بخشی از مقاله
چكیده
اکوسیستم های ساحلی مهمترین و حساس ترین مناطق به اثرات ناشی از تغییر اقلیم می باشند که پیامد هـای وخیم آن را با درجه اطمینان بالاتری تجربه می کننـد . پایـداری طـولانی مـدت زیسـتگاه هـای سـاحلی بـین جزرومدی مانگرو بوسیله واکنش های بین سطح آب و ارتفاع ساحل، تجمع رسوبات و تولید اولیـه کنتـرل مـی شود بنابراین تغییر اقلیم با تغییر پارامترهای اقلیمی بارش، دما و افزایش سـریع سـطح آب دریـا پایـداری ایـن اکوسیستم را دچار تهدید خواهد کرد. تعیین پاسخ اکوسیستم های جنگلی مانگروها به افزایش جهـانی سـطح آب دریا ،درجه حرارت و تغییرات الگوی بارش ناشی از تغییر اقلیم بسیار پیچیده خواهد بود انتظار میرود کـه این اکوسیستم ها پاسخی سینرژیک به ترکیبی از اثرات ناشی از تغییر اقلیم ، فاکتورهای آنترپوژنیک و حـوادث طبیعی نشان دهند.
کلمات کلیدی:
جنگل های مانگرو، تغییر اقلیم،تغییرات دما و بارش، افزایش سطح آب دریا
مقدمه
به هر تغییر مشخص در الگوهای مورد انتظار میانگین آب هوایی یک منطقه در طولانی مدت تغییر اقلیم گفته می شود که در نتیجه فرایندهای دینامیکی زمین، نوسانات شدت تابش خورشیدی، انحراف مسیر حرکت زمین و افزایش گازهای گلخانه ای ایجاد می شود. اثر گلخانهای گازهای H2O, CO2, CH4, O3 با به دام انداختن حرارت ساطع شده از زمین گرما تولید کرده و نقشی کلیدی در تنظیم دمای زمین دارد. گازCO2 بدلیل حجم بالای موجود در اتمسـفرمهمترین گـاز گلخانـه ای بـه شمار میرود و احتراق سوخت های فسیلی (زغال سنگ، نفت و گاز) دلیل عمده ازدیاد بیش از حـد ایـن گـاز در جـو اسـ ت کـه امروزه به عنوان عامل اصلی گرمایش جهانی عنوان می شود. تاثیرات منفی این پدیده در آینده به سبب نگرش جوامع بر توسعه سریع صنعت و توجه کمتر به محیط زیست میتواند شدت گرفتن آن را بدنبال داشته باشد و دخالت های بشر بـا بـر هـم زدن تعادل اکوسیستم ها تفسیر اثرات تغییر اقلیم را با مشکل مواجه کرده است. تغییر اقلیم اثرات و پیامـدهای وسـیعی بـر محـیط زیست، کشاورزی، منابع آب، اقتصاد و غیره دارد. تاثیرات منفی این پدیده در آینده به سبب نگـرش جوامـع بـر توسـعه سـریع صنعت و توجه کمتر به محیط زیست میتواند شدت گرفتن آن را بدنبال داشته باشـد. اکوسیسـتم هـای سـاحلی مهمتـرین و حساس ترین مناطق به اثرات ناشی از تغییر اقلیم می باشند که پیامد های وخیم، خطرات و آسیب های ناشی از تغییر اقلـیم را با درجه اطمینان بالاتری تجربه می کنند[1]
مانگروها گیاهان شورپسند، قلیایی منطقـه حـاره و تحـت حـاره هسـتند کـه در منـاطق جزرومـدی سـاحلی درعـرض جغرافیایی 25 درجه شمالی و جنوبی و در مناطق با تلاطم امواج کم و شرایط مورفودینامیک آرام گسترش یافته انـد. متوسـط دمای سردترین ماه سال نباید از 20 درجه سانتیگراد کمتر و نوسان سالانه دما نباید از5 درجـه سـانتیگراد بیشـتر باشـد.جنگل های مانگرو به عنوان زیستگاه های بین جزرومدی ساحلی عملکرد های مهمـی از جملـه بهبـود کیفیـت آب ، تـامین نیازهـای جامعه محلی ، منطقه نوزادگاهی برای اغلب ماهیان، زیستگاه حیات وحش، جلوگیری از فرسایش خط سـاحلی وحفاظـت از آن را در اکوسیستم ایفا می کنند. بنابراین مانگروها از نظر زیست محیطی دارای ارزش بسیار زیادی هستند.[7]
طبق تحقیقات saenger در سال 2002، جنگل های مانگرو در 25 درجه شمالی و جنوبی خط اسـتوا احتمـالا پاسـخ های مثبت به اثرات تغییر اقلیم نشان می دهند مثل افزایش رشد در نتیجه افـزایش دمـا و افـزایش CO2 آب، و پاسـخ هـای منفی مثل افزایش نفوذ شوری و فرسایش را نشان خواهند داد که به فاکتورهای محلی و منطقه ای وابسته می باشد [24] و این پاسخ ها نتیجه عملکرد دو فاکتور در دسترس بودن رسوبات و توانایی تولید مواد آلـی بوسـیله خـود مانگروهـا دارد تـا بتواننـد فضاهای تولید شده بوسیله سطح دریا را پر کنند. زمانی که سرعت افزایش سطح آب دریا بیشتر از سـرعت تجمـع peat هـای ناشی از تولید بیومس (رشد ریشه، ریزش برگ ها، فعالیت بنتوزها) در آب باشد جنگل های مـانگرو را مغـروق سـاخته و باعـث مرگ آنها خواهد شد . [29] طبق تحقیقات ross و همکاران در سال 2000 ،مهاجرت به سمت خشکی مانگروها به درون تالاب های مجاور در طول 50 سال گذشته به ثبت رسیده است [23] پاسخ مانگرو ها به افزایش سطح آب دریا تـا حـدود زیـادی بـه فاکتورهای محلی و منطقه ای مثل شکل توپوگرافی تالاب، شیب زمین هـای مجـاور، شـیب منـاطق مـانگرو، حضـور موانـع در مهاجرت به سمت خشکی (جاده دیوار های دریایی، ساختمان ها)، دامنه جزرومد، آب های زیردریایی و دینامیک هیـدرولوژیک خاک و آب بستگی دارد.[31, 8]
