان، از سال ۱۳۸۲ به بعد، به دفتر یونسکو در ایران اختصاص یافت و دورانی، مرکز آموزشی مجموعه سعد آباد بوده است.
کاخ احمد شاهی
این کاخ، قدیمی ترین کاخ موجود در مجموعه سعد آباد می‌باشد، که در اواخر سلطنت احمد شاه قاجار و از سال ۱۲۹۷، ساخت آن آغاز و در هنگام وزارت جنگی رضا شاه، ساخت بنای آن به پایان رسید. پس از انقلاب، از این محل به عنوان پایگاه مرکزی بسیج خواهران استان تهران، استفاده می‌شده است. قرار است این محل پس از بازپس گیری از بسیج خواهران، بازسازی و آماده بازدید عمومی شود. این کاخ، در حال حاضر غیر قابل بازدید، برای عموم می‌باشد.
کاخ اختصاصی
این کاخ، در سمت غرب موزه هنرهای زیبا قرار دارد. این کاخ، در سالهای اولیه بعد از انقلاب ایران، به عنوان موزه تاریخ طبیعی استفاده می شده است. ولی در حال حاضر، در اختیار نهاد ریاست جمهوری ایران می‌باشد، و غیر قابل بازدید، برای عموم است.
ساختمان جمهور (کاخ ملکه مادر)
این کاخ، در دوران پهلوی، محل آخرین سال های زندگی رضا شاه، قبل از تبعید به جزیره موریس، و محل زندگی مادر شاه (تاج الملوک) تا دوران انقلاب اسلامی ایران، بوده است. این کاخ، در حال حاضر، در اختیار نهاد ریاست جمهوری ایران، و مخصوص اقامت مهمانان ویژه دولت ایران می‌باشد، و به این جهت، به ساختمان جمهور مشهور گردیده است. این کاخ، در حال حاضر غیر قابل بازدید، برای عموم می‌باشد.
کاخ-موزه سبز (قصر سنگی، کاخ شهوند، کاخ رضا شاه پهلوی)
یکی از زیباترین کاخ های سلطنتی موجود در ایران می‌باشد، که در نقطه‌ای مرتفع، در شمال غربی مجموعه سعدآباد قرار دارد. این کاخ، در ابتدا به صورت ساختمانی نیمه تمام بود که به شخصی به نام علیخان تعلق داشت و نپه ای که ساختمان روی آن واقع شده بود، به همین نام معروف بود. رضا شاه، پس از اینکه ساختمان واقع بر این تپه را از علیخان خریداری کرد، کاخ کنونی را بنا نهاد و کار ساخت و تکمیل آن از زمان وزارت جنگی او، تا اوایل سلطنتش (سالهای ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۷ خورشیدی) به طول انجامید. سرانجام، این کاخ با تلاش هنرمندان و معماران ایرانی، پس از هفت سال کار، در دو طبقه (زیر زمین و همکف) بنا گردید. رضا شاه از طبقه همکف به عنوان محل زندگی و دفتر کار خود، و از زیر زمین به عنوان انباری استفاده می‌کرد. این کاخ، به دلیل استفاده از سنگ های
سبز کمیاب معدن خمسه زنجان، در نمای خارجی آن، به قصر سنگی نیز معروف است. ملات سنگ ها، از جنس سرب است و مانع شکستن آنها در اثر انقباض و انبساط می‌شود. درب اصلی کاخ، از سمت شمال غربی به سمت رشته کوه‌های مرتفع البرز گشوده می‌شود. سر در و ستون های ورودی کاخ، نیز از جنس سنگ مرمر خراسان، و ترکیب و تلفیقی از نقوش و موتیف های هنر ایرانی و اروپایی است. با بازسازی و مرمت کاخ، قصر سنگی به کاخ شهوند، معروف گردید و پس از انقلاب ایران، به کاخ سبز تغییر نام داد. گچ‌بری ها و آیینه کاری های ظریف و زیبای درون کاخ، کار دست هنرمندان ایرانی ناشناس است. تذهیب دیوار ها
، اثر استاد حسین بهزاد، و خاتم کاری ها، حاصل کار گروهی کارگاه استاد صنیع خاتم است. مساحت زیربنای کاخ، در دو طبقه، ۱۲۰۳ متر مربع می‌باشد و معمار آن، میرزا جعفر کاشی معروف به معمارباشی بوده است. یکی از زیبا ترین قسمت های این کاخ، تالار آیینه است. روی تمامی آیینه ها، با گل هایی از گچ تزئین شده و با قالی مشهد ۷۰ متری زیبایی، که اثر عبدالمحمد عمواغلی است، فرش شده است. در این تالار، یک دست مبل کوبلن دوز کار دست، مربوط به دوره قاجار قرار دارد. میز وسط تالار، کار کشور فرانسه و متعلق به قرن ۱۸ میلادی است. پرده‌ای نقره فام به چوب پرده‌ای منبت کاری شده، پنجره تالار را مزین
کرده است. از ویژگی های این تالار، همخوانی نقش وسط فرش، با طرح سقف است. آیینه کاری های سقف با طرح قندیل، کار هنرمندان ایرانی است. از دیگر وسایل با ارزش این کاخ، می‌توان به مجسمه‌ها و مبل های دوره لویی شانزدهم، و نیز دو میز کنسول مربوط به دوره ناپلئون اشاره کرد.
