کار اموزی سازمان تامین اجتماعی

بخشی از مقاله

کار اموزی سازمان تامين اجتماعيمقدمه
آشنايي با محل كارآموزي
خرمدره خيايان امام خميني جنب فرمانداري با داشتن حدود 22 نفر پرسنل و با مساحت حدود سه هزار متر مربع كه داراي درب جنوبي و شمالي است كه ورود و خروج ارباب رجوع از طريق درب جنوبي بوده و داراي پنج طبقه كه طبقه زيرين كه شامل پاركينگ ، بايگاني ، نمازخانه و نيز موتور خانه واقع گرديده و طبقه همكف شامل واحدهاي امور فني بيمه شدگان امور نامنويسي ،حسابهاي انفرادي و اطلاعات و بايگاني فني را شامل مي گردد.
طبقه اول شامل اتاق رئيس شعبه ، امور اداري ، امور بازرسي ، اجرائيات و نيز واحد در آمد حق بيمه و واحد ريالي را به همراه آبدارخانه در بر مي گيرد.
طبقه دوم شامل واحد سالن كنفرانس و سالن غذا خوري را شامل مي گردد.
طبقه سوم نيز داراي موتور خانه، بايگاني و وسايل اداري مجهز مي باشد.
علاوه بر واحد اداري اين سازمان داراي هفت واحد مسكوني است كه براي همكاران غير بومي در نظر گرفته شده است كه هر واحد داراي دو اتاق خواب و مجهز به تمام وسايل زندگي را در بر مي گيرد و در نهايت با ساير مساحت آن داراي فضاي سبز مي باشد.
سازمان تامین اجتماعی در یک نگاه
امنیت فردی و اجتماعی و جست و جوی بی وقفه آن همواره یکی از نیازهای عمده بوده ومردم پیوسته کوشیده اند خود و خانواده خویش را از تهدیدها و پیشامدهای ناگوار مانند حوادث و سوانح و بیماریها و دیگر خطرات مصون دارند.شواهد تاریخی نشان می دهد که اغلب بروز این بحرانها بیشترین فشار را بر اقشار آسیب پذیر وارد نموده و آثار ناگواری را بر وضعیت اقتصادی و معیشتی آنان بر جای گذاشته .
در این راستا تامین اجتماعی به مثابه ابزار توزیع مجدد درآمدها، مظهر استقرار و تضمین امنیت و عدالت اجتماعی و موجب آرامش خاطر و عزت نفس در افراد می تواند نقش به سزایی در حمایت از آحاد مردم در برابر تمامی مخاطرات ناشی از بحران های اقتصادی ایفا نماید به نحوی که امروزه به جهت اهمیت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی از آن به عنوان ابزار و بستر توسعه بلکه یکی از ((اهداف توسعه پایدار ))نام می برند.
در این نوشتار با اشاره به تاریخچه شکل گیری تامین اجتماعی مهمترین خدمات و حمایت های متنوع بیمه ای و درمانی سازمان تامین اجتماعی و عملکرد کلان آن در بخشهای مختلف ارایه می شود.

تاریخچه سازمان تامین اجتماعی
فعالیت بیمه های اجتماعی در ایران با تشکیل صندوق احتیاط کارگران شبکه راه آهن کشور در سال 1310 پایه ریزی شد. گسترش شمول حمایت های بیمه ای منجر به تصویب لایحه بیمه کارگران در 29 آبان 1322 و سپس تصویب لایحه بیمه های اجتماعی کارگران در سال 1332 و آغاز به کار سازمان بیمه های اجتماعی کارگران در دولت ملی دکتر مصدق گردید.
سازمان بیمه های اجتماعی کارگران در سال 1342 بنا به پیشنهاد وزارت کار و امو راجتماعی و تائید هیات وزیران وقت به سازمان بیمه های اجتماعی تغییر نام یافت و متعاقبا در تیر ماه 1354 با الگو گرفتن از قوانین برخی ممالک اروپایی با نام سازمان تامین اجتماعی تشکیل گردید. یک سال بعد صندوق تامین اجتماعی با هدف تمرکز وجوه و سایر وجوه حق بیمه و سایر وجوه درآمدی و انجام تعهدات قانونی سازمان تامین اجتماعی آغاز بکار کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی تعمیم و گسترش تامین اجتماعی ملهم از اصل 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر برخورداری آحاد مردم از مزایا تامین اجتماعی به عنوان حقی همگانی سرلوحه کار قرار گرفت. در سال 1358 صندوق تامین اجتماعی مجددا تحت عنوان سازمان تامین اجتماعی ادامه فعالیت داد.

