بخشی از مقاله
پيش فعالي
مقدمه:
بيش فعالی اغلب به وسيله والدين و معلمان گزارش شده که نميتوانند از اين کودکان مراقبت کنند . اين کودکان به عنوان افرادی بی قرار، نا آرام و ناتوان در نشستن توصيف شده اند. اين کودکان هميشه در حال راه رفتن هستند و نمی توانند به آرامی بازی کنند و در زمينه تغيير دادن خود از فعاليتهای آزاد به فعاليتهای سازمان يافته ناتوان می باشند. قانون شکنی و پرخاش گری آنها اغلب باعث می شود همسالان ديدگاهی منفی نسبت به آنها داشته باشند. کودوکان بيش فعال تسليم کمی نشان داده و نسبت به کودکان ديگر مخالفت بيشتری با والدينشان می کنند.( ؟ )
يکی از تفاوتهای بی قراری حرکتی با رفتارهای ناهنجار ديگر، وجود دليل ارگانيسمی است. کودکان بيش فعال، اختلال مغزی خفيفی دارند که به طور موثر بر رفتار کودک اثر می گذارد. ممکن است دلايل زيادی برای اين پديده وجود داشته باشد. آسيب های خفيف مغزی در اوايل کودکي، اختلالات دوران بارداري، عفونت های پيش از تولد يا اوايل تولد يا عوامل ژنتيکی گاهی به اختلال مغزی منجر می شوند. به طوری که کغز کودک نمی تواند به قدر کافی محرک ها را انتفال دهد که اين امر، منجر به بی قراری ميشود. کودک در برابر اين تکانه های مزاحم نمی تواند مقاومت کند.
اصطلاحات گوناگونی برای توصيف کودکان مبتلا به اين اختلال به کار رفته است: واکنش هيپرکينتيک کودکي، سندرم هيپر کينتيک، سندروم کودک بيش فعال، اختلال کنش جزئی مغز، آسيب جزئی مغز، انتلال کنشی مغزی خفيف و اختلال بيش فعالی همراه با کمبود توجه. (کاپلان – سادوک، 1372)
کودکان بيش فعال دو نوع هستند : يک گروه دارای رفتار پرخاشگرانه و فعاليت بيش از اندازه، گروه ديگر دارای مسائل اساسی مربوط به توجه. کودکانی که خصيصه های پرخاشگرانه دارند به نظر ميرسد در مقايسه با کودکان گروه ديگر شانس بهبودی ضعيفتری در بزرگسالی دارند. (آزاد ؟)
امروزه مشکل اين کودکان با عنوان اختلال بيش فعالی – کم توجيهی شناخته شده است. اختلال بيش فعالی کم توجهی کودکان را در سنين پيش از دبستان و سال های ابتدايی مدرسه مبتلا ساخته و ايجاد مشکل در کنترل رفتار و تمرکز موجب ميشود اين کودکان علی رغم ضريب هوشی بالاتر از ميانگين جامعه، دستاوردهايی کمتر از توانشان داشته باشند. از آنجا که مشکل اين کودکان اغلب تشخيص داده نميشود (و يا دير تشخيص داده می شود) توانايی هايشان رشد نکرده و آموزش کافی دريافت نمی کنند به همين دليل ممکن است به عنوان کم عقل توصيف شوند يا سر به هوا و بازيگوش.
کم توجهي، حواس پرتي، فعاليت بيش از حد و اعمال بدون کنترل، علائم اصلی اختلال بيش فعالی کم توجيهی اند. البته در افراد مختلف شدت و ضعف و تنوع علائم يکسان نيست به همين دليل بر اساس بارز بودن هر يک از علامت ها بيماری را به سه دسته بيش فعال، کم توجه و دسته مختلط تقسيم ميکنند.