کاخ دو طبقه شهوند ( سبز ) تنها کاخی است که نمای آن به طور کامل از بیرون پیدا است. این کاخ در زمان سردار سپهی، در دامنه کمیز دره، روی تپه علیخان والی ساخته شد. ساخت این کاخ درسال ۱۳۰۱ ش شروع شد و درسال ۱۳۰۷ به پایان رسید. استاد جعفر کاشانی طراح و معمار کاخ بوده و در تزیین آن از هنرمندان استادان ایرانی بهره گرفته شده است. طبقه زیرین آن شامل چند زیر زمین و طبقه بالای آن دارای یک سالن بزرگ آینه کاری است. آینه کاری را جعفرخان معمار انجام داده است. آن‌چه از شاه در این سالن به جا مانده یک میز و صندلی و زیر سیگاری او است
سنگ‌های بنای کاخ شهوند از زنجان و سنگ‌های ستون‌ها ،مجسمه شیر و نیمکت‌ها از خراسان فراهم شده است سعدآباد، که ایران مبتکر آن بوده در ۱۷ تیر ۱۳۱۶
.
کاخ‌موزه سفید (کاخ ملت، کاخ شاه پهلوی)
این کاخ، بزرگترین کاخ موجود در مجموعه کاخ سعدآباد است، که به‌علت رنگ سفید نمای آن، به کاخ سفید شهرت یافته است. این بنا، علاوه بر آنکه اختصاص به امور اداری و تشریفاتی دوران پهلوی دارد، اقامتگاه تابستانی شاه و همسرش فرح، به حساب می‌آمد. این کاخ، شامل ۵۴ واحد مختلف، از جمله ۱۰ تالار تشریفاتی می‌باشد که وسیع ترین آن، تالار کاخ می‌باشد، که سفره خانه‌ای به مساحت ۲۲۰ متر مربع دارد. بنای کاخ، به دستور رضاشاه، در سال ۱۳۱۰ خورشیدی آغاز گردید و در سال ۱۳۱۵ خورشیدی به پایان رسید. نقشه کاخ، اثر مشترک مهندس خرسندی و مهندس بوزیس روسی می‌باشد. گچ‌بری‌های زیبا و ظریف درون کاخ، کار استادانی چون غلامرضا پهلوان، عبدالکریم شیخان، حسین کاشی و رضا ملائکه است. سنگ های مرمر سرسراها، از معادن شهرهای
یزد و تربت حیدریه، تهیه شده و سنگ فرش کف ها، توسط استاد لرزاده انجام شده‌است. نمای بیرونی کاخ، به سبک ایرانی-رومی است، که چهار ستون اصلی بزرگ در چهارسوی سرسرا و چهار نورگیر، در اطراف سقف مرکزی می‌باشد. پرده‌های بزرگ نقاشی رنگ روغن، با موضوع داستان های شاهنامه که در اطراف نورگیر سرسرای طبقه اول است را استاد حسین بهزاد و شاگردانش، در سال ۱۳۲۰ خورشیدی به پایان رساندند. تالار های بزرگ تشریفاتی کاخ، به سبک
اشرافی فرانسه تزئین گردیده است. از با ارزش ترین آثار این گنجینه، فرش‌های نفیسی است که نهایت ذوق و هنر بافندگان هنرمندان ایرانی را نشان می‌دهد. بزرگترین فرش این کاخ، ۱۴۵ متر مربع و دارای ۱۴۰ رج می‌باشد که با نقش مایه شمسه و قندیل، زینت بخش سفره خانه است. در سرسرای طبقه همکف، مجموعه‌ای از سفالینه‌های ایران، از هزاره چهارم پیش از میلاد تا سده هفتم هجری و همچنین کریستال‌هایی از دوره قاجار نگهداری می‌شود. پوشش دیوار
تالارها، از پارچه‌های نفیس ابریشم، اطلس و تافته است. لوسترهای ساخت ایتالیا، فرانسه و چک-اسلواکی، روشنایی بخش تالارهای وسیع این کاخ است، که بزرگترین آن، دارای ۱۰۸ شاخه است. سه چلچراغی که تالار سفره خانه طبقه اول را روشن می‌کند و همچنین میز تحریر موجود در این سفره‌خانه، متعلق به ماری آنتوانت، ملکه فرانسه است. کاخ سفید، در زمینی به مساحت ۲۱۶۴ متر مربع، در دو طبقه، در زیربنایی در حدود ۵۰۰۰ متر مربع، ساخته شده‌است.