اهم تعهدات و حمايت هاي بيمه اي سازمان تامين اجتماعي به قرار زير است :
- حوادث و بيماريها : غرامت دستمزد (شامل : غرامت دستمزد ايام بارداري ، غرامت دستمزد ايام بيماري ) از كارافتادگي ( شامل : از كارافتادگي جزيي ناشي ازكار ، از كارافتادگي كلي ناشي از كار ، غرامت نقص عضو مقطوع )
- بازنشستگي (مستمري بازنشستگي )
- فوت (شامل مستمري بازماندگان و كمك هزينه كفن و دفن )
- مقرري بيمه بيكاري
سازمان تامين اجتماعي خدمات ذيل را نيز فراتر از تعهدات قانوني خود به منظور تامين بيشتر بيمه شدگان و خانواده هاي آنها ارايه مي كند :
- كمك هزينه ازدواج
- كمك هزينه زنان سرپرست خانوار متكفل فرزند
- - حق عائله مندي ، حق اولاد ، حق مسكن و بن مستمري بگيران
- - ارايه تسهيلات مالي به بيمه شدگان شامل وام ضروري ، وام احداث مسكن ، وام خريد مسكن
- ارايه خدمات درماني :
- يكي ازمهمترين تعهدات قانوني سازمان تامين اجتماعي در قبال بيمه شدگان اصلي وتبعي ، حمايت در برابر حوادث و بيماريها و حفظ سلامت آنها از طريق ارائه خدمات بهداشتي – درماني مورد نياز در 2 بخش درمان مستقيم و غيرمستقيم مي باشد .
- الف- بخش درمان مستقيم
- در بخش درمان مستقيم بيمه شده تامين اجتماعي با استفاده از دفترچه خدمات درماني تامين اجتماعي بدون پرداخت وجه از تمامي خدمات مورد نياز خود با مراجعه به مراكز درماني متعلق به سازمان بهره مند مي گردد ( بيمه شدگان حرف و مشاغل آزاد و اختياري ، مبلغي را بعنوان فرانشيز مي پردازند) هم اكنون اين خدمات از طريق بيمارستان اختصاصي ، و يك پلي كلينيك و 7درمانگاه عمومي و تخصصي در گستره استان به بيمه شدگان ارائه مي شود . از فعاليت هاي شاخص بخش درمان مستقيم سازمان ، خدماتي است كه از طريق بيمارستان خليج فارس در اختيار بيمه شدگان سازمان قرار مي گيرد .
ب- بخش درمان غيرمستقيم
- بخش ديگري از خدمات درماني سازمان به صورت خريد خدمت و از طريق عقد قرارداد با پزشكان و مراكز در ماني ، دارويي و تشخيصی متعلق به بخش خصوصي و دولتي با هدف تامين نيازهاي بيمه شدگان و خانواده هاي آنان و بمنظور جبران كمبود مراكز درماني تابعه با پرداخت بخشي از هزينه ها تحت عنوان فرانشيز با سهم بيمه شده كه بر اساس مصوبات شورايعالي بيمه خدمات درماني تعيين مي شود ارايه مي گردد.
- بخش درمان غير مستقيم طي سال 82 از طريق 489 پزشك و موسسه تشخيصي – درماني طرف قرارداد و با نظارت دفتر رسيدگي به اسناد پزشكي اولين خريدار خدمات درماني بوده است .

مروري بر پيشينه برنامه ريزي در سازمان تامين اجتماعي ايران

تا پيش از سال 1342 سازمان بيمه هاي اجتماعي كارگران از ساختاري ساده برخوردار بود. در سال هاي بعد و با رشد سازماني، تعداد واحدهاي سازمان از 9 واحد اجرايي به 38 واحد در سال 1342 افزايش يافت. همچنين تعداد كاركنان سازمان در دوره مورد اشاره، از 450 نفر به 3448 نفر رسيد. در اين دوره، سازمان از واحد برنامه ريزي برخوردار نبود.
از سال 1342 تا سال 1358 چهار ساختار تشكيلاتي براي سازمان طرح ريزي شد كه در مواردي، عنوان <برنامه> را به خود گرفت. اين موارد عبارت بود از:
تشكيلات سال 1342: دراين دوره هيچ دفتري تحت عنوان برنامه وجود نداشت.
تشكيلات سال 1350: دفتر طرح و برنامه.
تشكيلات سال 1352: مديريت آمار و طرح و برنامه.
تشكيلات سال 1353: مديريت آكتواريايي.
از سال 1358 به اين سو، تشكيلات و ساختار سازمان تحت عنوان سازمان تامين اجتماعي طي سه مرحله تغيير يافت. در اين تشكيلات با گسترده شدن امور و به تبع پيچيدگي آنها، مواردي از عبارت <برنامه ريزي> در عناوين ادارات و دفاتر سازمان مشاهده مي شود. موارد يادشده عبارت است از:

تشكيلات سال 1358: هيا ت مطالعات و برنامه ريزي آموزشي، دفتر برنامه ريزي و آموزش، اداره كل سيستم ها، مطالعات و برنامه ريزي انفورماتيك.
تشكيلات سال 1375: دفتر برنامه ريزي و خدمات ماشيني.
تشكيلات كنوني: دفتر برنامه ريزي اقتصادي و اجتماعي، دفتر برنامه ريزي امور استان ها، گروه برنامه ريزي و اقتصاد درمان، گروه اقتصاد بيمه و برنامه ريزي، كارشناسان اقتصاد درمان در مديريت هاي درمان استان ها، كارشناسان اقتصاد بيمه و برنامه ريزي ادارات كل استان ها.
به اين ترتيب واحدهاي برنامه ريزي، بيشتر در كنار واحدهاي انفورماتيك ديده شده و شرح وظايف اين واحدها به سوي انفورماتيك گرايش داشته است. در اين ميان، تشكيلات سال 52 و كنوني سازمان منحصر به فرد بوده و تشكيلات كنوني به سهم خود فرصت خوبي را براي نهادينه كردن برنامه ريزي در سازمان ارايه كرده است.
در دوره مورد بررسي 1332213800) جز موارد معدود و نادري آن هم در دهه اخير، هيچ فعاليت و اقدام عملي ديگري در مسير تدوين برنامه و برنامه ريزي در سازمان به صورت جدي مشاهده نمي شود. تنها مورد در اين زمينه، همكاري با سازمان برنامه و بودجه در تدوين برنامه اول و دوم توسعه است كه طي آن اهدافي براي سازمان، همخوان با برنامه هاي اول و دوم توسعه تعيين شده است.
شايد اصولي ترين اقدام در مسير برنامه ريزي براي سازمان، تدوين نظام برنامه ريزي سازمان در سال 1379 و به اجرا گذاشتن اين نظام بود. در اين سال و درپي تصويب نظام جامع برنامه ريزي، فعاليت هايي در جهت برنامه ريزي در سازمان صورت پذيرفت. در اين فرآيند از ميان 12 شوراي برنامه ريزي تنها چهار شورا شروع به كار كرد كه عبارت بود از شوراي آمار، شوراي بيمه اي، شوراي درمان و شوراي سرمايه گذاري. فعاليت هاي برنامه ريزي در اين شوراها در سال 1379 آغاز شد و پس از مدتي، تنها شوراي آمار و آن هم خارج از نظام به فعاليت خود ادامه داد.
با وجود عمر كوتاه برنامه ريزي در سازمان، آكچواري به عنوان برنامه خاص تخصيص منابع و مصارف صندوق از سابقه اي طولاني تر برخوردار است و به سال 1331 برمي گردد.
مشكلات سازماني و الزامات برنامه ريزي
برخي مشكلات سازمان و الزامات برنامه ريزي در سازمان تامين اجتماعي عبارت است از:
مشكلات خارجي سازمان:
- همبستگي مستقيم و معني دار ميان بودجه دولت و سازمان و سهم بسزاي دولت در اقتصاد و در رابطه بودن درآمدهاي دولت به بازار متغير نفتي.
- تا ثيرگذاري سياست هاي دولتي بر فعاليت هايي مانند سرمايه گذاري، درمان و بيمه.
- پايين بودن متوسط مدت بيمه پردازي. ابهام در فرآيند شكل گيري نظام جامع رفاه و تامين اجتماعي.
- - ناآگاهي از وضع، شرايط و اهداف و ما موريت هاي سازمان در محيط خارج از سازمان.
- رشد روزافزون انتظارات محيط از سازمان.
- مشكلات دروني سازمان:
- - عدم كشش، حساسيت و انعطاف لازم در پاسخگويي به الزامات محيطي و
- صميمات اقتصاد كلان در سازمان.
- - بحران پيشي گرفتن منابع بر مصارف بازنشستگي بخش قابل توجهي از نيروهاي متخصص.
- ضعف در سيستم آمار و اطلاع رساني.
- بوروكراسي پيچيده و دست وپاگير اداري.
- نداشتن يك تصوير روشن از ما موريت و اهداف سازمان و نبود وفاق حول اين اهداف و ما موريت ها.
- تداخل امور و موازي كاري ها در سازمان كه موجبات اتلاف زمان و منابع را پديد مي آورد.
- برنامه ريزي استراتژيك چيست؟
برنامه ريزي استراتژيك، تلاشي منظم و سازمان يافته براي تصميم گيري و انجام اقدامات بنيادين است كه از طريق آن مي توان با مطالعات محيطي (پويشگري محيطي، فرصت ها، تهديدها، نقاط قوت و ضعف سازمان) اهداف يك سازمان را براساس ما موريت آن شناسايي و به شكلي واقع بينانه اجرا كرد.
هر سازماني براي اجراي برنامه ريزي استراتژيك خود بايد به دو پرسش مهم زير پاسخ دهد:
1- فعاليت سازمان چيست؟
2- چرا اين فعاليت را برگزيده است؟
براي پاسخ به نخستين سؤ ال بايد رسالت يا ما موريت سازمان تعريف شود. اما پرسش دوم به انتخاب و تعيين اهداف سازمان مربوط مي شود. كارشناسان و صاحبنظران مديريت استراتژيك معتقدند كه مفاد ما موريت سازمان بايد از 9 ويژگي برجسته برخوردار باشد. پاسخ به 9 پرسش زير، اين ويژگي ها را مشخص مي كند:
- مشتريان سازمان چه كساني هستند؟
- محصولات يا خدمات عمده سازمان چيست؟
- سازمان از نظر جغرافيايي در كجا رقابت مي كند؟
- آيا سازمان از پيشرفته ترين فن آوري ها استفاده مي كند؟
- آيا سازمان براي رشد و سلامت مالي از تعهد مالي برخوردار است؟
- باورها، ارزش ها، آرزوها و اولويت هاي اخلاقي اصلي سازمان چيست؟
- سازمان داراي چه مزيت رقابتي يا شايستگي ممتاز است؟
- آيا سازمان نسبت به مسائل اجتماعي، جامعه و محيطي واكنش مناسب نشان مي دهد؟
- - آيا كاركنان به عنوان يك دارايي ارزشمند براي سازمان به حساب مي آيند؟
ما موريت سازمان تامين اجتماعي و اجزاي تشكيل دهنده آن چيست؟
ماده يك قانون تامين اجتماعي ما موريت سازمان تامين اجتماعي را به شرح زير اعلام مي كند:
<سازمان تامين اجتماعي به موجب ماده يك قانون تامين اجتماعي مصوب سال 1354 تا سيس شده است تا انواع بيمه هاي اجتماعي را به اجرا درآورد و گسترش دهد. نظامي هماهنگ با برنامه هاي تامين اجتماعي مستقر سازد، وجوه و درآمدهاي موضوع قانون تامين اجتماعي را تمركز بخشد و از محل همين وجوه و ذخاير به سرمايه گذاري بپردازد.>