فعاليت بيش از حد : اين بچه ها دائما در حال حرکت هستند، به اشياء دور و بر دست ميزنند و مرتب صحبت می کنند. کارهايی که نياز به آرام ماندن دارند مانند نشستن سر سفره يا در کلاس کار دشواری برای آنها محسوب می شود. با بزرگتر شدن اين بچه ها در سنين نوجوانی و بزرگسالی به تدريج قادر خواهند بود بر اعمال خود مسلط شوند اما در درون خود احساس بی قراری ميکنند اين افراد دائما خود را مشغول کرده و اغلب چند کار را با هم انجام می دهند و از کارهایی که نیاز به آرام بودن دارند (مثل مطالعه) لذت نمی برند.
اعمال بدون کنترل (بی اختیاری): به نظر میرسد که کودک قادر نیست قبل از انجان عمل فکر کند یا جلوی واکنش هایش را بگیرد. این بچه ها اغلب مطالب نامربوطی را به زبان می آورند و کنترلی بر بروز احساسشان ندارند. گاهی کنترل غذا خوردن خود را از داست داده و بسیار پر خور می شوند. اختلال بیش فعالی به عنوان یکی از علل مهم چاقی همواره باید مد نظر باشد . رفتار های بی اختیار همراه با افزایش سن از بین نمی روند و در بزرگسالی نیز ممکن است فرد اعمالی را انجام دهد که قادر به کنترل آنها نباشد.
کم توجهی: کم توجهی شایعترین علامت اختلال بیش فعالی – کم توجهی است این بچه در تمرکز بروی موضوع مشکل دارند و ممکن است پس از چند دقیقه کار را نا تمام رها کرده و کار دیگری را شروع کنند، البته در صورتی که از کار لذت ببرند مشکلی در تمرکز نخواهند داشت. این افراد با کوچکترین صدا یا نور حواسشان پرت می شود در توجه به جزئیات مشکل دارند و در اثر کم توجهی مرتباً دچار مشکل می شوند. بسیاری اوقات به یاد نمی آورند وسایلشان را کجا گذاشته اند. در طول روز مرتباً می خوابند ، گیجند و حرکات آهسته ای دارند. علائم معمولاً در سنین پائین و به صورت تدریجی ظاهر می شود و فعالیت بیش ا
ز حد و بی اختیاری در رفتار نیز بیش از کم توجهی بروز میکند. اغلب اوقات کودکی که دچار فعالیت بیش از حد می شود و نمی تواند در مدرسه آرام بگیرد به سرعت مورد توجه قرار گرفته و به احتمال زیاد بیماری وی تشخیص داده خواهد شد اما کودکی که تنها دچار کم توجهی است ممکن است به راحتی نادیده گرفته شود و تمام عمر از این مشکل تشخیص داده نشده رنج ببرد
بسیاری از کودکان طبیعی ممکن است این علائم را با شدت کمتری داشته باشند، از این رو این علاوم را زمانی می توانیم نشانه بماری بدانیم که بر عملکرد کودک در مدرسه، منزل و ارتباط با سایر کودکان تاثیر داشته باشد. ( ؟ )
سبب شناسی (علت ) بیش فعالی
1- عوامل نوروبیولوژیک
2- عوامل ژنتیک
3- آسیب مغزی
4- عوامل نوروشیمیایی
5- درنگ تکاملی
6- عوامل محیطی
7- تغذیه
8- بهم خوردن توازن شیمیایی و عصبی
عوامل نوروبیولوژیک
در معاینات معمول عصبی اکثر کودکان مبتلا به بیش فعالی (ADHD) قرائن آسیب بارز بیماری در سلسله اعصاب مرکزی نشان نمی دهند. از طرف دیگر اکثر کودکان مبتلا به اختلالات عصبی یا صدمات مغزی خصوصیات ویژه ای از بیش فعالی نشان نمی دهند. بعضی از کودکان مبتلا ممکن است آسیب مغزی جزئی و پنهانی ناشی از علل مضر سمی، متابولیک، عروقی یا مکانیکی موثر بر سلسله اعصاب مرکزی در دوره های جنینی و پری ناتال داشته باشند. ممکن است این آسیب ها مسئول اختلالات یادگیری توام با اختلال بیش فعالی بوده باشند. حساسیت مفرط و واکنش های ایدیوسنکراتیک نسبت مکمل های غذایی (مثل رنگها و ثابت نگهدارنده ها) به عنوان عامل اختلال معرفی شده اند.