كاخ سفيد بزرگترين كاخ مجموعه 110 هكتاري سعدآباد است كه به علت رنگ سفيد نماي آن به اين نام شهرت يافته بود.اين بنا, علاوه برآنكه اختصاص به امور اداري و تشريفاتي داشته اقامتگاه تابستاني شاه و همسرش ,فرح نيز بوده است. بناي كاخ به دستور رضاخان در سال 1310 خورشيدي آغاز گرديد و در سال 1315 به پايان رسيد,كاخ سفيد پس از سه سال كه از اتمام آن گذشت ,به تدريج مورد بهره برداري قرار گرفت.در بناي اين كاخ هنرمندان و صنعتگران فراواني مشاركت داشته اند. نقشه كاخ از مهندس خرسندي است و محاسبات فني آن را لئون طاطاووسيان، پپسيان و بوريس روسي انجام داده اند.
گچ بريهاي ظريف و زيباي درون كاخ ,كار دستهاي هنرآفرين استاداني چون غلامرضا پهلوان(استاد قزويني) عبدالكريم شيخان,حسين كاشي و رضا ملائكه است.سنگهاي مرمر سرسراها از معادن يزد و تربت حيدريه است كه استاد لرزاده آن را اجرا كرده.نماي بيروني كاخ به سبك معماري كاخ هاي سلطنتي آلمان و معماري داخلي آن به سبك طرح ايراني- بيزانس,چهارستوني با نورگير است.پرده هاي بزرگ نقاشي رنگ روغن با موضوع و داستانهاي شاهنامه فردوسي,اطراف نورگير سرسراي طبقه اول را استاد حسين طاهرزاده بهزاد و شاگردان وي در سال 1320 خورشيدي به پايان رسانيدند.
در فاصله سال هاي 49-1345 ساختمان كاخ تعمير و بازسازي شده و آذين كاران فرانسوي طبق سليقه فرح,تزئينات داخلي كاخ را تعمير دادند."گلخانه و زيرزمين به سالن سينما,موزه مجموعه هنري فرح ,انبار ظروف,آبدارخانه و رختشويخانه تبديل گرديد و به دستگاههاي حرارتي و خنك كننده و آسانسور مجهز وپنجره هاي طبقه همكف با شيشه ضد گلوله پوشيده شد".كاخ سفيددر زميني به مساحت 2164 مترمربع در دو طبقه و زيرزمين با زيربناي حدود 5000 مترمربع بنا شده است.در اين طبقات 54 واحد مختلف از جمله 10 تالار بزرگ تشريفاتـــي وجـــود دارد كــه مكان پذيرايي رسمي شاه معدوم و فرح بوده است.وسيع ترين تالار كاخ,سفره خانه ايست كه به وسعت 220 مترمربع است.
كاخ سفيد داراي بخشهاي زير است:
زيرزمين:موزه مجموعه هنري فرح, سالن سينما,آبدارخانه,انبار ظروف,انبار لباس و رختكن لباسشويي و تاسيسات.