افزایش درجه حرارت
افزایش دما اثرات مهمی بر اکوسیستم های آبزی دارد مناطق ساحلی مثل مصب ها جزایر مرجانی مرداب های سـاحلی و جنگل های حرا شدیدا تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. اکثر موجودات دریایی نزدیک به دمای تحمل شان زندگی می کننـد و افزایش دما می تواند اثرات منفی بر عملکرد و بقای این موجودات داشته باشد. تولیدات پلاژیک به طور اساسی تحت تـاثیر دمـا هستند و افزایش دما منجر به افزایش فتوسنتز خالص و افزایش میزان تنفس می شود و افزایش تنفس با انتشار co2 به جو می تواند منجر به یک پس خور مثبت بر گرمایش جهانی شود. اهمیت بیولوژیکی افزایش دما درون و بین گونه ها متفاوت است که مربوط به مراحل مختلف تکاملی آنهاست بنابراین حساسیت گونه ها به استرس های دمایی در زیستگاه هـای مختلـف متفـاوت خواهد بود. برای مثال برخی لاروها در مرحله پلانکتونی بسیار حساس به تغییرات دمـایی هسـتند بسـیاری از ارگـانیزم هـا در مرحله بنتیک و جوانی آسیب پذیرتر از مرحله بزرگسالی هستند . [16] حدود %30 از CO2 منتشر شـده توسـط اقیـانوس هـا جذب می شود طبق پیش بینی مدل ها کاهش PH در سطح اقیانوس 0,3 تا 0,5 تا سال 2100 خواهد بود [4] که باعث تغییر در اشباعیت کربنات کلسیم و کلسیت و دیگر مینرال های ضروری برای ارگانیزم های کلسیمی خواهد شد.[19]
تغییر اقلیم نوع متفاوتی از تهدیدات و فشار های آنترپوژنیک نسبت به تهدیدات گذشته (سمیت، تغییر و از بـین بـردن زیستگاه) را باعث می شود که بویژه برروی تقابل گونه ها در جامعه و شبکه تعاملات اکولوژیک اثر می گذارد که عواقب گسترده ای را در پی خواهد داشت. تالاب های ساحلی مصب ها و سواحل کم عمق و مانگروها با تنوع گونـه ای بـالا، زیسـتگاه مناسـب بسیاری از پرندگان مهاجر آبزی، ماهیان و فون و فلور بومی می باشند که افزایش دما ناشی از تغییر اقلیم باعث بر هـم خـوردن تعاملات اکولوژیکی گونه ها در این مکانها خواهد شد. به عنوان مثال افزایش دما حدود 1-2 œC باعث افزایش فرکـانس سـفید شدن مرجانها و افزایش دما حدود 2-3 œC باعث مرگ و میر آنها خواهد شد. رنگ پریدگی مرجانهـا بـه دلیـل افـزایش دمـای فصلی سطح آب دریا و تابش خورشیدی اتفاق می افتد در حالی که پدیده سفید شدن مرجانها بدلیل از بین رفتن جلبک هـای همزیست و یا از بین رفتن رنگدانه هایشان است که در بسیاری از ریف ها در دهه 1980 مشاهده شد.این پدیده در واقع پاسـخ مرجانها به افزایش درجه حرارت به طور غیر نرمال در ترکیب با افزایش شدت تـابش خورشـیدی مـی باشـد. در برخـی مـوارد مرجانها پس از بهتر شد ن وضعیت زیست محیطی دوباره رنگ طبیعی شان را به دسـت مـی آورنـد در حـالی کـه نـرخ رشـد و تولیدمثل شان کاهش می یابد.اگر طول دوره سفید شدگی مرجان ها زیاد باشد و یا افزایش دمـای سـطحی آب 2 œC بـیش از میانگین ماکزیمم فصلی باشد مرجانها می میرند و گونه های شانه ای نسبت به گونه های توده ای گسترش بیشتری می یابنـد. مرجانها قادرند با خارج کردن پوششی از جلبک های همزیست و جایگزینی آنها با گونه هـای دیگـر کـه دامنـه تحمـل دمـایی بالاتری داشته باشند در مقابل افزایش دما سازگار شوند. در واقع سازگاری مرجانها را می توان بوسـیله افـزایش در حـد تحمـل آستانه دمایی افزایش داد. طبق پیش بینی آینده افزایش میانگین ماکزیمم دمای فصلی1- 3 œC می باشد که نتیجه آن افزایش فرکانس و شدت سفید شدن مرجانها خواهد بود. لانه سازی لاک پشت های دریایی قویا به وسیله درجه حرارت تاثیر می پذیرد دما هم بر هچ شدن و هم بر نسبت جنسی آنها تاثیر دارد