عوامل ژنتیک
اساس ژنتیک بیش فعالی بر اساس مدارکی که در بعضی از دوقلوهای توام نشان میدهد مطرح شده است. خواهر و برادر های کودکان بیش فعال بیشتر از خواهر و برادر های ناتنی استعداد ابتلا به بیش فعالی دارند. الکلیسم، اختلال شخصیت ضد اجتماعی، سندرم بریکه در والدین کودکان بیش فعالی شایعتر است، این اختلالات حتی در والدین بیولوژیک کودکان بیش فعال به فرزندی پذیرفته شده بیشتر از والدین سایر کودکان است.
آسیب مغزی
آسیب مغزی ممکن است حاصل عوامل مخرب ، سمی، متابولیک مکانیکی یا سایر علل بوده باشند، یا استرس و صدمات فیزیکی مغزی ناشی از عفونت التهاب یا ضربه در اوائل دوران شیر خوارگی ناشی شده باشند. این آسیب مغزی جزئی، نامحسوس و ساب کلینیکال ممکن است مسئول پیدایش اختلالات یادگیری بیش فعالی بوده باشند.
عوامل نوروشیمیایی
مطالعات متعدد مونو آمین ها و متابولیتهای آنها در ادرار، خون و مایع مغزی نخاعی از ارتباط دادن نورو ترانسمیتری واحد یا سبب شناسی بیش فعالی در مانده اند. اختلال کار نورآدرنرژیک بیش از همه مورد حمایت است.
دکسترو آمفتامین و دزی پرامین موجب کاهش 3-متوکسی 4-هیدروکسی فنیل گلیکدل ادراری می گردند، که با بهبود بالینی مطابقت می کند.
درنگ تکاملی
مغز انسان به طور طبیعی در چندین مرحله رشد سریع و ناگهانی پیدا میکند : 3 تا 10 ماهگی،2 تا 4 سالگی، 6 تا 8 سالگی، 10 تا 12 سالگی و 14 تا 16 سالگی. بعضی از کودکان در این مراحل رشد دچار تاخیر شده و شکل بالینی بیش فعالی ظاهر می سازند که موقتی است و وقتی درنگ های تکاملی در حدود دوران بلوغ به شاخص های طبیعی نزدیکتر می گردند از بین می روند.
عوامل روانی – اجتماعی
کودکان مقیم موسسات معمولاً بیش فعال بوده و میدان توجه محدودتری دارند. این علائم از محرومیت هیجانی طولانی ناشی شده و با رفع عوامل محرومیتی مثل انتقال به خانه رضاعی و پذیرفته شدن به عنوان فرزند از بین می روند. حوادث استرس آمیز، اختلال در تعادل خانوادگی یا سایر عوامل اضطراب آور در شروع و دوام این اختلال موثر هستند. عوامل زمینه ساز ممکن است مشتمل باشند بر مزاج کودک، عوامل ژنتیک – خانوادگی و توقعات جامعه باری رعایت رفتار یا عملکرد معمول و پذیرفته شده. به نظر نمی رسد که وضعیت اقتصادی – اجتماعی عامل زمینه ساز بوده باشد (کاپلان سادوک صص 7-235).
عوامل محیطی
مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری ممکن است رابطه ای با ایجاد بیماری داشته باشد. مسمومیت با سرب نیز می تواند از علل این بیماری باشد. امروزه در بیشتر رنگ ها سرب وجود ندارد به همین دلیل منبع مسمومیت با سرب غالباً ساختمان های قدیمی هستند که دیوارهایشان با رنگ های قدیمی رنگ شده اند. به نظر می رسد کم بودن تحرک بدنی و تماشای زیاد تلویزیون و بازی های کامپیوتری نیز در پیدایش آن دخیل باشند.