طبقه همكف:سرسراي بزرگ ورودي ,اتاق محافظين,رختكن مراجعه كنندگان,تالار پذيرايي ,تالار غذاخوري كوچك يا تالار جلسات,دفتر كار شاه معدوم,دستشويي خصوصي وي,ورودي سينما و موزه هنري دفتر كار رئيس تشريفات,دفتر كار وزير دربار,اتاق انتظار,اتاق بيليارد و آرايشگاه اختصاصي.
طبقه اول: سرسراي بزرگ اصلي,سفره خانه يا تالار غذاخوري تشريفاتي,تالار تشريفات يا پذيرائي رسمي ويژه سفرا,دفتر كار فرح,تالار موسيقي وپذيرايي فرح,اتاق نشيمن خانوادگي,دو آپارتمان جداگانه و اختصاصي شاه و فرح در دو سوي سرسرا شامل خوابگاه,حمام و رختكن.
تالارهاي بزرگ تشريفاتي كاخ به شيوه كاخ هاي اروپا در دو سده گذشته به ويژه سبك اشرافي فرانسه تزئين شده و از اين روي بسياري از آثار با ارزش هنري اين كاخ از عتيقه فروشي ها و حراج هاي هنري فرانسه خريداري شده است.همچنين هداياي مقامات خارجي و ايراني به دربار پهلوي بخش ديگري از اين مجموعه مي باشد.
آثاري كه در تزئين اين كاخ به كار گرفته شده,گنجينه اي گرانبها از ميراث هنري ايران و جهان مي باشند.از با ارزش ترين آثار اين گنجينه,فرش هاي نفيس و بي نظيري است كه نهايت ذوق و هنر بافندگان هنرمند ايراني را نشان مي دهد. اين فرش ها به سفارش رضاخان در كارگاه هاي قالي بافي تبريز,ارجمند كرمان,عمواوغلي مشهد ويژه تالارها بافته شده اند.
بزرگترين فرش اين كاخ 145 مترمربع,140رج,بافت كارگاه عمواوغلي مشهد با نقش مايه شمسه و قنديل(طرح شيخ صفي اردبيلي)زينت بخش سفره خانه است.در دو ويترين سرسراي طبقه هم كف مجموعه اي از سفالينه هاي ايران از هزاره چهارم پيش از ميلاد تا سده هفتم هجري.و اشياي نقاشي لاكي روغني"پاپيه ماشه"شامل قلمدان, قاب آئينه جعبه و نسخه هاي خطي قرآن مجيد,دعاي كميل,شاهنامه و ديوان حافظ مربوط به سده هاي 12 تا 14 هجري قمري نگهداري مي شود كه جز مجموعه هنري فرح بوده است.
از ديگر آثار با ارزش اين كاخ دو تابلوي سوخت بر روي چرم به سبك مينياتور مكتب اصفهان دوره صفويه,كارگروهي از هنرمندان اصفهان در كارگاه ذوالفنون اسفرجاني است كه به رضاخان هديه شده بود و بر ديوار اتاق انتظار طبقه هم كف نصب شده است.تابلوهاي ارزنده اي اثر هنرمندان ايران و سراسر جهان مانند مارك شاگال,پل گوگن و فرشچيان زينت بخش اين كاخ مي باشند.قديمي ترين پرده نقاشي رنگ و روغن اين كاخ به نام نبرد لوتزن اثر آنيه لوفالكوته هنرمند سده 17 ميلادي ايتاليا در دفتر كار شاه است.
پوشش ديوار تالارها از پارچه هاي نفيس گل ابريشم و ابريشم و اطلس و تافته بافت فرانسه و انگلستان است. چراغ هاي آويز"لوسترها"ساخت ايتاليا,فرانسه و چكسلواكي روشنايي بخش تالارهاي وسيع اين كاخ مي باشند.كه بزرگترينشان 108 شاخه است سه چهلچراغي كه تالار سفره خانه طبقه اول را روشن مي كنند از زيباترين لوسترهاي ساخت بوهم"چكسلواكي"با آويزهاي كريستال رنگارنگ به شكل ميوه است. ظروف غذاخوري اين كاخ,چيني هاي ساخت كارخانه رزنتال آلمان(غربي)با نشان سلطنتي و جام هاي كريستال تراش خورده ساخت كارخانه باكاراي فرانسه به سفارش دربار پهلوي است.