دوره اول ( از 1309 تا 1327): در اين دوره نسل اول بيمه هاي اجتماعي به صورت صندوق احتياط شكل گرفت. كارفرمايان در قبال بيمه كارگران خود تعهد و تكليف مشخصي نداشتند. تعهدات بيمه تنها به حوادث و بيماري هاي ناشي از كار محدود بود و مزاياي صندوق بيمه عمدتاً پرداخت هاي مقطوع بود كه در انتهاي دوره به مستمري تبديل شد.

دوره دوم ( از 1328 تا 1350): در آغاز اين دوره بيمه هاي اجتماعي به شكل امروزين آن به وجود آمد و با تصويب قانون هاي مختلف قوام و دوام يافت. سازمان ها و نهادهاي مختلفي براي انجام امور بيمه اي، حمايتي و خدماتي در كشور ايجاد شدند و هر قشر از جمعيت كشور به شيوه جداگانه اي مشمول اين خدمات قرار گرفت. بااين وجود، پوشش جمعيتي كشور در عمل كامل نشده بود و همپوشاني هايي هم وجود داشت.

دوره سوم ( از 1351 تا 1355): در اين دوره كوتاه، با توجه به مشكلات ناشي از تعدد و تفرق سازماني در حوزه تامين اجتماعي كشور و نيز افزايش چشمگير درآمدهاي دولت، گرايش به انسجام و انتظام سازماني در امور بيمه اي، رفاهي و خدماتي به وجود آمد و ثمره آن تشكيل سازمان تامين خدمات درماني، وزارت رفاه اجتماعي، سازمان تامين اجتماعي و در نهايت وزارت بهداري و بهزيستي بود.

دوره چهارم (از 1358 تا 1372): با پيروزي انقلاب اسلامي، گرايش به محروميت زدايي و توسعه خدمات حمايتي دولت شدت گرفت. سازمان ها و نهادهاي مختلفي با ماهيت حمايتي و خيريه تشكيل شدند كه اگرچه هركدام مسئوليت خدمت رساني به بخشي از جمعيت كشور را به عهده داشت اما وجود همپوشاني ها و خلاء ها، ناكارامدي سازماني و توزيع نامناسب يارانه ها در اين دوره غيرقابل انكار بود.