بخشی از مقاله
مقدمه
کانسارهاي Iron oxides توسط Hitzman (2001) به دو گروه مگنتیت ± آپاتیت ( نوع کیرنـا ) و
نوع
Iron Oxides Cu -Au (IOCG) تقسـیم شـدهانـد. 5 درصـد مـس و 1 درصـد طـلاي دنیـا از کانسارهاي (IOCG) استخراج میشوند. کانسارهاي ( (IOCG در دهـه اخیـر شناسـایی شـدهانـد و مطالعات گستردهاي در خصوص منشا، مدلهاي آلتراسـیون، ژئوشـیمیایی و سـایر در دسـت مطالعـه و
بررسی است. در بعضی از مناطق دوگروه باهم یافت میشوند. براساس مطالعـات انجـام شـده توسـط Hitzman and Fox (2001)در منطقه ) Productura شـمال شـیلی )، سـه مرحلـه کـانی سـازي
گزارش شده است : -1 مگنتیت- آپاتیـت بـه همـراه دیوریـت ( 130 میلیـون سـال قبـل ) ، Iron -2 oxides Cu-Au و - 3 هماتیت - طلا همراه با گرانو دیوریت ( 96 میلیون سال قبل ) . کانسار هاي (IOCG) Iron oxides Cu-Au در دهه اخیر معرفی و مورد توجـه قـرار گرفتـه انـد. محیطهـاي
تکتونیکی مناسب براي تشکیل این ذخایر عبارتند از (شکلهاي 1، 2و :(3
کانی سازي Cu-Au همراه با مگنتیت – اسپیکیولاریت (IOCG) و مثالهایی از ایران
-1 حوضههاي کششی پشت کمربند زون فرورانش
-2 ریفتهاي درون قارهاي
-3 نقاط داغ داخل قارهاي
-4 حوضههاي کششی بعد از تصادم قارهاي
کانی سازي به صورت جانشینی ، استوك ورك ، پراکنده ، برشی هیدروترمالی، رگه اي و استراتی بانـد گزارش شده است. کانسارهاي (IOCG) در مقایسه با کانسارهاي مس پورفیري داراي سولفید کمتـر،
آهن بیشتر، سرب و روي کمتر و طلاي بیشتر هستند.
شکل -1 موقعیت تکتونیکی کانسارهاي تیپ Fe-Oxides در زون فرورانش حاشیه قاره (هیتزمن، (2001
712
مجموعه مقالات نهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم تهران، 1384
شکل -2 نمایش موقعیت کانسارهاي Fe-Oxides در محیط ریفت درون قاره (هیتزمن، (2001
شکل -3 نمایش موقعیت کانسارهاي Fe-Oxides در نقاط داغ (هیتزمن، (2001
713
کانی سازي Cu-Au همراه با مگنتیت – اسپیکیولاریت (IOCG) و مثالهایی از ایران
این ذخایر عمدتا در سنگهاي آرکئن فوقانی یافت میشوند و در محدوده پروتروزوئیک زیرین تا پالئوسن حضور دارند (هیتزمن، .(2001 ذخایر پلی متالیک Fe-oxide معمولا سن پروتروزوئیک
(1/9 Ga - 1/2 Ga) دارند (لفبور، .(1995
میزان ذخیره از چند میلیون تن تا 2000 میلیون تن در تغییر است. عیار Cu غالبا بیش از یک
درصد و عیار طلا بر اساس سطح فرسایش متفاوت است.
تودههاي نفوذي مرتبط با کانسارهاي (IOCG) Fe-Oxide Cu-Au عمدتا شامل دیوریت و گرانودیوریت است در صورتیکه در نوع مگنتیت- آپاتیت شامل تودههاي آلکالن با ترکیب مافیکی حدواسط و بعضا اسیدي است. منشا ماگما از مانتل بوده و ذوب در شرایط مناسب و ویژه انجام شده است. سنگ منشا کانسارهاي IOCG داراي ترکیب تولیئی تا کالک آلکالن هستند. کانسارهاي مگنتیت که حاوي آپاتیت هستند، عمدتا در ریفتهاي درون قاره با تودههاي مافیکی آلکالن گزارش شدهاند، در
صورتیکه کانسارهاي مگنتیت بدون آپاتیت با تودههاي کالک آلکالن حدواسط تا اسیدي یافت میشوند. معرفی کمربند Fe –oxide خواف - درونه
کریمپور (1383) براي اولین بار درایران کمربند خواف - کاشمر - بردسکن یا همان خواف - درونه را به عنوان کمربند حاوي کانسارهاي تیپ Fe –oxide در ایران معرفی نمودند (شکل .(4
مناطق شناسایی شده در این کمربند عبارتند از: معدن طلا کوهزر تربت حیدریه، معدن سنگ آهن سنگان، توده مگنتیت حاوي طلاي تنورجه و تودههاي مگنتیت- اسپکیولاریت حاوي مس – طلاي سعادت آباد و سایر مناطق داراي اندیس مس در این کمربند (شکل .(4
در پهنه بلوك لوت نیز این نوع کانی سازي مشاهده شده است. کانسار قلعه زري از این نوع است (کریمپور، .(2001 شواهد کانی سازي Cu-Au همراه با مگنتیت – اسپیکولاریت در جنوب قلعهزري در منطقه بیشه مشاهده شد.