از مجموعه هاي چشمگير اين كاخ چيني هاي كارخانه سور فرانسه است كه محصولات متنوع اين كارگاه را با شيوه هاي گوناگون آن شامل مي شود.زيباترين آنها چيني هاي سفيد با تصاوير سبز و طلائي از ناپلئون بناپارت و نزديكان وي است كه نقاشان معروف تصوير كرده اند.اين مجموعه در گنجه هاي تالار تشريفات نگهداري مي شود و مانند بيشتر آثار اين كاخ از حراج هاي هنري فرانسه خريداري شده اند.
دو پرده ابريشم و حرير گلدوزي شده با نخ ابريشم,كار دست هنرمندان چين كه در تالار نشيمن طبقه اول قرار دارد مجموعه تزئينات داخلي اين اتاق را كه به شيوه شينوازري-سبك تزئيني تقليد چين مي باشد كامل كرده و جلوه بيشتري به آن داده است.ميز تحرير متعلق به ماري آنتوانت ملكه معدوم فرانسه در انقلاب كبير كه شخص فرح آن را از عتيقه فروشي هاي فرانسه خريداري نموده,بيانگر اين حقيقت تاريخي است كه تصاحب كنندگان,دارندگان اصلي ثروت هاي دنيا نيستند.كاخ سفيد نيز پس از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي ايران در اختيار مالكان و وارثان اصلي و حقيقي آن-يعني ملت قرار گرفت.ودر سال 1360 خورشيدي با نام كاخ موزه ملت پيش پاي ملت گشوده شد.
کاخ موزه ملت
موزه آب (دفتر رئیس تشریفات کاخ، دفتر مسئول حفاظت ارتش)
این موزه، در بخش مرکزی مجموعه سعد آباد، قرار دارد. ساختمان موزه، متعلق با دوران قاجاریه و پهلوی دوم، و شامل دو بخش اصلی و فرعی است. بخش فرعی این ساختمان، دفتر مخصوص محمدرضا پهلوي بود، كه در زمان پهلوي دوم ساخته شد، كه براي پذيرايي از مقامات درباري و مراجعين شاه استفاده مي شد، پس از تخليه، اين دو ساختمان به تيمسار كسرايي (مسئول حفاظت ارتش) واگذار شد. در این موزه، اسناد و مدارک مربوط به آب (مانند دفترچه میراب، وقف نامه ها)، ابزار و ادوات مربوط به آب (مانند فنجان آبی، ساعت آبی، لوازم حفر چاه و قنات) و تندیس های گوناگونی از دانشمندان آب شناس و تندیس میراب نگهداری می‌شوند.
موزه استاد بهزاد (کاخ کرباس، کاخ ولیعهدی)
موزه مینیاتور اسناد حسین بهزاد، در بخش مرکزی مجموعه سعد آباد قرار دارد. ساختمان این موزه، متعلق به اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی است. در دوران پهلوی این موزه، به کاخ کرباس معروف بوده که به عنوان استراحتگاه و محل کار رضا شاه استفاده می‌شده، و در دوران شاه، به عنوان کاخ ولیعهدی، مورد استفاده شاهزاده رضا پهلوی، در دوران کودکی و نوجوانی او، بوده است. این موزه، پس از بازسازی و مرمت، در سال ۱۳۷۳ خورشیدی، و به مناسبت صدمین سالگرد تولد استاد بهزاد، افتتاح گردید. این موزه، دارای پنج سالن می‌باشد و از زیر زمین این موزه، به عنوان نمایشگاه و محل آموزش، استفاده می‌گردد.
موزه برادران امیدوار (کالسکه خانه قجری)
این موزه، در بخش شمال غربی مجموعه سعد آباد، واقع شده و ساختمان آن، متعلق به دوران قاجار است. این موزه، شامل ۴ اتاق با نمای آجری قرمز رنگ و گچ بری های زیبا می‌باشد، که کالسکه خانه و استراحتگاه سورچی ها بوده است. این ساختمان، در سال ۱۳۸۱ بازسازی و در مهر ماه ۱۳۸۲، در هفته جهانگردی، به نام اولین جهانگردان ایرانی معاصر، افتتاح گردید. برادران امیدوار، پس از سه سال مطالعه، در سال ۱۳۳۳، با مبلغی در حدود ۹۰ دلار، از زادگاه خود، سفرشان را آغاز کردند.
